Rozumowanie indukcyjne - od szczegółowych obserwacji do ogólnych

*Paradygmaty feministyczne - różnice między płciami i w jaki sposób te różnice prawidłowości

Rozumowanie dedukcyjne - od tego co ogólne do tego co szczegółowe

1. PARADYGMATY - układy odniesienia

*Pozytywistyczny - można w sposób naukowy odkryć reguły rządzące życiem społecznym

*Makroteoria - zajmuje się wielkimi, zagregowanymi bytami społecznymi, albo nawet całymi społeczeństwami

*Mikroteoria - problemy życia społecznego na poziomie jednostek lub małych grup

*Paradygmat konfliktu - Karol Marks - zachowania społeczne mogą być postrzegane jako proces, w którym stale dochodzi do konfliktu - prób zdominowania innych i uniknięcia cudzej dominacji; gdy różne grupy mają przeciwstawne interesy

*Symboliczny interakcjonizm - jednostki osiągają wzajemne porozumienie poprzez użycie języka i innych podobnych systemów; jak uznawane znaczenia i wzorce społeczne są rozwijane w toku społecznej interakcji

*Etnometodologia - ludzie nieprzerwanie próbują zrozumieć życie, którego doświadczają; każdy działa jak badacz społeczny

*Funkcjonalizm strukturalny - byt społeczny, taki jak organizacja lub całe społeczeństwo, może być postrzegany jako organizm. Podobnie jak inne organizmy, system społeczny składa się z części, z których każda przyczynia się do funkcjonowania całościwiążą się z resztą społecznej organizacji; wskazują ograniczenia w badaniu i rozumieniu innych aspektów życia społecznego; dotychczasowe wyobrażenia rzeczywistości społecznej często wynikały z doświadczenia mężczyzn i dodatkowo je wzmacniały

2. Debriefing - sesja poeksperymentalna z badanymi, mająca na celu zidentyfikowanie i skorygowanie wszystkich problemów, które wynikają z uczestnictwa w eksperymencie.

3. Cele badań:

*Eksploracja - próba wstępnego, ogólnego zrozumienia jakiegoś zjawiska

*Opis - dokładne sprawozdanie i pomiar cech badanej populacji albo zjawiska; „jak jest?”

*Wyjaśnianie - odkrywanie i opisywanie związków między różnymi aspektami zjawiska; „dlaczego?”

4. Kryteria nomotetycznej przyczynowości:

a.Zmienne muszą być skorelowane -dopóki nie stwierdzimy że zmienne są skorelowane nie możemy powiedzieć, że istnieje między nimi jakakolwiek zależność przyczynowa

b.kolejność występowania - nie możemy powiedzieć, że występuje zależność przyczynowa, jeśli przyczyna nie występuje w czasie przed skutkiem.

c.Nie ma pozorności - skutek nie może być wyjaśniany w kategoriach jakiejś trzeciej zmiennej. Zależność pozorna - im więcej mułów, tym mniej osób z doktoratem (trzecia zmienna: otoczenie); im większy rozmiar obuwia tym większe zdolności matematyczne (trzecia zmienna: wiek)

5. Błędne kryteria nomotetycznej przyczynowości (czego nie mają na myśli badacze społeczni, kiedy mówią o związku przyczynowym)

a.Pełna przyczynowość - wyjaśnienie idiograficzne jest relatywnie całościowe, natomiast nomotetyczne, opierające się na prawdopodobieństwie, jest zazwyczaj niekompletne; coś jest jedną z przyczyn, a nie jedyną

b.Przypadek wyjątkowy - wyjątki nie podważają prawdziwości związku; wyjątkowe przypadki nie mogą być podstawą do odrzucenia zależności

c.Większość przypadków - związek przyczynowy może być prawdziwy, nawet jeśli nie odnosi się do większości przypadków

6. Przyczyny konieczne i wystarczające

1. Przyczyna konieczna - warunek, który MUSI być spełniony, aby nastąpił określony skutek

2. Przyczyna wystarczająca - warunek, który jeżeli zostanie spełniony, gwarantuje oczekiwany skutek (nie jest jedyną możliwą przyczyną danego skutku)

