1. Wprowadzenie do logistyki operacyjnej

Logistyka jest pojęciem obejmującym organizację, planowanie, kontrolę i realizację przepływu towarów od ich wytworzenia i nabycia przez produkcję i dystrybucję aż do fizycznego odbiorcy, której celem jest zaspokojenie potrzeb rynku przy minimalnych kosztach i minimalnym zaangażowaniu kapitału.

Reguła 7R

Logistyka to udostępnienie:

- właściwego produktu

- we właściwym czasie

- we właściwej ilości

- we właściwym stanie (jakości)

- we właściwym miejscu

- właściwemu klientowi

- po właściwej cenie

Rozwój logistyki gospodarczej

• Logistyka uśpiona – przed 1950

• Logistyka marketingowa – 1950-1970

• Logistyka zintegrowana – 1970-1990

• Logistyka komputerowa

Podział systemów logistycznych

Poziomy strategiczne

Logistyka strategiczna

Logistyka taktyczna

Logistyka operacyjna

1. Mapowanie procesów

Mapowanie procesów:

• graficzne przedstawienie przebiegu pracy, które pozwala lepiej zrozumieć jej przebieg

• odwzorowanie toku działań

• wyjaśnia procesy w sposób nieskomplikowany

• dostarcza pracownikom odpowiedniego słownictwa

• pozwala zrozumieć zachodzące procesy

• upraszcza to, co jest realizowane w przedsiębiorstwach

• ukazuje przejrzysty i wyczerpujący obraz funkcjonowania przedsiębiorstwa

Mapy procesów:

• zawierają wiele danych dotyczących realizacji procesów

• określają to, co dostarczane jest na wejściu do procesów (zarówno informacje, jak i materiały), kto realizuje dany proces, co wpływa na jego funkcjonowanie oraz przedstawia rezultaty

• pomagają określić co, gdzie i jak należy usprawnić, aby ulepszyć przedsiębiorstwo

Seria technik IDEF (Integration DEFinition language)

• IDEF 0 – technika używana do tworzenia modelu funkcjonalnego. Prezentuje ona strukturę funkcji, procesów lub czynności w ramach modelowego systemu lub obszaru

• IDEF 1 – technika używana do tworzenia modelu informacyjnego

• IDEF 2 – technika używana do tworzenia modelu dynamicznego

IDEF 0 wykorzystuje dwa graficzne elementy:

• Kostki, reprezentujące funkcje (procesy, systemy), posiadające nazwę i numer

• Strzałki, będące obiektami obustronnymi relacji między funkcjami, określające informację lub materiały

Można je podzielić na 4 typy:

• Wejścia (input)

• Wyjścia (output)

• Kontroli (control)

• Mechanizmu (mechanizm)

Połączenie tych dwóch elementów zwane jest kostką ICOM

Zasady IDEF 0

1. Zwięzłość – w sposób zwięzły i zrozumiały opisuje przepływ pracy w przedsiębiorstwie

2. Komunikatywność – prezentuje procesy na każdym poziomie złożoności

3. Precyzyjność – wykorzystuje opracowane normy

4. Metodologia – modelowanie i przedstawianie przepływu pracy realizowane jest krok po kroku

1. Proces zaopatrzenia

Trzy prawa odnoszące się do zakupów (D. Farmer):

• wzrost znaczenia zakupów bezpośrednio zależy od redukcji długości cyklów życia produktów

• zakupy zaopatrzeniowe są postrzegane jako ważne wtedy, kiedy jednostka gospodarcza działa na zmiennych, niepewnych rynkach

• zakupy zaopatrzeniowe są ważne wtedy, kiedy organizacja wydaje znaczną część swoich przychodów na zakupy dóbr i usług potrzebnych do prowadzenia swojej działalności.

