FIZYKOTERAPIA WYKŁAD 18.09.2010

Fizjoterapia – (medycyna fizykalna) dział zajmujący się stosowaniem w lecznictwie energii fizycznych i kinezyterapii ( na ogół bez podawania środków farmakologicznych ).

Przyrodolecznictwo „physis” – gr. Natura, przyroda

Fizjoterapia --- > kinezyterapia

--- > fizykoterapia

Fizykoterapia – (terapia fizykalna ) zastosowanie w celach leczniczych występujących w przyrodzie naturalnych czynników fizycznych ( ciepła, zimna, promieniowania słonecznego, wody itp. ) oraz sztucznych czynników ( wytwarzanych przez przyrządy elektromedyczne itp. ) (wielki słownik medyczne 1962)

Fizykoterapia – posługuje się własnymi metodami diagnostycznymi i swoistymi metodami leczenie opartymi na różnych formach energii fizycznej występujących w naturalnym środowisku człowieka.

Fizykoterapia( wg. Łazowskiego) – stosowanie energii fizycznych w celach leczniczych, odnowy biologicznej i promocji zdrowia.

Fizjoprofilaktyka

Bodzieć ( stresor, adapter) – zaliczany do określonej grupy czynników fizykalnych.

Reakcja organizmu (odczyn )

Podstawowa zasada leczenia fizykalnego za działanie bodźca ( określonego czynnika fizykalnego)

Wystąpienie odczynu

Czynniki fizykalne – naturalne i sztuczne

Kategorie czynników fizykalnych:

1. Czynniki termiczne

Bodźcem jest energia cieplna przekazana drogą przenoszenie, przewodzenia i promieniowania lub wytworzona w tkankach.

1. Czynniki fotochemiczne

Bodźcem jest przede wszystkim promieniowanie głównie ultrafioletowe, które powoduje w tkankach reakcje fotochemiczne.

1. Czynniki elektrochemiczne

Bodźcem jest prąd elektryczny który powoduje zmiany chemiczne w tkankach.

1. Czynniki elektrokinetyczne

Bodźcem jest prąd elektryczny który powoduje przemieszczenie się jonów tkankowych i spolaryzowanych elektrycznie cząstek w kierunku poszczególnych biegunów elektrycznych.

1. Czynniki mechaniczne i kinetyczne

Bodźcem są środki działające mechanicznie woda, ultradźwięki, pole magnetyczne, masaż, elektrostymulacja itp.

Rodzaje odczynów:

1. W zależności od rodzaju czynnika:

- cieplny, fotochemiczny, elektrochemiczny, mechaniczny

Odczyn Prosty

Odczyn Złożony

1. W zależności od nasilenia:

- progowy

- średnio nasilony

- maksymalny ( tolerowany, niepowodujący uszkodzenia tkanki)

- odwracalny i nieodwracalny

1. Ze względu na prawidłowość reakcji:

- normalny ( fizjologiczny)

- paradokslany

1. Ze względu na miejsce występowania:

- miejscowy (lokalny)

- ogólny

- odruchowy

1. Ze względu na czas wystepowania:

- bezpośredni ( natychmiastowy, wczesny)

- późny

Metody stosowane w fizykoterapii:

- naturalne metody lecznicze

- usprawniają i pobudzają fizjologiczne mechanizmy samoobronne i zdrowienia

- nie usuwają w sposób bezpośredni przyczyny chorób ale aktywizują organizm do walki z nim

Znajomość odczynów i umiejętności ich wykorzystywania warunkuje skuteczność leczenia fizykalnego.

Reakcje miejscowe:

- reakcje naczyń krwionośnych

- reakcje tkanki nerwowej

- reakcje tkanki mięśniowej

- zmiany zachodzące na błonach komórkowych

- zmiany stężenia elektrolitów tkankowych

Reakcje ogólne:

- reakcje układu termoregulacji

- reakcje układu krążenia

- reakcje układu oddechowego

- reakcje układu nerwowego

- reakcja hormonalna

Celem zabiegów fizykoterapii jest wywołanie adaptacji, usprawnienie mechanizmów adaptacji.

Adaptacja jest przystosowaniem się organizmów do warunków środowiska zewnętrznego.

