Żywienie kobiet w ciąży

Racjonalne odżywianie się kobiet w okresie ciąży ma ogromne znaczenie nie tylko dla nich samych ale również dla rozwijającego się płodu. Nowo powstający organizm czerpie wszystkie niezbędne składniki z organizmu matki, dlatego w codziennym jadłospisie nie może zabraknąć żadnego składnika potrzebnego dla zdrowia matki i dziecka.

Właściwe odżywianie chroni matkę oraz dziecko przed rozwojem niedoborów pokarmowych oraz uszkodzeniem ważnych narządów, jak wątroba czy nerki.

W pierwszych trzech a nawet czterech miesiącach u zdrowej kobiety nie trzeba wprowadzać żadnych zmian ilościowych do normalnej diety. Należy natomiast zwrócić uwagę na to, aby dostarczone składniki były wysokowartościowe. Ogromny wpływ na kształtowanie młodego organizmu w pierwszych miesiącach mają witaminy: A, B1, B2, C i D. Bardzo ważne jest też dostarczenie składników budulcowych, ponieważ w pierwszych 10 tygodniach kształtuje się płód.

w drugiej połowie ciąży wzrasta gwałtownie zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze, a w szczególności na białko i związki mineralne, potrzebne do budowy nowego ustroju. W pożywieniu kobiety ciężarnej 60% wszystkich białek powinno stanowić białko wysokowartościowe ( mleko, ser, jaja, ryby, chude mięso). Zwiększone zapotrzebowanie na witaminy powinno być uzupełniane poprzez spożywanie dużej ilości soków owocowych i warzywnych. Istotny jest fakt, że witaminy uodporniają organizm matki na choroby zakaźne i wszelkiego rodzaju przeziębienia. Duże zapotrzebowanie na wapń i żelazo występuje w drugiej połowie ciąży. Nie można dopuścić do niedoboru wapnia w organizmie. Jego brak objawia się bólami głowy, bolesnymi skurczami mięśni oraz próchnicą zębów. Wapń oraz fosfor (niezbędny w kształtowaniu się tkanki kostnej), jest najlepiej przyswajalny z mleka i jego przetworów.

W ostatnich trzech miesiącach ciąży następuje bardzo intensywny rozwój płodu, dlatego zwiększa się również zapotrzebowanie matki na energię, składniki budulcowe i regulujące. Wartość energetyczna pożywienia powinna być zwiększona o 20% w porównaniu z okresem przedciążowym np. ilość żelaza dochodzi do 15 mg dziennie.

W okresie ciąży należy niektóre produkty oraz potrawy wykluczyć z jadłospisów. Nie należy spożywać potraw ciężkostrawnych tj. roślin strączkowych , tłustych mięs, świeżego pieczywa, potraw duszonych w dużej ilości tłuszczu. Ponadto napoje alkoholowe powinny być bezwzględnie usunięte z jadłospisu. W żywieniu kobiety ciężarnej bardzo ważne jest podawanie płynów. Woda jest niezbędna do budowy nowego organizmu, ale jej nadmiar jest niewskazany. Racje żywieniowe powinny być podawane pięć razy w ciągu dnia, ale w mniejszych porcjach.

Sposób odżywiania się kobiety w okresie ciąży i karmienia naturalnego jest szczególnie ważny, ponieważ wpływa zarówno na zdrowie matki, jak i jej dziecka. Dlatego też należy troszczyć się o właściwą, pełnowartościową dietę mamy spodziewającej się dziecka lub karmiącej swoje maleństwo piersią.

Dla zdrowia matki i dzieckaRacjonalna dieta kobiety w czasie ciąży i karmienia piersią powinna dostarczać odpowiednią ilość energii, a także zawierać niezbędne składniki odżywcze (czyli białka, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne i witaminy) w prawidłowych ilościach i proporcjach. Istotna jest również prawidłowa zawartość dobrej jakości płynów w codziennym jadłospisie.
Mama już podczas ciąży kształtuje nawyki żywieniowe swojego dziecka.
Za pośrednictwem wód płodowych dziecko uczy się rozpoznawać spożywane przez nią pokarmy. Nauka trwa również po narodzinach – dziecko karmione naturalnie poznaje różne substancje smakowe i zapachowe, które przenikają do mleka matki z jej diety. Warto zatem dbać o urozmaicenie żywienia kobiety ciężarnej i karmiącej piersią. W ten sposób bowiem ułatwimy niemowlęciu akceptację nowych pokarmów stałych, które w odpowiednim czasie są wprowadzane do jego diety.