Ewolucja funkcji zaopatrzenia

Stadium bierne: funkcja zakupów nie ma w firmie strategicznego znaczenia

• Najwięcej czasu poświęca się na wykonywanie rutynowych operacji

• Konieczne jest utrzymywanie komunikacji między funkcjami i osobami (niewielka przejrzystość procesu zakupów)

• Zakupy nie stanowią spójnej całości

• O wyborze dostawy decyduje cena i dostępność

Stadium niezależne: funkcja zakupów wspomagana współczesnymi technikami, ale jej strategia jest niezależna od strategii konkurencyjnej firmy

• Najważniejsze: obniżenie kosztów i efektywność

• Koordynacja działań między funkcjami i procesami

• Możliwość zwiększenia zyskowności

Stadium wspierające: funkcja zakupów wspiera realizację strategii konkurencyjnej firmy, stosując strategie powiązane ze strategią firmy

• Specjaliści ds. zakupów wchodzą w skład zespołu planującego sprzedaż

• Dostawcy są uznawani za zasób firmy, akceptuje się ich doświadczenie

• Rynki, produkty i dostawcy są stale monitorowani

Stadium integrujące: strategia zakupów jest w pełni zintegrowana ze strategią firmy

• Interdyscyplinarne szkolenia specjalistów i kierowników ds. zakupów

• Stałe kanały komunikacyjne między dostawcami

• Zakupy są mierzone pod kątem ich znaczenia dla firmy

Wspólne obszary zainteresowania działu zakupów i innych kluczowych działów przedsiębiorstwa

– dział projektowania w zakresie:

• przygotowania specyfikacji nabywanych materiałów

• zapewnienia jakości

• zapobiegania błędom materiałowym

• informowania odnośnie dostępności materiałów

• wykorzystywania substytutów w przypadku, gdy dobro jest niedostępne na rynku

• nawiązania współpracy partnerskiej na rzecz współwytwarzania (podwykonawstwa);

– dział planowania produkcji w zakresie:

• planowania zapotrzebowania materiałowego według JiT

• kontroli zapasów w celu spełniania wymagań produkcji

• usuwania odpadów surowców i przestarzałych pozycji materiałowych

• zatwierdzania próbek „nowości”

• podejmowania decyzji make or buy

• podejmowania decyzji dotyczących podpisywania umów z podwykonawcami;

– dział marketingu w zakresie:

• ustalania prognoz sprzedaży, na bazie których można planować zapotrzebowanie

• negocjacja cen na poziomie konkurencyjnym

• wymiany danych o dostawcach i klientach

Wybrane zadania logistyczne zaopatrzenia:

• zapewnienie optymalnej jakości

• minimalizowanie kosztów całkowitych

• pozyskiwanie i utrzymywanie rzetelnych dostawców

• utrzymywanie minimalnych poziomów zapasów

• zapewnienie płynnego przepływu dóbr

• zapewnienie współpracy i integracji z innymi obszarami przedsiębiorstwa

Decyzje zakupów

Proces zakupów

Przykładowa procedura podejmowania decyzji typu make or buy

Wybrane przesłanki wyboru opcji kupna lub produkcji

Zadania działu (służby) zakupów i zaopatrzenia:

• opracowanie zapotrzebowania na materiały produkcyjne na podstawie potrzeb na poszczególne asortymenty;

• opracowanie zapotrzebowania na materiały nieprodukcyjne (np. artykuły biurowe, inwestycyjne);

• planowanie i kontrola stanów zapasów;

• normowanie wielkości utrzymywanych zapasów dysponowanych;

• lokowanie dostaw i opracowywanie umów zaopatrzeniowych;

• harmonogramowanie i kontrola dostaw;

• kontrola faktur za dostawy

Przykład procedury od zapytania ofertowego przez zamówienie do realizacji dostawy:

Podział zakupów

• Zakupy strategiczne i bieżące

  • Zakupy „nowe”

  • Zakupy zmodyfikowane

  • Zakupy rutynowe

• Zakupy wiązane (transakcje wiązane)

• Zakupy przyjazne dla środowiska

Przeczytać w książce „Strategie zakupowe” (rozdział 4.) !!!

Zaopatrzenie – to proces nabywania komponentów do produkcji standardowych surowców, indywidualnych materiałów i innych towarów niezbędnych do funkcjonowania przedsiębiorstwa. Proces ten obejmuje:

• wybór dostawcy

• złożenie u dostawcy formalnego zamówienia na towary i usługi

• uzyskanie akceptacji działu zaopatrzenia

• przetworzenie zlecenia zakupu

• realizację zlecenia

• dostawę

• przyjęcie

• płatność

Strategie

Można wyróżnić kilka typów strategii zakupów, które są wydzielone biorąc pod uwagę liczbę dostawców, z którymi współpracuje przedsiębiorstwo. Wyróżnić można strategie:

• pojedynczego źródła zaopatrzenia (pojedynczego dostawcy);

• dwóch źródeł zaopatrzenia (dwóch dostawców);

• wielu źródeł zaopatrzenia (wielu dostawców)

Przeczytać w książce „strategie zakupowe” (rozdział 3.3) !!!