Działanie bodźca fizykalnego (drażnienie)

Zakłócenie równowagi fizycznej organizmu

Obrona organizmu

Odczyn

Przystosowanie się organizmu do nowych warunków srodowiska

Adaptacja Organizmu

Rodzaje adaptacji:

- adaptacja miejscowa

- adaptacja ogólna

- adaptacja pierwotna

-adaptacja wtórna

Rodzaje adaptacji wg. Hildebrandta:

- adaptacja czynnościowa

- adaptacja morfologiczna

- habituacja

Autonomiczna adaptacja Korowa (tworzenie odruchów warunkowych, uczenie się)

Adaptacja czynnościowa po zabiegu:

- zmiany pobudliwości tkanki nerwowej i mieśniowej

- zmiany ukrwienia

- zwiększenie wytwarzania ciepła

- zwiększenie objętości wyrzutowej serca

Adaptacja czynnościowa w wyniku serii zabiegów:

- usprawnienie funkcji poszczególnych narządów i całego organizmu

- zwiększenie wydolności ogólnej

- usprawnienie mechanizmów regulacyjnych układu krążenia, oddychania, przemiany materii i termoregulacji itp.

- zwiększenie odporności ogólnej

Adaptacja morfologiczna: przyrost mięsni, wzrost ilości erytrocytów i leukocytów.

Habituacja – zjawisko hamowania lub zmniejszania się odpowiedzi układu nerwowego na wielokrotnie powtarzające się bodźce.

Aby spowodować właściwą reakcję organizmu o pożądanym działaniu ważny jest:

- właściwy dobór rodzaju bodźca

- właściwy dobór siły bodźca

- właściwe ustalenie obszaru oddziaływania bodźca itp.

Zasada dobrego rodzaju bodźca:

Dobór bodźca, jego nasilenie itp. Zależy od:

- rodzaju i okresu choroby

- wieku pacjenta

- chorób towarzyszących ( i innych metod ich leczenia)

- miejsce schorzenia

- głębokość schorzenia it..

Zasad doboru dawki ( siły bodźca)

Prawo Grothusa-Drapera

Zmiany w tkankach powoduje tylko ta energia która została zaabsorbowana. Energia która przenika przez tkanki lub odbija się od nich nie ma znaczenia terapeutycznego.

Prawo Arndta-Schulza

Słabe bodźce podtrzymują procesy życiowe, średnie bodźce usprawniają procesy życiowe, silne bodźce działają niekorzystnie na procesy życiowe ( hamują procesy fizjologiczne, wywołują reakcję paradoksalne).

Reguła Hildebrandta

Słabe bodźce do których organizm jest zaabsorbowany jedynie utrzymują adaptację nie dopuszczają do jej obniżenia.

Bodźce silniejsze od tych do których organizm jest zaadoptowany - wyzwalają procesy adaptacji ( trenują, hartują organizm)

Zasada seryjności zabiegów

Zabiegi fizykalne stosuje się w seriach. Celem serii zabiegów jest uzyskanie długotrwałych zmian będących wynikiem adaptacji organizmu do działającego bodźca.

Zasada zapobiegania przyzwyczajeniu się:

Przyzwyczajenie/uodpornienie się -- > brak reakcji tkanki na działanie bodźca.

Zasada zmian częstości zabiegów.

Zabiegi rozpoczyna się w poniedziałek.

Przykład 1.

Zaczynamy z małą częstotliwością - stopniowo je zwiększamy

Zaplanowano 15 zabiegów:

Stosujemy:

- pierwszych 5 zabiegów co dwa dni ( trzy razy w tygodniu)

- następnych 5 zabiegów codziennie

- następnych 5 zabiegów co trzy dni ( dwa razy w tygodniu)

Serie obejmują zwykle 10-20 zabiegów

Chyba że widzimy wymierne skutki leczenia.

Tolerancja energii fizykalnej zależy od rodzaju, energii i sposobu jej przekazywania.

Objawy nietolerancji:

- miejscowe uszkodzenie tkanek

- nasilenie się dolegliwości bólowych

- dolegliwości emocjonalne ( rozdrażnienie, lęk, zaburzenia snu)

- omdlenia, zmiany ciśnienia krwi, gorączka

Ogólne cele fizykoterapii:

- usunięcie procesów chorobowych lub ich następstw

- zapobieganie postępowi choroby, następstwom choroby i nawrotom choroby

Zapobieganie występowania chorób

Szczegółowe cele:

- usuwanie bólu

- usuwanie stanów zapalnych

- zwiększenie odporności ogólnej

- usprawnianie mechanizmów regulacyjnych układu krążenia, oddychania, przemiany materii, ukrwienia skóry, termoregulacji.