Nieprawidłowe odżywianie się – co to znaczy?Błędy dietetyczne kobiet ciężarnych i karmiących pojawiają się wtedy, gdy codzienny jadłospis nie pokrywa w pełni zwiększonego zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze. Niekiedy w posiłkach, spożywanych każdego dnia przez kobiety, jest zbyt mało takich mikroelementów jak np. żelazo, cynk czy jod – to może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych u matki i rozwijającego się dziecka. Jednak również nadmierna ilość przyjmowanych pokarmów przez kobiety ciężarne i karmiące piersią jest szkodliwa. Prawidłowy przyrost masy ciała kobiety podczas ciąży nie powinien przekraczać wartości 12-14 kilogramów.

Kilka słów o kaloriachPrzedstawiciele środowiska medycznego zalecają kobietom w II i III trymestrze ciąży zwiększenie kaloryczności diety – średnio o 300 kcal na dobę, do ogólnej ilości dziennej około 2500 kcal. Oczywiście przy określeniu potrzeb energetycznych organizmu przyszłej mamy trzeba zwrócić uwagę na takie elementy jak np. jej wiek, aktualny stan odżywienia (otyłość, niedobór masy ciała), styl życia, wysiłek fizyczny czy rodzaj wykonywanej pracy. Polecamy zatem, aby kobiety w ciąży ustalały swoją dietę z opiekującymi się nimi lekarzami.

Również potrzeby energetyczne u kobiet karmiących piersią są wyższe w porównaniu z okresem przed ciążą. Codzienna dieta matki powinna być bogatsza kalorycznie – średnio o 600 kcal na dobę w pierwszym półroczu karmienia i o 500 kcal na dobę w następnych miesiącach – i dostarczać około 2500-2700 kcal. Szczególnie dodatkowej podaży energii w diecie wymagają te kobiety, u których spadek masy ciała podczas karmienia piersią przekroczył normy przyjęte dla ich wieku i wzrostu oraz u karmiących więcej niż jedno dziecko. Dodatkowej energii w diecie potrzebują też kobiety po cesarskim cięciu.

Mądrość natury – białko w mleku matki

Dla kobiet w ciąży wzrastają również normy spożycia białka, do 95 gramów na dobę. Zapotrzebowanie to jest jeszcze większe w okresie karmienia niemowlęcia piersią – o około 20 gramów dziennie w pierwszym półroczu oraz o około 15 gramów dziennie w następnych miesiącach karmienia. 60% ogólnej ilości dziennego zapotrzebowania na białko stanowi białko pochodzenia zwierzęcego, którego podstawowym źródłem jest mleko i jego przetwory oraz mięso zwierząt, drobiu i ryb. Pozostałe 40% powinno pochodzić z wartościowego białka roślinnego – np. roślin strączkowych (fasoli, grochu, bobu) czy soi. Jednak nawet jeśli w jadłospisie karmiącej mamy jest zbyt mało białka, jej organizm potrafi wytwarzać pokarm naturalny o odpowiednim składzie. Organizm kobiety karmiącej uruchamia bowiem mechanizmy zmniejszające zużycie białka do produkcji energii, a dziecko otrzymuje pełnowartościowy pod względem odżywczym pokarm.

Tłuszcze dobre i złePrawidłowa ilość tłuszczów w diecie mam oczekujących dziecka i karmiących nie różni się od ilości polecanych innym kobietom. Tłuszcz powinien stanowić 30% wartości energetycznej codziennej diety (w tym spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych nie może przekraczać 10%, a cholesterolu 300 – miligramów na dobę).

