Choroba	Wirus plamistości liści czereśni
Czynnik chorob.	Wirus Niektóre szczepy wirusa powodują zmniejszenie plonu owoców, inne zaś wpływają na pogorszenie ich jakości handlowej i konsumpcyjnej
Objawy	deformacja liści, szczególnie tych położonych w zewnętrznej części korony, i jasnozielone lub białawe przebarwienia między nerwami
Źródło infekcji	Wirus Cherry mottle leaf virus, CMLV
Rozprzestrzenianie choroby	Na liściach wiśni widoczne są żółte i zielone plamy, a wzdłuż nerwów pojawia się chloroza. Owoce są gorzkie pokryte nekrotycznymi plamami. Na korze drzew pojawiają się spękania. Drzewa czereśni porażane są bezobjawowo.
Zasady zwalczania	Pierwszy zabieg chemiczny należy wykonać zaraz po kwitnieniu wiśni, a następne 2-3 razy w odstępach co 10-14 dni.

Choroba	wirus drobnienia czereśni
Czynnik chorob.	Wirus jest przenoszony przez chore oczka i zrazy pobrane z chorych drzew. Wirus powoduje utratę wartości handlowej plonu.
Objawy	owoce mają stożkowaty kształt, są słabo wybarwione, drobne i niesmaczne. Latem tkanka między nerwami liści przybiera barwę czerwonobrązową. Wzrost porażonych drzew jest słabszy. Wektorem jest bielinek Klonowiec
Źródło infekcji	Choroba występuje na czereśni i powszechnie na wiśniach ozdobnych.
Rozprzestrzenianie choroby	Owoce te sterczą ku górze ponad liśćmi. W okresie zbioru większość owoców na chorych drzewach jest o połowę mniejsza i słabo zabarwiona. Wszystkie owoce nawet te, które są normalnie wyrośnięte są pozbawione połysku, niesmaczne, o niskiej zawartości cukru. Na chorych drzewach niektórych odmian obserwuje się w końcu lata czerwienienie liści.
Zasady zwalczania	Czas inkubacji choroby wynosi od kilku miesięcy do kilku lat.

Choroba	wirus zielonej pierścieniowej pstrości wiśni
Czynnik chorob.	Wirus
Objawy	Drzewa wielu odmian mogą nie wykazywać żadnych oznak choroby lub występują one sporadycznie.
Źródło infekcji	Wiśnie i czereśnie
Rozprzestrzenianie choroby	Wirus poraża wiśnie i czereśnie wywołując objawy chorobowe o różnym nasileniu. Na liściach wiśni widoczne są żółte i zielone plamy, a wzdłuż nerwów pojawia się chloroza. Owoce są gorzkie i pokryte nekrotycznym plamami i zagłębienia a czasami widoczne są pękania na korze. Drzewa czereśni porażane są bezobjawowo.
Zasady zwalczania

Choroba	nekrotyczna plamistość pierścieniowa drzew pestkowych
Czynnik chorob.	Choroba wywołująca różne objawy w zależności od szczepu wirusa i warunków atmosferycznych. Chorobę powoduje wirus nekrotycznej pierścieniowej plamistości drzew pestkowych – Prunus necrotic ringspot virus, należący do ilarwirusów.
Objawy	Liście na chorych drzewach są drobniejsze, na blaszkach liściowych występują chlorozy i nekrozy. W kolejnych latach drzewo pozornie zdrowieje, a na spodniej stronie liści mogą pojawiać się enancje (na najstarszych liściach o nasady pędu), może również dochodzić do nagłego zamierania całych drzew. Na śliwach wirus występuje szczególnie często, ale w postaci zupełnie bezobjawowej.
Źródło infekcji	Wirus poraża wiśnię, czereśnię, śliwę, morelę, antypkę, ałyczę, czeremchę, migdał, różę i wiele gatunków ozdobnych z rodzaju Prunus.
Rozprzestrzenianie choroby	Na liściach porażonych drzew pojawiają się drobne chloro tyczne plamki lub pierścienie. Tkanka w miejscu plam brunatnieje i wykrusza się, powstają nieregularne dziury. Na dolnej stronie liścia pojawiają się ciemnozielone wyrostki zwane ENACJAMI. Wirus powoduje deformacją szypułek kwiatowych i kwiatów- brak owoców. Wirus przenosi się w trakcie okulizacji, szczepami, z nasionami i pyłkiem. Źródło infekcji- porażone drzewa
Zasady zwalczania

Choroba	żółtaczka wiśni- wirus karłowatości śliwy
Czynnik chorob.	Chorobę powoduje jeden z trzech rozpoznanych szczepów wirusa karłowatości drzew pestkowych – Prune dwarf viru
Objawy	objawy najlepiej widoczne na liściach są około 4 tygodnie po kwitnieniu drzew (maj-czerwiec), obserwuje się żółtozielone, nieregularne, różnej wielkości plamy, które z rozwojem choroby powiększają się, zielone pozostają tylko tkanki wzdłuż nerwów
Źródło infekcji	Wiśnie, czereśnie , śliwy
Rozprzestrzenianie choroby	Jednocześnie z przebarwieniami dochodzi do masowego opadania liści. Przy dłużej trwającej chłodnej pogodzie drzewo może stracić nawet 50% liści, objawy te ustępują przy wysokiej temperaturze, ale nawrót chłodów może spowodować nawrót objawów. Liczba krótkopędów na chorych drzewach jest zredukowana. Owoce na drzewach chorych są duże i smaczne.
Zasady zwalczania

Choroba	Ospowatość brzoskwini i moreli- szarka- wirus ospowatości śliwy
Czynnik chorob.	Chorobę powoduje wirus ospowatości śliw – Plum pox virus należący do grupy potywirusów.
Objawy	Objawy chorobowe obserwuje się na owocach, pestkach i liściach. Owoce= chloro tyczne plami, pestki= ciemne plamy, miąższ wokół porażonych pestek jest suchy gąbczasty i nieprzydatny do spożycia. Szarka na brzoskwini wektorem-mszyce, źródło infekcji- porażone owoce. Porażone liście ulegają deformacji, na powierzchni widoczne są chlorotyczne pierścieniowat
Źródło infekcji	szkodliwość choroby w sadach brzoskiwiowych i morelowych nie jest tak wielka jak w sadach śliwowych
Rozprzestrzenianie choroby	Owoc jest kwaśny i ma charakterystyczny posmak pleśni. Porażone owoce przez szarkę wcześniej dojrzewają i opadają. Na pestkach widoczne są ciemnoczerwone plamy i pierścienie. Drzewa porażone wirusem ospowatości są podatne na uszkodzenia mrozowe. Wirus ten przenoszony jest przez mszyce śliwowo-kocankową, brzoskwiniowo-ziemniaczaną oraz śliwowo-ostową. Rozprzestrzeniany jest również ze zrazami oraz oczkami pochodzącymi z chorych drzew
Zasady zwalczania	najważniejszą metodą zapobiegania jest zakładanie sadu z drzewek wyprodukowanych ze zdrowego materiału szkółkarskiego. Konsekwencją posadzenia drzew porażonych wirusami i czynnikami wirusopodobnymi odczuwane są przez cały okres prowadzenia uprawy. Należy pamiętać o zachowaniu izolacji przestrzennej od chorych nasadzeń i roślin mogących być nosicielami patogenów. Bardzo ważna jest dokładna lustracja drzew, po której chore rośliny należy jak najszybciej usunąć.

