Zagadnienia egzaminacyjne z przedmiotu

„Postępowanie administracyjne”

1. Pojęcie postępowania administracyjnego.

• Normy prawa dzielimy na normy prawa materialnego i normy prawa formalnego> normy prawa formalnego tworzą przepisy o postępowaniu prawnym zwanym tez procedurą

• Każdemu działowi prawa materialnego musi odpowiadać jakaś procedura; wykonanie norm prawa materialnego musi być zorganizowane.

• Mówiąc o postępowaniu administracyjnym mamy na myśli jedynie administracyjne prawo procesowe, czyli procedurę administracyjną> pod pojęciem ćpa rozumieć będziemy zespoły przepisów, które:

1. Normują tryb powstawania zewnętrznych Indywidualnych aktów adm. Ustalających lub tworzących pewne uprawnienia czy obowiązki

2. Regulują przymusowe wykonanie indywidualnych aktów adm. Lub obowiązków wynikających wprost z ustawy lub innego aktu normatywnego.

• Przepisy prawa procesowego tworzą odrębny układ prawny. Normy prawa procesowego maja charakter wtórny wobec norm prawa materialnego, służą jego realizacji. Podmioty postępowania adm. Pozostają w określonych stosunkach prawnych; są podmiotami administracyjnoprawnych stosunków proceduralnych, tzn. mają określone prawa i obowiązki wynikające z przepisów proceduralnych, a nie tylko uprawnienia i obowiązki materialnoprawne.

• Swoistość norm proceduralnych w odróżnieniu od norm prawa materialnego, polega na konsekwencjach prawnych ich naruszenia. Normy prawa materialnego obwarowane są sankcjami, takimi jak np. egzekucja czy kara. Przy normach proceduralnych nacisk położony jest na gwarancje prawne, wynikające głownie z nadzoru. Swoista sankcje stanowi nieprawidłowość (wadliwość) lub nieważność czynności naruszających normy proceduralne.

• KPA wszedł 1 stycznia 1961 r.

• Wprowadzona w 1980 sądowa kontrola legalności decyzji adm. Sprawowana przez NSA, stała się ważnym środkiem ochrony praw i interesów obywateli. Do 26 V 1990 r. skarga na da mogła być wniesiona tylko w sprawach ściśle określonych w art. 196 p. 2 kpa albo w ustawach szczególnych (zasadę enumeracji pozytywnej). Ziemne omawianej kwestii przyniosła ustawa z 24 maja 1990 r. o zmianie ustawy- KPA> odeszła ona od enumeracji pozytywnej i wprowadziła zasadę, że do sądu adm. Mogą być zaskarżane da organów adm., pub. Z powodu ich niezgodności z prawem we wszystkich sprawach (klauzula generalna), z określonymi w ustawie wyjątkami.

• W związku z wejściem w Życie 1 I 1998 r. ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa postępowanie podatkowe zostało w zasadzie wyłączone spod zakresu stosowania KPA.

• Ustawa z 11 maja 1995 o NSA unormowała zakres kognicji sądu adm. Oraz postępowanie przed NSA. Weszła w Życie z dniem 1 października 1995 reformacja i zastąpiła m.in. dział VI „Zaskarżanie decyzji do sądu adm.”, który został skreślony, w wiec uchylony.

• Od 1 stycznia 2004 mamy w Polsce 2-instancyjne sądownictwo adm.- wojewódzkie SA i NSA.

1. Stadia i tryby postępowania administracyjnego.

2. Zakres obowiązywania k.p.a.

Po nowelizacji z 29 grudnia 1998 r. KPA normuje postępowanie:

1. Przed organami adm. pub w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji adm.

2. Przed organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na postawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1

3. W sprawach rozstrzygania sporów o właściwość miedzy organami jednostek ST i organami adm. rządowej oraz miedzy organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2

4. W sprawach wydawania zaświadczeń

Postępowanie w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji adm. Można nazwać postępowaniem jurysdykcyjnym.

Ponadto kpa normuje postępowanie w sprawach skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jest i przed organami organizacji społecznych.

Pod określeniem „organy administracji publicznej” rozumieć należy ministrów, centralne organy adm. rządowej, wojewodów, działających w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy adm. rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jest oraz organy i podmioty powołane z mocy prawa na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji adm. (art. 5 § 2 pkt 3). Gdy kpa mówi o ministrze to rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa RM, ministrów kierujących określonymi działami adm. Rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM, kierowników centralnych urzędów adm. rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa RM lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy indywidualne w drodze decyzji adm. Oraz wydających zaświadczenia (art. 5 § 2 pkt 4).

Przez określenie „organy jednostek samorządu terytorialnego” rozumie się organy gminy, powiatu, woj., związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka woj. Oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka woj., a ponadto SKO(art. 5 § 2 pkt 6).

Postępowanie jurysdykcyjne mogą prowadzić nie tylko organy adm. publicznej w znaczeniu ustrojowym, w wiec organy adm. rządowej (zespolonej i niezespolonej) oraz organy jest, ale również inny organy państwowe i inne podmioty. Te „inne podmioty” pełnią funkcję organów adm. pub w znaczeniu funkcjonalnym tylko wtedy, gdy powołane z mocy prawa(ustaw) lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze da. Wymienione podmioty należy traktować jako organy adm. pub w znaczeniu funkcjonalnym.

Kompetencja organu do załatwienia sprawy ind w drodze da musi być przewidziana w przepisach materialnego prawa adm.

Decyzja adm. jest zewnętrznym aktem władczym (działaniem władczym) organu adm. pub, skierowanym na wywołanie określonych skutków prawnych, określających sytuację prawna konkretnie oznaczonego podmiotu, w konkretnie oznaczonej sprawie (sytuacji). Pod określeniem „decyzja adm.” należy rozumieć nie tylko akty prawne, które w przepisach materialnego prawa adm. tak zostały nazwane, ale również inne władcze rozstrzygnięcia indyw. spraw adm. nazywane orzeczeniami, pozwoleniami, zezwoleniami, nakazami itp.

Szczególna forma decyzji polega na tym, iż dochodzi do skutku w formie określonej przez przepisy o postępowaniu adm. oraz ze podlega, gdy zada tego strona lub inny uprawniony podmiot, ustalonemu postępowaniu sprawdzającemu. Może być ono podjęte w wyniku wniesienia odwołania od decyzji wyd. przez organ I instancji do organu wyższego stopnia, a w wyniku wydania decyzji w I instancji przez ministra lub sko- w wyniku wniosku do tego organu o ponowne rozpatrzenie sprawy. Nadzwyczajny tryb sprawdzania prawidłowości tego postępowania i rozstrzygnięcia sprawy następuje w ramach wznowienia postępowania bądź postępowania zmierzającego do stwierdzenia nieważności decyzji. Może ono przybrać postać szczególną-sądowej kontroli legalności decyzji, przeprowadzanej przez sąd administracyjny-w wyniku skargi wnoszonej do tego sądu.

Przepisy kpa maja zastosowanie do wszelkich postępowań adm., chyba ze zostały one wyraźnie wyłączone spod zakresu jego obowiązywania (postępowania wyłączone).

• Nie maja zastosowania do postępowania w sprawach skarbowych, jak i do postępowania w sprawach wykroczeń –które nalezą do grupy postępowań represyjnych

• Od 1 stycznia 1998 przepisów kpa nie stosuje się do spraw uregulowanych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, z wyjątkiem przepisów o udziale prokuratora (dział IV) oraz o skargach i wnioskach (dział VIII).

• Na postawie art. 262 ustawy z 9 I 1997 Kodeks celny do postępowania w sprawach celnych stosuje się odpowiednio przepisy dział IV ustawy Ordynacja podatkowa z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów prawa celnego

• O ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, przepisy kpa nie maja zastosowania w sprawach należących do polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.

• Przepisy kpa nie maja zastosowania w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi kpa normuje postępowanie tylko w indywidualnych sprawach zewnętrznych

• Podobnie kpa nie maja zastosowania do postępowania w sprawach wynikających z podległości służbowej pracowników organów państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych, a wiec gdy chodzi o stosunki w układzie przełożony-pracownik.

• W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kpa, chyba że przepisy dot. ubezp społ. ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach (art. 180 § 1)

Zagadnienie zaskarżalności decyzji adm., innych aktów prawnych, jak i czynności z zakresu adm. pub, a nawet bezczynność organów adm. pub normuje stawia z 30 sierpnia 2002 r. –Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Zakres stosowania kpa o skargach i wnioskach jest znacznie szerszy niż przepisów o postępowaniu jurysdykcyjnym.. Wynika to miedzy innymi z tego, iż pod określeniem organ państwowy w przepisach kpa o skargach i wnioskach rozumie także organy przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych (art. 224). Dodatkowo ważny jest również art. 63 Konstytucji RP.

1. Zasady ogólne postępowania administracyjnego.

Zasady ogólne postępowania adm. nie wynikają ze wstępu, jak bywa to niekiedy w innych ustawach, lecz z art. 6-16, stanowiących rozdz. 2 działu I kodeksu. Zasady te nie SA wiec jedynie dezyderatami czy postulatami, bądź nie wiążącymi zaleceniami, ale stanowią normy prawne obowiązujące, ustalające prawne wytyczne działania organów stosujących kpa. Obowiązują dla całego postępowania adm., w wiec zarówno w postępowaniu jurysdykcyjnym, we wszystkich jego stadiach, jak i odpowiednio w postępowaniu skargowym. Nie wprowadzają one żadnych nowych samoistnych instytucji procesowych, lecz SA realizowane przez istniejące instytucje, które pełnią role instrumentu za pomocą którego poszczególne zasady ogólne są urzeczywistniane.

Najważniejsze instytucje kpa mogą być traktowane jako konkretyzacja zasad ogólnych kpa. Przepisy o kpa musza być interpretowane zgodnie z zasadami ogólnymi. Zasady te mogą również służyć do wypełniania ewentualnych luk w obrębie kpa. są normami prawnymi-ich naruszenie stanowi naruszenie prawa, naruszenie praworządności organy powołane do czuwania nad legalnością działania organów adm. powinny kontrolować stosowanie zasad ogólnych jako obowiązujących norm prawnych.

Ich katalog jest sprawa umowną, uogólnieniem teoretycznym, ponieważ ustawodawca nie nadaje nazw poszczególnym zasadom ogólnym, a tym samym nie ustala ich liczby.

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI

(Niektórzy piszą jednak o dwóch zasadach: legalności i praworządności) wynika z art. 6 stanowiącego , że organy adm. pub działają na postawie prawa, i z art. 7, w którym stanowi się m.in. iż organy adm. pub w toku postępowania stoją na straży praworządności.

Zasada praworządności jest zasada konstytucyjna (art. 7 K). Postawa prawna decyzji adm. mogą być jedynie akty normatywne zaliczane do źródeł powszechnie obowiązującego prawa. W myśl art. 87 K są nimi:

• Konstytucja

• Ustawy

• Ratyfikowane umowy

• rozporządzenia

• akty prawa miejscowego ( przepisy gminne, normatywne wojewodów)

Art. 93 ust 1 K stanowi, że uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów maja charakter wewnętrzny obowiązują jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty.

Wymaga, by każdy akt władczej ingerencji organu adm. państwowej w sferę prawną obywatela oparty był na konkretnie wskazanym przepisie prawa.

ZASADA UWZGĘDNIENIA INTERESU SPOŁECZNEGO I SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI

Wynika z art. 7, zdania końcowego, gdzie nakazuje się organom administracyjnym, aby w toku postępowania miały na względzie interes społ. i słuszny interes obywateli”. Z zasada ta wiąże się dylemat praworządności i celowości działania. Celowość nigdy nie może stanowić pretekstu do naruszenia prawa imię celowości nie wolno działać wbrew prawu.

Nigdy wzgląd na interes społ. nie może być podstawą działania adm., gdyż taka postawa może być jedynie przepis prawa. Zasada ta ma ścisły związek z zasada praworządności. Interes społ. i sio powinny być uwzględniane przy wykładni stosowanych norm prawnych, o ile jest to możliwe, np. wtedy gdy decyzja zależy od jego uznania.

