Wykład VIII

Wady postawy ciała

Szczególnie groźne w skutkach zdrowotnych są zaawansowane boczne skrzywienie kręgosłupa z towarzyszącymi zmianami strukturalnymi, które deformują sylwetkę człowieka i upośledzają podstawowe fizjologiczne funkcje organizmu.

Z uwagi na przyczyny powstawanie wady postawy możemy podzielić na dwie grupy:

1)Wady wrodzone są to nieprawidłowości w układzie kostnym czy mięśniowym powstałe w okresie płodowym. Najczęstsze z nich to :

- wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa,

- Wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp.

2) wady nabyte – należą do nich wady powstałe na skutek przebytych chorób – wady rozwojowe oraz wady, które powstały na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała – wady nawykowe.

Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku: gruźlicy, krzywicy.

Wady nabyte nawykowe – powstają w wyniku działania na nasz organizmy różnorodnych czynników:

1. Środowiskowych

• siedzący tryb życia,

• Niewłaściwe obuwie i ubiór

• Zbyt mała ilość ruchu, zwłaszcza na świeżym powietrzu

• Nieodpowiednie noszenie teczki z książkami

• Niedostosowane ławki szkolnej lub stanowisko pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika

• Złe oświetlenie

• Zła odległość od tablicy w szkole

• Złe warunki bytowe i higieniczne , jak np., niedożywienie, zmęczenie, brak snu;

1. Morfologicznych – zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia;

2. Fizjologicznych – zaburzenie czucia głębokiego, wady wzroku lub słuchu mogą utrwalać nawyk nieprawidłowego ustawienia ciała.

Ogólne zasady oceny prawidłowej postawy odpowiedniej dla wieku.

POSTAWA MAŁEGO DZIECKA

• Barki nie wystają do przodu

• Tył głowy z plecami są w jednej linii

• Wypukły brzuszek

• Lekkie wgłębienie (lordoza) w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

• Cały tułów pochylony do przodu

• Lekkie zgięcie bioder i kolan

• Do 4-5 roku życia występuje płaskostopie

POSTAWY DZIECKA W WIEKU SZKOLNYM

• Klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie borków staje się wyraźniejsze

• Brzuch jest nieco mniej wypukły

• Lordoza (wgłębienie w odcinku lędźwiowym) jest wyraźniejsze

• Cały tułów pozostaje lekko pochylony do przodu

• Proste nóżki

• Nieco mniejsze zgięcie bioder i kolan

• Całkowity zanik płaskostopia

WIEK DORASTANIA

• Wyprostowana postawa ciała

• Zmniejszenie się wystawania brzucha

• Zanik zgięcia w biodrach i kolanach

POSTAWA U OSOBY DOROSŁEJ

• Głowa nieznacznie wysunięta do przodu

• Brzuch płaski, cofnięty w stosunku do klatki piersiowej

• Wygięcie kręgosłupa w kształcie litery S

• Plecy łagodnie wygięte, przy czym łopatki nie wystają poza linią pośladków – postawa prawidłowa

• Proste nogi i prawidłowo wysklepione stopy – postawa prawidłowa

POSTAWA WADLIWA

• Głowa wysunięta do przodu lub pochylona w bok

• Klatka piersiowa płaska, zapadnięta lub nadmiernie uwypuklona

• Braki wysunięte do przodu lub asymetrycznie

• Brzuch uwypuklony, wysunięty poza linię klatki piersiowej lub obwisły

• Plecy zgarbione, pogłębione wygięcie w pierwsiowym odc. Kręgosłupa

• Powiększone lub pomniejszone wygięcie lędźwiowego odcinka kręgosłupa

• Zniesienie krzywizn kręgosłupa, nieprawidłowe ukształtowanie nóg

RODZAJE WAD POSTAWY

1. WADY W OBRĘBIE KRĘGOSŁUPA

• PLECY OKRĄGŁE

• Plecy wklęsłe

• Plecy

• Okrągło – wklęsłe

• Plecy płaskie

• Skolioza

1. Wady w obrębie nóg

• Kolana koślawa

• Kolana szpotawe

• Płaskostopie

• Stopa płasko-koślawa

• Stopa szpotawa

• Stopa wydrążona

1. Wady klatki piersiowej

• Klatka piersiowa lejkowata

• Klatka piersiowa kurza

Plecy okrągłe – charakteryzują się nadmiernym wygięciem kręgosłupa do tyłu Charakterystyczne dla tej wady jest osłabienie mięśni grzbietu; głowa i barki wysunięte w przód, łopatki odstają od płaszczyzny pleców. Mięśnie klatki piersiowej są przykurczone, co upośledza oddychanie.

