FARMAKOLOGIA wykład 11 (7 I 02) LEKI PRZEWODU POKARMOWEGO cz. 2

Odruch wymiotny:

• realizowany jest przez ośrodek zlokalizowany w dnie komory czwartej

• mediatorem jest dopamina

• część aferentna jest pobudzana przez różnego typu bodźce chemiczne, nerwowe, psychiczne

• może być wzbudzany drażnieniem podniebienia miękkiego, otrzewnej lub wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego

LEKI WYMIOTNE:

• Apomorfina – agonista receptora dopaminowego

  • podawana pozajelitowo działa szybko, ale krótko

  • dawka większa niż 10mg powoduje depresję oddechową

• Emetyna – alkaloid korzenia wymiotnicy (Radix Ipencacuanhae)

  • podawana doustnie w mniejszych dawkach działa wykrztuśnie, w większych (5x) wymiotnie

  • stosowana w zatruciach (tylko syrop, nie nalewka – alkohol zaburza czynność OUN i trudno diagnozować), celem usunięcia toksyn z żołądka

Wymioty to najlepsza naturalna droga usunięcia toksyn z organizmu.

Nie wolno wywoływać wymiotów u nieprzytomnych – niebezpieczeństwo zachłystowego zapalenia płuc.

LEKI PRZECIWWYMIOTNE:

• dopaminolityczne:

  • neuroleptyki:

    • chlorpromazyna

    • tietylperazyna (Torecan) – wpływ zarówno na rec. D jak i 5-HT, stosowany w leczeniu choroby lokomocyjnej = zaburzeniu czynności błędnika

    • prometazyna (Diphergan)

  • antagoniści receptora dopaminowego – metoklopramid – skurcz zwieracza wpustu, pobudza perystaltykę podłużną, poprawia pasaż jelitowy

• antagoniści receptora H₁ – dimenhydrynat (Aviomarin)

• antagoniści receptora 5-HT:

  • ondansetron (Zofran) w przebiegu chemioterapii chorób nowotworowych,

  • dolasetron (Anzemet) w chorobach z silną aktywacją ośrodka wymiotnego

  • granisetron (Kytril) można podać doustnie, dożylnie, domięśniowo

  • tripisetron (Navoban) drogie

• antagoniści receptora M (cholinolityki) :

  • atropina

  • skopolamina = hioscyna

LEKI POPRAWIAJĄCE TRAWIENIE:

• leki zwiększające kwaśność soku żołądkowego: Citropepsin, Bepepsin

• leki zawierające enzymy trzustkowe: Lipancrea, Kreon, Panzytrat, Combizyn, Neo-Pancreatinum

• substancje roślinne pobudzające wydzielanie żołądkowo-jelitowe:

  • goryczki, olejki eteryczne, terpeny, azuleny, flawonoidy, cukry występujące w rumianku, mięcie, tymianku, pieprzu, dziurawcu, rozmarynie, majeranku, kminku, koprze

  • gutte stomatice – krople żołądkowe = wyciąg z mięty, dziurawca, kozłka lekarskiego, piołunu (zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i hormonów jelitowych, zwiększa trawienie, motorykę, pasaż jelitowy)

  • Herbogastrin (wyciąg z rumianku, dziurawca, szałwi, mięty)

LEKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE I WYDZIELANIE ŻÓŁCI = Cholagoga

• leki żółciotwórcze = choleretica

  • kwasy: dehydrocholowy (najsilniejszy), choledezoksycholowy, cholowy

  • glikocholan sodowy

    • Chenofalk, Ursofalk, Ursopol

    • wskazanie: rozpuszczanie kamieni żółciowych (małych), terapia wielomiesięczna

    • działania niepożądane: znaczna toksyczność; uszkodzenie wątroby, serca, nerek

• leki żółciopędne = cholekinetica

  • tłuszcze roślinne (oleje) i zwierzęce (żółtko jaj)

  • siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, wody mineralne

  • używki – nikotyna, kofeina (kawa zwłaszcza na czczo)

  • olejki eteryczne, goryczki, terpeny, alkaloidy występujące w dziurawcu, rzepie, anyżku, piołunie, koprze, kminku, dzikiej róży, jałowcu, glistniku, mięcie pieprzowej; rumianek (dziurawiec uwrażliwia skórę na UV → przebarwienia, poparzenia)