Macierz Kraljicka

IV. Proces dystrybucji

1.System dystrybucji:

 To łańcuch kolejnych ogniw, zbiór instytucji i osób (wraz z występującymi między nimi relacjami) związanych z rozmieszczeniem produktów przedsiębiorstwa na rynku i ich sprzedażą.

 Jest to uporządkowany ciąg czynności wykonywanych wzdłuż drogi przebiegu produktów od miejsca ich wytworzenia do ostatecznych klientów.

2.Rodzaje strumieni w kanale dystrybucji:

 Strumień informacji rynkowej - sprzężenie zwrotne między producentem a pośrednikiem

 Strumień promocji - jednokierunkowy, którego źródłem jest producent oddziałujący na ogniwa pośrednie

 Strumień negocjacji - dwukierunkowy

 Strumień zamówień - jednokierunkowy „wstecz”, którego źródłem jest pośrednik / konsument

 Strumień produktów - w zasadzie jednokierunkowy „wprzód” od producenta

 Strumień płatności - z reguły jednokierunkowy „wsteczny” od konsumenta do producenta

 Strumień praw własności - z reguły jednokierunkowy od producenta do pośrednika i finalnego klienta

 Strumień ryzyka - dwukierunkowy, związany z ryzykiem zapłaty dostawcy, oraz ryzykiem sprzedaży i ryzykiem konsumenta

3.Funkcje dystrybucji:

 Koordynacja podaży z popytem poprzez:

- zapewnienie odpowiedniej przepustowości kanałów dystrybucji,

- zbieranie i przekazywanie informacji rynkowych,

- poszukiwanie i zgłaszanie ofert kupna i sprzedaży,

- nawiązywanie kontaktów handlowych i negocjowanie warunków umowy.

 Realizacja transakcji kupna-sprzedaży, obejmuje:

- obsługę zamówień,

- transport,

- utrzymanie zapasów i magazynów wyrobów gotowych,

- utrzymywanie optymalnego poziomu obsługi klienta.

 Główny cel to osiągnięcie pożądanego poziomu obsługi klienta przy minimalnych kosztach całkowitych dystrybucji.

Poziom obsługi klienta:

- Jest rozumiany jako prawdopodobieństwo, że popyt (zapotrzebowanie) nie przekroczy podaży w czasie realizacji zamówienia.

- Zapas zabezpieczający niweluje czynniki zmienne takie jak zmienny popyt (zapotrzebowanie czy zużycie)

lub / i zmienny czas realizacji zamówienia

 Utrzymanie kontaktów z nabywcami, związane z:

- zaspokojeniem ich potrzeb i oczekiwań,

- wpłynięciem na ich lojalność,

- świadczeniem różnorodnych usług (dostawczych, gwarancyjnych, doradczych…),

- gromadzeniem informacji o oczekiwaniach klientów, formach i standardach obsługi.

4.Cele systemu dystrybucji:

 Związane z rozwojem systemu dystrybucji

- Zwiększyć liczbę sklepów detalicznych o 30%

 Związane ze wsparciem sprzedaży produktów przez pośredników

- Zwiększyć zapas produktów u pośrednika o 15%,

- Zapewnić udział pośredników w reklamie i promocji produktu po 5%

 Związane z utrzymaniem poziomu sprzedaży wśród istniejących pośredników

- Utrzymać liczbę pośredników w sieci dystrybucji

5.Strategia dystrybucji:

 Dystrybucja intensywna

- Gdy produkt oferowany jest w możliwie największej liczbie punktów sprzedaży.

- Wymagane jest duże zaangażowanie zapasów, zwłaszcza u hurtowników.

- Mała kontrola nad sprzedażą produktów

 Dystrybucja selektywna

- Liczba punktów sprzedaży produktów jest ograniczona.

- Zależy od rozmiaru potencjalnego rynku.

- Zazwyczaj pozwala na zwiększenie przeciętnej partii zamówień i ograniczenie czasu dostaw.

- Większa jest kontrola przedsiębiorstwa nad punktami sprzedaży.

 Prawo wyłączności

- Przedsiębiorstwo włącza do kanału dystrybucji na danym terenie jeden punkt sprzedaży.