Choroba	mozaika ogórka na pomidorze
Czynnik chorob.	w Polsce wirus mozaiki ogórka uważany jest za najczęstszy czynnik sprawczy wirusowych chorób pomidora
Objawy	Objawy chorobowe: na liściach: mozaika liści, łagodna forma choroby- nierównomierne zabarwienie najmłodszych liści, nitkowatość liści (zanikanie blaszki liściowej), paprociowatość liści (wzdłuż nerwu głównego wyrastają liczne listki obok siebie), smugowatość (na wszystkich częściach nadziemnych pomidora pojawiają się jasnobrunatne, później ciemnobrunatne nekrotyczne plamy i smugi). Na owocach: pierścieniowe plamy. Owoce: zniekształcone, niewybarwione. Wirus przenoszony jest mechanicznie, przez nasiona wodę i glebę.
Źródło infekcji
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	usuwać rośliny w momencie zauważenie pierwszych objawów, uprawiać wczesne odmiany pomidora pod okryciami z folii lub włókniny, chronić młode rośliny przed atakiem mszyc, uprawa roślin odpornych (suche nasiona poddać działaniu pary o temp. 70-72 C), odkażać podłoże parą o temp. 90 C/2 godziny

Choroba	brązowa plamistość liści pomidora
Czynnik chorob.	choroba roślin uprawianych pod osłonami (gł. pomidora, papryki, sałaty i wielu roślin ozdobnych), wywoływana przez wirus brązowej plamistości pomidora
Objawy	zahamowanie wzrostu a nawet zamieranie roślin, w przypadku wcześniej infekcji rośliny nie wydają plonu. Chlorotyczne i nekrotyczne plamy na liściach , na łodygach pomidora, nekrotyczne rozmyte lub pierścieniowe plamy na owocach.
Źródło infekcji	Źródło infekcji- sąsiednie uprawy pomidora i roślin dziko rosnących oraz ozdobnych. Wirus przenoszony przez wciornastki: zachodniego i tytoniowca. Ważnym źródłem (rezerwuarem) wirusa są chwasty.
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	systematyczne zwalczanie wciornastków insektycydami, stosowanie entomofagów, niszczenie chwastów, izolacja upraw pomidorów stanowi podstawę strategii walki z wirusem brązowej plamistości liści pomidora, uprawa odmian odpornych (odmiany pomidorów z genem Sw-5 wykazują bardzo wysoki poziom tolerancji na TSWV

Choroba	smugowatość ziemniaka na pomidorze
Czynnik chorob.	pojawiają się wirusa sprzyjają lata ciepłe, Wirus jest przenoszony przez mszyce sposób nietrwały.
Objawy	mozaika i nekroza liści wierzchołkowatych, liście są zniekształcone lekko pstrokate, wzrost rośliny jest zahamowany, roślina słabo plonuje niekiedy zamiera, na liściach rozjaśnienie i żółknięcie nerwów, na owocach- nie obserwuje się zmian chorobowych chociaż niekiedy powstają brunatne zagłębione plamy
Źródło infekcji
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	nie uprawiać pomidorów w szklarniach i tunelach foliowych zlokalizowanych pobliżu plantacji tytoniu i ziemniaków- bardziej narażone na porażenie przez tego wirusa

Choroba	mozaika ogórka
Czynnik chorob.	wirus poraża wszystkie rośliny należące do rodziny dyniowatych, występuje na uprawach w polu i pod osłonami.
Objawy	. Pierwsze objawy pojawiają się na młodych liściach w postaci przejaśnień żółtych plam, liście są pofałdowane i pomarszczone, wzrost roślin jest zahamowany, owoce są drobne zniekształcone rozjaśnione z drobnymi żółtymi lub białymi plamami brodawkowatymi wzniesieniami. Wektorem wirusa są mszyc
Źródło infekcji	. Źródło infekcji- uprawy ogórka w szklarni, liczne chwasty. Ze względu na powszechność odmian odpornych choroba ta w uprawie ogórków pod osłonami nie stanowi problemu fitosanitarnego
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	uprawiać wyłącznie odmiany odporne na CMV, usuwać chore rośliny, zwalczać chwasty wieloletnie, zwalczać mszyce

Choroba	zielona mozaika ogórka
Czynnik chorob.	Wirus
Objawy	na liściach pojawiają się jasno- i ciemnozielone mozaikowate plamy, blaszki liściowe deformują się i przybierają wygląd spłaszczonych, na owocach nie obserwuje się zmian chorobowych. Wirus trwale zakaża glebę. Przenosi się: z zainfekowanych wodą do podlewania, pożywkami hydroponicznymi, podczas mechanicznie prac pielęgnacyjnych, przez ocierające się liście sąsiadujących roślin
Źródło infekcji	. Źródłem wirusa mogą być porażone nasiona. Szkodliwość choroby jest największa w temp. Powyżej 20 C.
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	ściśle przestrzegać higieny w pomieszczeniach uprawowych, odkażać narzędzie używane przy cięciu roślin zmniejsza to ryzyko mechanicznego przenoszenia wirusa, szczepić ogórki na dyni figo listnej= skutecznie chroni przed wystąpieniem choroby, w przypadku wystąpienie choroby w uprawie tradycyjnej konieczne jest chemiczne lub termiczne odkażanie podłoża, w uprawie w wełnie mineralnej zwalczanie grzybów z rodzaju Olipidium zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby.