7.Jednostki analizy - kto lub co ma być poddawane badaniu; te przedmioty, które badamy, aby stworzyć ich syntetyczny opis oraz wyjaśnić różnice między nimi

a. Jednostki indywidualne - po zbadaniu agregujemy indywidualne jednostki i formułujemy uogólnienia dotyczące populacji, do której należą

b. Grupy - grupa traktowana jako pojedynczy byt

c. Organizacje

d. Interakcje społeczne - zamiast analizy jednostek ludzkich, to co się dzieje między nimi

e. Wytwory społeczne - wytwory istot społecznych lub ich zachowań (konkretne przedmioty - książki, wiersze, obrazy, dowcipy, odkrycia naukowe)

8. błędne wnioskowanie o jednostkach analizy

a. błąd ekologiczny - założenie, że to czego dowiadujemy się o jednostce zbiorowej („ekologicznej”), mówi nam coś także o pojedynczych elementach, z których się ona składa; dotyczy pomieszania jednostek analizy w taki sposób, że wnioski

dotyczące jednostek indywidualnych opieramy na obserwacjach grup.

b. Redukcjonizm - próbuje tłumaczyć zjawiska przy użyciu wąskiego zbioru pojęć lub pojęć niższego poziomu (wyjaśnienia są zbyt ograniczone); sugeruje że pewne jednostki analizy lub zmienne są istotniejsze niż inne; nie można badać tylko jednej przyczyny, wtedy to będzie redukcjonizm; gdy użyjemy niewłaściwych jednostek analizy

9.Badania przekrojowe - składają się z obserwacji próby czy przekroju jakiejś populacji lub zjawiska, zebranych w jednym punkcie w czasie (badania eksploracyjne i opisowe są często przekrojowe); jak zrobienie zdjęcia

10. Badania dynamiczne- obserwacja tego samego zjawiska przez dłuższy czas; dokonujemy więcej niż 1 pomiaru za każdym razem, uwzględniając przynajmniej część tych samych zmiennych, po to by uchwycić zmianę społeczną w zbiorowości

a. Badania trendów - koncentrują się na zmianach w czasie wewnątrz jakiejś populacji

b. Badania kohort demograficznych - analiza zmian zachodzących w poszczególnych populacjach (kohortach demograficznych); najczęściej kohorta to grupa wiekowa; przykład - seria ogólnokrajowych sondaży, przeprowadzanych co ok. 20 lat w celu zbadania postaw kohorty ludzi urodzonych w czasie II wojny światowej wobec zaangażowania się Stanów Zjednoczonych w politykę międzynarodową

c. Badania panelowe - dotyczą za każdym razem tego samego zbioru ludzi; problem wycierania się panelu - niektórzy respondenci biorący udział w pierwszej fali badań mogą nie uczestniczy w późniejszych falach, ci którzy wypadli z badań, mogą nie być typowi, przez co wyniki badań zostaną zafałszowane

11. 4 etapy procesu badawczego:

a. Konceptualizacja - wyznaczanie zmiennych i korelacji między nimi, określenie przedmiotu badania i populacji; teza postawiona na etapie konceptualizacji musi być falsyfikowana

b. Operacjonalizacja - jak będziemy przeprowadzać badanie? Jak sfalsyfikować postawione na etapie konceptualizacji tezy? Wybór technik badawczych

c. Pomiar - dotarcie z badaniami do ludzi

d. Analiza danych - interpretacja danych, odniesienie się do konceptualizacji

** Konceptualizacja - proces, w toku którego określamy co mamy na myśli, używając danego terminu; powstaje szczególne, uzgodnione dla celów badawczych znaczenie pojęcia. Nadaje jasne znaczenie pojęciu poprzez wyszczególnienie jednego lub większej liczby wskaźników tego co mamy na myśli

Wskaźnik - znak obecności lub nieobecności badanego pojęcia

Wymiar - możliwy do wyszczególnienia aspekt pojęcia

Wzajemna wymienialność wskaźników - jeśli jest kilka różnych wskaźników reprezentujących w określonym stopniu to samo pojęcia, będą one wszystkie zachowywać się tak, jak zachowywałoby się owo pojęcie, gdyby było rzeczywiste i mogło być obserwowane