ZASADA PRAWDY OBIEKTYWNEJ

Wynika również z art. 7; zobowiązuje ona organy adm. do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Jej realizacji służą takie instytucje procesowe, jak wyłączenie pracownika i organu adm. od załatwienia sprawy (art. 24-27 kpa) oraz przepisy o dowodach i postępowaniu dowodowym (art. 75-88) i inne.

ZASADA UDZIELANIA INFORMACJI PRAWNEJ STRONOM

Zawarta jest w art. 9; zobowiązuje organy adm. do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania adm. Organy te powinny czuwać nad tym, aby strony i osoby uczestniczce w postępowaniu nie poniosły Szkody z powodu nieznajomości powodu nieznajomości prawa, i w tym celu powinny udzielać niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Zasada ta przełamuje działanie tradycyjnej zasady, iż nieznajomość prawa szkodzi- „ignorantia iuris nocet”.

Realizacja tej zasady ogólnej następuje przede wszystkim, ale nie wyłącznie, przez obligatoryjne połączenie, np. o przysługującym prawie wniesienia odwołania.

Powstała z powodu braku inf. szkoda powinna być naprawiona w dalszym toku postępowania, np. przez przywrócenie terminu, dopuszczenie dowodu itp.

ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRONY W POSTEPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

Wynika z art. 10 § 1, z którego wynika, iż „organy adm. pub obowiązane są zapewnić stonom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań”.

I tak np. organ jest zobowiązany do zawiadomienia wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęciu postępowania z urzędu lub na zadanie stron, czy o terminie i miejscu przeprowadzenie dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin, o terminie rozprawy administracyjnej. Strona może z tego prawa skorzystać lub nie, ale obowiązkiem organu jest stworzenie możliwości stronie skorzystania z tego prawa. Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postępowaniu pociąga za sobą wadliwość kwalifikowana tegoż postępowania. Na zadanie strony będzie ono wznowione, gdy zostało zakończone nawet decyzja ostateczną.

Od zasady występują wyjątki. Gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze wzgl. na niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzkiego albo ze wg na grożąca niepowetowana strata materialną można od niej odstąpić. Organ jest obowiązany utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady (art. 10 § 2 i 3).

ZASADA PRZEKONYWANIA

Wymagają aby organy adm. wyjaśniały stronom zgodność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez stronę decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu (art. 11). Zasada ta wyraża postulat pierwszeństwa przekonywania przed stosowaniem środków przymusu.

Powinna przekazać całokształt działań administracji w toku całego postępowania. Konkretnym jej przejawem jest instytucja uzasadnienie decyzji. Motywy decyzji powinny być tak ujęte aby strona mogła zrozumieć i zaakceptować zgodność przesłanek faktycznych i prawnych, którymi kierował się organ wydając decyzję.

ZASADA SZYBKOŚCI I PROSTOTY

Wynika z art. 12 i nakazuje, aby organy adm. działy „wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami” prowadzącymi do załatwienia sprawy. Zaś sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, info lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie. Zasada ta nie pozwala na żadne odstępstwa od norm prawnych zawartych w kpa.

Są z nią powiązane art. 35-38 kpa dot. terminów załatwiania spraw w postępowaniu jurysdykcyjnym oraz przepisy o terminach sprzeciwu prokuratora ( art. 185), skarg ( art. 237) i wniosków ( art. 244) oraz wydania zaświadczeń ( art. 217 § 3).

ZASADA UGODOWEGO ZAŁATWIANIA SPRAW

Jest zasada wprowadzona do kpa dopiero w 1980 r.. Ujęta jest w art. 13 w następujący sposób:

§1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem adm. pub (ugoda administracyjna)

§ 2. Organ adm. pub, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.

Instytucji ugody adm. poświęcone są art. 114-122 kpa. Wg art. 121 zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania adm.

ZASADA PISEMNOSCI

Po nowelizacji z 2010 r. uzyskała następującą regulacjęart. 14 § 1 : sprawy należy załatwiać w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego. Ustne załatwienie sprawy może nastąpić, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez strony adnotacji ( art. 14 par 2).

Zasada pisemności wprowadzona jest w interesie pewności i jasności stosunków prawnych.

ZASADA DWUINSTRANCYJNOSCI POSTEPOWANIA

Wynika z lakonicznego przepisu art. 15 :”postępowanie adm. jest dwuinstancyjne”.

Istota administracyjnego toku instancji polega na dwukrotnym rozstrzygnięciu tej samej sprawy, nie zaś na kontroli zasadności argumentów podniesionych w stosunku do orzeczenia organu I instancji.

Od decyzji wojewody wyd. w I inst. przysługuje odwołanie do właściwego ministra. Od decyzji wydanej w I inst. przez ministra nie służy odwołanie, ale i w takim przypadku strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań ode decyzji. Przepis ten stosuje się odpowiednio do decyzji wyd. w I inst. przez sko.

Wg art. 78 K : każda ze stron ma prawo zaskarżania orzeczeń i decyzji wyd. w I inst. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa”.

ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI OSTATECZNYCH

Wynika z art. 16 § 1, w którym stanowi się:

„Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne. Uchylenia lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych”. Celem tej zasady jest ochrona praw nabytych przez strony na mocy decyzji ostatecznych.

Decyzja ostateczną jest decyzja:

• wydana przez organ I instancji, od której strony nie złożyły w terminie ustawowym odwołania

• wydana przez organ odwoławczy, w wiec po wyczerpaniu administracyjnego toku instancji

• wydana w I instancji przez ministra lub sko, gdyż od niej nie służy odwołanie

• decyzja, od której z mocy prawa nie przysługuje odwołanie

Takie decyzje mogą być uchylane lub zmieniane tylko na postawie przepisów rozdz. 12 (wznowienie postępowania) i 13 (uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji) działu II kpa.

ZASADA SĄDOWEJ KONTROLI DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH

Zawarta jest w art. 16 § 2, który brzmi :

„Decyzje mogą być zaskarżane do sądu adm. z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach”.

Od 1 października 1995 NSA był właściwy w sprawach skarg na wszystkie decyzje adm., z wyłączeniem spraw wymienionych w art. 19 ustawy o NSA. Od 1 stycznia 2004 ustawa- Prawo postępowania przed sądami adm. reguluje tryb zaskarżania do sądu administracyjnego decyzji adm. oraz postanowień na które służy zażalenie albo kończących postępowanie, a także postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty.

ZASADA POGŁEBIANIA ZAUFANIA OBYWATELI DO ORGANÓW PANSTWA

Sformułowana jest w art. 8:

„organy adm. pub obowiązane SA prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawna obywateli”. Zasada ta ma bardzo szeroki zakres- dotyczy kultury administrowania, a wiec kultury samej administracji. Ten kto ma pogłębiać świadomości i kulturę prawna obywateli sam musi najpierw prezentować wysoki stopień kultury prawnej i w ogóle kultury administrowania.. Konieczne jest w tym przede wszystkim ścisłe przestrzeganie prawa, mając na uwadze założenie, że wszyscy obywatele są równi wobec prawa ( nie może być różnych decyzji dla tych samych stanów prawnych i faktycznych). Nie może występować zmienność rozstrzygnięć

1. Organy prowadzące postępowanie administracyjne.

Organami prowadzącymi postępowanie jurysdykcyjne są przez wszystkim organy adm. rządowej- zarówno organy adm. terenowej, jak i centralnej, oraz organy jednostek samorządu terytorialnego. Spośród terenowych organów adm. rządowej organami prowadzącymi postępowanie są zarówno organy administracji zespolonej (wojewodowie) i niezespolonej ( np. dyrektorzy urzędów morskich).

KPA określa jakie organy w rozumieniu kodeksu są organami wyższego stopnia i organami naczelnymi.

Organy wyższego stopnia:

1. W stosunku do ojst- sko, chyba ze ustawy szczególne stanowią inaczej

2. W stosunku do wojewodów- właściwi w sprawie ministrowie

3. W stosunku do organów adm. pub innych niż określone w pkt 1 i 2 –odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością

4. W stosunku do organów organizacji społ.- odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ sprawujący nadzór nad ich działalnością

Organy naczelne:

1. W stosunku do organów adm. rządowej, ojst, z wyjątkiem sko, oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych- Prezes RM i właściwi ministrowie

2. W stosunku do organów państwowych innych niż w pkt 1- odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania

3. W stosunku do organów organizacji społ- naczelny organ tych organizacji, a w razie jego braku- Prezes RM lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością

1. Właściwość organów administracji publicznej.

Pod pojęciem właściwości organu należy rozumieć zdolność prawną organu do rozpoznawania i rozstrzygania, a wiec załatwiania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. Wyróżnia się różnego rodzaju właściwość organów. W zależności od tego, na jakiej podstawie organ adm. pub nabywa zdolność do załatwiania spraw można wyróżnić dwa rodzaje właściwości:

WŁASCIWOŚĆ USTAWOWĄ, tj., wynikajaca wprost z przepisów ustawy

Z reguły o właściwości organu stanowi ustawa. Jednakże przepisy ustawy upoważniają niekiedy do przeniesienia właściwości w sprawach zakresu adm. rządowej w drodze porozumienia na rzecz samorządu terytorialnego (np. wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jst) Powierzenie to następuje w drodze porozumienia ogłoszonego w wojewódzkim dzienniku urzędowym

WŁASCIOWSC Z PRZENIESIENIA/DELEGACJI

Powstaje w wyniku wyłączenia organu adm. pub od załatwienia sprawy. W takim przypadku właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy sobie organ do załatwienia sprawy (art. 26 § 2)

Art. 19 zobowiązuje organy adm. pub do przestrzegania z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

WŁASCIWOŚC RZECZOWA

Właściwość rzeczowa polega na upoważnieniu określonego organu lub pionu organów do załatwienia danej kategorii spraw, np. spraw budowlanych, wywłaszczeniowych.

Ustala się ja na wg przepisów o zakresie jego działania. Zakres ten wyznaczają przepisy ustrojowe, np. ustawa o samorządzie gminnym i ustawa z 17 V 1990 o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy adm. rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw- gdy chodzi o organy gmin i terenowe organy adm. rządowej, oraz przepisy innych ustaw normujące poszczególne dziedziny stosunków społecznych ( np. prawo budowlane).

WŁASCIWOŚC MIEJSCOWA

To inaczej zdolność organu do realizowania swojej właściwości rzeczowej na określonym obszarze, np. na terenie gminy, powiatu. Wg art. 21 właściwość miejscowa ustala się na postawie następujących kryteriów:

1) w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości,

2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,

3) w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

Jeżeli właściwości miejscowej nie można ustalić w wyżej podany sposób

• sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania,

• albo w razie braku ustalenia takiego miejsca - do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie.

Wyróżnia się również właściwość instancyjną, inaczej funkcjonalną, która jest pewna odmiana właściwości rzeczowej. Właściwość rzeczowa polega na upoważnieniu określonego organu lub pionu organów do załatwienia danej kategorii spraw, np. spraw budowlanych, wywłaszczeniowych. Właściwość instancyjna określa, zaś który z organów w danym pionie (resorcie) jest właściwy w I instancji. Dzięki temu wiadomo jaki organ jest organem w II instancji, a wiec organem odwoławczym.

Przepisy o właściwości organów maja sankcje w art. 156 §1 pkt 1 wg którego decyzja wydana przez organ administracyjny z naruszeniem przepisów o jego właściwości jest nieważna.

Spory o właściwość

• Spory o właściwość miedzy organami administracji publicznej

Miedzy organami adm. pub (rządowej, samorządowej) mogą występować spory o właściwość (spory kompetencyjne), które mogą mieć dwojaki charakter:

-spory o charakterze pozytywnym, gdy dwa lub więcej organów adm. uważa się za właściwe do załatwienia danej sprawy

-negatywnym-żaden nie uważa się za właściwy

Art. 22. § 1. Spory o właściwość rozstrzygają:

1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - sąd administracyjny,

2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty - starosta,

3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wymienionymi w pkt 2 - wojewoda,

4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej

5) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

6) między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,

7) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-4, 6 i 7 - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej,

8) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister - Prezes Rady Ministrów.

§ 2. Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.

§ 3. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

1) strona,

2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

3) minister właściwy do spraw administracji publicznej,

4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,

5) Rzecznik Praw Obywatelskich.