    • Cholamid, Raphacholin C, Cholesol, Solaren, Terpichol, Boldaloin, Succus Hyperici

    • wskazania:

      • stosowanie ciężkostrawnej diety

      • zaburzenia kinetyki przewodu pokarmowego

      • predyspozycja do tworzenia złogów w pęcherzyku żółciowym

      • wzdęcia, zaparcia

LEKI PRZECZYSZCZAJĄCE

• substancje „masowe” (wypełniacze, tworzą objętość treści pokarmowej) – błonnik (otręby, ziarna), metyloceluloza, agar

• substancje poślizgowe i rozmiękczające: parafina płynna (powleka powierzchnię błony śluzowej jelita, ale jest częściowo wchłaniana do węzłów chłonnych → włóknienie), oleje roślinne, poloksamer

• środki osmotyczne – siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, Laktuloza – syrop (w zaburzeniach elektrolitowych, u dzieci powyżej 1 roku życia)

• środki drażniące:

  • olej rycynowy (mydła rycynolowe w jelicie cienkim)

  • glikozydy antrachinonowe zawarte w korze kruszyny, kłączu rzewienia (uwalniają aglikony antrachinonowe w jelicie cienkim i grubym)

    • wywołują stan zapalny!!! nie pij herbatki „Figura 1”, „Figura 2” itp. bez potrzeby!!!

• środki syntetyczne działające na jelito grube – oksyfenizatyna (laksigen), bisakodyl

• środki żółciopędne pochodzenia roślinnego

• wlewki doodbytnicze – Enema

Działanie niepożądane leków przeczyszczających:

• powodowanie stanu zapalnego śluzówki jelita

• odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi

• zaburzenie fizjologicznej regulacji perystaltyki i wydzielania śluzu i soków trawiennych

• zaburzenie przyswajania substancji odżywczych i leków

• zaburzenie równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego

• prowokacja bólów brzucha, wtórnych zaparć i wzdęcia

• utrudnienie rozpoznania schorzeń cewy jelitowej (porażenie, niedrożność, stany zapalne, guzy w jamie brzusznej)

BIEGUNKA

• objaw schorzenia ogólnego lub przewodu pokarmowego polega na częstym oddawaniu stolca płynnego ze śluzem, krwią, ropą lub niestrawionymi resztkami pokarmu

• ostra – występuje nagle i krótko

przewlekła – więcej niż 10-14 dni

• infekcyjna: bakterie, wirusy, pasożyty – lamblie, pełzaki

nieinfekcyjna: nieprawidłowy skład diety, immunologiczna (atopia), enzymatyczna

• pierwotna: defekt genetyczny – niedobory enzymatyczne; alergie pokarmowe; celiakia

wtórna: poinfekcyjna, poantybiotykowa, zespół krótkiego jelita

LEKI PRZECIWBIEGUNKOWE

• elektrolity z glukozą:

  • Saltoral, Gastrolit

  • płyny infuzyjne: 0,9% NaCl, 5% glukoza, wieloelektrolitowy, jelitowy, Ringera

• hamujące perystaltykę jelitową:

  • cholinolityki:

    • atropina (alkaloid tropinowy z Atropa Belladonnae, Hiosciamus niger, Datura stramonium; im, iv)

    • hioscyna (butylobromek: Buscolysin, Buscopan, Scopolan)

    • oksyfenonium

    • adyfenina (Vegantin)

    • izopropamid (Isamid)

  • spazmolityki bezpośrednie:

    • papaweryna

    • drotaweryna (No-spa)

    • loperamid (Imodium)

  • agoniści receptorów opioidowych

    • trimebutina (Debridat)

    • morfina, kodeina (Tinct. Opii)

    • petydyna

    • difenoksylat (Reasec)

• adsorbenty:

  • węgiel leczniczy (2 tabletki co 2-3h)

  • pektyny (marchew, pieczone jabłka, banany)

  • garbniki (kora dębu, czarna jagoda)

  • Tanninum albuminatum (2 tabletki co 2-3h)

• osłaniające:

  • kleiki skrobiowe

  • maceraty śluzowe (z siemienia lnianego)

  • Smecta

• przeciwzapalne:

  • glikokortykosteroidy: Budezonid (Entocort – tabletki o przedłużonym wchłanianiu)

  • kromoglikan disodowy – Nalcrom, Cropoz G

  • pochodne kwasu salicylowego – salazopiryna, mesalazyna, sulfasalazyna