12. Definicje

a. Realna - stwierdzenie „zasadniczej natury” lub „cech istotnych” pewnego bytu

b. Nominalna - przypisana do danego terminu bez żadnych roszczeń co do tego, że jest ona odbiciem realnego bytu; arbitralna; większość jest odbiciem konwencji co do sposobu użycia danego terminu

c. Operacyjna - precyzuje sposób pomiaru danego pojęcia, czyli działania, jakie mamy zamiar wykonać; definicja robocza na potrzeby badania

13.Anomia

1. Odstępstwo od normy związane dezintegracją społeczną

2. Rebelia, chaos, frustracja społeczna

Rozdźwięk między środkami, którymi dysponujemy, a celami które się przed nami stawia

14. Skala Srole'a

*Wbrew temu co się często słyszy, wielu przeciętnym ludziom wiedzie się coraz gorzej.

* Nie jest w porządku sprowadzać dzieci na świat teraz, gdy perspektywy na przyszłość są takie, a nie inne.

* W naszych czasach trzeba żyć dniem dzisiejszym, a jutro niech się martwi samo o siebie

* Nie wiadomo, na kogo można liczyć w dzisiejszych czasach.

* Nie ma większego sensu pisać do urzędników, bo przecież problemy przeciętnego człowieka tak naprawdę ich nie interesują.

13. Poziomy pomiaru

a. miary nominalne - zmienne, których wartości są jedynie wzajemnie rozłączne i wyczerpujące (płeć, wyznanie, sympatie partyjne, miejsce urodzenia, kolor włosów); mierniki nominalne są jedynie zbiorem nazw lub określeń cech

b. miary porządkowe- zmienne o wartościach, które możemy logicznie uporządkować; różne wartości zmiennej porządkowej odpowiadają względnie niższemu lub wyższemu poziomowi zmiennej (klasa społeczna, konserwatyzm, alienacja, uprzedzenia, poziom intelektualny)

c. miary interwałowe - faktyczne odległości między zmiennymi mają znaczenie (testy na inteligencję)

d. pomiar ilorazowy - wartości składające się na zmienną mają wszystkie powyżej opisane własności strukturalne, poza tym są oparte na prawdziwym punkcie zerowym

14. Kryteria jakości pomiaru

a. Rzetelność - dana technika, stosowana do tego samego przedmiotu, daje za każdym razem ten sam wynik; metoda testu powtórnego; metoda połówkowa - losowe dzielenie pytań na dwa zbiory; stosowanie ustalonych mierników; rzetelność osób zatrudnionych przy realizacji badań

b. Trafność - jak blisko jesteśmy istoty tego co badamy; uzyskiwanie wyników, które są adekwatnym odbiciem mierzonego pojęcia

c. Trafność fasadowa - czy coś mierzy to o co nam chodziło; można się spierać co do adekwatności pomiaru nastroju robotników na podstawie liczby skarg związków zawodowych, ale ma to COŚ ze sobą wspólnego

d. Trafność kryterialna (predykcyjna) - opiera się na kryterium zewnętrznym; trafność egzaminów na studia przejawia się w możliwości przewidywania na tej podstawie przyszłych sukcesów studentów; religijność - kryterium: czy chodzi do kościoła

e. Trafność teoretyczna - opiera się na logicznych powiązaniach między zmiennymi; oprócz miernika są przewidywania teoretyczne, jeśli to się sprawdza to jest to trafność teoretyczna

f. Trafność treściowa - oznacza zakres, w jakim miernik obejmuje skalę znaczeń zawartych w pojęciu (test umiejętności matematycznych, nie może się ograniczać tylko do dodawania)

15. Napięcie między rzetelnością a trafnością - niektóre metody są rzetelniejsze, inne trafniejsze (nastroje robotników - obserwacja zdarzeń i rozmowy bardziej trafne, liczenie skarg rzetelne)