Art. 23. Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu.

• Spory kompetencyjne miedzy organami administracji publicznej a sądami powszechnymi

W latach 1980- 2003 spory kompetencyjne miedzy organami adm. pub a sądami powszechnymi rozstrzygał specjalnie do tego powołany organ przy SN jakim było Kolegium Kompetencyjne. Od 1 stycznia 2004 reformacja wg dodanego § 4 art. 66 kpa „Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy.”

Od 2004 roku według art. 199 (ze znaczkiem 1) kodeksu postępowania cywilnego „ sad nie może odrzucić pozwu z tego powodu, ze do rozpoznania sprawy właściwy jest organ adm. pub lub sąd adm., jeżeli organ adm. pub lub sąd uznały się w tej sprawie za niewłaściwe”

1. Organy wyższego stopnia.

Organy wyższego stopnia:

1. W stosunku do ojst-sko, chyba ze ustawy szczególne stanowią inaczej

2. W stosunku do wojewodów- właściwi w sprawie ministrowie

3. W stosunku do organów adm. pub innych niż określone w pkt 1 i 2 –odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością

4. W stosunku do organów organizacji społ.- odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ sprawujący nadzór nad ich działalnością

1. Wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu administracyjnym.

Działalność organów adm. pub powinna być bezstronna, tj. wolna od jakichkolwiek ubocznych wpływów, i skierowana wyłącznie na realizacje zadań Państwa, pogłębianie zaufania obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy obiektywnej. Bezstronność oznacza wyzbycie się przez pracownika prowadzącego postępowanie i podejmującego decyzję jakichkolwiek cech subiektywnych. Zapewnieniu bezstronności działania służą art. 2427, normujące instytucje wyłączenia pracownika i organu adm. od udziału w postępowaniu w określonych sytuacjach.

Jeśli chodzi o wyłączenie pracownika, to kpa przewiduje dwie kategorie przyczyn:

• Przyczyny wyraźnie wymienione w art. 24 § 1 , które powodują z mocy prawa wyłączenie pracownika

• Inne przyczyny, które mogą wywoływać wątpliwości co do bezstronności pracownika (art. 24 § 3 kpa). Wyłączenie pracownika następuje na jego żądanie, żądanie strony albo z urzędu o ile istnienie takich okoliczności zostanie uprawdopodobnione.

Z mocy prawa pracownik organu adm. pub podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,

5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

1. Wyłączenie organu od załatwienia sprawy.

Instytucja wyłączenia organu adm. pub różni się od poprzedniej tym, że wyłączeniu podlega nie jeden pracownik, a cały organ i jego urząd. W takiej sytuacji organ jako całość, to jest osoba piastująca funkcje organu oraz osoby będące pracownikami organu i urzędu nie mogą załatwić sprawy.

Wyłączenie to nie następuje we wszystkich sprawach, ale tylko w sprawach dotyczących interesów majątkowych następujących osób:

1) kierownika organu lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3,

2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3.

Wyłączenie to następuje z mocy prawa.

W przypadku wyłączenia sprawę załatwia:

1) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt 1 - organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę,

2) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt 2 - organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowisko kierownicze.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ.

W razie gdy osobą wymienioną w art. 25 § 1 pkt 2 jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady Ministrów.

1. Wyłączenie członka organu kolegialnego.

Następuje z tych samych przyczyn co wyłączenie pracownika. W przypadku zaistnienia innych okoliczności mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika niż wymienione w art. 24 § 1 kpa o wyłączeniu członka organu kolegialnego postanawia przewodniczący tego organu lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka organu kolegialnego albo z urzędu. Jeżeli w wyniku wyłączenia organ ten stał się niezdolny do podjęcia uchwały z braku wymaganego quorum, sprawę załatwia organ wyższego stopnia.

Zaznaczyć trzeba ze członek sko podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, jeżeli brał udział w wydaniu decyzji objętej wnioskiem.

Kpa nie rozstrzyga w jakiej formie powinna być podjęta decyzja o wyłączeniu pracownika i organu od udziału w postępowaniu. Należy przyjąć ze winna być ona rozstrzygnięta w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie, gdyż kodeks tak nie stanowi. (tak samo odmowa wyłączenia)

Przepisy o wyłączeniu pracownika i organu maja sankcję przewidziana w art. 145 § 1 pkt 3:

Art. 145. § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

1. Strona w postępowaniu administracyjnym.

Wg art. 28 kpa „Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek”.

Przez pojecie „interes prawny” rozumieć należy interes zgodny z prawem i interes chroniony prawem. To cos więcej niż interes faktyczny, gdyż za interes prawny można uznać tylko taki interes, który stwarza korzystną sytuacje prawna dla danego podmiotu. Ocena, czy w danym przypadku występuje interes prawny, wynika z konfrontacji tego, co uważa się za interes prawny, z normami prawa materialnego, regulującymi określoną funkcję stosunków społecznych. Sprawa dyskusyjna jest natomiast , kto ma dokonywać tej konfrontacji.

• Wg E. Iserzona „strona jest pojęciem procesowym, a nie kategoria prawa materialnego; stroną jest każdy, kto twierdzi wobec organu adm., ze postępowanie adm. dotyczy jego interesu (obowiązku lub uprawnienia) albo zada czynności organu powołując się na swój istniejący interes prawny lub obowiązek”

• W. Dawidowicz uważa, że organ adm. wszczynając postępowanie adm. musi wyrobić sobie uprzednio zdanie kto będzie stroną w tym postępowaniu, to zaś może uczynić tylko oceniając w świetle prawa materialnego określone interesy pewnych podmiotów jako stron w danej sprawie”.

Stronami w postępowaniu adm. mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Dlatego strona może być zakład adm. nie mający osobowości prawnej.

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Osoby fizyczne niemające zdolności do czynności prawnych występują w postępowaniu poprzez swych przedstawicieli reprezentujących dana osobę z mocy ustawy (dzieci-rodzice) bądź wyznaczonych przez sad w postępowaniu nieprocesowym (opiekun).

O ile przedstawiciel nie został uprzednio wyznaczony, organ adm. prowadzący postępowanie występuje do sądu z wnioskiem o jego wyznaczenie.

Strony nie będące osobami fizycznymi działa przez swych ustawowych i statutowych przedstawicieli.

Mieć interes prawny w postępowaniu adm. znaczy to samo, co ustalić przepis prawa powszechnie obowiązującego, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby. Interes faktyczny to stan, w którym obywatel wprawdzie jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy adm., nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa powszechnie obowiązującego, mającego stanowić podstawę skutecznego żądania stosowanych czynności organu adm.

1. Pełnomocnictwo w postępowaniu administracyjnym.

W większości przypadków strona nie musi działać osobiście, lecz może działać przez pełnomocnika. Jedynie gdy charakter czynności tego wymaga, jest zobowiązana do osobistego działania; np. do stawienia się w celu przesłuchania (art. 86)

Pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna mająca zdolność do czynności prawnych. Strona udziela pełnomocnictwa na piśmie lub zgłasza ustnie do protokołu. Pełnomocnik powinien dołączyć do akt oryginał albo urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa.

W sprawach mniejszej wagi organ adm. może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony.

1. Podmioty na prawach strony w postępowaniu administracyjnym.

Organizacja społeczna działająca na prawach strony

Organizacja społ. może wystąpić w postępowaniu jako:

1. Podmiot powołany z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji adm.( art. 1 pkt 2)

2. strona, gdy żąda czynności organu adm. ze względu na swój interes prawny lub obowiązek, albo gdy postępowanie dotyczy jej interesu prawnego lub obowiązku (art. 28)

3. jako uczestnik postępowania adm. w sprawie dotyczącej innej osoby, korzystający z praw strony (art. 31)

W sprawie dotyczącej innej osoby os może wystąpić z żądaniem:

• wszczęcie postępowania

• dopuszczenia jej do udziału w toczącym postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione statutowymi celami tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny

Organ adm. ma prawo odmówić powyższych gdy uzna, że statutowe cele organizacji bądź interes społ. nie przemawiają za jej udziałem w postępowaniu. Wówczas organ adm. wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania bądź dopuszczenia os do udziału w postępowaniu. Służy na nie zażalenie –może być zaskarżone do organu adm. wyższego stopnia, a postanowienie tego wymienionego organu- do sadu administracyjnego.

Wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby organ adm. powinien zawiadomić os, jeśli uzna, ze może być ona zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe i gdy przemawia za tym interes społeczny.

Organizacja społ. dopuszczona do udziału w postępowaniu „ uczestniczy w postępowaniu na prawach strony” (art. 31 § 3 ). Oznacza to, że korzysta z takich samych praw procesowych jak strona-składać zadania dotyczące przeprowadzenia dowodów, wnosić odwołania od decyzji niezależnie od tego czy strona wnosi te środki prawne czy nie. Udział Stawarza tez dla niej prawo do wniesienia- po wyczerpaniu środków odwoławczych w administracyjnym toku instancji- skargi do sadu adm. w terminie 30 dni od dnia doręczenia organizacji społ. decyzji adm.

Prokurator

Podmiotem, który nie będąc stroną w sprawie może korzystać z praw strony, jest prokurator. Występuje on jako organ państwowy powołany do strzeżenia praworządności; działa „w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem” albo „ w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygniecie sprawy było zgodne z prawem” (art. 182 i 183 § 1).

O udziale prokuratora w postępowaniu decyduje jego wola. Organ adm. nie może nie dopuścić prokuratora do udziału w postępowaniu, jeśli ten zgłasza swój udział. Co więcej, organ adm. powinien zawiadomić prokuratora o wszyciu postępowania oraz toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora za potrzebny.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Z dniem I 1988 weszła w życie ustawa z 15 VII 1987 o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Z art. 14 owej ustawy wynika, że RPO może żądać wszczęcia postępowania adm., zaskarżając decyzję do sądu adm. oraz uczestniczyć w postępowaniu adm. jak i w postępowaniu przed sadem adm. na prawach przysługujących prokuratorowi. Dlatego uwagi o udziale prokuratora odnoszą się w pełni do RPO.

1. Terminy w postępowaniu administracyjnym.

• Rodzaje terminów i ich obliczanie

Pojecie termin można rozumieć bądź jako ściśle określoną datę bądź jako pewien okres. Interesują nas terminy jako okresy. Te terminy można podzielić na:

• Ustawowe, tj. wynikające z kpa i innych ustaw

Są przewidziane dla czynności ustawowych dokonywanych przez organy adm. (np. terminy załatwiania spraw, termin zawiadomienia o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu) i dla czynności dokonywanych przez strony i innych uczestników postępowania (np. terminy do wniesienia odwołania, zażalenia). Ich cecha jest to, że nie mogą być one przez organ prowadzący postępowanie ani skracane, ani przedłużane. W pewnych warunkach terminy te mogą być przywracane. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym powoduje, że czynność ta nie może być już skutecznie dokonana.

• Wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie; zwane tez terminami urzędowymi

Mogą być przez organ adm. przed ich upływem przedłużane bądź skracane z ważnych przyczyn. Czynność dokonana przez stronę po upływie wyznaczonego dla nie terminu może być przez organ z ważnych powodów, zwłaszcza w interesie prawdy obiektywnej, uznana za ważną, ponieważ organ adm. jest pełnym dysponentem udzielonego terminu.

Skutki niezachowania terminów kształtują się niejednolicie w zależności od rodzaju terminu. Instytucja mająca na celu złagodzenie skutków ich niezachowania jest instytucja przywrócenia terminu.

Sposób obliczania terminów ustala art. 57 kpa:

• Gdy chodzi o termin określony w dniach, to upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu- z tym, że jeśli początkiem terminu jest prawne zdarzenie, przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło.

• Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwa odpowiada początkowi terminu.

• Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem ostatniego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było- w ostatnim dniu miesiąca.

• Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowy wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.

• Przywrócenie terminu

Niedochowanie terminu pociąga za sobą ujemne skutki procesowe, ponieważ czynność dokonana po upływie terminu jest w zasadzie prawnie nieskuteczna. Wyjątkowo jednak termin może być przywrócony, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy osoby zainteresowanej.

Wg art. 58 §1 „w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nie nastąpiło z jego winy”. Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, a wiec środkiem niedającym pewności, lecz jedynie wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o danym fakcie.

Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, dopełniając jednocześnie czynności, dla której określony był termin. Właściwy w sprawie organ w wyniku rozpatrzenia prośby o przywrócenie terminu wydaje postanowienie o przywróceniu bądź odmowie przywrócenia terminu.

Przywrócenie nie może nastąpić z urzędu, jest do tego potrzebny bezwzględnie wniosek. Ciężar dowodu spoczywa na stronie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Nieznajomość prawa nie może być uznana za okoliczność usprawiedliwiającą uchybienie terminu do wniesienia odwołania. O braku winy można mówić wyłącznie wtedy, gdy dopełnienie obowiązku stało się niemożliwe z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia. Zwolnienie lekarskie nie jest potwierdzeniem braku winy zainteresowanego w uchybieniu terminu.

• Terminy załatwiania spraw

Organy adm. winny załatwiać sprawy szybko, bez zbędnej zwłoki, a gdy sprawy nie wymagają zabierania dowodów, info lub wyjaśnień- niezwłocznie.

Szybkość jest trudnym do uregulowania prawnego problemem. Jak przerwać „milczenie władzy”? Rozporządzenie z 1928 znało instytucje dewolucji, tj. przeniesienia załatwienia sprawy do organu wyższej instancji, gdy organ I instancji nie załatwił sprawy w terminie. Powodowała wydłużenie czasu i była w literaturze powszechnie krytykowana.

W kpa wprowadzono tzw. „sygnalizacje”, która stosuje się wtedy, gdy sprawa nie może być załatwiona w określonym terminie.

Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej- nie później niż w ciągu 2 miesięcy od wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym- w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Kwalifikacji spraw do kategorii szczególnie skomplikowanych dokonuje organ administracyjny, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji.

Termin do załatwienia sprawy przez organ odwoławczy biegnie od dnia otrzymania przez ten organ odwołania wraz z aktami sprawy, nie od dnia wpłynięcia odwołania do organu I instancji, który wydal zaskarżoną decyzję.

Organ, który nie załatwił sprawy w terminie jest obowiązany zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (termin wyznaczony). Strona, której sprawa nie została załatwiona w terminie ustawowym albo terminie wyznaczonym, ma prawo wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia. Zażalenie o którym mowa jest jedynym zażaleniem przewidziany w kpa, które przysługuje nie na postanowienie, ale na milczenie organu. Dlatego możliwość wniesienia tego zażalenia istnieje tak długo, dopóki organ prowadzący postępowanie nie ogłosi bądź nie doręczy stronie decyzji adm.

Organ wyższego stopnia, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy i zarządza wyjaśnienie przyczyny i ustalenie osób winnych niezałatwieniu sprawy w terminie.

Pracownik organ, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku sygnalizacji albo nie załatwił sprawy w wyznaczonym terminie przez organ wyższego stopnia podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej przewidzianej w przepisach prawa (art.38).

Istnieje tez możliwość wniesienia skargi do sadu adm. na niezałatwienie sprawy w terminie przez organ I instancji bądź przez organ odwoławczy. Wniesienie skargi jest dopuszczalne, po skorzystaniu z prawa wniesienia zażalenia, w każdym czasie po upływie terminu załatwienia sprawy, aż do chwili jej załatwienia.

1. Wezwania w postępowaniu administracyjnym.

Kodeks postępowania administracyjnego upoważnia organy administracyjne do wzywania osób (a więc nie tylko stron) do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień osobiście , przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy bądź wykonywania czynności urzędowych. Można wiec wzywać nie tylko strony, ale również inne osoby, i to zarówno w toku postępowania, jak i w związku z przyszłym postępowaniem, czy tez ustalenia, czy w ogóle postępowanie może być wszczęte.

Wezwanie do osobistego stawienia się należy ograniczyć do przypadków niezbędnych, dokładając starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było dla osoby wezwanej uciążliwe.

Do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym on mieszka lub przebywa, a nadto gdy mieszka lub przebywa w sąsiedniej gminie lub mieście. W pozostałych przypadkach organ adm. prowadzący postępowanie winien korzystać z pomocy prawnej innego organu adm.

Pomoc prawna polega na tym, iż organ prowadzący postępowanie zwraca się do właściwego terenowego organu adm. rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo dokonania innych czynności związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie winien dokładnie oznaczyć okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie maja być dokonane.

Zwykle stosuje się wezwania pisemne. W sprawach nie cierpiących zwłoki wezwania można dokonać tez telegraficznie lub telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności (np. dalekopisu). Wezwanie dokonane przy użyciu tych środków musi zawierać te same elementy co wezwanie pisemne.

Osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności według przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Strona uzyskuje koszty osobistego stawienia się, gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu albo gdy strona została bez swojej winy blednie wezwana na stawienie się. Dodać należy, że pracownik organu adm. pub winny błędnego wezwania strony obowiązany jest do zwrotu wynikłych stąd kosztów.

Osoba, która mimo prawidłowego wezwania się stawiła się bez uzasadnionej przyczyny, może być ukarana przez organ wzywający grzywą do 50 zł, w razie ponownego niezastosowania się do wezwania- grzywną do 200 zł. Ukarania grzywna nie wyklucza możliwości zastosowania do opornego świadka (ale tylko do niego nie do strony i biegłego) środków przymusu, przewidzianych w przepisach ogólnych.

1. Doręczenia według k.p.a.

Przepisy kpa o doręczeniach są ważne z tego względu, ze o skutkach prawnych wielu czynności procesowych można mówić tylko wtedy, gdy nastąpiło prawidłowe doręczenie pisma (wezwania, postanowienia, decyzji itd.).

Organy administracji doręczają pisma za pokwitowaniem Na pokwitowanie składa się data doręczenia i podpis odbiorcy.

• przez pocztę,

• przez swoich pracowników

• lub przez inne upoważnione osoby lub organy.

• Doręczenie może tez nastąpić za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania:

1) wystąpił do organu administracji publicznej o doręczenie albo

2) wyraził zgodę na doręczenie mu pism za pomocą tych środków.

W przypadku doręczenia pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej doręczenie jest skuteczne, jeżeli w terminie 7 dni od wysłania pisma organ adm. pub otrzyma potwierdzenie doręczenia pisma. Doręczenia następuje przez elektroniczna skrzynkę podawczą podmiotu.

Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela - temu przedstawicielowi. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. Jeżeli ustanowiono kilku pełnomocników, doręcza się pisma tylko jednemu pełnomocnikowi. Strona może wskazać takiego pełnomocnika. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej stron pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały jedną jako upoważnioną do odbioru pism.

W toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swego adresu. W razie zaniedbania obowiązku określonego w § 1 doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny.

Osobom fizycznym pisma doręcza się w mieszkaniu albo w miejscu pracy. W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wyżej określony, a także w razie koniecznej potrzeby, pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie. W przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pismo doręcza się za pokwitowaniem do rąk dorosłego domownika, sąsiada albo dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi.

W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43:

1) poczta przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę,

2) pismo składa się na okres 14 dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) - w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ.

Orzecznictwo:

- przesłanie decyzji faksem nie spełnia wymogu doręczenia

-termin do złożenia odwołania rozpoczyna swój bieg od dnia doręczenia decyzji stronie.

-okoliczność, iż dorosły osobnik nie doręczył w stosownym czasie przyjętego pisma do rak adresata, nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia odwołania.

-zastępcze formy doręczenia pism rodzą domniemanie prawne, ze pismo zostało doręczone. Może ono jednak zostać obalone.

1. Protokoły i adnotacje.

Zasada ogólna pisemności wymaga, by mające znaczenie dla postępowania czynności były utrwalane na piśmie. Formę pisemną maja z reguły decyzje, postanowienia i wezwania. Ponadto realizacji zasady pisemności służą protokoły i adnotacje.

Wg art. 67 § 1 „Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie”.

Obowiązek sporządzenia protokołu istnieje w przypadkach wskazanych w § 2. W szczególności sporządza się protokół:

1) przyjęcia wniesionego ustnie podania,

2) przesłuchania strony, świadka i biegłego,

3) oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji publicznej,

4) rozprawy,

5) ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.

Czynności organu adm. pub, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub w toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

Orzecznictwo:

• Zaniechanie przez organ administracyjny sporządzenia protokołu oględzin skutkuje- istotną wadliwość dowodowa czynności oględzin lokalu mieszkalnego

• Nie można uznać odręcznych notatek pracowników organu za dowody w sprawie

1. Wszczęcie postępowania administracyjnego.

Postępowanie adm. może być wszczęte na żądanie stron lub z urzędu, a wiec przez organ administracyjny bez żądania stron. Może być również wszczęte przez prokuratora, który żądanie takie może zgłosić „w celu usunięcia stanu niezgodnego prawem” (art. 182) oraz wskutek żądania organizacji społecznej, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny (art. 31 § 1). RPO może żądać wszczęcia postępowania z tych samych przyczyn co prokurator.

O tym kiedy postępowanie administracyjne można wszcząć z urzędu a kiedy tylko na zadanie stron decydują przepisy prawa materialnego, a wiec przepisy pozakodeksowe.

Organ adm. może jednak ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. W takim przypadku organ zobowiązany jest uzyskać zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody- postępowanie umorzyć.

Z porządku prawnego można wyprowadzić wniosek ogólny:

• w sprawach o nałożenie obowiązku prawnego na strony przepisy prawa pozwalają albo nakazują wszczynanie postępowania administracyjnego z urzędu,

• a gdy zaś chodzi o przyznanie uprawnień stronie- z reguły wymagany jest wniosek strony, który kodeks nazywa żądaniem

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji pub (art. 61 §1). Data wszczęcia postępowania na żądanie strony wniesione droga elektroniczną jest dzień wprowadzenia żądania do systemu teleinformatycznego organu adm publicznej.

Kodeks nie reguluje expressis verbis daty wszczęcia postępowania adm. z urzędu. W tej sytuacji należy przyjąć, ze wszczęcie postępowania z urzędu następuje z chwilą podjęcia pierwszej czynności procesowej organu administracyjnego wobec strony. Zwykle będzie to zawiadomienie wszystkich osób będącymi stronami w sprawie wszczęcia postępowania. Zasada ogólna udziału strony w postępowaniu wymaga, aby każda ze stron wiedziała o tym, że postępowanie adm w jej sprawie zostało wszyte i jest w toku.

Art. 62 wprowadza instytucje współuczestnictwa formalnego. Z prawnego punktu widzenia jest to „techniczne (procesowe) połączenie czynności. W takim postępowaniu podejmuje się bowiem tyle decyzji, ile spraw się połączyło w jednym postępowaniu”.

1. Podania w postępowaniu administracyjnym.

Żądanie wszczęcia postępowania oraz inne żądania, wyjaśnienia, odwołania i zażalenia nazywa się podaniami.

Podaniami nie są wiec:

• skargi do sądu administracyjnego

• skargi z działu VIII (skarga powszechna- action popularis)

• oraz wnioski, o których mowa w dziale VIII kpa.

Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu, a także za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Podanie powinno zawierać co najmniej

• wskazanie osoby, od której pochodzi,

• jej adres

• żądanie

• oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.

Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.

Wnoszący podanie ma prawo żądać potwierdzenia wniesienia podania, a organ administracyjny ma obowiązek uczynić zadość temu żądaniu.

W przypadku wniesienia podania w formie dokumentu elektronicznego organ jest zobowiązany potwierdzić wniesienie podania przez doręczenie urzędowego poświadczenia odbioru na wskazany przez wnoszącego adres elektroniczny.

Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania. Inne braki podania nie pociągają za sobą takich skutków, gdyż należy wezwać wnoszącego do ich usunięcia w terminie 7 dni z pouczeniem, ze nieusunięcie ich spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.

Zdaniem J. Starościaka „pozostawienie podania bez rozpoznania jest odmowa wszczęcia postępowania, od której jako od decyzji przysługuje odwołanie osobie uważającej się za stronę”. Z tym stanowiskiem trudno się jednak zgodzić, gdyż nie można postawić znaku równania miedzy wydaniem decyzji odmownej a pozostawieniem podania bez rozpoznania. Osoba, która uważa się za stronę może wnieść skargę, bądź po upływie załatwienia sprawy- zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia.