Choroba	nekrotyczna plamistość liści ogórka
Czynnik chorob.	Wirus CLSV przenoszony jest z nasionam
Objawy	Objawy: na liściach obserwuje się jasnozielone, drobne plamy, wzrost roślin jest zahamowany
Źródło infekcji	wirus stanowi największe zagrożenie zima i wczesną wiosną w warunkach niedostatku światła i niskich temperatur, w miarę poprawy pogody dochodzi do „wyzdrowienia” roślin.
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	ściśle przestrzegać higieny w pomieszczeniach uprawowych, termicznie lub chemicznie odkażać podłoża, utrzymywać temperatury optymalne dla uprawy ogórka

Choroba	wirusowa nekroza ogórka
Czynnik chorob.	chorobę te wywołują różne szczepy wirusa nekrozy na tytoniu (TNV
Objawy	na liściach pojawiają się nekrotyczne plamy, zlokalizowane w brzeżnych partiach blaszki liściowej, porażone liście zasychają, na ogórkach liściowych i łodygach widoczne są niewielkie podłużne pęknięcia, pęknięcia pojawiają się tez na nerwach liściach.
Źródło infekcji	Infekcji sprzyjają niskie temperatury podłoża i powietrza oraz złe warunki świetle. Zakażenie następuje od podłoża- wektorem wirusa jest grzyb Olipidium brasicae.
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	ściśle przestrzegać higieny w pomieszczeniach uprawowych, odkażać narzędzie używane przy cięciu roślin (podchlorynem sodu) zmniejsza to ryzyko mechanicznego przenoszenia wirusa, w przypadku wystąpienia choroby w uprawie tradycyjnej konieczne jest chemiczne lub termiczne odkażanie podłoża

Choroba	rizomia) – karłowatość korzenia tzw. „broda
Czynnik chorob.	Wirus
Objawy	. ” rozwój choroby zaczyna się już w temperaturze 15 C. Optymalna temperatura do rozwoju infekcji to 25 C. Sprzyjający odczyn gleby mieści się w granicach pH 7,0- 7,5. Niezbędna jest również duża wilgotność gleby. Cząsteczki gleby z wektorem grzyba-
Źródło infekcji
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	Jedynym naprawdę skutecznym i pewnym sposobem obrony przed rizomania jest stosowanie na polach zainfekowanych wirusem odmian tolerancyjnych

Choroba	Kędzierzawka wirusowa buraka
Czynnik chorob.	Wirus Przenoszenie przez pluskwiaki różnoskrzy
Objawy	Młode rośliny z rozjaśnionymi nerwami które pęcznieją na dolnej części liścia w guzowatą formę. Później zwijają się i ciemnieją
Źródło infekcji	korzenie buraków wysadkowych i wieloletnie chwasty oraz płaszczyniec burakowy.
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania

Choroba	mozaika buraka
Czynnik chorob.	Wirus Beta vi-rus 2 przenoszony przez mszycę brzoskwiniowo-ziemniaczaną, mszycę baldaszkowo-ziemniaczaną. i mszycę trzmielinowo-burakową oraz przez wzajemne ocieranie się roślin; zimuje w korzeniach
Objawy	Rozjaśnienie nerwów młodych liści. Liście częściowo powyginane i skędzierzawione. Ogonki liściowe skrócone. Starsze liście więdną i usłuchają
Źródło infekcji	Źródłem infekcji- korzenie buraków wysadkowych i wieloletnie chwasty
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania

Choroba	kędzierzawka płaszczyńcowa buraka
Czynnik chorob.	Wirus tylko w ciele owada nabiera chorobotwórczości, jest on trwały przenoszony przez płaszczyńca burakowego, , jest on trwały, przenoszony przez płaszczyńca burakowego,
Objawy	Objawem choroby jest kędzierzawienie liści najmłodszych. Ner główny i boczny ulega silnemu skróceniu, blaszka skędzierzawiona nekroza blaszka krucha łamie się
Źródło infekcji	Wirusy mogą zimować w: nasionach, bulwach, cebulach, roślinach wieloletnich, ciałach owadów – wektorów
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania

Choroba	liściozwój ziemniaka
Czynnik chorob.	Wirus trwały przenoszony przez mszycę brzoskwiniową, nie jest on przenoszony mechanicznie tak jak większość wirusów
Objawy	choroba ta objawia się na górnych liściach rośliny. Liście zwijają się do środka, liście nie zmieniają barwy. Wirus uszkadza rurki sitowe w roślinie. Liście przestają odprowadzać asymilaty wytworzone przez nie do korzeni
Źródło infekcji	Wyst na ziemniakach, wirus ciężki, szybko degeneruje ziemniaka
Rozprzestrzenianie choroby	ZAKAŻENIE z chorej na zdrową, poprzez nakówanie przez owada. Zakażeniu ulegają liście wierzchołkowe. W 1 roku wyst mozaika, chlorotyczne jasne plamy na liściach wierzchołkowych
Zasady zwalczania

Choroba	Żółta karłowatość jęczmienia
Czynnik chorob.	wektorem- mszyce od września do początku listopada
Objawy	Przebarwienia liści karłowatość roślin słaby rozwój systemu korzeniowego zahamowanie wzrostu powolne obumieranie roślin
Źródło infekcji	wieloletnie trawy, pola kukurydzy, samosiewy
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	Nie ma innego sposobu na ochronę plantacji przed tym wirusem jak zwalczanie mszyc. Choroba nie przenosi się z materiałem siewnym

Choroba	żółta karłowatość cebuli
Czynnik chorob.	Rozwojowi patogenu sprzyja nadmierne nawożenie potasem i późny termin siewu nasion. Pojawiają się żółte plamy na szczypiorze. Wirus powoduje chlorozę liści,
Objawy	. Wirus powoduje chlorozę liści, wielokrotne załamywanie się liści i ich zwisanie, spłaszczenie szczypiorku, zahamowanie wzrostu cebuli- są małe i mają średnice pędu. Choroba może przebiegać bezobjawowo podczas niskiej temperatury i w pierwszym roku uprawy. Cebula porażona wirusem w czasie przechowywania ulega łatwo zakażeniu szarą pleśnią.
Źródło infekcji	wirus atakuje cebulę czosnek szalotkę pory żonkile narcyzy i wiele chwastów, Pierwotnym źródłem infekcji jest zawirusowana cebula wysadkowa i dymka. Wirus przenoszony jest w sposób nietrwały, przez mszyce i mechanicznie podczas obcinania szczypioru
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	Chore rośliny należy jak najszybciej usunąć z pola
Choroba	Mozaika zwykła grochu, fasoli
Czynnik chorob.	Wektorem- mszyca grochowa, mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana
Objawy	Nerwy liści wyraźnie żółkną, kształt liści i pokrój rośliny pozostają niezmienione. Objawy choroby występują w temperaturze 18-24 C. W temperaturze niższej 12-14 C, choroba rozwija się bezobjawowo.
Źródło infekcji	poraża groch peluszkę bobik wykę siewną inkarnatkę łubin żółty łubin niebieski i biały,nasiona
Rozprzestrzenianie choroby
Zasady zwalczania	prawiać odmiany bardziej odporne lub tolerancyjne, stosować izolację przestrzenną między plantacjami roślin porażanych przez wirus mozaiki żółtej fasoli. Wczesny siew zmniejsza często porażenie. W rejonach silnego występowania chorób wirusowych opryskiwać rośliny