Występują natomiast zmiany w diecie podczas ciąży i karmienia, związane z rodzajem spożywanych tłuszczów. U kobiet następuje wtedy zwiększone zapotrzebowanie na niektóre niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – kwas linolowy i alfa-linolenowy. Głównym źródłem tych kwasów są oleje roślinne (sojowy, słonecznikowy, rzepakowy bezerukowy, oliwa z oliwek), ryby morskie (np. śledź, sardynka, makrela, łosoś) i „owoce morza". Oleje sojowy i słonecznikowy powinny być stosowane jako dodatki do sałatek i surówek, a olej rzepakowy bezerukowy oraz oliwa z oliwek mogą być także wykorzystywane do przyrządzania potraw gorących (smażenie, gotowanie).

Kobietom ciężarnym i karmiącym zaleca się jedzenie tłuszczów naturalnych. Margaryny oraz dania typu „fast food" w żadnej formie i postaci nie powinny być przez nie spożywane, gdyż stanowią główne źródło niedobrych tłuszczów, czyli izomerów „trans" kwasów tłuszczowych. Izomery „trans", przechodząc przez łożysko i odkładając się w pępowinie, mogą stanowić zagrożenie dla nienarodzonego jeszcze dziecka. Przenikają one również do mleka matki, co niekorzystnie wpływa na zdrowie karmionego przez nią niemowlęcia. Izomery „trans" są także obecne w maśle, które jest dopuszczane jako źródło tłuszczu w diecie kobiet ciężarnych i karmiących. Dzieje się tak dlatego, że w odróżnieniu od technologii przemysłowej stosowanej przy produkcji margaryn izomery zawarte w maśle powstają w sposób naturalny w przewodzie pokarmowym krowy i z tego powodu uważane są za bardziej bezpieczne.

Które węglowodany są najlepsze?Węglowodany stanowią źródło 55-60% dobowego zapotrzebowania energetycznego. Zawartość węglowodanów w codziennej diecie kobiet ciężarnych powinna wynosić średnio 400 gramów na dobę, a dla kobiet karmiących piersią – średnio 500 gramów na dobę.

Ograniczenia dietetyczne dotyczą spożywania sacharozy, czyli cukru spożywczego, którego udział w codziennym jadłospisie nie powinien przekroczyć 10% wartości energetycznej pokarmów. W okresie ciąży i karmienia piersią nie należy również jeść zbyt wiele słodyczy i wyrobów cukierniczych. Mamom zaleca się natomiast spożywanie głównie węglowodanów złożonych, które mają niższy tzw. wskaźnik glikemiczny (oznacza to, że ryzyko nadwagi lub otyłości u kobiety i jej dziecka staje się mniejsze). Dobrymi źródłami węglowodanów złożonych są kasze, pieczywo, ziemniaki.

Aby jelita pracowały prawidłowo, dieta powinna zawierać odpowiednie ilości błonnika pokarmowego. Każdego dnia organizm kobiety w ciąży potrzebuje 30 gramów błonnika. Norma dla kobiet karmiących waha się od 20 do 40 gramów tego składnika pokarmowego na dobę. Źródłem błonnika są między innymi zboża pełnoziarniste, otręby pszenne, płatki ukurydziane, ryż niełuskany, warzywa (np. marchew, groszek, brokuły) oraz owoce (przede wszystkim jabłka, banany, rodzynki czy gruszki).

Nie za mało, nie za dużo... Codzienny jadłospis kobiety powinien zawierać odpowiednie ilości witamin, pierwiastków i płynów. Zarówno niedobór, jak i nadmiar poszczególnych składników niekorzystnie wpływa na zdrowie mamy i jej dziecka.

Następstwa niedoboru witamin mogą stać się bardzo niebezpieczne dla zdrowia. O prawidłowy jadłospis kobiety trzeba szczególnie dbać w okresie ciąży i karmienia piersią, kiedy to jej organizm potrzebuje zwiększonych dawek prawie wszystkich witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E) oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie (C, witamin z grupy B oraz kwasu foliowego). Przedstawiciele środowiska medycznego uważają, że dzienne spożycie pół kilograma owoców i pół kilograma warzyw (w tym ziemniaków) zabezpiecza organizm kobiety ciężarnej i karmiącej w niezbędną ilość wszystkich witamin. Dobrym źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach są poza tym oleje roślinne, mleko i produkty mleczne, masło czy żółtko jaja.