Pozycje przeciwwskazane w przypadku pleców okrągłych:

• Siedzenie w zapadających się fotelach i kanapach

• Siedzenie w zaokrąglonymi plecami

• Stanie na głowie

• Jazda na rowerze z niską kierownicą

• Skłony w przód

• Odrabianie lekcji siedząc na krześle, umieszczonym zbyt wysoko w stosunku do blatu biurka

Plecy wklęsłe:

Wada charakteryzuje się nadmiernym wygięciem kręgosłupa w odc. Lędźwiowym, występuje również zwiększone przedpochylenie miednicy, wypięty brzuch i uwypuklenie pośladków

Pozycje przeciwskazane w przypadku pleców wklęsłych.

• Ćwiczenia i pozycje pogłębiające lordozę lędźwiową: kołyski , mostki, stanie na rękach, gwiazdy, skłony w tył.

• Skoki, siad równoważny, wzmacnianie mięśni brzucha w leżeniu tyłem z nogami lekko uniesionymi nad podłoże

• Gimnastyka artystyczna

Plecy okrągło-wklęsłe

Plecy okrągło – wklęsłe – to połączenie obu wyżej omówionych wad. Obie krzywizny kręgosłupa są nadmiernie uwypuklone. Objawy zewnętrzne to okrągłe plecy i wypięty brzuch.

Plecy płaskie- zmniejszenie lub całkowite zniesienie naturalnych krzywizn kręgosłupa, przez co traci on swoje właściwości amortyzujące. Wadę tę spotyka się najczęściej u dzieci astenicznych, wątłych, słabo umięśnionych.

Przeciwskazania:

• Przeciążenie organizmu

• Stosowanie ćwiczeń elongacyjnych polegające na wydłużeniu kręgosłupa wzdłuż osi długiej.

• Ćwiczenia w zwisach i przewrotach

• Ćwiczenia gibkościowe

Skolioza – choroba ogólnoustrojowa, powodują szereg zmian wtórnych w układzie narządów ruchu, oddychania oraz krążenia. Wczesnymi objawami łatwymi do zaobserwowania, które powinny zaniepokoić każdego rodzica są: asymetria barków, asymetria ułożenia łopatek, wystawanie biodra. Objawy późniejsze to: zmniejszenie ruchomości kręgosłupa, zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej, garb żebrowy (deformacja klatki piersiowej), asymetryczne fałdy mięśniowe po obu stronach kręgosłupa(widoczne w skłonie), niewydolność krążeniowo-oddechowa.

Skolioza I st. – 30 stopni

Skolioza II stopnia - -60 stopni – pojawia się rotacja kręgów, uwidacznia poprzez garb żebrowy lub mięśniowy.

Skolioza III stopnia – pogłębienie się i utrwalenie istniejących zmian poprzez trwałe przykurcze mięśniowe,, więzadłowe i zmiany kostne. Torsja kręgów i klatki piersiowej upośledza funkcjonowanie narządów oddechowych i krążenia. Próby wysiłkowe wskazują na początek niewydolności krążeniowo – oddechowej. Następuje degeneracja chrząstki stawowej i zwłóknienie krążków międzykręgowych. – 60 stopni

Pozycje przeciwskazane w przypadku skoliozy

• Samodzielnie nie należy wykonywać: rzutów jednorącz, skłonów tułowia w jedną stronę , zwisów asymetrycznych, czworakowania w jedną stronę