- poprawa i utrzymanie ogólnej wydolności organizmu

- przeciwdziałanie skutkom hiperkinezji

- usprawnianie czynności poszczególnych narządów i całego organizmu

TERMOTERAPIA – dział fizykoterapii wykorzystujących w celach leczniczych energię cieplną.

CIEPŁOLECZNICTWO – (leczenie ciepłem) energia cieplna jest dostarczana do organizmu z zewnątrz lub wytwarzana wewnątrz organizmu.

ZIMNOLECZNICTWO – ( leczenie zimnem ) energia cieplna jest odbierana z organizmu.

KRIOTERAPIA - wykorzystuje się chłodziwa o temperaturze poniżej 0 stopni

Temperatura danego układu jest odzwierciedleniem jego energii wewnętrznej.

Energia wewnętrzna – energia związana z nieuporządkowanym ruchem cząsteczek lub atomów. Zarówno energia kinetyczna jak i potencjalna ich wzajemnego oddziaływania.

Układ posiada energie jeżeli jej kosztem w odpowiednich warunkach może wykonać prace lub przekazać ciepło.

Energia wewnętrzna może być przekazywana od jednego układu do drugiego w procesie wykonywania pracy lub przekazywania ciepła.

Ciepło – jest sposobem przekazywania energii.

Zero bezwzględne t=273,16

(ciepło nie posiada już żadnej energii która mogłoby przekazać)

Kaloria (kcal)

Ilość energii potrzebnej do ogrzania 1cm3 wody do 10C ( od temperatury 14,5 do 15,5 oC)

Ilość ciepła mierzy się ilością energii przekazywanej w postaci energii ruchu cząsteczkowego)

Energie i ciepło wyraża się w tej samej jednostce.

Ciepło ( strumień przekazywania energii) jest rodzajem transportera, który niesie za sobą energię drogi o częstotliwości termicznej.

Ciepło może być strumieniem:

- przewodzenia

- konwekcji

- promieniowania

- parowania

Strumień przewodzenia ( ciepła przewodzenia: ciepła kondukcjii)

Sposób przekazywania energii w którym cząsteczki drgające z częstotliwością termiczną przekazują sobię energię w wyniku bezpośredniego zetknięcie się ze sobą.

Czynnik wymuszający -- > różnica temperatur między dwoma stykającymi się ciałami.

Przewodnictwo cieplne zależy od ukrwienia tkanki.

Strumień konwekcji – ( ciepło konwekcji, unoszenia) ciepło cieplejsze od otoczenia ogrzewa płyny lub gazy w wyniku czego zmniejsza się gestość płynów i jego cząsteczki unoszą się.

O sile konwekcji stanowi różnica temperatur.

Czynnik wymuszający -- > różnica temperatur bezwzględnych między skórą a powietrzem ( ewentualnie wodą)

Nośnik energii -- > powietrze, woda

Strumień promieniowania – intensywność promieniowania zmienia się wraz z kwadratem odległości od źródła promieniowania.

Strumień promieniowania – (ciepło parowania)

Czynnik wymuszający -- > różnica wilgotności między powierzchnią skóry a powietrzem.

Nośnik -- > woda która najpierw jest ogrzana a następnie zmieniona w parę wodną.

Im bardziej suche jest powietrze które nas otacza tym parowanie jest intensywniejsze.

Temperatura otoczenia - 26 oC

Promieniowanie – 67%

Parowanie – 22%

Konwekcja – 11%

Pojemność cieplna – wyraża się stosunkiem ciepła dostarczanego ciału do spowodowanej nim zmiany w jego temperaturze.

Przewodnictwo cieplne – wyraża się ilością ciepła przechodzącą przez warstwę danego ciała o grubości 1 cm w czasie 1 s przy spadku temperatury 1oC.

Rumień cieplny – odczyn naczyniowy powstający wskutek działania ciepła.

Rozszerzenie powierzchniowych naczyń krwionośnych skóry ( jednolite czerwone zabarwienie).

Rozszerzenie głębokich naczyń krwionośnych skóry ( plamiste czerwone zabarwienie)

Lokalne skutki działania zimna

I FAZA

Zwężenie naczyń krwionośnych

Niedokrwienie i niedotlenienie tkanek

Uruchomienie mechanizmów adaptacyjnych

II FAZA

Rozszerzenie naczyń krwionośnych

Przekrwienie tkanek