Należy jednak pamiętać, że nie tylko niedobory, ale także przyjmowanie nadmiernych dawek witamin jest szkodliwe. Na przykład spożywanie zbyt dużych ilości witamin rozpuszczalnych w tłuszczach może prowadzić do wystąpienia objawów toksycznych (czyli zatrucia organizmu). Łatwo doprowadzić do przedawkowania zwłaszcza wtedy, gdy zbyt często i w dużych dawkach stosuje się wielowitaminowe preparaty farmaceutyczne. Skutki takiego postępowania bywają bardzo negatywne. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały częstsze występowanie różnego typu wad wrodzonych u noworodków, których matki przyjmowały w okresie ciąży wysokie dawki witaminy A, wynoszące powyżej 10 000 Iu na dobę (norma wynosi 4 000 Iu na dobę). Dlatego przyjmowanie wszelkich dodatkowych preparatów na bazie witamin trzeba koniecznie konsultować z lekarzem!

Dieta bogata w mikroelementyW okresie ciąży i karmienia piersią wzrasta zapotrzebowanie organizmu kobiety na wiele mikroelementów. Nie sposób omówić wszystkich spośród nich, a zatem skupimy się na kilku niezwykle ważnych pierwiastkach - wapniu, magnezie, żelazie i jodzie.

Matka ciężarna i karmiąca piersią powinna codziennie przyjmować w diecie około 1200 miligramów wapnia. Głównym źródłem tego pierwiastka jest mleko i jego przetwory - przykładowo 1 litr mleka zawiera 1200 miligramów wapnia, a 10 dekagramów żółtego sera - 800-900 miligramów. Wapń występuje również, ale w mniejszych ilościach, w produktach pochodzenia roślinnego, np. w warzywach ciemnozielonych (brokułach, kapuście włoskiej, liściach rzepy), warzywach strączkowych, ziarnach zbóż, orzechach czy pieczywie.

Nie zawsze jest jednak możliwe dostarczenie w diecie właściwych dawek wapnia. Z tego powodu właściwe bywa, szczególnie zimą i wiosną, przyjmowanie dodatkowych składników mineralnych w postaci gotowych preparatów. Zawsze jednak musi się to odbywać pod kontrolą lekarza, który ustala rodzaj preparatu i jego dzienną dawkę. Badania medyczne wykazały, że karmienie piersią ma bardzo korzystny wpływ na układ kostny matki. W okresie karmienia naturalnego, ze względu na zwiększone zapotrzebowanie organizmu kobiety na wapń, dochodzi do zużywania masy jej kości. Kiedy jednak kobieta przestaje karmić swoje maleństwo, następuje odbudowa jej układu kostnego na wyższym poziomie mineralnym niż przed ciążą. Pozytywne efekty tej odbudowy kobieta odczuwa nawet po menopauzie.

Bardzo ważnym dla zdrowia pierwiastkiem w diecie jest także magnez,
który uczestniczy w działaniu około 300 enzymów organizmu człowieka. Dzienna dawka magnezu, zalecana kobietom ciężarnym wynosi 350 miligramów, a matkom karmiącym - 380 miligramów. Bogatym źródłem magnezu w diecie są płatki owsiane, kasza gryczana, otręby pszenne, zarodki pszenne, fasola, groch, soja, kakao, gorzka czekolada, orzechy
oraz suszone owoce.

Niedokrwistość na tle niedoboru żelaza jest częstym objawem u kobiet ciężarnych, w Polsce występuje u około 30% przyszłych mam. Prowadzi ona do poważnych zaburzeń związanych z niedotlenieniem ciężarnej i płodu, może powodować przedwczesne porody. Zalecane dzienne spożycie żelaza w okresie ciąży wynosi 26 miligramów. Dobrym źródłem żelaza jest mięso wołowe (nerki, serca), wątroba wieprzowa, żółtko jaja, płatki owsiane, orzechy, fasola oraz szpinak. Ponieważ zazwyczaj trudno zapewnić organizmowi kobiety ciężarnej właściwe ilości żelaza tylko w pokarmach, konieczne staje się przyjmowanie specjalnych preparatów z żelazem. Takie uzupełnianie jadłospisu wpływa korzystnie na stan nowo narodzonego dziecka, oceniany według punktacji Apgar. Natomiast zapotrzebowanie na żelazo u kobiet karmiących nie różni się od zapotrzebowania u pozostałych kobiet i wynosi 20 miligramów na dobę, a dobrze zrównoważona dieta zapewnia podaż tej ilości.