Choroba	SUCHA ZGNILIZNA Fusarium solani
Czynnik chorobowy	Bakteriozy Zimują konidia i chlamidospory w glebie
objawy	Brązowe zgniłe plamy
Źródło infekcji	Infekcji choroby sprzyjają uszkodzenia skórki bulw powstającej podczas zbioru transportu i obróbki.
Rozprzestrzenienie choroby	W okresie przechowywania należy utrzymywać niską temperaturę i dobrze przewietrzać pryzmę jednak ciągła wentylacja stymuluje rozwuj suchej zgnilizny
Zasady zwalczania	metodami ekologicznymi i ograniczającymi rozwój choroby oprócz zdrowej bulwy zbieranej w odpowiednich warunkach jest uprawa odmian o podwyższonej odporności na suchą zgniliznę.

Choroba	PARCH PRÓSZYSTY ZIEMNIAKA Spongospora subterranea
Czynnik chorobowy	Grzyb Największe straty choroba wywołuje na glebach ciężkich które są dodatkowo wilgotne i źle przewietrzane szczególnie w latach chłodnych i wilgotnych. Formą przetrwalnikową grzyba jest zarodnia przetrwalnikowa która jest obecna na bulwach oraz na innych resztkach w glebie
objawy	Najczęściej na bulwach, rzadziej na korzeniach, tworzą się jasne brodawki o średnicy nie przekraczającej 7 mm. Rozwój choroby powoduje, że brodawki pękają i wysypuje się z nich brunatny proszek. Resztki rozerwanej perydermy tworzą płytkie strupy. Strupy występują w postaci pojedynczych ranek lub w skupieniach^[1].
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	Formą przetrwalnikową grzyba jest zarodnia przetrwalnikowa która jest obecna na bulwach oraz na innych resztkach w glebie. Zakażenie następuje poprzez wniknięcie pojedynczych zarodników pływkowych(zoospor) do komórek skórki. Zarodnik przedostaje się przez zranienie przetchlinki oraz włośniki korzeni. W zakażonych komórkach rozwijają się plazmodia. Plazmodia dzielą się z kolei na zarodniki pływkowe(zoospory).
Zasady zwalczania	ZWALCZANIE sadzenie zdrowych kwalifikowanych bulw. W przypadku występowania chorób przerwa w uprie 5-6lat
Choroba	ZARAZA ZIEMNIAKA Phytophthora infestans
Czynnik chorobowy	Grzyb
objawy	Objawy brunatne wodniste plamy na brzegach liści i bulw. Sucho- liście zasychają i marszczą się. Deszczowo- liście gniją biały nalot
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	Grzybnia zimuje w porażonych bulwach. Wyrastające z porażonych bulw kiełki wydają chore rośliny na których powstają trzonki z zarodniami pływkowymi. Zarodniki mogą tworzyć się także na bulwach odrzuconych przy sortowaniu w pobliżu plantacji. W zależności od warunków atmosferycznych zarodnia pływkowe pełni różne funkcje. Przy deszczowej pogodzie i temp poniżej 18Cuwalnia się z niej 6-16 zarodników pływkowych które z kroplami deszczu rozprzestrzeniają się na plantacji. Z kolei w temp powyżej 18C zarodnie nie tworzą zarodników pływkowych tylko kiełkują bezpośrednio w strzępki infekcyjne. W wyniku procesu płciowego powstało stadium doskonałe grzyba- zarodnik przetrwalnikowy zimuje w porażonych roślinach. Po przezimowaniu oospora kiełkuje w krótką strzępkę na której tworzy się zarodnia pływkowa. Zimowanie patogena w postaci oospor powoduje wcześniejszy o 2-4 tyg rozwój zarazy na plantacji ziemniaka
Zasady zwalczania	stosowanie do zakładania plantacji zdrowego kwalifikowanego materiału sadzeniakowego. Uprawa odmian bardziej odpornych na porażenie przez patogena. Niszczenie naci za pomocą desykacji ogranicza zakażenie bulw w czasie zbiorów. Prowadzenie starannego zbioru i sortowania bulw. Bulwy ziemniaka z objawami zarazy powinny być niszczone lub głęboko zakopane.

Choroba	RAK ZIEMNIAKA Synchyrtium endobioticum
Czynnik chorobowy	Clavibacter michiganensis
objawy	Na zielonych cz rośliny więdnięcie roślin występowanie zielonkawych rakowatych narośli u podstawy łodygi lub w miejscach pączków. Na bulwach porażone są zawiązki bulw oraz bulwy ale nigdy korznie. Zniekształcenia i gąbczastość młodych rozwijających się bulw, rakowate kalafiorowa te narośla na oczkach starszych bulw początkowo białawe lub przy dostępie światła zielone później stopniowo czernieją, rakowate narośla na stolonach.
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	Zimują zarodnie mogą przetrwać w glebie przez kilkadziesiąt lat nawet pod nieobecność rośliny żywicielskiej. W zarodniach powstają zarodki pływkowe (jednowiciowe) zakażają komórki ziemniaka. W komórce protoplasty grzyba się roztasta i tworzy proces (podziały mitotyczne) powstają kolejne zarodki pływkowe (jednowiciowe) zarodnie letnie tworzą sorus. Optymalny termin lustracji na obecność raka jest okres zbioru bulw ziemniaczka. Choroba może być wykryta również podczas przechowywania
Zasady zwalczania	brak jest skutecznych agrotechnicznych chemicznych i biologicznych metod zwalczania raka ziemniaka.