• Jazda na hulajnodze

• Ćwiczenia zwinnościowe, takie jak: mostki, przewroty, stanie na rękach, przerzuty bokiem, ćwiczenia z dźwiganiem i podnoszeniem

• Dłuższe wysiłki w pozycji stojącej

• Długotrwała nieprawidłowa pozycja, np. podczas oglądania TV, pracy przy komputerze

Klatka piersiowa lejkowata

• Charakterystyczną cecha tej wady jest lejkowate zapadnięcie dolnej części mostka i przylegających do niego żeber. Przyczyną jest wrodzone zaburzenie rozwoju przepony lub nieprawidłowy rozwój chrząstek żebrowych. Osoby z tym schorzenia mają upośledzony mechanizm oddychania i zaburzenia ze strony układu krążeniowego.

Klatka piersiowa kurza- występuje tu zniekształcony, silnie wysunięty do przodu mostek tworzący uwypuklenie w kształcie dzioba łodzi.,

Kolana koślaw – kolana skierowane do wewnątrz, oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty na zewnątrz , podudzie jest nadmiernie oddalone od osi środkowej ciała. Kostki wewnętrzne oddalone są od siebie więcej niż 5 cm.

Dzieci w okresie przedszkolnym powinny siedzieć w siadzie skrzyżnym.

Jazda na rowerze niweluje ową wadę postawy kolan.

Pozycje przeciwskazane w przypadku kolan koślawych:

• Siad na piętach ze stopami i podudziami na zewnątrz , siad płotkarski

• Pozycje rozkroczne

• Sporty przeciążające w sposób długotrwały kończyny dolne.

Kolana szpotawe – w wadzie tej oś podudzia tworzy z osią ud kąt rozwarty do wewnątrz, kolana skierowane na zewnątrz, przez co kończyny przyjmują litery „O”. .

Stopa płaska(płaskostopie) jest wadą charakteryzującą się obniżeniem łuków wysklepiających stopy. Prawidłowo zbudowana dotyka podłoża 3 pkt. : piętą, głową pierwszej i głową piątek kości śródstopia. Między tymi pkt. przebiegają głównie 3 łuki stopy. Ich obniżenie prowadzi do płaskostopia.

Stopa płasko- koślawa – charakterystyczną cechą tej wady jest spłaszczenie wysklepienia stopy i skręcenie pięty na zewnątrz. Dziecka z tą wadą zdziera obcas po str. Wewnętrznej.

Pozycje i wysiłki przeciwskazane w przypadku płaskostopia:

• Długotrwałe stanie

• Biegi i skoki na twardym podłożu

• Wysiłki długotrwałe prowadzące do przemęczenie mięśni wysklepiających stopy

• Noszenie zbyt ciasnych butów

• Chodzenie po gładkich nawierzchniach(dywan, śliska podłoga) bez obuwia.

Zalecane jest:

• Chodzenie boso po miękkim, nierównym podłożu(piasek trawa)

• Zapewnienie stopie możliwej obszernych nieskrępowanych ruchów

• Noszenie odpowiedniego obuwia:

1. Odpowiedniej wielkości uwzględniającej wydłużenie się stopy przy obciążeniu

2. Z szerokim przodem umożliwiającym ruchy palców

3. Sztywnym zapiętkiem umożliwiającym ruchy palców

4. Wygodnym, szerokim i niezbyt wysokim obcasem

5. Wierzchem , który nie uciska stopy

6. Wysoka cholewka stabilizująca staw skokowy

24 – godzinny system przeciwdziałania wadom postawy

W trosce o prawidłową postawę dziecka niezbędna jest współpraca między dzieckiem, rodzicem i szkołą.

Rodzic: powinien zadbać o odpowiedni czas i miejsce snu dziecka; własne łózko, małą poduszka, pozycja leżenia na plecach; zadbać o poranny rozruch; odpowiednio dobrać tornister i obuwie; unikać zwalniania dzieci z zajęć WF, zadbać o miejsce i odpowiednią postawę dziecka podczas odrabiania lekcji, biurko z oświetleniem ; krzesło z regulacją w pionie i poziomie. Zadbać o odpowiednie odżywienie dziecka, zachęcać do ruchu