Jod zapewnia prawidłowe funkcjonowanie jednego z gruczołów wydzielania wewnętrznego - tarczycy. Wytwarzane przez tarczycę hormony regulują ważne procesy przemiany materii w organizmie. Niedobory jodu w diecie kobiety ciężarnej zwiększają m.in. ryzyko poronienia, zaburzeń rozwoju dziecka, a nawet mogą prowadzić do śmierci płodu. Kobiety ciężarne powinny otrzymywać codzienną dawkę jodu w ilości 160-180 mikrogramów, a matki karmiące piersią - 200 mikrogramów tego pierwiastka na dobę.
By pokryć wysokie dobowe zapotrzebowanie na jod, zaleca się spożywanie soli spożywczej w ilości 4-6 gramów na dobę (wzbogaconej jodkiem potasu).

Napoje w codziennej diecieKobiety, w pierwszych miesiącach ciąży, potrzebują więcej płynów - około 1,5 litra na dobę. Wynika to z faktu, że woda składnik tkanek i narządów rozwijającego się w łonie matki dziecka stanowi około 80%. W ostatnim trymestrze ciąży zaleca się pewne ograniczenie napojów w diecie, do ogólnej ilości około 1-1,2 litra na dobę. Jest to niezwykle ważne, gdyż zbyt wiele wody w organizmie matki może niekorzystnie wpływać na skurcze macicy i zaburzać przebieg porodu. Natomiast matka karmiąca piersią powinna przyjmować każdego dnia około 1,5-2 litry płynów.

Trzeba także zwracać uwagę nie tylko na ilość, ale również na jakość spożywanych płynów. W czasie ciąży i karmienia piersią nie powinno się przyjmować napojów gazowanych, mocnej herbaty i kawy oraz napojów alkoholowych. Podczas karmienia piersią, oprócz niegazowanych wód mineralnych polecane jest spożywanie mleka w ilości przynajmniej pół litra dziennie, ze względu na obecność w nim tak ważnych składników odżywczych jak wapń, białko i witamina B2. Należy tutaj wyraźnie odróżnić zakaz podawania pełnego mleka krowiego niemowlętom od picia mleka przez matkę karmiącą swoje dziecko. Jeśli bowiem nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, potwierdzonych badaniami lekarskimi, dieta kobiety karmiącej piersią powinna zawierać optymalne ilości mleka.

Ponadto karmiące mamy powinny wypijać około 0,5 litra dziennie (ale nie więcej) soków owocowo-warzywnych. Na wytwarzanie pokarmu mogą korzystnie wpływać ziołowe herbaty o właściwie dobranym składzie (koniecznie potwierdzone atestem bezpieczeństwa). Przykładem herbaty o właściwościach wspomagających laktację jest kompozycja owoców anyżu, kopru włoskiego, kminku oraz liści pokrzywy i melisy. Substancje czynne zawarte w ekstraktach tych ziół przenikając do pokarmu kobiecego zwiększają apetyt niemowlęcia. Można również stosować herbaty na bazie rutwicy lekarskiej, mającej działanie mlekopędne.

ZakończenieDieta mam ciężarnych i karmiących swoje dzieci naturalnie powinna być pełnowartościowa pod względem odżywczym, czyli zabezpieczać zwiększone potrzeby żywieniowe kobiet i ich dzieci. Trzeba spożywać posiłki urozmaicone, bogate w produkty naturalne i mało przetworzone, które nie zawierają pozostałości nawozów sztucznych, środków ochrony roślin oraz metali ciężkich. Wszystkie niezbędne składniki pokarmowe (białka, tłuszcze, węglowodany, mikroelementy, witaminy) i właściwe napoje należy przyjmować w odpowiednich ilościach i proporcjach.

Każda kobieta oczekująca na dziecko lub karmiąca piersią musi pamiętać, że używki (alkohol, mocna kawa i herbata czy palenie papierosów) z pewnością wywierają szkodliwy wpływ zarówno na jej zdrowie, jak i rozwijającego się maleństwa. Przyjmowanie leków, preparatów zawierających witaminy lub biopierwiastki, a także stosowanie specjalnych diet eliminacyjnych musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza.