Choroba	CHWOŚCIK BURAKA Cercospora beticola
Czynnik chorobowy	wilgotna ciepła pogoda
objawy	Liście więdną zasychają i odpadają lub pozostają na roślinie
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	Grzyby zimują w postaci splotów grzybni na resztkach porażonych roślin pozostających na polu. czasami zimują na nasionach. Wiosną na porażonych resztkach roślin tworzą się zarodniki konidialne które są rozprzestrzenione przez wiatr i rozpryskiwane z kroplami deszczu na młode rośliny. Wytworzenie koloidów ich kiełkowaniu i zakażaniu roślin sprzyjają temperatury 25-35C i wilgotność powietrza 90-95% wtemp poniżej 15C nie następują nowe infekcje
Zasady zwalczania	wysiewać zdrowe zaprawione nasiona, zaorywać resztki porażonych roślin pozostających po zbiorze, zimowanie

Choroba	Mączniak prawdziwy, rzekomy
Czynnik chorobowy
objawy	Biały, mączysty nalot na wszystkich częściach rośliny oraz ciemne plamy na młodych pędach
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby
Zasady zwalczania

Choroba	zgnilizna Twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorun
Czynnik chorobowy	choroba grzybowa
objawy	Liście, łodygi i inne części roślin zaatakowane przez zgniliznę twardzikową brunatnieją, zamierają i gniją. Wewnątrz porażonych roślin, a w warunkach wysokiej wilgotności także na zewnątrz, pojawia się biały nalot, który zawiera sklerocja. Początkowo sklerocja są szare, a następnie czarne o średnicy do 1 cm.
Źródło infekcji	Źródłem infekcji jest materiał siewny zanieczyszczony sklerocjami oraz gleba na powierzchni której znajdują się osypane po sprzęcie rzepaku
Rozprzestrzenienie choroby	Grzyb Sclerotinia sclerotiorum zimuje w postaci sklerocjów i grzybni. Po przezimowaniu grzybnia się rozrasta lub też na sklerocjach tworzą się apotecja. Wyrastają one na nóżce, która ma około 2-3 cm długości i do 2 mm grubości^[7]. Rozprzestrzenianie się choroby odbywa się przez fragmentację grzybni i sklerocjów^[2]. Sklerocja, które zimowały w glebie poniżej 6 cm nie kiełkują wcale lub jeśli skiełkują to nie wydostają się nad powierzchnię gleby i się nie rozsiewają
Zasady zwalczania	apobieganie i zwalczanie tej choroby polega na stosowaniu fungicydów w formie oprysku. Zalecane są preparaty zawierające m.in. tiofanat metylowy^[10] oraz środki zawierające związki z grupy: triazoli, benzimidazoli, ftalanów i imidazoli^[8]. Z metod agrotechnicznych stosuje się właściwy płodozmian, głęboką orkę, rzadki siew. Ważne jest również racjonalne nawożenie i siew odpornych odmian

Choroba	sucha zgnilizna krzyżowych (Ohirna lingam)-
Czynnik chorobowy	Grzyb
objawy	objawy choroby pojawiają się w maju lub w czerwcu.
Źródło infekcji	Grzyb zimuje na resztkach pożniwnych oraz rzadziej na nasionach. Czasem źródłem zakażenia mogą być również dziko rosnące rośliny kapusiowate
Rozprzestrzenienie choroby	. Wiosną infekcji dokonują zarodniki workowe z pseudotecjów (owocniki stadium workowego) które mogą kiełkować już przy temp 4 C (po 8 godzinach). Do infekcji może dojść również jesienią. W sezonie wegetacyjnym zarażają zarodniki konidialne. Wydostające się z piknid konidia rozprzestrzeniają się w obecności wody
Zasady zwalczania	właściwy płodozmian, dokładne przyoranie resztek pożniwnych, staranna uprawa przedsiewna, uprawa odmian bardziej odpornych na porażenie przez patogena, stosowanie doczyszczonego zdrowego i prawidłowo zaprawionego materiału siewnego, stosowanie prawidłowo zbilansowanego nawożenia azotowego, aplikowanie fungicydów i charakterze regulatorów wzrostu

Choroba	czerń krzyżowych (Alterbaria brassicae)
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	Objawy występują na różnych częściach roślin i we wszystkich stadiach rozwojowych rzepaku. Na siewkach pojawiają się ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej. Na porażonych liściach widoczne są charakterystyczne jasnobrunatne do brunatno-czarnych plamy z widocznymi pierścieniami
Źródło infekcji	Źródłem pierwotnego zakażenia są resztki pożniwne z zimującą grzybnią i nasiona, do których łupiny wrosła grzybnia lub na których znajdują się zarodniki.duża wilgotność powietrza, deszczowa pogoda w czasie dojrzewania rzepaku, porażone łuszczyny obumierają i pękają- następuje osypywanie się nasion Źródłem infekcji są również inne porażone rośliny z rodziny kapusiowatych. Wilgotna i ciepła pogoda sprzyja infekcji (17-25 C).
Rozprzestrzenienie choroby	Grzyby te powszechnie występują w stadium konidialnym. Zimują na resztkach roślin oraz na nasionach w postaci grzybni oraz zarodników konidialnych które dokonują infekcji zdrowych roślin w sezonie wegetacyjnym.
Zasady zwalczania	właściwy płodozmian, unikanie zbyt częstego następstwa roślin kapusiowatych (krzyżowych) po sobie, dokładne przyoranie resztek pożniwnych staranna uprawa przedsiewna, stosowanie doczyszczonego zdrowego i prawidłowo zaprawionego materiału siewnego, przestrzeganie zasad prawidłowej agrotechniki- stosowanie optymalnej ilości wysiewu w zależności od typu odmiany warunków siedliskowych i terminu siewu, uprawa odmian bardziej odpornych na porażenie przez patogena

Choroba	kiła kapusty ( Plasmodiophora brassicae
Czynnik chorobowy	Gleby kwaśne i podmokłe choroba grzybowa
objawy	Porażenie korzeni powoduje: słaby wzrost roślin, żółknięcia, więdnięcia, przedwczesne zamieranie roślin.
Źródło infekcji	Najczęściej źródłem infekcji jest zakażona gleba na rozsadniku lub substrat torfowy do produkcji rozsady.
Rozprzestrzenienie choroby	Patogen zimuje w glebie przez kilka lat w postaci zarodników przetrwalnikowych. Z zarodników wydostają się pływki które zakażają włośniki i korzenie. Patogen rozprzestrzenia się z fragmentami porażonych roślin z ziemią przyklejoną do kół ciągnika maszyn, obuwia, przez wodę.
Zasady zwalczania	: niszczenie resztek pożniwnych, niszczenie chwastów, zmianowanie, nie spasać porażonymi roślinami (brukiew, kapusta) bydła- zarodniki po przejściu przez układ pokarmowy bydła nie tracą żywotności

Choroba	drobna plamistość liści kukurydzy (Kabatiella zeae)-
Czynnik chorobowy	Choroba grzybowa
objawy	Patogen poraża liście, a także pochwy i liście okrywowe kolb
Źródło infekcji	Źródłem infekcji są zarodniki grzyba zimujące na resztkach pożniwnych i na ziarnie siewnym.
Rozprzestrzenienie choroby	Patogen zimuje w resztkach pożniwnych roślin i w nasionach w postaci grzybni. Siewki zakażane są na wiosnę bezpośrednio z nasion lub przez zarodniki konidialne tworzące się na grzybni która przezimowała z glebie
Zasady zwalczania	3-4 letnia przerwa w uprawie kukurydzy na tym samym polu, niszczenie resztek pożniwnych roślin, zaprawianie nasion