16. Indeks - tworzony przez proste zsumowanie wyników przypisanych poszczególnym wskaźnikom

1. Dobór pytań

*Trafność fasadowa - pierwsze kryterium wyboru pytań

*Jednowymiarowość - złożony miernik powinien odzwierciedlać tylko jeden wymiar danego pojęcia

*Ogólnie czy szczegółowo -charakter dobranych pytań decyduje o tym, jak ogólnie czy szczegółowo dana zmienna będzie mierzona

*Zmienność - zakres zmienności obejmowany przez pytania

b. Badanie zależności empirycznych - między pytaniami wchodzącymi potencjalnie w skład indeksu; odpowiedź respondenta na jedno pytanie pozwala przewidzieć jego odpowiedź na inną jeśli 2 pytania są ze sobą empirycznie powiązane, można założyć, że wskazują na tę samą zmienną i włączyć je do jednego indeksu

*Zależności dwuzmiennowe - między dwiema zmiennymi

**Zależności wielozmiennowe

17. Walidacja indeksu - ocena trafności indeksu; zakładamy, że indeks jest miernikiem jakiejś zmiennej, czyli przypadki można uporządkować według kolejności w kategoriach tej zmiennej za pomocą wyników uzyskanych w tym indeksie (indeks konserwatyzmu politycznego porządkuje ludzi w kategoriach ich względnego konserwatyzmu. Jeśli indeks spełnia to zadanie, ludzie ocenieni jako względnie konserwatywni za pomocą tego indeksu okazaliby się także względnie konserwatywni według inych wskaźników orientacji politycznej)

*Wewnętrzna - analiza pytań - w jakim zakresie indeks jest powiązany z poszczególnymi pytaniami w nim zawartymi (lub w jakim zakresie pozwala przewidywać odpowiedzi na nie udzielone), istotne: zmienność między skrajnościami; wartości zmiennej powinny być rozłączne; czy zmienna wyczerpuje wszystkie wartości;

**Zewnętrzna - właściwe uporządkowanie grup respondentów według indeksu powinno umożliwić przewidywanie porządku tych grup według odpowiedzi na inne pytania dotyczące tego samego; odwołuje się do zależności między miernikiem złożonym a innymi wskaźnikami zmiennej, nie uwzględnionymi w mierniku

18. Skala - przypisanie określonego wyniku punktowemu pewnym układom odpowiedzi, przy założeniu, że niektóre pytania świadczą o relatywnie niższym, inne zaś o wyższym poziomie danej zmiennej

Skala dystansu społecznego Bogardusa - pomiar skłonności ludzi do uczestniczenia w -zróżnicowanych co do stopnia bliskości - stosunkach społecznych z innymi grupami ludzi

*Czy zgodziłbyś się, aby… mieszkali w Twoim kraju

**Czy zgodziłbyś się, aby… mieszkali w twojej miejscowości

***Czy zgodziłbyś się, aby… mieszkali w twojej dzielnicy

****Czy zgodziłbyś się, aby… był twoim sąsiadem

*****Czy zgodziłbyś się, aby twoje dziecko poślubiło…

Skala Thurstone'a - grupa sędziów otrzymuje setki pytań, uważane za wskaźniki danej zmiennej. Każdy ma ocenić jak mocnym wskaźnikiem zmiennej jest każde z pytań, np. w skali od 1 do 13. Badacz analizuje oceny, pytania co do których nie ma zgodności odrzuca jako niejednoznaczne

Skala Likerta - zdecydowanie się nie zgadzam, nie zgadzam się, zgadzam się, zdecydowanie się zgadzam; umożliwia określenie względnej intensywności różnych pytań

Dyferencjał semantyczny - wybór między dwiema przeciwnymi postawami

Skala Guttmana - typy skalarne i typy mieszane (te, które wydają się dziwne)