Jeżeli organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, niezwłocznie przekazuje je do organu właściwego, zawiadamiając jednocześnie o tym wnoszącego podanie. Zawiadomienie o przekazaniu powinno zawierać uzasadnienie. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Art. 66. § 1. Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem rozpoznania sprawy należące do jego właściwości. Równocześnie zawiadomi wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu, i poinformuje go o treści § 2.

§ 2. Odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w § 1, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

§ 3. Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

§ 4. Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy.

1. Udostępnianie akt.

Zasada udziału strony w postępowaniu administracyjnym wymaga, aby strona mogła zapoznać się z aktami sprawy. Dlatego w art. 73 § 1 kpa stanowi się, że „w każdy stadium postępowania organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt spraw oraz sporządzenie z nich notatek i odpisów”.

Udostępnienie akt sprawy doznaje ograniczeń w dwóch przypadkach. Oto one:

1. Są one objęte tajemnica państwową (klauzula, tajne lub ściśle tajne)

2. Inne akta wyłączone przez organ adm. ze wzg. na ważny interes publiczny

Nie wystarcza zatem tutaj „interes społeczny” czy nawet „ważny interes społeczny” lub zwykły „interes państwowy”. Ważny interes państwowy zachodzić będzie w przypadkach nadzwyczajnych i wyjątkowych.

Orzecznictwo:

- obowiązek sporządzenia uwierzytelnionych odpisów i przesłania ich stronie lub jej pełnomocnikowi obciąża organ administracji państwowej jednak tylko wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik nie maja możliwości sporządzenia odpisów wyżej wymienionych dokumentów i uzyskania ich uwierzytelnienia

1. Ustalanie stanu faktycznego w postępowaniu administracyjnym.

2. Zasady postępowania dowodowego.

Celem postępowania dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, aby jej załatwienie oparte było na udowodnionych faktach i aby właściwe normy prawne zostały zastosowane do stanu faktycznego odpowiadającego stanowi rzeczywistemu zgodnie z zasada prawdy obiektywnej. Realizacji zasady prawdy obiektywnej służy art. 77 § 1 stanowiący, że „Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy”.

Postępowanie dowodowe winno doprowadzić do jasnego obrazu wszystkich okoliczności, które maja znaczenie dla sprawy. Jedynie fakty powszechnie znane (np. wystąpienie na jakimś obszarze klęski żywiołowej) nie wymagają dowodu. Również fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu, ale należy o nich powiadomić stronę.

W postępowaniu dowodowym znajduje zastosowanie również zasada udziału strony. Dlatego strona powinna być powiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej 7 dni przed terminem ich przeprowadzenia. Ma on tez prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i innym stronom oraz składać wyjaśnienia.

KPA przyjął zasadę swobodnej oceny dowodów, stanowiąc że „organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona” (art. 80). Przeciwieństwem tej zasady jest legalna teoria dowodów, która zobowiązywała organ prowadzący postępowanie do podporządkowania się przy ocenie dowodów pewnym ustalonym w ustawie regułom, np. że zeznania dwóch wiarygodnych świadków stanowią pełny dowód, gdy są ze sobą zgodne. Legalna teoria dowodów zanikła z chwilą dopuszczenia w procesie zasady swobodnej oceny dowodów.

Prawo organu do dysponowania zakresem postępowania dowodowego oraz zasada swobodnej oceny dowodów są konsekwencja zasady prawdy obiektywnej.

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny (art. 75).

Przez dowody rzeczowe rozumie się oględziny wszelkich przedmiotów, jakie sąd poddaje badaniu celem stwierdzenia prawdziwości pewnych twierdzeń o faktach. Do dowodów rzeczowych należy także dowód z dokumentu o tyle, o ile sam dokument jest przedmiotem badania sądu, a nie jego treść.

Wszelkie inne dowody zaliczamy do dowodów osobowych, przy których sad bada fakty za pomocą zeznań osób, świadków, biegłych i samych stron procesowych, oraz za pomocą ich pisemnych oświadczeń zawartych w dokumentach.

1. Środki dowodowe w postępowaniu administracyjnym.

1.Dowód z dokumentów stanowi niewątpliwie najważniejszy i powszechnie występujący środek dowodowy w postępowaniu administracyjnym. KPA mówi o dokumentach i dokumentach dowodowych. Należy przyjąć ze dokumenty dzielą się na dokumenty urzędowe i dokumenty prywatne. Podział ten opiera się na kryterium wydawcy dokumentu i ma znaczenie dla oznaczenia mocy dowodowej dokumentu. Dokumenty urzędowe sporządzane w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

Jeżeli dokument znajduje się w aktach organu lub podmiotu, wystarczy przedstawić urzędowo poświadczony przez ten organ lub podmiot odpis lub wyciąg z dokumentu. Wymienieni pełnomocnicy stron maja prawo sami poświadczać zgodność odpisu dokumentu z oryginałem, a ich poświadczenie ma charakter dokumentu.

Jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, organ administracji pub może zażądać od strony składającej odpis dokumentu przedłożenia oryginału tego dokumentu.

Wszystkie inne dokumenty są dokumentami prywatnymi, którymi kpa się nie zajmuje.

Dokumenty urzędowe korzystają z większej mocy dowodowej niż dokumenty prywatne, o ile zostały sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy. Przysługuje im nie tylko domniemanie prawdziwości, tj., ze dokument pochodzi od organu, który go wystawił, ale także domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu. Te domniemania nie wyłączają możliwości przeprowadzania dowodu przeciwko treści dokumentów urzędowych.

2.Dowód ze świadków nie jest w postępowaniu adm. tak częstym dowodem, jak dowód z dokumentu. Świadek ma zeznawać obiektywną prawdę na podstawie własnych spostrzeżeń co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. KPA wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków ze wzg na osobę, które polegają na:

1) wyłączenia z mocy ustawy

2) prawie odmowy zeznań

3) prawie odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania

Wg KPA świadkami nie mogą być:

Świadkami nie mogą być:

1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,

2) osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy,

3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

Zasada jest, że nikt nie może odmówić zeznań w charakterze świadka. Wyjątkowo prawo odmowy zeznań przyznano małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak i osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Od prawa odmowy zeznań należy odróżnić prawo odmowy odpowiedzi na pytania zadawane świadkowi. I tak świadek składający zeznania może odmówić odpowiedzi na pytanie:

• gdy odpowiedz mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karna, hańbę lub bezpośrednia szkodę majątkową

• albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Do zachowania tajemnicy zawodowej zobowiązani są: adwokaci, notariusze, lekarze.

Świadka należy uprzedzić, ze za fałszywe zeznania grozi odpowiedzialność karna na postawie art. 233 §1 kk.

3.Dowód z biegłego przeprowadza się wówczas, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, których nie maja pracownicy organu załatwiającego sprawę. Biegły winien być bezstronny. Dlatego biegły podlega wyłączeniu z tych samych przyczyn jak pracownik organu adm. pub od udziału w postępowaniu w sprawie. Poza tym do biegłych stosuje się przepisy dot. przesłuchania świadków.

4.Oględziny to bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ adm. pub celem dokonania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach. Przedmiotem oględzin mogą być rzeczy ruchome jak i nieruchomości. Oględziny można przeprowadzić z udziałem biegłego czy biegłych, aby swym fachowym doświadczeniem i wiedza uzupełnili znajomość rzeczy przez organ adm. pub, a dokładniej- jego pracowników. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia oględzin, przynajmniej na 7 dni przed terminem. Z przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.

Jeżeli o wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, organ adm. pub dla ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę, stosując przy tym przepisy dotyczące świadków.

1. Rozprawa administracyjna

KPA przywiązuję duża wagę do rozprawy jako instytucji, która pozwala przyśpieszyć lub uprościć postępowanie, a nawet osiągnąć cele wychowawcze. Dlatego art. 89. § 1. Ustala, że „ organ administracji publicznej przeprowadzi, z urzędu lub na wniosek strony, w toku postępowania rozprawę, w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania lub gdy wymaga tego przepis prawa”.

Ponadto organ administracji powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin (art. 89 §2).

Podstawową funkcją rozprawy jest koncentracja postępowania w określonym miejscu i czasie, a w szczególności zebranie przedstawicieli zainteresowanych w sprawie organów państwowych, państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społ., a zwłaszcza stron, świadków i biegłych w celu dokonania niezbędnych ustaleń pod kierunkiem pracownika organu, przed którym toczy się postępowanie.

Rozprawa może być zarządzona z urzędu, jak i na wniosek strony.

Rozprawa powinna być należycie przygotowana. Strony należy wezwać do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów. Do stawienia się na rozprawie należy wezwać strony osobiście lub przez przedstawicieli albo pełnomocników, a ponadto świądów i biegłych, a powiadomić o rozprawie -państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, organizacje społ., a także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot. Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiło przynajmniej na 7 dni przed rozprawą. Niezawiadomienie strony o terminie rozprawy stanowi istotną wadliwość postępowania. Brak udziału strony w rozprawie bez własnej winy może stanowić przyczynę wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzja ostateczną.

Kierownictwo rozprawy spoczywa w reku pracownika organu, przed którym toczy się postępowanie, albo przewodniczącego bądź wyznaczonego członka organu kolegialnego, gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym. Obowiązkiem kierującego jest dążenie do wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, ustalenie prawdy obiektywnej oraz- w miarę możliwości- uzgodnienie sprzecznych interesów stron. Z rozprawy spisuje się protokół, który winien odpowiadać ogólnym wymogom stawianym protokołom i dokładnie odzwierciedlać przebieg pracy.

Kierujący rozprawa sprawuje tzw. policje sesyjną, dzięki której ma możność zapewnienia porządku na rozprawie ostrzeżenie, wydalenie z miejsca rozprawy i ukaranie grzywna w wysokości 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywna służy zażalenie.

1. Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.

Nowela do kpa z 1980 r. uregulowała współdziałanie organu administracji pub. prowadzącego postępowanie administracyjne z innym organem, który-przed wydaniem decyzji- ma wydać opinie, wyrazić zgodę lub zając stanowisko w innej formie.

Wg art. 106 §1: „przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ”. Organ prowadzący postępowanie zwraca się do innego organu o zajecie stanowiska i zawiadamia o tym stronę.

Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin.

W przypadku niezachowania terminu organ jest obowiązany zawiadomić o tym strony i –jak należy przyjąć-organ prowadzący postępowanie, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin zajęcia stanowiska. Za niedopełnienie tego obowiązku grozi odpowiedzialność porządkowa, dyscyplinarna lub inna przewidziana w przepisach prawa.

Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, a więc zebrać niezbędne info i ewentualnie przeprowadzić dowody.

Zajecie stanowiska następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie.

1. Zawieszenie postępowania administracyjnego.

W toku postępowania nie zawsze dochodzi do jego zakończenia przez wydanie decyzji co do istoty sprawy (merytorycznie) bądź zawarcie ugody administracyjnej; mogą zajść zdarzenia lub wystąpić okoliczności, które powodują, że dalszy bieg sprawy jest niemożliwy i niecelowy, dopóki nie nastąpi dalsze wydarzenia umożliwiające kontynuowanie postępowanie. W przypadku wystąpienia przeszkód w prowadzeniu postępowania następuje, w zależności od okoliczności, zawieszenie bądź umorzenie postępowania.

W pewnych okolicznościach zawieszenie postępowania jest obligatoryjne, w innych- fakultatywne. Przyczyny obligatoryjnego zawieszenia postępowania- ujęte w art. 97- są następujące:

1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105),

2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,

3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,

4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

Organ administracji publicznej, który z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 1-3 zawiesił postępowanie wszczęte z urzędu, poczyni równocześnie niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo postąpi organ w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie strony, jeżeli interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.

Fakultatywne zawieszenie postępowania może nastąpić wówczas, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

W sprawie zawieszenia postępowania, a po usunięciu przeszkody-w sprawie podjęcia zawieszonego postępowania organ adm. pub wydaje postanowienie. Również odmowa zawieszenia postępowania na żądanie strony winna nastąpić w drodze postanowienia. Wszystkie postanowienia w sprawie zawieszenia postępowania mogą być zaskarżone w drodze zażalenia.

Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kodeksie (art. 103). Należy przyjąć, że wstrzymanie biegu terminów następuje z dniem zdarzenia stanowiącego przyczynę zawieszenia postępowania.

Orzecznictwo:

-niedopuszczalne jest zawieszenie postępowania, które już zostało zakończone decyzją ostateczną.

1. Umorzenie postępowania administracyjnego.

Umorzenie postępowania kończy sprawę w danej instancji i dlatego następuje w formie decyzji adm. ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie kontroli takiej decyzji w administracyjnym toku instancji i kontroli sądu adm.

Kpa przewiduje umorzenie postępowania w dwóch przypadkach:

• gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części (Art. 105. § 1.).

• Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym (§2).

Postępowanie może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycznej (np. śmierć strony ubiegającej się o zmianę nazwiska czy paszport) jak i prawnych (np. zmiana przepisów prawa i zniesienie obowiązku uzyskiwania zezwoleń na podjecie określonej działalności czy czynności).

Kpa nie zawiera przepisu co do tego, czy dopuszczalne jest ponowne wszczęcie postępowania w sprawie, w której nastąpiło umorzenie postępowania. Należy przyjąć, że decydują o tym charakter sprawy i okoliczności umorzenia postępowania.

1. Decyzja administracyjna.

Załatwienie sprawy adm. następuje przez wydanie decyzję, chyba ze przepisy kodeksu stanowią inaczej. Przykładem załatwienia sprawy w inny sposób niż wydanie decyzji jest ugoda, zawarta przez strony i zatwierdzona przez organ administracyjny, przed którym została zawarta. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki prawne jak decyzja wydana w toku postępowania.

Decyzja jest oświadczeniem woli organu adm. pub., i to oświadczeniem woli w imieniu państwa. Decyzja jest kwalifikowanym aktem administracyjnym (każda decyzja jest aktem adm., ale nie każdy akt adm. jest decyzją-może być np. postanowieniem). Decyzja, jako akt adm.- jest aktem jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy.

Ze wglądu na tok instancji administracyjnych można wyróżnić decyzje wydane w I instancji i decyzje w II instancji. Rozróżnienie to jest wynikiem dwuinstancyjności postępowania adm.

Z punktu widzenia możliwości prawnej zaskarżenia decyzji w drodze zwyczajnego środka prawnego (odwołania) decyzje dzielą się na niestateczne i ostateczne. Kpa wyróżnia tez decyzje tworzące prawa dla strony i nietworzące takich praw. Można tez wyróżnić decyzje uwzględniające w całości żądania stron (decyzje pozytywne) i decyzje, które w całości lub w części nie uwzględniają żądania stron lub nakładają na strony obowiązek prawny (decyzje negatywne). Można też mówić o decyzjach niewadliwych, a wiec zgodnych z prawem, i o decyzjach wadliwych, niegodnym z prawem, a nawet nieważnych, dotkniętych szczególnie ciężkimi wadami (por. art. 156 §1)

Orzecznictwo:

• Decyzja adm. wydana w sprawie, której zatwierdzenie w formie decyzji przepisy nie przewidują, podlega stwierdzeniu nieważności jako wydana bez podstawy prawnej

• Brak podpisu właściwego organu pod decyzja powoduje, że pismo takie traci charakter decyzji

• Decyzja organu szkoły wyższej o skreśleniu studenta z listy studentów jest decyzja adm. w rozumieniu kpa i podlega zaskarżeniu do sadu adm.

• Akty prawne organów uczelni dotyczące przyznania, nieprzyznania lub cofnięcia stypendium socjalnego są przejawami władztwa zakładowego i stosunków zakładowych na uczelni, a nie decyzjami adm. w rozumieniu kpa

• O istocie aktu adm .powinna przesądzić jego treść a nie forma

Decyzja powinna zawierać:

• oznaczenie organu administracji publicznej,

• datę wydania,

• oznaczenie strony lub stron,

• powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie,

• uzasadnienie faktyczne i prawne,

• pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie,

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

Z art. 108 wynika, ze decyzja może zawierać klauzulę o nadaniu jej rygoru natychmiastowej wykonalności.

Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Uzasadnienie prawne powinno zawierać „wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa”.

Wg art. 107 § 4 kpa można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony.

Orzecznictwo:

• wymienienie przez organ w uzasadnieniu decyzji tylko nr artykułów (§, ust.) przepisów prawnych przyjętych za jej podstawę prawną nie spełnia warunków przytoczenia przepisów prawa, o jakim mówi art. 107 § 3 kpa.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji. Taka jest zasada. Od niej kodeks przewiduje wyjątki. I tak, decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy, tj. gdy przepis ustawy przewiduje natychmiastowa wykonalność określonych kategorii decyzji adm.

Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, gdy został jej nadany rygor natychmiastowego wykonania przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, a wiec gdy jest dla wszystkich stron pozytywna.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji, od której przysługuje odwołanie, gdy to jest niezbędne:

- ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego

- dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami

- bądź też ze względu na inny interes społeczny

- wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji przez zamieszczenie klauzuli bądź tez już po jej wydaniu- w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje natychmiastowej wykonalności decyzji.

Zgodnie z zasada pisemności postępowania decyzje doręcza się stronom na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Decyzja może być ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stanowi temu na przeszkodzie. Musi być to utrwalone w protokole lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Organ, który decyzje wydał, jest z nią związany od chwili doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej. Organ nie może zmienić ani uchylić swojej decyzji, chyba ze strona wniosła odwołanie, a w przypadku decyzji ostatecznej- skargę do sadu adm. W takim przypadku organ może skorzystać z samokontroli.

Decyzje adm. mogą zawierać czasem pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki. Dlatego kodeks przyznaje stronie, w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, prawo żądania jej uzupełnienia co do dwóch składników, tj. rozstrzygnięcia i pouczenia o środkach prawnych albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.

Organ ma prawo z urzędu lub na żądanie strony sprostować- w drodze postanowienia- błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez siebie decyzjach adm.

Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich zadanie organ, który wydal decyzje, powinien wyjaśnić- w drodze postanowienia- wątpliwości co do treści decyzji. Na postanowienie w sprawie sprostowania i wyjaśnienia treści decyzji służy zażalenie.

Orzecznictwo:

• nie jest dopuszczalne sprostowanie decyzji, które prowadziłoby do ponownego rozstrzygnięcia sprawy, odmiennego od pierwotnego. Przedmiotem sprostowania nie mogą być mylne ustalenia faktyczne organu adm. lub mylne zastosowanie przepisu prawa.

• Wadliwa decyzje ostateczna można wzruszyć tylko w drodze nadzwyczajnych środków prawnych, a nie w drodze sprostowania na postawie art. 113 §1.

1. Ugoda administracyjna.

Według zasady ogólnej ugodowego załatwiania spraw, sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzanej przed organem adm.

Ugoda adm. jest instytucja wprowadzoną do kpa dopiero w 1980 r. Zawarcie przez strony takiej ugody i jej zatwierdzenie przez organ prowadzący postępowanie eliminuje potrzebę wydawania decyzji, gdyż zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki jak decyzja adm.

Zawarcie ugody jest dopuszczalne, a nawet wskazane, jeżeli:

- przemawia za tym charakter sprawy

- przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania

- nie sprzeciwia się temu przepis prawa

Podane przesłanki powinny występować łącznie, aby zawarcie umowy mogło nastąpić.

Ugodę sporządza się w formie pisemnej.

Powinna ona zawierać:

-oznaczenie organu, przed którym została zawarta,

-datę sporządzenia,

-oznaczenie stron,

-przedmiot i treść ugody,

-wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu,

-podpisy stron oraz podpis pracownika organu administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody.

Organ administracji publicznej utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.

Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody zawartej

-z naruszeniem prawa,

-nie uwzględniającej stanowiska organu, o którym mowa w § 2,

-albo naruszającej interes społeczny bądź słuszny interes stron.

Zatwierdzanie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie takie powinno być wydane w ciągu 7 dni od zawarcia ugody.

Ugoda staje się wydana z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.

1. Postanowienie.

W toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej (art. 123).

W drodze postanowienia organ prowadzący postępowanie załatwia wiele kwestii o różnym charakterze. I tak np. wydaje się postanowienia w sprawie dopuszczenia lub odmowy dopuszczenia organizacji społ. do udziału w postępowaniu na prawach strony, w sprawach przeprowadzenia dowodów (postanowienia dowodowe), o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności.

Składniki postanowienia są następujące (art. 124 §1):

• oznaczenie organu administracji publicznej,

• datę jego wydania,

• oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu,

• powołanie podstawy prawnej,

• rozstrzygnięcie,

• pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, oraz

• podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania lub, jeżeli postanowienie wydane zostało w formie dokumentu elektronicznego, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.

Postanowienia można klasyfikować stosując różne kryteria podziału. Najważniejszy podział postanowień związany jest z możliwością ich zaskarżenia. I tak można je podzielić na dwie grupy:

1. postanowienia, na które nie przysługuje samoistny środek prawny w postaci zażalenia- te postanowienia można zaskarżyć tyłków odwołaniu od decyzji (art. 142)

2. postanowienia, na które przysługuje stronom zażalenie, a wiec samoistny środek prawny

1. Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu administracyjnym.

W najogólniejszym znaczeniu środkami prawnymi są instytucje proceduralne, których zadaniem jest spowodowanie zmiany lub uchylenia aktu administracyjnego (decyzji, postanowienia). W ścisłym znaczeniu są nimi środki służące stronie do spowodowania skorygowania decyzji lub postanowienia.

Środki prawne można klasyfikować wg różnych kryteriów. I tak wyróżnia się:

• Środki prawne zwyczajneskierowane są przeciwko decyzjom i postanowieniom niestatecznym, nieprawomocnym

• Nadzwyczajne można je wnosić już po „ustatecznieniu się: decyzji adm. w razie zajścia szczególnych warunków i okoliczności, wskazujących na wadliwą podstawę decyzji lub uzasadniających przywrócenie prawa procesowego stronie.

• Samoistnemogą być wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych

• Niesamoistne nie występują samodzielnie, ale są wnoszone przy okazji i łącznie z inna czynnością procesową, jak np. zaskarżenie postanowienia, na które nie służy zażalenie, w odwołaniu od decyzji.

• Formalnemogą być wnoszone tylko przez podmioty korzystające z legitymacji skargowej, w określonym terminie i w przepisanym trybie

• Nieformalne nie wymagają zachowania ani terminu, ani tez specjalnego trybu.

• Doskonałetakie, które dają osobie legitymowanej prawo żądania rozpatrzenia jej skargi (odwołania, zażalenia) i stwarzają obowiązek wydania przez właściwy organ orzeczenia

• Niedoskonalektórych rozpatrzenie zależy od woli (uznania) organu.

Wreszcie można mówić o środkach prawnych rozpatrywanych przez organy adm. i środkach prawnych rozpatrywanych przez sądy.

W świetle przepisów KPA do środków prawnych należy:

• Odwołanie

• Zażalenia

• Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ministra bądź sko

• Żądanie wznowienia postępowania

• Zadanie stwierdzenia nieważności decyzji

• Skarga do sądu administracyjnego

1. Odwołanie i postępowanie odwoławcze.

Odwołanie jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym, formalnym i doskonałym. Podstawowym skutkiem doręczenia (ogłoszenia) decyzji wydanej stronie w I instancji jest powstanie prawa do wniesienia odwołania oraz rozpoczęcia biegu terminu do realizacji tego prawa. Termin ten wynosi 14 dni licząc od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie. Przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy do wniesienia odwołania, tj. termin krótszy lub dłuższy niż 14 dni.

Niezbędnym elementem każdej decyzji adm. jest pouczenie o tym, czy i w jakim terminie oraz trybie można wnieść od niej odwołanie. W przypadku braku takiego pouczenia strona ma prawo żądania uzupełnienia takiej decyzji tym pouczeniem. Błędne pouczenie o terminie i trybie wnoszenia odwołania nie może szkodzić stronie.

Prawo wniesienia odwołania przysługuje każdej stronie bez względu na jej zachowanie w toku postępowania przed organem I instancji.