Choroba	Fuzarioza kukurydzy (Fusarium spp.)-
Czynnik chorobowy	Grzyby, bakterie
objawy	zgorzel siewek, żółknięcie brunatnienie gnicie całych roślin we wszystkich fazach rozwoju, zahamowanie wzrostu, załamywanie się łodyg. Kolby ulegają porażeniu od wierzchołka gniją
Źródło infekcji	. Za źródło infekcji uważa się materiał siewny resztki pożniwne glebę oraz rośliny rezerwuarowe- chwasty. Stadium workowe tych grzybów w postaci owocników (perytecjów) tworzą się na resztkach pożniwnych
Rozprzestrzenienie choroby	Grzyby rozprzestrzeniają się w łanie głównie za pomocą zarodników konidialnych (makrokonidiów) które tworzą się na resztkach pożniwnych a także na obumarłych dolnych liściach i z kroplami deszczu przedostają się na górne części roślin. Chorobie sprzyja zbyt gęsty siew roślin i przenawożenie N. Choroba może rozprzestrzeniać się okresie przechowywania kolb.
Zasady zwalczania	stosować zdrowy materiał siewny, usuwać resztki porażonych roślin, uprawa odmian odpornych, właściwe magazynowanie kolb i ziarna, zaprawianie nasion

Choroba	głownia kukurydzy (Utilago meydis)
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	Najczęściej poraża kolby i wiechy. Drobne narośla na niektórych ziarniakach lub na czubkach kolb
Źródło infekcji	Zarodniki grzyba
Rozprzestrzenienie choroby	zimują zarodniki przetrwalników- teliospory w glebie lub na nasionach. Wydzieliny grzyba powodują nadmierny wzrost i podział komórek rośliny przerastanych przez grzybnie powstają guzy. Guzy powodują na wszystkich częściach rośliny nawet korzeniach. Wnętrze guzów początkowo maziste później suche i pylące (teliospory).
Zasady zwalczania	przestrzeganie 3-4 letniej przerwy w uprawie kukurydzy na tym samym polu, niszczenie resztek chorych roślin przez zaoranie zaprawianie nasion.

Choroba	sporysz (Claveceps purpurea)-
Czynnik chorobowy	grzyba buławinki czerwone
objawy
Źródło infekcji	Grzyb zimuje w postaci przetrwalników w glebie (żywotność 3 lata). Po przezimowaniu przetrwalniki kiełkują w otwarte otocznie w których powstają worki a w nich zarodniki workowe- askopory. Askkopory przenoszone są z wiatrem i trafiają na znamiona słupków. Kiełkują i strzępki grzybni przerastają do zalążni. Na porażonych słupkach powstają zarodniki konidialne w rosie miodowe
Rozprzestrzenienie choroby	Owady przenoszą zarodniki konidialne na inne zdrowe słupki
Zasady zwalczania	dokładne czyszczenie materiału siewnego, podorywkę i orkę w celu zniszczenie sklerocjów

Choroba	śnieć cuchnąca, karłowa, indyjska, gładka
Czynnik chorobowy
objawy	Zamiast ziaren mamy szarobrązowe ziarna porażone śniecią, wypełnione ciemnobrązowym pyłem zarodnikowym o zapachu zalewy śledziowej. Z reguły w kłosie porażone są wszystkie ziarna. sinozielonym zabarwieniem, rozwartymi plewami, między którymi znajdują się krótkie, pękate, pozbawione bruzdki, matowe, brunatne ziarna nazywane niby-ziarniakami lub torebkami śmieciowymi. Są one wypełnione brunatnoczarną, początkowo mazistą, później pylącą, masą zarodników o charakterystycznym zapachu zalewy śledziowej
Źródło infekcji	źródłem zakażenia są zarodniki znajdujące się na powierzchni ziarna siewnego, w bruzdce (kiełkują w obecności światłą)
Rozprzestrzenienie choroby	Zimują teliospory na ziarnie. Po wysianiu ziarna grzybnia zakaża kiełek. Grzybnia rozrasta się w roślinie i zawiązkach ziarniaków
Zasady zwalczania	: dokładne przyoranie resztek pożniwnych. Stosowanie doczyszczonego zdrowego i prawidłowego zaprawionego materiał€ siewnego. Zaleca się wcześniejszy siew pszenicy ozimej oraz późniejszy pszenicy jarej (szybkie kiełkowanie i wschody ograniczają występowanie infekcji) w stosunku do terminu optymalnego.

Choroba	głownia pyląca pszenicy (Ustilago tritici)
Czynnik chorobowy	grzyby
objawy	pierwsze objawy widoczne są po wykłoszeniu pszenicy i jęczmienia. W czasie kłoszenia z pochew liściowych chorych roślin wydostają się ciemnobrunatne kłosy, w których wszystkie kłoski są zniszczone i zamienione w skupiska ciemnobrunatnych zarodników głowni – ustilospor (nazywanych też teliosporami lub chlamydosporami). Kłosy porażone pojawiają się trochę wcześniej niż kłosy zdrowe. Skupienia zarodników początkowo okryte są delikatną, szarobiałą osłonką, która w okresie kwitnienia zbóż pęka, na skutek wzajemnego ocierania się roślin.
Źródło infekcji	źródłem choroby jest zakażone ziarno siewne.
Rozprzestrzenienie choroby	Zimują zarodniki (teliospory) na porażonych ziarniakach. Teliospory kiełkują rozwijają się grzybnia która wzrasta do zalążki kwiata, tarczki i pędowej części zarodka. Grzybnia zakaża kiełku roślin. Grzybnia rozwija się w roślinie i silnie rozrasta się w zawiązkach ziarniaków które zostają zniszczone. Z tej grzybni ponownie tworzą się teliospory. Teliospory przenoszone są przez wiatr.
Zasady zwalczania	zdrowy materiał siewny, ochrona chemiczna- zaprawianie nasion

Choroba	septorioza plew pszenicy (Septoria nodorum
Czynnik chorobowy	grzyby
objawy	objawy na liściach pszenicy mogą wystąpić w każdym stadium rozwojowym. Sprawca septoriozy plew na liściach powoduje żółtozielone, później brunatne plamy, które przybierają kształt zbliżony do soczewkowatego. Pojawiające się przebarwienia mają często chlorotyczną obwódkę. Wraz z rozwojem procesu chorobowego przeważnie stają się one jasnobrunatne, zlewają się i mogą obejmować także pochwy liściowe. Silne porażenie liści obserwuje się dopiero w czerwcu, lipcu. Na powierzchni plam pojawiają się nieregularnie ułożone ciemne owocniki – piknidia, z których w czasie wilgotnej pogody wydostają się bladoróżowe kropelki kleistej cieczy z zarodnikami konidialnymi
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	zimuje grzybnia, piknidia w okrywie owoconasiennej porażonych ziemniaków. Grzyb rozprzestrzenia się poprzez zarodniki konidialne.
Zasady zwalczania	dokładna podorywka i orka, zaprawianie nasion, zwalczanie chemiczne