19. Typologie - skrzyżowanie dwóch lub więcej zmiennych, tworzących zbiór kategorii lub typów

20. Próby nieprobabilistyczne - dobierane celowo

a. Dobór oparty na dostępności badanych - np. zatrzymywanie ludzi na ulicy; uzasadniony, gdy badacz chce zbadać cechy osób przechodzących przez dane miejsce o określonych porach lub gdy nie ma możliwości zastosowania mniej ryzykownych metod doboru próby

b. Dobór celowy lub arbitralny - na podstawie własnej wiedzy o badanej populacji oraz o celach badań; do ogólnych celów porównawczych

c. Metoda kuli śnieżnej - gdy trudno odszukać członków jakiejś specyficznej populacji; zbieranie danych o kilku członkach badanej populacji, których da się odszukać i proszenie ich o informacje o następnych

d. Dobór kwotowy - taki sam udział poszczególnych grup w próbie jak w populacji

e. Wybór informatorów - zazwyczaj badacz chce dobrać informatorów typowych dla badanych grup; zazwyczaj informatorzy nie będą typowi, będą outsiderami; marginalna pozycja informatorów może zafałszować obraz rzeczywistości oraz ograniczać dostęp do różnych sektorów społeczności, którą chcemy badać

20. Dobór probabilistyczny - losowy; we wszystkich dużych sondażach; aby próba jednostek z danej populacji mogła być podstawą dobrego opisu całej populacji, musi ona mieć zasadniczo taką samą zmienność jak populacja.

Obciążenie próby - wybrane osoby nie są typowe czy reprezentatywne dla większej populacji, z której zostały dobrane (np. przy dobieraniu ludzi z najbliższego otoczenia, własne skłonności badacza, dzwonienie do stacji radiowych, kupony z gazet do odesłania)

Reprezentatywność - jeśli zagregowane cechy próby ściśle odzwierciedlają te same zagregowane cechy populacji, z której została dobrana; próba jest reprezentatywna dla populacji, z której jest dobierana, jeśli wszyscy członkowie tej populacji mają takie same szanse, że zostaną wybrani do tej próby (próby EPSEM - metody równego prawdopodobieństwa wyboru)

Element - jednostka, o której zbiera się informacje i która dostarcza podstaw do analiz (ludzie, typy ludzi, rodziny, kluby towarzyskie, stowarzyszenia)

Populacja - określony teoretycznie zbiór elementów badania; grupa, której ma dotyczyć badanie

Badana populacja - zbiór elementów, z którego próba jest faktycznie pobrana

Jednostka losowania - ten element, lub zbiór elementów, który jest brany do wylosowania na jakimś etapie procesu doboru próby

21. Rozkład z prób i szacowanie błędu z próby

Parametr - syntetyczny opis jakiejś zmiennej w populacji (średni dochód wszystkich rodzin w mieście, rozkład wieku ludności miasta)

Błąd z próby - poziom błędu oczekiwany dla danego rodzaju próby (wzór na błąd standardowy); duża próba daje mniejszy błąd z próby niż mała próba; z populacji homogenicznej otrzymujemy próby obciążone mniejszym błędem niż te, które otrzymujemy z populacji heterogenicznej

22. Dokładność statystyk z prób wyraża się w kategoriach poziomu ufności co do tego, że statystyki te mieszczą się w określonym przedziale ufności od parametru (95% ufność, że statystyka z próby mieści się w przedziale ±5% od parametru w populacji)

22. Operat losowania - lista elementów, z której losuje się próbę

23. Prosty dobór losowy

24. Dobór systematyczny -dobierany jest co któryś tam element listy, pierwszy element jest losowany (próba systematyczna z losowym punktem startowym); czasem dokładniejszy niż prosty dobór losowy; ryzyko obciążenia cyklicznością

Interwał losowania - standardowa odległość między elementami dobieranymi do próby (interwał losowania =
)

Proporcja losowania - stosunek liczny elementów wylosowanych do liczebności całej populacji (proporcja losowania =
)

25. Dobór warstwowy - nie jest alternatywą dla losowania z listy, daje możliwość modyfikacji metod użycia; pozwala na zwiększenie reprezentatywności poprzez obniżenie możliwego błędu z próby; badacz gwarantuje, że w próbie znajdzie się odpowiednia liczba elementów wylosowanych z homogenicznych podzbiorów populacji, zamiast zdawać się na losowanie próby z całej populacji; celem jest uporządkowanie populacji w homogeniczne podzbiory (które między sobą są heterogeniczne), a potem wylosowanie odpowiedniej liczby elementów z każdego z nich

---