Podstawa konstrukcji prawnej jest zasada ze odwołanie nie wymaga uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.

Organem drugiej instancji (odwoławczym) jest organ wyższego stopnia, chyba ze ustawa przewiduje inny organ odwoławczy (art. 127 §2)

Od decyzji wydanej w I instancji przez ministra lub SKO odwołanie nie przysługuje (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy).

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydal decyzji, tj. organu I instancji. Wniesienie odwołania Stawarza obowiązek dla organu I instancji zawiadomienia o tym stron uczestniczących w danej sprawie.

Jeżeli decyzja nie została zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności ani tez nie podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy szczególnej ustawy, to wówczas wniesienie odwołania stawia organ I instancji wobec konieczności zapewnienia wstrzymania wykonania decyzji również przez strony, które nie wniosły odwołania.

Organ I instancji może uznać, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie i wydać nowa decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzje. Od tej nowej decyzji przysługuje odwołanie na zasadach ogólnych.

Organ adm. I instancji jest zobowiązany przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie 7 dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeśli w tym terminie nie wydal nowej decyzji, w której była ostatnio mowa.

Postępowanie odwoławcze

Postępowanie odwoławcze rozpoczyna bieg od dnia, w którym organ odwoławczy otrzymał odwołanie wraz z aktami sprawy. Od tego dnia rozpoczyna bieg termin do załatwienia sprawy przez organ II instancji.

Postępowanie odwoławcze rozpoczyna się od badania przez organ II instancji dopuszczalności odwołania i zachowania terminu do jego wniesienia. Celem po nie jest tylko rozpatrzenie odwołania strony, lecz ponowne rozpatrzenie sprawy i jej rozstrzygniecie. Wniesienie odwołania pociąga za sobą dewolucję kompetencji do rozpatrzenia sprawy z organu I instancji na organ II instancji.

Gdy zawarte w aktach sprawy materiały nie dają pełnego obrazu stanu faktycznego, to wówczas organ odwoławczy obowiązany jest przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu postępowanie wyjaśniające na żądanie strony lub z urzędu celem uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów. KPA przewiduje dwie metody przeprowadzenia uzupełniającego postępowania wyjaśniającego w postępowania odwoławczym. I tak organ odwoławczy może przeprowadzić we własnym zakresie, albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi I instancji.

Przedmiotem postępowania odwoławczego jest sprawa adm. jako całość. Stad tez podstawowym zadaniem decyzji organu II instancji jest ponowne rozstrzygniecie danej sprawy, i to jako całości. Powinna być ona oparta na wszechstronnym rozważeniu całokształtu sprawy.

Organ odwoławczy wydaje decyzje w której:

• Utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzje, albo

• Uchyla zaskarżona decyzje w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, bądź uchylając tę decyzję – umarza postępowanie w I instancji

• Umarza postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1)

Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy (art. 138 §2).

Z powyższego wynika, że KPA sprowadza możliwość kasacyjnego orzekania tylko do sytuacji wyjątkowych, związanych z brakiem w całości lub znanej części postępowania wyjaśniającego przeprowadzonego przez organ I instancji. Uciekanie się do orzecznictwa kasacyjnego- poza sytuacja wskazana w art. 138 §2- nieprawidłowością działania organu odwoławczego, prowadzącą do zbędnego przewlekania załatwienia sprawy i nie daje się pogodzić z zasada ogólna szybkości i prostoty.

Czy dopuszczalna jest zmiana decyzji na niekorzyść odwołującej się strony ( reformatio in pius) w kpa instytucja reformationis in pius opiera się na zasadzie, iż organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej Sue, chyba ze zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny (art. 139).

1. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

2. Zażalenie na postanowienie.

Zażalenie jest zwyczajnym, samoistnym i formalnym środkiem prawnym. Środek ten przysługuje tylko na niektóre postanowienia. Art. 141 §1 stanowi, że „Na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi”. Oznacza, iż zażalenie może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywnie wyliczone w kodeksie. Podkreślić należy, że postępowania zaskarżalne w drodze zażalenia mogą być wydawane zarówno przez organ I instancji, jak i przez organ odwoławczy w danej sprawie administracyjnej ( np. gdy organ odwoławczy wydaje postanowienie o zatwierdzeniu ugody zawieranej w toku postępowania odwoławczego).

Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia może być nie tylko strona, ale również podmiot działający na prawach strony (organizacja społ., prokurator), jak w pewnych sytuacjach świadek, biegły, osoba wezwana do osobistego stawienia się w urzędzie, osoba zobowiązana do okazywania przedmiotu oględzin bądź osoba uczestnicząca w rozprawie, ale tylko wówczas, gdy postanowienie dotyczy jej praw bądź obowiązków. Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia bądź ustnego ogłoszenia postanowienia stronie. W przeciwieństwie do odwołania wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia.

Podkreślić należy, ze postanowienia, na które nie służy zażalenie, strona nie może zaskarżyć w odwołaniu od decyzji. W tym przypadku chodzi o postanowienia wydawane przez organ I instancji.

1. Wznowienie postępowania administracyjnego.

Ograniczenie zasady trwałości decyzji ostatecznych

Zasada ogólna trwałości decyzji ostatecznych doznaje pewnych ograniczeń ze względu na przyczyny społeczne jak i ściśle prawne. Uchylenie decyzji bądź stwierdzenie jej nieważności następuję z inicjatywy organów adm. pub, jak i na żądanie stron. Jeśli decyzja urzędu- mówimy o uchyleniu w trybie nadzoru, a gdy uchylenie następuje na zadanie strony- mówimy, iż strona skorzystała z nadzwyczajnego środka prawnego. Kpa przewiduje uchylenie bądź stwierdzenie nieważności decyzji w następujących przypadkach:

• Uchylenie decyzji z powodu wad powodujących wznowienie postępowania (art. 145-153)

• Stwierdzenie nieważności decyzji (art. 156-159)

• Odwołalności fakultatywnej, gdy strona nie nabyła praw (art. 154) i gdy strona nabyła prawo, lecz godzi się na zmianę lub uchylenie decyzji (art. 155)

• Odwołalności subsydiarnej

• Odwołalności na postawie przepisów szczególnych

Trwałość decyzji ostatecznych jest wiec pojęciem względnym w tym sensie, iż jego granice wyznaczają przepisy prawa, które stanowią o przesłankach i warunkach dopuszczalności uchylenia, zmiany i stwierdzenia nieważności takich decyzji

Wznowienie postępowania jest instytucja proceduralną, która ma na celu stworzenie prawnej możliwości przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniającego i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia takiej sprawy w której została już wydana decyzja ostateczna (art. 145 §1). Konieczność istnienia takiej instytucji wynika z potrzeby rozwiązania takich sytuacji, gdy po wydaniu decyzji ostatecznej ujawnia się wadliwość postępowania wyjaśniającego, na którym oparto rozstrzygniecie sprawy, bądź tez gdy później powstały okoliczności, które pozbawiają znaczenia przesłanki, na jakich oparto rozstrzygniecie sprawy. W takich warunkach decyzje rozstrzygające dana sprawę staja się wadliwe, jednakże cechą charakterystyczna ich wadliwości jest to, że nie tkwi ona wyłącznie w decyzji jako takiej (jak w przypadku decyzji nieważnych), lecz wynika jako logiczny wniosek z zastosowania decyzji rozstrzygającej sprawę z pewnymi okolicznościami dotyczącymi danej sprawy.

Przyczyny wznowienia postępowania wynikają z art. 155 §1 i art. 145 a kpa i są następujące:

• 1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

• 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

• 3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

• 4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

• 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

• 6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

• 7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

• 8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

Uchylenie decyzji z przyczyn uzasadniających wznowienie postępowania jest ograniczone czasowo. I tak, z dwóch pierwszych przyczyn wznowienie postępowania może nastąpić tylko w okresie 10 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, a z pozostałych przyczyn tylko w okresie 5 lat od tego momentu.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na zadanie strony. Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź gdy zadanie wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego a Konstytucją, umową międzynarodową bądź ustawą wnosi wenie postępowania może nastąpić tylko na zadanie strony.

Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. Termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji. W sytuacji gdy żądanie oparte jest na orzeczeniu TK podanie (nazwane tu skargą) o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia. Odmowa- decyzji, na postanowienie o wznowieniu postępowania przysługuje zażalenie. Natomiast od decyzji przysługuje odwołanie.

Organem właściwym w sprawach wznowienia postępowania jest organ adm., który wydał w sprawie decyzje w ostatniej instancji.

Postępowanie o wznowienie postępowania stanowi podstawę do przeprowadzeniu przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Pop przeprowadzeniu tego postępowania organ adm. wydaje decyzje, w której:

-odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia z art. 145 §1 lub art. 145 a, albo

-uchyla dotychczasowa decyzję, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia z art. 145 §1 lub art. 145a i wydaje nowa decyzje rozstrzygająca o istocie sprawy (art. 151 §1).

W przypadku gdy nie można uchylić decyzji na skutek upływu czasu (5 lub 10 lat) bądź gdy w wyniku wznowienia mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej, organ adm. ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji (art. 151 §2).

1. Stwierdzenie nieważności decyzji.

Decyzja adm. może być dotknięta wada szczególnie ciężką (kwalifikowaną), taką, że nie może być ona uważana za ważny akt adm., a więc wywołujący skutki prawne. Gdy taki przypadek wystąpi w praktyce to ze względu na pewność obrotu prawnego i w celu usunięcia wątpliwości czy mamy do czynienia z ważnym czy tez nie ważnym aktem, następuje stwierdzenie (deklaracja) nieważności decyzji dotkniętej szczególnie ciężką wadą. Stwierdzenie nieważności oznacza, iż decyzja, co do której takie stwierdzenie wydano, nie wywołała skutków prawnych, od chwili jej wydania do czasu stwierdzenia nieważności. Jest to akt nieważny ex tunc.

Kpa w art. 156 §1 wymienia 7 przyczyn nieważności decyzji:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Stwierdzenie nieważności z przyczyn określonych w kpa jest obligatoryjne. Ta reguła doznaje jednak istotnych ograniczeń ze względu na znaczny upływ czasu bądź też na wywołanie nieodwracalnych skutków prawnych. Ograniczenia te dotyczą tylko czterech przyczyn nieważności decyzji. I tak, wg art. 156 § 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

Wg orzecznictwa Na nieodwracalność skutków, o których mowa a art. 156 §2 „oznacza sytuacje, w której poprzedni stan prawny nie może zostać przywrócony, gdy przestał istnieć przedmiot, którego prawo dotyczyło, lub tez przedmiot, któremu prawo przysługiwało, utracił zdolność do zachowania tego prawa albo wygasła instytucja stanowiąca źródło prawa”.

Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

Załatwienie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez wydanie decyzji, odmownej albo pozytywnej, tj. stwierdzającej nieważność decyzji. Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji. Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek upływu czasu (10 lat) bądź wywołania nieodwracalnych skutków prawnych, organ adm. ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji (art. 158 §2).

1. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej.

Odwołalność fakultatywna

Decyzja adm. może być uchylona, gdy na jej podstawie żadna stron nie nabyła prawa. W tym przypadku zasada trwałości decyzji ostatecznych nie miała zastosowania, ponieważ nie ma przedmiotu ochrony, tzn. nie ma żadnego prawa nabytego przez stronę, którego ochronę ma na celu zasada trwałości decyzji. Zgodnie z art. 154 §1: „Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.

W sprawach należących do żądań własnych jst do zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, właściwe są organy tych jednostek

Uchylenie decyzji, na mocy której zadana ze stron nie nabyła prawa, następuje przez wydanie decyzji, w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Taka decyzje należy traktować jako decyzje wydana w I instancji, więc decyzje od której przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

Strona ma prawo zrezygnować z przyznanych jej mocą decyzji prawa. Wychodząc z tego założenia kodeks dopuszcza uchylenie lub zmianę decyzji za zgoda strony. Wg art. 155 „Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony; przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio”.

