Notatki z ćwiczeń

Instytucjonalne specyfyka UE

• UE jest organizacją międzynarodową i podmiotem prawa międzynarodowego (od 2009r. → do tego specyficzny zbiór państw)

• Nie jest unią (federacja) – „unia bez unii“ → raczej wyraz jedności, celku → zmiana w wymiarze leksykalnym

• „kwazifederacyjny projekt”

• Trójkąt instytucjonalny: Rada – Parlament – Komisja

  • Rada – przewaga od początku

  • Parlament – prawo; jego rola wzrasta

  • Komisja – funkcje zarządzające

• Organ międzyparlamentarny → nie bo wybierany bezpośrednio (tylko do 1970r.) → inne organizacje nie mają

• Komisja – funkcja zarządzająca-wykonawcza

  • Organ ponadnarodowy

  • Funkcjonariuszy międzynarodowy

  • Równorzędny partner

  • Bardzo dużo personelu (25000) → hierarchiczna struktura (rozbudowane kompetencje)

• Większe zaufanie do organizacji ponadnarodowych

• Każdy organ ma własny sekretariat (OM mają 1)

• Funkcje OM:

  • Operacyjne – funkcje o charakterze usługowym (UE dużo usług)

  • Kontrolne – UE silnie rozbudowana

  • Normotwórcze – w klasycznych OM najwięcej rozbudowana

→ UE ma rozbudowane wszystkie funkcje

• Poziom kontroli prawa – źle x w UE – Komisja wykorzystuje instrumenty kontrolne

• Funkcje operacyjne – w UE rozwinięte (w innych nie na taką skalę)

• Mechanizm podejmowania decyzji

  • Zwykle jednomyślność w OM

  • W UE jednomyślność w kluczowych kwestiach

    • Nie ma największe znaczenie

    • Dominuje większość kwalifikowana

    • Na początku Rada korzystała głównie z jednomyślności

    • Często głosowanie ważone (w innych OM rzadko)

  • Konsensus – powszechny trend w OM i UE

  • W OM role ustawodawcza – organ międzyrządowy x w UE organ parlamentarny + międzyrządowy

• Etapy integracji gospodarczej

  • Obszar wolnego handlu – najwięcej OM

  • Unia celna

  • Wspólny rynek

  • Unia gospodarcza

  • Unia pieniężna

→ UE jest na 4 etapie → inna OM nie

Literatura

• Rodzaj organizacji – łączy cechy systemu politycznego i cechy rozbudowanej organizacji międzynarodowej

• Posiada najszerszą gamę rodzajów organów

  • Organy:

    • Naczelne (decyzyjne); zarządzające; wykonawcze; operacyjne; rozstrzygania sporów; kontroli; administracyjne; konsultacyjne

• Organy UE wyposażone są w największe kompetencje – mają uprawnienia ponadnarodowe

• Tylko w UE ma organ składający się z osób wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich

• Najbardziej charakterystyczne cechy UE:

  • Stopniowy rozwój od wspólnot sektorowych do rozbudowanej wspólnoty

  • Rozwinięty system prawa wspólnotowego (europejskiego)

  • Tworzenie ponadnarodowych instytucji unijnych (Parlament, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank Centralny)

  • Rozwijanie wspólnych polityk unijnych (rolna, handlowa, transportowa)

  • Zwiększenie płaszczyzn integracji od początkowej unii celnej do likwidacji wewnętrznych barier granicznych

  • Utrwalenie się wewnętrznych więzi wspólnotowych

  • Powolne kształtowanie wspólnej tożsamości

• System polityczny UE (określony w podstawowych traktatach):

  • Wszystkie państwa członkowskie

  • Wspólne akty prawa wspólnotowego

  • Instytucje unijne o charakterze wspólnotowym (Komisja)

  • Instytucje unijne o charakterze międzyrządowym (Rada UE)

  • Wysocy urzędnicy unijni

  • Załążki systemu partyjnego (grupy partyjne w Parlamencie)

  • Różnorodne grupy interesów wewnętrznych i unijnych

• Unia nie dysponuje jednolitą władzą, odrębnym terytorium i obywatelstwem niezależnym

• Dominuje koncyliacyjny sposób sprawowania władzy

• Ważna rola komitetów specjalistycznych, Sekretariat Generalny („mózg koordynacyjny)