Charakterystyka organizmu kobiety ciężarnej.
Ciąża dla zdrowej kobiety jest normalnym zjawiskiem fizjologicznym. W okresie tym przyspiesza sie tempo przemiany ,materii i energii. Następują zmiany w czynnościach układu hormonalnego, w gospodarce białkowej, równowadze kwasowo-zasadowej. Zwiększa się zapotrzebowanie na poszczególne składniki pokarmowe oraz zapotrzebowanie energetyczne.
Prawidłowe żywienie przyszłej matki ma wpływ nie tylko na fizjologiczny przebieg tego stanu, ale i na prawidłowy rozwój płodu, zdrowie matki i dziecka. Racjonalne żywienie ciężarnej musi być dostosowane do potrzeb płodu i zmian zachodzących w ustroju matki. Z tych względów w różnych miesiącach ciąża ulega pewnym zmianom.
W pierwszych trzech miesiącach tempo rozwoju płodu jest najszybsze. U dziecka rozwija się tkanka mózgowa i inne ważne tkanki. Nie wymaga to jednak wprowadzania większych zmian w przypadku żywienia zdrowych prawidłowo odżywiających się kobiet. Konieczne jest tylko zapewnienie odpowiedniej ilości pełnowartościowego białka, składników mineralnych 9wapnia, żelaza) oraz witamin: A, B1, B2, C i D, by młode tkanki miały dostarczone wszystkie niezbędne do ich prawidłowego rozwoju składniki budulcowe. W okresie tym zapotrzebowanie nie ulega większym zmianom.
Od mniej więcej połowy ciąży (ok. 5 miesiąca0 płód zaczyna się powiększać. Dlatego też należy zwiększyć dzienną normę na składniki odżywcze i energię. Dzienna racja pokarmowa kobiety w połowie ciąży powinna dostarczać ok. 2400kcal.
W ostatnich trzech miesiącach następuje nasilenie rozwoju płodu. Kobieta ciężarna znacznie przybiera na wadze (przyrost wagowy w ciągu jednej ciąży wynosi od 10 do 12kg). W związku z tym wartość energetyczna pożywienia powinna wynosić 2800kcal.

2. Zasady żywienia kobiet w ciąży – wskazania ogólne.
Kobieta ciężarna powinna otrzymywać pożywienie o wysokiej wartości odżywczej, zapewniające odpowiedni rozwój płodu. Wymagania te spełniają jadłospisy zawierające dostateczną ilość pełnowartościowego białka, składników mineralnych i witamin, o wartości energetycznej dostosowanej do stopnia zaawansowania ciąży. W codziennej racji pokarmowej powinny dominować następujące produkty:
· chude mięso, podroby (ze względu na zawartość żelaza, substancji mineralnych oraz witamin
z grupy B)
· mleko i jego przetwory (ze względu na zawartość wapnia, fosforu i cennego białka)
· warzywa i owoce zawierające wit. C, pektyny i błonnik
należy ograniczać spożycie węglowodanów i tłuszczów, aby zapobiec otyłości, a tym samym
nadwadze płodu i nieprawidłowemu przebiegowi porodu. Bardzo ważne jest, by kobieta ciężarna
jadła 5 posiłków dziennie.

3. Przeciwwskazania diety.
Kobiety ciężarne, przede wszystkim, powinny wykluczyć spożywanie alkoholu, palenia tytoniu i używania używek. Następnie unikać potraw:
· tłustych
· smażonych
· ciężko strawnych
· mącznych
· słodyczy
· wyrobów wędliniarskich

Produktami zakazanymi kobietom w ciąży są również:
· ostre przyprawy
· ocet
· mocna kawa i herbata
Kobiety w okresie ciąży nie mogą stosować diet odchudzających, gdyż może to niekorzystnie wpłynąć na rozwój płodu.