Kanał dystrybucji:

- Oznacza liczbę i kolejność występowania pośredników na drodze przemieszczania produktów od wytwórcy do

ostatecznego nabywcy

- To grupa wzajemnych powiązanych przedsiębiorstw instytucji i agencji, które kierują przepływem produktów.

Ogniwa w kanale dystrybucji:

- Producent

- Pośrednicy

6.Producent:

 Uważany za wiodący podmiot w kanale dystrybucji

 Przesłanki:

- potencjał badawczy,

- kreowanie nowych produktów,

- oddziaływanie na konsumentów,

- kontrolowanie przepływu sprzedaży,

- dysponowanie najważniejszym elementem marketingu (produktem).

Producent a nabywcy:

 Siły przetargowa producenta

- rynek producenta jest zdominowany przez kilka przedsiębiorstw

- producent jest kluczowym lub strategicznym partnerem nabywcy

- nabywca nie jest atrakcyjny dla producenta

- producent posiada wielu bardziej poważnych, prestiżowych i zyskownych innych nabywców

- na rynku nie ma substytutów

- następuje integracja pionowa w przód

 Siły przetargowej nabywcy

- dominuje podczas ustalania warunków współpracy z producentem

- producent musi rywalizować o względy nabywców

- producent oferuje dobra o tych samych parametrach technicznych, tej samej jakości i cenie

- nabywcy dążą do integracji pionowej wstecz

7.Pośrednicy:

 Hurtownicy

• z pełnym serwisem usług:

-detalistów

-odbiorców przemysłowych

• z ograniczonym serwisem usług:

-hurtownie spółdzielnie producentów

-hurtownie wysyłkowe

- Własny hurt producentów

• hurt wyrobów jednego producenta

• hurt towarów kilku współpracujących producentów, tworzących spółkę

• hurt towarów bardzo wielu producentów

- Własny hurt detalistów

• hurt pojedynczych sieci handlu detalicznego

• hurt wspólnie realizowany przez tworzące się dobrowolnie grupy ("łańcuchy") detalistów

- Dystrybutor

• kupuje towary bezpośrednio od producenta, a następnie odsprzedaje je swoim klientom.

- Agent

• zawiera umowy w imieniu i na rzecz zleceniodawcy

• działa na zlecenie jednego lub kilku producentów uzupełniających się branż

• może uzyskać prawo wyłączności sprzedaży tzw. licencję w odniesieniu do określonej grupy klientów i obszaru:

-agenci branżowi

-agenci przedstawiciele producenta

- Akwizytor

• Forma sprzedaży bezpośredniej

1. Pozwala na dotarcie z produktem do ostatecznego nabywcy

-Kiedyś wykorzystywana w sprzedaży maszyn i urządzeń w przemyśle ciężkim

2. Pozwala producentowi na rozszerzenie kanałów dystrybucji

3. Pozwala na przeprowadzenie pełnej prezentacji produktu

4. Akwizytor

- nie ponosi ryzyka związanego z produkcją produktów

-zajmuje się sprzedażą produktów za ustalona marżę

-prowadzi działalność na własny rachunek

-reprezentuje interesy producenta lub sprzedawcy

-tylko w strukturach tzw. piramidalnych akwizytor otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie.

8.Detaliści - Prowadzą czynności niezbędne do sprzedaży produktów konsumentom.

 Formy:

• Sieci sklepów

-składające się z minimum dwóch jednostek należących do jednego właściciela,

-na ogół sprzedają identyczne lub podobne linie asortymentowe

-zalety to wspólna reklama, rabaty cenowe, własne magazyny transport, duża skala operacji, scentralizowane zakupy.

• Związki niezależnych sklepów

-niezależni detaliści dokonujący wspólnych zakupów

- przykłady: sieci kooperujące, franchising

 Rodzaje

• Centrum handlowe

• Dom towarowy (dom handlowy)

• Sklep specjalistyczny

• Sklep z artykułami powszechnymi (drug store)

• Super-, hiper-, minimarket

• Sklep dyskontowy

 Inne:

-Domy wysyłkowe -Sklepy internetowe

-Organizacje sprzedaży bezpośredniej -Platformy aukcyjne

9.Parametry charakteryzujące system dystrybucji przedsiębiorstwa

 Typy kanałów,

 Liczba kanałów,

 Długość kanału,

 Szerokość kanału,

 Rodzaj przepływających strumieni,

 Formy integracji uczestników kanału,

 Znaczenie dla producenta.