Łoś-Nowak – Organizacje w stosunkach międzynarodowych

Struktura międzynarodowych organizacji rządowych

• Podstawowy element: posiadanie stałych organów (utworzone na czas nieograniczony

• Kryterium podziału organów → ich ważność – organy główne i pomocnicze

• Morawiecki: kryterium charakteru prawnego członków:

  • Organy międzyrządowe (przedstawicielskie)

  • Organy międzyparlamentarne

  • Organy administracyjne (trybunały sądownicze, Komisja UE)

Organy międzyrządowe

• Członkami są państwa reprezentowana przez swych przedstawicieli

• Organy plenarne (naczelne) = wszyscy członkowie organizacji x organy zarządzająco-wykonawcze (o ograniczonym składzie)

• Organy plenarne = najważniejsze; sbierają się na sesjach regularnych i nadzwyczajnych; zwykle najważniejsze sprawy (inne na organach zarządzających)

• Organy zarządzające – ważny wybór członków; coraz więcej prawomocji

• Zasada sprawiedliwej reprezentacji geograficznej (organizacje skupiące państwa z różnych stron świata)

Organy parlamentarne

• Powstały po II wojnie światowej

• Np.Parlament UE (udział w procesie legislacyjnym; funkcje kontrolne, opiniodawcze i doradcze + funkcje związane z powoływaniem innych organów)

• W skład wchodzą osoby wybrane przez parlamenty państw członkowskich (wyjątkiem Parlament UE – zasiadają według klucza partyjnego)

• Zadanie: analizowanie działalności organizacji + wykonywanie funkcji kontrolnych + kompetencje doradcze

Organy administracyjne

• Składają się z funkcjonariuszy międzynarodowych → niezależni od władzy poza organizacją

• Jednoosobowe kierownictwo organów administracyjnych

• Funkcje: techniczno-usługowe + informacyjno-badawcze

• Zadanie: zarządzanie budynkami i salami organizacji, tłumaczenie przemówień i dokumentów na języki oficjalne; załatwianie spraw finansowych

• Coraz więcej prowadzą działalność operacyjną

• Funkcjonariuszy reprezentują organizację na zewnątrz

Organy pokojowego rozstrzygania i załatwiania sporów

• Organy rozstrzygania sporów (organy sądowe) = rozstrzyganie sporów i wydawanie wyroków

• Organy załatwiania sporów (organy koncyliacyjne, mediacyjne, badawcze) = udzielenie pomocy uczestnikom nieporozumienia w załatwianiu sporu przez nich samych

• Pierwszy sąd międzynarodowy o zasięgu światowym był Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej związany z Ligą Narodów – funkcje:

1. Sądowa = rozstrzyganie sporów między państwami

2. Opiniodawcza = udzielanie opinii doradczej w zakresie prawa międzynarodowego

• Najstarszy trybunał arbitrażowy = Stały Trybunał Rozjemczy (1907)

• Najstarszy trybunał administracyjny = Trybunał Administracyjny ILO (1927) → rozstrzyganie sporów wynikłych ze stosunków pracy między personelem organizacji a organizacją

Proces podejmowania uchwał

• Kryterium charakteru prawnego:

  • Uchwały pozbawione wiążącej mocy prawnej – większość; adresaci nie mają obowiązku prawnego zastosowania się do nich

  • Wiążące pod względem prawnego adresata – prawnie wiążące dla wszystkich państw członkowskich albo państwo, które głosują za ich przyjęcie

• Kryterium sfery stosunków, do których odnoszą się uchwały:

  • Decyzje dotyczące wewnętrznego funkcjonowania organizacji

  • Decyzje dotyczące zewnętrznego środowiska

• Kryterium przedmiotowe:

  • Uchwały dotyczące spraw politycznych, gospodarczych, społecznych, militarnych, technicznych, prawnych, naukowych, kulturalnych....

• Kryterium podmiotowe:

  • Naczelne, administracyjne, rozstrzygania sporów, kontroli, konstytucyjne, doradcze, proceduralne

• Iniciowanie uchwał:

  • Członkowie pełnoprawni; państwa o statusie członka niepełnego; organy samej organizacji; państwa i obszary stowarzyszone z organizacją; państwa nieczłonkowskie; inne organizacje rządowe

• Mechanizm negocjacyjny:

  • 36