4. Zalecane normy dziennej racji pokarmowej dla kobiet w ciąży.
· produkty zbożowe – 358g
· mleko i jego przetwory – 1100g
· jaja – 100g
· mięso, wędliny, ryby – 225g
· masło i śmietana – 25g
· inne tłuszcze – 20g
· ziemniaki – 400g
· warzywa i owoce z wit. C – 240g
· warzywa i owoce z karotenem – 140g
· inne warzywa i owoce – 310g
· suche warzywa strączkowe – 3g
· cukier i słodycze - 65g Żywienie kobiet karmiących

1. Charakterystyka organizmu kobiety karmiącej.
Kobiety karmiące muszą dbać o odpowiednie odżywianie, które jest podstawowym warunkiem prawidłowego powrotu do pełni sił.
Zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest wyższe niż w okresie ciąży. Związane jest ono przede wszystkim z wytwarzaniem mleka oraz z uzupełnianiem niedoborów i strat powstałych w ustroju kobiety w przebiegu ciąży i porodu. Kobieta karmiąca powinna spożywać posiłki o wysokiej wartości energetycznej. Niedożywienie kobiet karmiących może stać się główną przyczyną utraty pokarmu. Zapotrzebowanie energetyczne u kobiety karmiącej wzrasta o ok. 100kcal w stosunku do zapotrzebowania przed ciążą. Zalecane normy wahają się w granicach 3000-3400kcal dziennie.

2. Zasady żywienia kobiet karmiących – wskazania ogólne.
Dieta matek karmiących powinna być:
· pełnowartościowa
· urozmaicona
· łatwo strawna
· łatwo przyswajalna
Bezpośrednio po porodzie należy przyjmować posiłki w postaci płynnej, np.:
· kleiki
· rosoły
· kompoty
Stopniowo przechodzić do odżywiania normalnego. Podawać większe ilości:
· jaj
· serów
· mlek
· chudego mięsa
· warzyw i owoców
Ilość wypijanego mleka przez karmiącą matkę powinna równać się mniej więcej ilości wytwarzanego przez nią pokarmu. Bardzo ważne jest by regularnie spożywać 5 posiłków dziennie.


3. Przeciwwskazania diety.
Kobieta karmiąca nie może spożywać potraw:
· smażonych
· tłustych
· ciężko strawnych
Ponadto musi wykluczyć ze swojego jadłospisu potrawy powodujące wzdęcia.

Niekiedy musi całkowicie wyłączyć:
· warzywa strączkowe
· świeże ciasto drożdżowe
· świeże pieczywo
· warzywa wzdymające (kapusta biała, włoska, kalafior)
Bardzo istotne jest, aby ograniczyła picie mocnej kawy i herbaty.
Z diety kobiety karmiącej należy całkowicie wykluczyć alkohol, a także ostre przyprawy i czosnek, który psuje smak mleka.

4. Zalecane normy dziennej racji pokarmowej dla kobiety karmiącej.
· produkty zbożowe – 450g
· mleko i jego przetwory – 1100g
· jaja – 100g
· mięso, wędliny, ryby – 200g
· masło i śmietana – 30g
· inne tłuszcze – 25g
· ziemniaki – 350g
· warzywa i owoce z wit. C – 200g
· warzywa i owoce z karotenem – 150g
· inne warzywa i owoce – 200g
· cukier i słodycze - 30g

Normy dziennego spożycia składników pokarmowych dla kobiet w ciąży.

Grupa ludności	Energia (kcal)	Białko ogółem (g)	Białko zwierzęce (g)	Tłuszcze (g)	Węglowodany (g)
Kobiety ciężarne	2800	95	45	90	400

Składniki mineralne

Grupa ludności	Wapń (g)	Żelazo (g)	Fosfor (g)	Magnez(g)
Kobiety ciężarne	1,3	18	1,2	450

Witaminy

Grupa ludności	A (Mg)	B1 (mg)	B2 (mg)	C (mg)	D (Mg)
Kobiety ciężarne	1000	1,7	2	80	10

Normy dziennego spożycia składników pokarmowych dla kobiety karmiącej.

Grupa ludności	Energia (kcal)	Białko ogółem (g)	Białko zwierzęce (g)	Tłuszcze (g)	Węglowodany (g)
Kobieta karmiąca	3000-3400	110	50	110	490

Składniki mineralne

Grupa ludności	Wapń (g)	Żelazo (g)	Fosfor (g)	Magnez(g)
Kobiety karmiące	1,3	15	1,3	450

Witaminy

Grupa ludności	A (Mg)	B1 (mg)	B2 (mg)	C (mg)	D (Mg)
Kobiety karmiące	1200	2	2,5	100	10