30. SYSTEM AUTORYTARNY W II RZECZYPOSPOLITEJ (1926-1939)

• System autorytarny w Polsce zaczął się rodzić po przewrocie majowym w 1926r – przejęcie władzy było niezgodne z zasadami demokracji. Przewrót majowy był końcem epoki rządów parlamentarno-gabinetowych w Polsce. Mimo formalnego obowiązywania Konstytucji marcowej decyzję m.in. o składzie rządu podejmował marszałek Józef Piłsudski niezależnie od stanowiska Sejmu. Sam Marszalek faktycznie sprawował nieograniczona władze nie ponosił bezpośredniej odpowiedzialności politycznej – Marszalek objął funkcje Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych oraz dwukrotnie w czasie większych napiec politycznych stanowisko premiera.

• 2 sierpnia 1926r uchwalono Nowelę Sierpniową-ustawę o zmianie konstytucji z 17marca 1921.
  Przyjęta nowela wzmacniała przede wszystkim pozycję prezydenta. Przyznała mu prawo do rozwiązania parlamentu, prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy. Nowela sierpniowa usankcjonowała kształtowanie się przewagi władzy wykonawczej kosztem ustawodawczej: zmniejszenie kontroli parlamentarnej nad rządem, wyłączne prawo Prezydenta do rozwiązania parlamentu, ograniczenia swobody ustalania prac budżetowych przez izby. Jej rozwiązania były jednak jedynie połowiczne, gdyż stały się wynikiem licznych kompromisów, także w obozie rządzącym. Nowela sierpniowa była krokiem do ustanowienia władzy autorytarnej w Polsce, a także likwidacji faktycznego wpływu frakcji politycznych na kształt ustrojowy państwa.

• W listopadzie 1927 powstaje BBWR – Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem na czele którego staje Walery Sławek. W 1928 zdobyli 28% głosów tym samym wygrywając wybory. W 1930 władze zdecydowały się rozpisać kolejne wybory jednocześnie aresztując głównych przywódców operacji parlamentarnej, których osadzono w Brześciu nad Bugiem. W wyniku procesu brzeskiego 11 przywódców zmuszono do emigranci albo skazano na więzienie. Podczas samych wyborów (tzw. Wyborów brzeskich) władze sanacyjne bezprawnie unieważniły 500tys. Głosów oddanych na opozycję. Po wygranych wyborach Piłsudczycy ograniczyli szkody obywatelskie, ograniczono prawo do zgromadzeń i zrzeszania się.

• 23 kwietnia 1935 przez prezydenta Ignacego Mościckiego uchwalona zostaje Konstytucja kwietniowa. Na mocy Konstytucji kwietniowej w Polsce wprowadzono system prezydencki o charakterze autorytarnym. Ustawa konstytucyjna została w opinii opozycji uchwalona z naruszeniem przepisów konstytucji marcowej dotyczących zmiany konstytucji i zwierzchnictwa narodu, co było wyrazem autorytarnych tendencji obozu rządzącego. Prezydent otrzymał władzę zwierzchnią względem parlamentu i rządu – jednolitą i niepodzielną, był "odpowiedzialny przed Bogiem i historią". Konstytucja nadała mu prerogatywy niewymagające kontrasygnaty odpowiednich ministrów. Mógł mianować premiera i ministrów, zwoływać i rozwiązywać Sejm i Senat, wyznaczać terminy ich sesji, powoływać 1/3 senatorów. Posiadał także prawo wskazania następcy na czas wojny, kandydata na prezydenta, mianowania lub odwołania Naczelnego Wodza. Dysponował prawem łaski, wydawania dekretów w czasie wojny, zarządzenia powszechnego głosowania. Za kontrasygnatą odpowiednich organów prezydent mógł wydawać dekrety o stanie wojny lub pokoju, mianować ministrów, wstrzymywać ustawy (weto zawieszające) oraz powoływać Sejm i Senat w zmniejszonym składzie. Pełnił funkcję reprezentacyjną w stosunkach międzynarodowych i posiadał zwierzchność nad siłami zbrojnymi. Ponadto prezydent miał przywilej nieodpowiedzialności za wydane przez niego akty urzędowe. Dodatkowo za czyny niezwiązane ze sprawowaniem władzy nie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności w czasie pełnienia urzędu.