Odwołalność subsydiarna i na postawie przepisów szczególnych

W toku działalności administracyjnej mogą zdarzyć się takie sytuacje, iż zachodzi potrzeba cofnięcia lub ograniczana prawidłowo przyznanych, tj. na mocy niewadliwej decyzji, uprawnień stronie, która nie godzi się na takie cofniecie lub ograniczenie jej prawa. Względy ogólnospołeczne powodują, że ustawodawca stwarza organom adm. możliwość cofnięcia prawidłowo przyznanych uprawnień w sytuacjach wyjątkowych, a wiec z powodu nadzwyczajnych okoliczności. Z uprawnienia takiego mogą korzystać tylko niektóre organy adm. publicznej. Uchylenie decyzji następuje w takich przypadkach za odszkodowaniem i dlatego można taki przypadek uchylenia określić jako wywłaszczenie prawa.

Art. 161 stanowi, że „Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów Państwa”. Uprawnienia określone w § 1 w stosunku do decyzji wydanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej przysługują również wojewodzie. Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu. Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.

Organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy szczególne. Takich przepisów szczególnych jest wiele. Przykłady można znaleźć w ustawie z 199 reformacja o broni i amunicji, w prawie budowlanym, w prawie wodnym, w prawie ochrony środowiska, w ustawie o swobodzie gospodarczej

1. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.

Decyzje administracyjne mogą trącić ważność z różnych przyczyn. Decyzja taka może niekiedy stać się bezprzedmiotowa. Ustawodawca bierze te okoliczności pod uwagę i umożliwia albo nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji albo jej uchylenie, gdy strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji. I tak organ adm., który wydał decyzje I instancji, stwierdza jej wygaśniecie, jeśli decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony. I tak, pozwolenie na wprowadzanie do środowiska substancji wygasa jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 193 ust 1 ustawy-Prawo ochrony środowiska. W takim przypadku organ właściwy do wydania pozwolenia stwierdza w drodze decyzji wygaśniecie pozwolenia.

Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w pierwszej instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja:

1) stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,

2) została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku (art. 162 §1).

Decyzja adm. może zawierać również zalecenie dla strony dopełnienia pewnych czynności. Od dopełnienia tego zalecenia w wyznaczonym terminie może być uzależniona ważność aktu administracyjnego, a wiec również decyzji adm.

W sprawie wygaśnięcia decyzji wydaje się decyzje adm., która należy traktować jako decyzje wydaną w nowej sprawie adm., tj. jako decyzje od której przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia.

1. Wydawanie zaświadczeń.

Przepisy o wydawaniu zaświadczeń zostały umieszczone w kpa dopiero w 1980 r., a znowelizowane w 1987 r. Jest to dział VII (art. 217-220) kpa. Zaświadczenie nie jest decyzja adm. Nie tworzy ono nowych stosunków prawnych, nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach obywateli. Organ adm. pub wydaje zaświadczenie, gdy zachodzi potrzeba stwierdzenia określonego stanu faktycznego lub prawnego, zwykle na podstawie dokonanych uprzednio ustaleń. Zaświadczenia mogą nosić różne nazwy: świadectwo, wyciąg z protokołu, poświadczenie, odpis lub wyciąg z aktu stanu cywilnego itp. Nie maja one charakteru prawotwórczego, dlatego nie mogą być zakażane w postępowaniu adm. Przez wnoszenie środków prawnych. Można natomiast przeprowadzić dowód ich nieprawdziwości.

Organ adm. pub. wydaje zaświadczenia na żądanie osoby ubiegającej się o to. Zaświadczenie należy wydać wtedy gdy:

• Urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa

• Osoba ubiegająca się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego (art. 217 § 1 i 2)

Organ adm. pub zobowiązany jest wydać zaś, gdy chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu prawnego , wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Przed jego wydaniem można przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające (art. 218). Stosuje się wtedy przepisy kpa o postępowaniu dowodowym.

Zaś powinno być wydane bez zjednaj zwłoki, nie potniej niż w terminie 7 dni (art. 217 § 3).

Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegająca się następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (art. 219)- skarga do sądu administracyjnego

W celu uniknie ca zadania przez organy zbędnych zaświadczeń art. 220 §1, po nowelizacji z 12 lutego 2010 r. otrzymał nowe brzmienie: „ Organ adm. Pub. Nie może zadąć zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, jeżeli:

• Znane są organowi z urzędu

• Możliwe są do ustalenia przez organ na podstawie:

-posiadanych przez niego rejestrów, ewidencji lub innych danych

-rejestrów pub posiadanych przez inne podmioty

-wymiany informacji z innym podmiotem pub na zasadach określonych w przepisach o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania pub

-przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych ( np. dowodu)

zakaz zbędnych zaświadczeń jest więc zakazem ustawowym

1. Skargi i wnioski według k.p.a.

Źródła prawa i właściwość organów

Instytucja skarg i wniosków jest instytucja konstytucyjną. Wedle art. 63 „Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa”.

Skoro każdemu służy prawo składania skargi-to mamy do czynienia ze skargą powszechną (action popularis).

Od 1961 r. zagadnienia skarg i wniosków, a od 1999r., również petycji regulują przepisy zawarte w dziale VIII kpa (art. 221-259). Znowelizowany ustawa z 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa art. 221 § 1 stanowi, że „Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu’’. , wiec przepisami działu VIII.

W kodeksie pojawił się nowy termin „petycja”. Wg B. Bonaszaka petycja jest ogólna nazwą środków za których pomocą jednostka lub grupa zwraca się do organów władzy, przekazując im pewne informacje „ z zamiarem spowodowania podjęcia przez te organy działań pożądanych z punktu widzenia podmiotu zwracającego się do nich. Właśnie z powodu tej wspólnej cechy przyjęto w doktrynie prawa publicznego ogólną nazwę petycja dla wszystkich tych środków.

Ze wzg. na znacznie szerszy zakres obowiązywania przepisów działu VIII kpa niż przepisów o postępowaniu jurysdykcyjnym zaszła potrzeba określenia organów właściwych do rozpatrywania skarg i wniosków. Jeżeli przepisy szczególne nie określają innych organów właściwych do rozpatrywania skarg, jest organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej żądań lub działalności:

1) rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa - wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa,

2) organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji, straży i innych jednostek organizacyjnych w sprawach należących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej - wojewoda lub organ wyższego stopnia,

3) wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada gminy,

4) zarządu powiatu oraz starosty, a także kierowników powiatowych służb, inspekcji, straży i innych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada powiatu,

5) zarządu i marszałka województwa, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - sejmik województwa,

6) wojewody w sprawach podlegających rozpatrzeniu według kodeksu - właściwy minister, a w innych sprawach - Prezes Rady Ministrów,

7) innego organu administracji rządowej, organu przedsiębiorstwa państwowego lub innej państwowej jednostki organizacyjnej - organ wyższego stopnia lub sprawujący bezpośredni nadzór,

8) ministra - Prezes Rady Ministrów,

9) organu centralnego i jego kierownika - organ, któremu podlega.

Do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań i działalności organizacji społecznej właściwy jest organ bezpośrednio wyższego stopnia tej organizacji, a w stosunku do organu naczelnego organizacji - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący nadzór nad działalnością tej organizacji (art. 230).

Wnioski składa się do organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku. Wnioski w sprawach dotyczących żądań organizacji społ. składa się do organów tych organizacji (art. 242).

Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw (art. 227).

Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności.( art. 241)

Organy państwowe, organy, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe (np. samorządu zawodowego) oraz organy organizacji społ. –rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski wg swojej właściwości. Jeżeli, organ, który, który otrzymał skargę, nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, obowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni, przekazać ja właściwemu organowi, zawiadamiając równocześnie o tym skarżącego, albo wskazać mu właściwy organ (art. 231).

Wnoszenie, rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków

Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. W razie zgłoszenia ustnego, przyjmujący zgłoszenie sporządza protokół, który podpisują wnoszący skargę lub wniosek i przyjmujący zgłoszenie.

Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe oraz organy organizacji społ. obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach skarg i wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach, co najmniej raz w tygodniu. W siedzibie danej jednostki organizacyjnej, w widocznym miejscu, umieszcza się informacje wskazującą komórkę organizacyjną lub wyznaczonych pracowników przyjmujących skargi i wnioski.

Pracownik, który otrzymał skargę dot. jego działalności jest obowiązany przekazać ją niezwłocznie swojemu przełożonemu służbowemu (art. 256).

Skargi i wnioski powinny być rozpatrywane i załatwiane z należyta starannością, wnikliwie i terminowo. Załatwianie skargi lub wniosku winno być poprzedzone rozpatrzeniem wszystkich okoliczności sprawy. Załatwienie skargi i wniosku polega na rozstrzygnięciu, wydaniu poleceń lub podjęciu innych środków, usunięciu stwierdzonych uchybień i w miarę możności przyczyn ich powstawania oraz zawiadomienie w sposób wyczerpujący skarżącego (zgłaszającego wniosek) o wynikach rozpatrzenia, dokonywanych rozstrzygnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych innych stosownych środków i działań.

Skargi i wnioski powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie potniej jednak niż w ciągu miesiąca. Posłowie na Sejm, senatorowie i radni jak złoża to –najpóźniej w terminie 14 dni od dnia wniesienia lub przekazania (art. 237).

Właściwy organ obowiązany jest zawiadomić wnoszącego skargę lub wniosek pisemnie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku. Zawiadomienie o odmowie załatwienia skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o treści art. 239.

Art. 239W przypadku gdy skarga, w wyniku jej rozpatrzenia, została uznana za bezzasadną i jej bezzasadność wykazano w odpowiedzi na skargę, a skarżący ponowił skargę bez wskazania nowych okoliczności - organ właściwy do jej rozpatrzenia może podtrzymać swoje poprzednie stanowisko z odpowiednią adnotacją w aktach sprawy - bez zawiadamiania skarżącego. Art. 239 kpa-ma Stanowic tamę przeciwko wielokrotnemu składaniu skarg, w których podnosi się te same okoliczności.

Przyjmowanie skarg i wniosków poddane jest kontroli i nadzorowi. Nadzór zwierzchni nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków składanych do sadów powszechnych sprawuje Krajowa Rada Sądownictwa, a do innych organów i jednostek organizacyjnych- Prezes RM.

Nadzór i kontrolę nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków w systemie adm pub sprawują:

1) ministrowie - gdy chodzi o skargi załatwiane przez ministerstwa i inne jednostki organizacyjne bezpośrednio podległe ministrowi,

2) właściwi rzeczowo ministrowie we współdziałaniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej - gdy chodzi o skargi załatwiane przez organy administracji rządowej,

3) terenowe organy administracji rządowej - gdy chodzi o skargi załatwiane przez jednostki organizacyjne nadzorowane przez te organy,

4) organy wyższego stopnia oraz właściwe organy naczelne - gdy chodzi o skargi załatwiane przez pozostałe organy państwowe i organy państwowych jednostek organizacyjnych,

5) Prezes Rady Ministrów i wojewodowie - gdy chodzi o skargi załatwiane przez organy jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowe jednostki organizacyjne.

Nadzór i kontrolę nad przyjmowaniem i załatwianiem skarg i wniosków w organach organizacji społecznych sprawują statutowe organy nadzorcze tych organizacji oraz organy wyższego stopnia, zaś w organach naczelnych tych organizacji - organ administracji rządowej sprawujący nadzór nad działalnością danej organizacji.

Stosunek postępowania skargowego do postępowania administracyjnego

Zagadnienie to normują przepisy art. 233-236 kpa działu VIII, które regulują trzy sytuacje, a mianowicie gdy skarga dotyczy indywidualnej sprawy

- która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego

- w której toczy się postępowanie administracyjne

- w której toku postępowania administracyjnego została wydana decyzja ostateczna

Skarga, która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego, powoduje wszczęcie postępowania administracyjnego

W sprawie, w której toczy się postępowanie administracyjne:

1) skarga złożona przez stronę podlega rozpatrzeniu w toku postępowania, zgodnie z przepisami kodeksu,

2) skarga pochodząca od innych osób stanowi materiał, który organ prowadzący postępowanie powinien rozpatrzyć z urzędu (art. 234)

Skargę w sprawie w której toku postępowania administracyjnego została wydana decyzja ostateczna, uważa się zależnie od jej treści za żądanie wznowienia postępowania lub za zadanie stwierdzenia nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany z urzędu (art. 235 § 1).