Choroba	septorioza paskowana liści pszenicy (Septoria tritici
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	Grzyb poraża głównie liście, ale zainfekowane mogą być również pochwy liściowe i źdźbła. Najczęściej wiosną na dolnych liściach obserwuje się owalne albo wydłużone, jasnozielone plamy, które później stają się jasnobrunatne. Na plamach, między nerwami liści pojawiają się w czerwcu czarne punkty – piknidia (owocniki stadium konidialnego grzyba). Brak jest ostrego odgraniczenia plam od zdrowej tkanki. Choroba przenosi się z dolnych liści na górne. Na starszych roślinach plamy mają często kształt nieregularnych prostokątów (stąd nazwa septorioza paskowana), a przy silnym porażeniu blaszki liściowej nekroza może obejmować znaczą część liścia. Grzyb tworzy liczne piknidia, które są rozmieszczone rzędami równolegle do nerwów liśc
Źródło infekcji	Źródłem infekcji są resztki pożniwne, na których grzyb zimuje w postaci piknid, grzybni i pseudotecjów (owocniki stadium workowego)
Rozprzestrzenienie choroby	zimuje grzybnia, pinidia na resztkach pożniwnych, wieloletnich trawach
Zasady zwalczania	: dokładna podorywka i orka, zaprawianie nasion, zwalczanie mechaniczne

Choroba	plamistość siatkowa jęczmienia (Drechslera Teres)-
Czynnik chorobowy	patogen
objawy	Patogen poraża głównie liście i pochwy liściowe, ale może również występować na źdźbłach i kłosach. Wyróżniamy dwie formy choroby: typową (NET – siatka) i nietypową (SPOT –plamka). Typowe objawy to siateczkowate plamy, złożone z podłużnych i poprzecznych brunatnych nekroz. Tkanki wokół plam ulegają chlorozie. Silnie porażone liście żółkną i zamierają. Czasami objawy mogą mieć postać długich, nekrotycznych smug, jak przy pasiastości. Objawy nietypowe to ciemnobrunatne, owalne, nieregularne lub punktowe plamy (3-6 mm).
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	zimuje grzybnia i pseudotecja z workami na resztkach pożniwnych. Patogen zimuje też w zakażonych nasionach. Infekcji dokonują zarodniki konidialne, workowe, grzybnia
Zasady zwalczania	zmianowanie, uprawa odmian odpornych, podorywka i orka

Choroba	rdza żdźbłowa zbóż i traw (puccinia graminis)-
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	Objawy pojawiają się na źdźbłach oraz rzadziej na pochwach liściowych. Niekiedy porażane mogą być także inne organy roślinne. Na przełomie czerwca i lipca na źdźble pojawiają się rdzawe, podłużne, lekko kreskowate (5 x 2 mm), poduszeczkowate skupienia zarodników – uredinia. Patogen powoduje silne pękanie skórki. W momencie zamierania rośliny między rdzawymi urediniami pojawiają się czarne, ciemnobrunatne skupienia zarodników – telia, bardzo podobne w kształcie do poprzedniego stadium zarodnikowania
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	dwóch żywicieli – pszenica berberys. Uredlinia- tworzą zarodniki letnie urediniospory na zielonych liściach. Telia- zarodniki jesienne teliospory ( zarodniki przetrwalnikoe) na zasychających liściach. Zimują teliospory na resztkach roślin. Wiosną kiełkują w podstawkę- tworzą się zarodniki bazydiospory zakażają liście berberysu. Grzyb zimuje przede wszystkim w postaci grzybni lub urediniospor na oziminach. Teliospory w resztach pożniwnych mają dużo mniejsze znaczenie. W sezonie wegetacyjnym zarodniki uwalniające się z urediniów rozprzestrzeniają chorobę i to na znaczne odległości za pomocą wiatru. Optymalne warunki dla infekcji to tempe 10-15 C i wilgotności powietrze 70-90%.
Zasady zwalczania	niszczenie żywicieli pośrednich, unikanie przenawożenie azotem, uprawa odmian odpornych, ochrona chemiczna.

Choroba	Mączniak prawdziwy zbóż i traw- Blumeria graminis
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	Pierwsze objawy mącznika mogą występować na zbożach ozimych już późną jesienią lub wiosną w kwietniu, w postaci małych, białych, mączystych nalotów na liściach (grzybnia z zarodnikami konidialnymi). W miarę rozwoju choroby patogen opanowuje coraz większą powierzchnię liści, pochwy liściowe, źdźbła oraz kłosy. Na roślinach starszych nalot staje się bardziej zbity, wojłokowaty i ciemnieje. W czerwcu pojawiają się w nim widoczne gołym okiem czarne punkty (owocniki grzyba – chasmotecja, dawniej nazywane kleistotecjami).
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	- grzyb występuje w 2 stadiach rozwojowych: worowym (owocniki typu kleistotecjum) infekcja jesienią, konidialnym- infekcja wiosną. Zimuje w postaci grzybni na oziminach oraz na samosiewach i trawach (szczególnie na perzu właściwym). Wiosną grzybnia wytwarza ogromne ilości zarodników konidialnych (oidia), które zakażają liście zbóż. Infekcja może zachodzić w szerokim zakresie temp 5-30 C (optymalna 30 C) i wilgotności 50-100%. Ciepła i sucha pogoda sprzyja wytwarzaniu zarodników zaś ich kiełkowaniu wysoka wilgotność. Późnym latem lub jesienią grzyb może też rozprzestrzeniać się za pomocą askospor ponieważ część otoczni uwalnia te zarodniki jeszcze w tym samym okresie wegetacyjnym. Otocznie które przezimowały stają się źródłem infekcji pierwotnej na wiosnę
Zasady zwalczania	: terminowe wykonywanie podorywki i jesiennej orki, unikanie gęstego siewu i przenawożenia N, uprawa odmian odpornych, zaprawianie ziarna, zwalczanie chemiczne

