Reformacja

Reformacja to szeroki ruch walki o odnowę Kościoła, powiązany z powstawaniem nowych doktryn religijnych. Ruch ten jest jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach nowożytnej Europy. Był to ruch religijny i społeczny, który ogarnął cały świat katolicki w XVI w. Skutki reformacji okazały się bardzo głębokie i długotrwałe. Ruch ten doprowadził do wewnętrznego rozłamu w Kościele i wyodrębnienia się wyznań reformowanych oraz do głębokiego konfliktu politycznego między zwolennikami rozmaitych wersji zachodniego chrześcijaństwa.

PRZYCZYNY

• Główne przyczyny reformacji to:

• głęboki upadek moralny duchowieństwa

• sprzedaż odpustów

• handel relikwiami

• łączenie w jednym ręku przez dostojników kościelnych kilku stanowisk, co uniemożliwiało skuteczną pracę duszpasterską, za to przynosiło duże dochody

• gromadzenie majątków przez duchowieństwo

• słabe wykształcenie duchownych

• rozprzestrzenianie się w Europie myśli humanistycznej Renesansu, narastający sceptycyzm wobec głoszonych dotąd doktryn

• wielkie odkrycia geograficzne zmieniają sposób postrzegania przez człowieka świata

• chęć zagarnięcia dużych majątków kościelnych przez szlachtę i władców

• opór chłopów i mieszczan przeciwko dziesięcinie

• zbyt duże zaangażowanie Kościoła w sprawy polityczne

• narodziny nowej pobożności nastawionej na osobiste relacje z Bogie

PRZEBIEG

Niemcy

• W 1517r. doszło do wystąpienia Marcina Lutra niemieckiego teologa, mnicha z zakonu augustianów i jednocześnie wykładowcy na uniwersytecie w Wittenberdze przeciw decyzjom papieża Leona X.

• dotyczyły one udzielania odpustów, tym spośród wiernych, którzy wnieśli opłatę na budowę Bazyliki Św. Piotra w Rzymie. Była to w istocie sprzedaż odpustów.

• Swoje stanowisko obwieścił publicznie w 31.X.1517r, wywieszając na drzwiach katedry w Wittenberdze dokument zawierający 95 tez przeciw sprzedaży odpustów.

• Stanowisko Lutra spotkało się z ostrą krytyką papieża, lecz nie odwołał on swoich poglądów. Wręcz przeciwnie – poszerzał je o rozmaite elementy krytyki oficjalnego Kościoła.

• Poglądy Lutra spotkały się z żywym poparciem w Niemczech. Książę saski Fryderyk.

• Głosił, że najważniejsza dla zbawienia jest szczera wiara w Boga, gdyż człowiek ze swej natury jest grzeszny. Zniósł celibat duchownych, wprowadził język narodowy do liturgii, ograniczył obrzędowość i sakramenty, pozostawiając tylko chrzest i komunię świętą. Jednocześnie uważał, iż chrześcijanin jest wolny tylko w sprawach duchowych, w społecznych musi podporządkowywać się władzy świeckiej.

• W latach 1524 – 1525 doszło do wystąpień społecznych, które zostały nazwane wielką wojną chłopską. Ogarnęła ona południowe i środkowe Niemcy. Jej uczestnicy reprezentowali różne koncepcje.

• Zwolennicy najbardziej radykalnego skrzydła chcieli całkowitego zniesienia systemu feudalnego,

• bardziej umiarkowani domagali się zniesienia poddaństwa i ograniczenia wymiaru pańszczyzny.

• Ruchowi przewodniczył Tomasz Munzer, który sformułował zasady ideowe radykalnego nurtu reformacji. Szerzył ideę "Królestwa Bożego" na ziemi tj. ustroju społecznego, w którym nie ma własności prywatnej i podziału na klasy. Nawoływał do walki orężnej o "Królestwo Boże". Pod wpływem jego nauki ukształtował się kierunek reformacyjny - ANABAPTYZM.

• Anabaptyści nie uznawali ważności chrztu niemowląt i przyjmowali ponownie chrzest w wieku dorosłym..

• protestanci na oznaczenie zwolenników nauki Lutra i innych reformatorów religijnych.