10.Rodzaje kanału dystrybucji - kryteria

 Liczba instytucji i osób znajdących się na drodze przepływu towaru

- Długi – liczba jest duża,

- Krótki – liczba jest mała,

- Najkrótszy – gdy nie ma pośredników.

 Liczba uczestników w danym szczeblu

- Szeroki – liczba jest duża,

- Wąski – liczba jest mała.

 Liczba uczestników

- Kanały bezpośrednie

(producent - nabywca finalny)

- Kanały pośrednie

(producent - pośrednicy - nabywcy finalni)

11.Typowe kanały dystrybucji

Kanał dystrybucji jest krótszy, gdy:

 produkt jest:

- mniej trwały

- bardziej złożony funkcjonalnie

- cięższy i masowy

- o niskim stopniu standaryzacji

 potencjalni nabywcy:

- mniejsza liczba potencjalnych klientów

- większa koncentracja przestrzenna nabywców

- mniejsza częstotliwość zakupu produktu przez nabywców

V. Metody planowania dostaw.

1.Metody ustalania wielkości dostaw do klienta

 Można je podzielić na dwie podstawowe grupy:

• statyczne wielkości zamówienia

- po jednorazowym ustaleniu wielkości dostaw, pozostają niezmienione w planie zamówień,

• dynamiczne wielkości zamówienia

- są nieprzerwanie przeliczane w zależności od dynamiki zmian związanych z potrzebami firmy.

Przykłady:

 Na podstawie poniższych danych dotyczących zapotrzebowania pewnego przedsiębiorstwa oraz kosztów określone zostaną wielkości dostaw i ich częstotliwości, przy zastosowaniu różnych metod obliczania.

 We wszystkich metodach zakłada się, że dostawy rozpatrywanych materiałów są niezależne od innych dostaw przedsiębiorstwa.

2.Metoda maksymalnej dostawy

 Opłacalna:

• przy wysokich kosztach dostaw,

• długim okresie realizacji zamówienia oraz

• niskich kosztach utrzymania zapasów.

 Stosowana również w przypadku dobra, które może być magazynowane przez dłuższy czas bez ryzyka większego spadku jego wartości lub jakości.

 Metoda ta zapewnia duże bezpieczeństwo zaopatrzenia z uwagi na wysoki średni stan zapasów.

Przykład - Metoda maksymalnej dostawy

3.Metoda dostaw z partii na partię

 Wykorzystywana w warunkach charakterystycznych dla systemów JIT:

• przy niskim ryzyku zaopatrzeniowym,

• krótkim czasie realizacji zamówienia,

• niskich kosztach dostaw,

• wysokich kosztach utrzymania zapasów,

• wysokim ryzyku utraty wartości lub jakości zapasów.

 Organizacja dostaw wg Just-in-Time polega na:

• Opracowaniu harmonogramu produkcji w krótkim okresie czasu przez odbiorcę

• Przekazaniu harmonogramu produkcji dostawcy

• Realizacji dostaw w ilości i terminach zgodnych z harmonogramem

• Dostawy bez utrzymania zapasów u odbiorcy, bezpośrednio na linię produkcyjną lub montażową

Określany jest także:

• ZIPS – system produkcji bezzapasowej

• MAN – tyle materiałów ile potrzeba

• NOT – w samą porę

 Trzeba spełniać dwa główne warunki:

• Wszystkie części muszą być dostarczone dokładnie wtedy, gdy są potrzebne

• Wszystkie części muszą nadawać się do użytku.

 Brak powyższych warunków sprawia, że system może łatwo stać się systemem „Just too late” - nieco za późno

Przykład - Metoda dostaw partia na partię

4.Metoda stałej wielkości dostaw

 metoda stałej wielkości dostaw, stosowanie tej metody daje najlepsze rezultaty jeśli zapotrzebowanie na dobra jest równomierne.

 Wahania i nieciągłości zapotrzebowania znacznie zmniejszają jej skuteczność i efektywność.

Przykład - Metoda stałej wielkości dostaw

Przykład - Metoda stałej wielkości dostaw

Przykład - Metoda ekonomicznej wielkości dostawy

5.Metoda stałej częstotliwości dostaw:

 jest metodą bardziej efektywną niż metoda stałej wielkości dostaw.

 W metodzie tej koszty utrzymania zapasów mają tendencję do obniżania się.

Przykład - Metoda stałej częstotliwości dostaw

Przykład - Metoda stałej częstotliwość dostaw