Choroba	ostra plamistość oczkowa (Rhizoctonia cerealia)
Czynnik chorobowy
objawy	pochwach i źdźbłach dwóch dolnych międzywęźli, jasne soczewkowate owalne plamy szpiczasto zakończone, wyraźna brunatna obwódka, w centrum plam widoczna jest grzybnia i sieroca (są źródłem choroby na resztkach pożniwnych), kłosy bieleją, grzyb poraża tylko zewnętrzne części źdźbła. Występowanie choroby sprzyja sucha chłodna pogoda
Źródło infekcji	Otocznie (chasmotecja), które przezimowały stają się źródłem infekcji pierwotnej na wiosnę.
Rozprzestrzenienie choroby	Mączniak zimuje głównie w postaci grzybni na oziminach oraz na samosiewach i trawach (szczególnie na perzu właściwym). Wiosną grzybnia wytwarza ogromne ilości zarodników konidialnych (oidia), które zakażają liście zbóż. Infekcja może zachodzić w szerokim zakresie temperatury: 5-30 oC (opt. 12-30 oC) i wilgotności: 50-100%. Cykl od kiełkowania zarodników do wytworzenia nowego pokolenia konidiów trwa 7-10 dni. Ciepła i sucha pogoda sprzyja wytwarzaniu zarodników, zaś ich kiełkowaniu wysoka wilgotność. Późnym latem lub jesienią grzyb może też rozprzestrzeniać się za pomocą askospor, ponieważ część otoczni uwalnia te zarodniki jeszcze w tym samym okresie wegetacyjnym.
Zasady zwalczania	zmianowanie, terminowe wykonywanie podorywek i orek

Choroba	łamliwość źdźbła zbóż- (Pseudocerosporella herpotrichoides
Czynnik chorobowy	grzyby
objawy	pojawiają się we wczesnych fazach rozwoju roślin- jesienią- brunatne plamki na koleoptyli i blaszkach liściowych, rośliny zamierają, słabo się krzewią. W fazie strzelania w źdźbło porażeniu uległo podstawa źdźbła, podłużne szare brunatno żółte plamy z obrzeżone. Korzenie nie ulegają porażeniu.
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	Patogen zimuje w resztkach pożniwnych. Grzybnia żyje w źdźbłach aż do rozłożenia się słomy. Na grzybni tworzą się zarodniki konidialne zakażające siewki zboża tuż nad ziemią (nie uszkadza korzeni). Z koleoptyla lub pochew liściowych grzybnia przerasta do źdźbła powodując jego naruszenie. Na plamach w krótkim czasie pojawiają się zarodniki. Epidemia choroby rozwija się szybko w sezonie o chłodnej i wilgotnej wiośnie
Zasady zwalczania	metoda agrotechniczne, podorywka ścierniska i dokładna orka zmianowania, uprawa odmian odpornych, chemiczne

Choroba	zgorzel podstawy źdźbła (Gaeumannomyces graminis)-
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	pierwsze obawy brunatnieją później czernieją, później- podstawa źdźbła (brunatnienie i czernienie). Choroba utrudnia pobieranie i przewodzenie Woy, składników mineralnych. Rośliny słabiej rosną bieleją przedwcześnie zasychają. Kłosy zawierają słabo wykształcone ziarno
Źródło infekcji	Głównym źródłem choroby jest grzybnia rozwijające siew resztkach porażonych roślin w glebie, której strzępki wzrastają do włośników i korzeni.
Rozprzestrzenienie choroby	Choroba występuje na polu gniazdowo. Porażeniu roślin sprzyja temp 10-23 C
Zasady zwalczania	metoda agrotechniczna zwiększone nawożenie P i N, zmianowanie, uprawa odmian uprawnych, chemiczne zwalczanie

Choroba	Fuzarioza zbóż- Fusarium Nivale
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	pojawiają się w fazie strzelania w źdźbło, ale najbardziej widoczne są po wykłoszeniu. Na pędzie brązowe kreskowate smugi obejmujące cały obwód źdźbła. Rośliny przedwcześnie zamierają, żółkną, kłosy bieleją. Na całej powierzchni lub fragmentach kłosów pojawia się pomarańczowo różowy nalot zarodnikowania konidialnego. Ziarno jest nie wykształcone niedorodne, Ziarno zawiera toksyczne substancje wydzielane przez grzyby z rodzaju Fusarium.
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby	Po wysianiu zakażonego ziarna występuje zgorzel siewek. Fuzariozie kłosów sprzyjają: długie opady deszczu, wysoka wilgotność powietrza. Łan zboża wylega
Zasady zwalczania	siew zdrowego ziarna, zaprawianie ziarna, przestrzeganie zmianowania, uprawa odmian odpornych

Choroba	pleśń śniegowa
Czynnik chorobowy	grzyb
objawy	Pierwsze uszkodzenia roślin ujawniają się już na jesieni. Widoczne są luki w łanie, w których znajduje się skręcone na kształt korkociągu siewki albo zdrobniałe rośliny, pokryte białoróżową, watowatą grzybnią. Wiosną, po stopnieniu śniegów, widać place zamarłych roślin, przyciśniętych do ziemi, pokryte brudnobiałym lub jasnoróżowym nalotem, który znika przy słonecznej i wietrznej pogodzie. Później na zamarłych liściach mogą pojawiać się też czarnobrunatne otocznie (perytecja). Porażone rośliny obumierają, a te które przeżywają, mają często zahamowany wzrost. Gdy uszkodzony zostaje węzeł krzewienia, rośliny łatwo jest wyciągnąć z gleby.
Źródło infekcji	Źródłem zakażenia są porażone ziarniaki, gleba, obumarłe resztki roślin.
Rozprzestrzenienie choroby	. Grzyb rozwija się wraz kiełkiem i poraża wschodzące rośliny. Na polu widoczne place zamarłych roślin przyległych do ziemi, pokryte jasnoróżową grzybnią. Nalot grzybni znika w czasie słonecznej i wietrznej pogody. Nasilenie epidemii: wczesne opady śniegu na nie zamarzniętą glebę, utrzymywanie się okrywy śnieżnej dłużej niż 80dni.
Zasady zwalczania	zaprawianie nasion Funaben T. unikanie gęstego siewu, porażone rośliny bromować, nawozić pogłównie

Choroba	Pałecznica zbóż i traw (Typhula incarnata)
Czynnik chorobowy	). Występowaniu choroby sprzyjają łagodne, mokre zimy z dużą ilością opadów śniegui długie zleganie okrywy śnieżnej
objawy	Objawy choroby widoczne wiosną rośliny słabo rozkrzewione, żółkną, łatwo wyjąć je z ziemi (korzenie i węzły krzewienia są zniszczone), szara grzybnia, zamierają.
Źródło infekcji	Sklerocja- główne źródło infekcji ( w glebie kilka lat, kiełkują- wzrasta grzybnia w temp niższe od 0 – infekuje młode rośliny
Rozprzestrzenienie choroby
Zasady zwalczania	zaprawianie nasion

Choroba
Czynnik chorobowy
objawy
Źródło infekcji
Rozprzestrzenienie choroby
Zasady zwalczania