Francja

• Innym reformatorem był Jan Kalwin (1509-1564) -Francuz. Głównym założeniem jego doktryny była wiara w rygorystycznie pojmowane przeznaczenie .

• Bóg podzielił wszystkich ludzi na wybranych i potępionych , a więc ich postępowanie w życiu doczesnym jest tylko potwierdzeniem tego podziału.

• Zdaniem Kalwina ludzie zostają potępieni nie dlatego, że grzeszą , ale grzeszą dlatego że Bóg ich potępił.

• Kalwin tak jak Luter uznawał te same dwa sakramenty, lecz negował możliwość przemiany chleba i wina w ciało i krew Chrystusa.

• Przejawem łaski bożej miało być prowadzenie cnotliwego życia , na które składa się nieustanna praca i rezygnacja z jakichkolwiek przyjemności. Nakazy te dotyczyły zwłaszcza obchodzenia dni świątecznych.

• Kalwin zgadzał się na pobieranie procentów przy pożyczkach -zwalczanych w średniowieczu przez Kościół jajko lichwa, natomiast w bogactwie upatrywał nagrodę za cnotliwe życie oraz zapowiedź zbawienia.

• Decydujący głos miał w niej ogół wyznawców a nie król czy książę.

• Zgromadzenie wiernych powoływało pastorów oraz wybierało świeckich seniorów, którzy w ich imieniu zarządzali gminą kalwińską

• kalwinizm znajdował zwolenników między szlachtą i magnaterią.

• Nauki Kalwina opierały się na szczególnej interpretacji Pisma Świętego. Trafiały one szczególnie do mieszczaństwa, które akceptowało nakaz życia bogobojnego i wypełnionego ciężką pracą.

• We Francji ich zwolennicy byli nazywani hugenotami

• Rekrutowali się oni z mieszczaństwa i szczególnie w południowo – zachodniej i północno – wschodniej części kraju.

Anglia

• Narodziny angielskiego protestantyzmu związane są z osobą króla Henryka VIII z dynastii Tudorów.

• Ponieważ papież z powodów politycznych nie chciał udzielić mu rozwodu aby nie narażać się Habsburgom, Henryk VIII zerwał z Rzymem i ogłosił się głową angielskiego Kościoła.

• Na mocy „Aktu o Sukcesji” z 1534r. poślubił Annę Boleyn, a potomstwo z tego małżeństwa zyskało pełne prawa do korony angielskiej.

• Równocześnie parlament zalegalizował oderwanie się od Kościoła rzymskiego, uchwalając „Akt Supremacji” z 1534 r., na mocy którego król stawał się głową Kościoła anglikańskiego.

• Reforma wprowadzona przez Henryka nie objęła zagadnień doktrynalnych, które w Kościele anglikańskim niczym się nie różniły od Kościoła rzymskiego.

• zmiany zostały przeprowadzone w sferze organizacyjnej.

• Rozwiązane zostały zakony, a na własność państwa przeszły dobra kościelne.

• Król silą złamał opozycję, mając zresztą w tej materii poparcie parlamentu.

• Królowa Maria Tudor próbowała reaktywować związki Anglii z Rzymem. Stosowane za jej rządów metody sprawiły, iż nadano jej przydomek Krwawa Mary. Zakończyły się niepowodzeniem jako całkowicie sprzeczne z politycznymi i gospodarczymi interesami kraju i za panowania Elżbiety I ponownie oficjalnym wyznaniem stał się anglikanizm.

SKUTKI REFORMACJI

• rozłam w kościele chrześcijańskim: oddzielenie się Kościołów protestanckich (np. ewangeliczno-augsburski, czyli luterański; Kościół kalwiński, anabaptyści, anglikanie itd.) od Kościoła katolickiego

• sekularyzacja dóbr kościelnych i kasacja zakonów w wielu krajach protestanckich

• wojny religijne, toczone na terenie m.in. Niemiec i Francji, liczne prześladowania ze strony wielu uczestników walki

• uniezależnianie się od papieża i hierarchii kościelnej w państwach protestanckich

• powstanie dwóch nurtów kultury na terenie Europy Zachodniej, Środkowej i Północnej

• ruch odnowy w łonie samego Kościoła katolickiego, tzw. kontrreformacja