1. Rozumienie sztuki w Starożytnej Grecji.
-Z gr. Techne – szerokie znaczenie sztuki – wszelka umiejętna produkcja, praca ludzka oparta na umiejętności i znajomości ogólnych reguł: sztuką była więc również praca tkacza, cieśli.
-Platon – sztuka to wszystko co człowiek tworzy celowo i umiejętnie.
2. Estetyczna kategoria piękna.
ESTETYKA: - Dyscyplina filozoficzna, której przedmiot można określić jako szeroko rozumianą teorię piękna i sztuki, czyli namysł nad tym, co jest piękne i czym jest sztuka
- Estetyka posługuje się określonym zespołem kategorii tzn. pojęciowych oznaczeń wartości: należą tu takie kategorie jak tragizm, komizm, brzydota, wzniosłość itp.
3. Ceramika sznurowa.
Północna i środkowa Europa – w centralnej części obszar dzisiejszej Polski
2.500 – 1.900 p.n.e.
Charakteryzuje się ornamentem sznurowym – forma odciśniętego sznura
5. Tektonika na przykładzie ceramiki greckiej.
Ceramika grecka:
- bardzo wysoki poziom artystyczny, - kształty naczyń bardzo różnorodne ściśle uzależnione od ich funkcji - budowa naczynia z 3 wyodrębnionych części: stopa, brzusiec, szyjka
* Styl geometryczny:
- motywy abstrakcyjne lub figuralne silnie zgeometryzowane, ornament o przebiegu pasowym, zrytmizowanym podkreśla budowę naczynia – tektonika
8. Techniki złotnicze.
REPUSOWANIE:
- trybowanie, technika plastycznej obróbki przedmiotów z blachy – obustronne odkuwanie według zamierzonego wzoru, przy użyciu specjalnych młoteczków i specjalnych podkładów twardych lub miękkich (np. skórzane poduszki wypełnione piaskiem) – naczynia, zbroje, reliefowe płyty
CYZELOWANIE:
- uszlachetnia repusowaną blachę, jak również wyroby odlewane
- dopracowanie wszystkich, nawet najdrobniejszych szczegółów
- usuwanie wszelkich nierówności i niedoskonałości, rytowanie brakujących szczegółów – zaznaczanie elementów graficznych takich, jak włosy, płaskie ornamentu, detale stroju
DEKORACJA AŻUROWA:
- perforowanie blach metali, zwłaszcza szlachetnych – głównie złoto, rzadziej srebro
- powstają delikatne, lekkie wzory odciążające powierzchnię wyrobów z masywnej blachy
- wpierw rysuje się wzór plecionkowy ze stykających się pasm, potem usuwa się parte blachy nietworzące wzoru
- powstaje delikatna metalowa koronka
ODLEWANIE:
–forma trwała – z gliny lub żelaza
– do delikatnych, precyzyjnych zdobień stosowano odlew na wosk tracony – do każdego odlewu trzeba przygotować nową formę
– przykład grzebienia scytyjskiego 430-390 p.n.e. (odlew ze złota_ - Sankt Petersburg
Ermitaż: 7 oddzielnie wykonanych części połączonych lutowaniem
FILIGRAM:
- technika wyciągania rozgrzanego drutu w celu uzyskania bardzo cienkiego drutu – częsta forma cylindryczna nadana przedmiotowi przez uderzanie młotkiem na przemian z rozgrzewaniem
GRANULACJA:
- materiał: niezwykle drobne i regularne kulki złota przytwierdzane za pomocą spoiwa do zdobionej blachy, w wyniku podgrzewania w piecu miedź ze spoiwa topi się i tworzy stop z kulkami złota
- w wyrobach etruskich i hellenistycznych granulacja używana razem z filigranem – np. drobne ozdoby – kolczyki
EMALIA:
- podlega na stopieniu masy szklanej na podłożu metalowym, domieszki do szkła nadają gotowej powłoce większą trwałość i elastyczność, zdobione przedmioty stają się lśniące, chroni metal przed warunkami atmosferycznymi
NIELLO:
- technika zbliżona do rytowania i rysowania
- na wstępie rytuje się rysunek na płycie metalowej – srebrnej, w powstałe rowki nakłada się czarną połyskliwą masę zwaną niellem, w wyniku podgrzania w piecu niello topi się i zastyga, wykończenie polega na szlifowaniu i polerowaniu
DAMASKINAŻ (staropolskie damaszkowanie):
- rodzaj intarsji w metalu (głównie dotyczy broni białej i palnej)
- w podłoże z twardszego metalu wklepywany jest tu metal bardziej miękki, najczęściej srebro lub złoto
- na początku szkicowanie cienką igłą rysunku na powierzchni, która ma być zdobiona, następnie grawerowanie motywu rylcami i dłutami o szerokich ostrzach, w powstałe głębokie bruzdy wklepuje się młotkiem drut o różnej grubości i o różnym przekroju oraz paski i blachy
- całość się szlifuje i poleruje
9. Mozaika podłogowa.
- ułamki kamienia, krzemieni, łamanych i ciętych kostek kamiennych albo płytek marmuru i innych skał (inkrustacja) łączonych bez fug, podkład z wapna, piasku i in.
10. Mozaika ścienna – przykłady
głównym producentem kostek szklanych do mozaik - Wenecja- Murano
Bazylika Sant’Apollinare Nuovo
Basilica San Vitale (Rawenna) VI w. – czasy panowania Bizancjum
Basilica San Marco (Wenecja) pierwotnie IX w.
11. Szkło rżnięte.
SZKŁO RŻNIĘTE – np Diatreta – rzymskie szklane naczynie o kształcie dzwonowatym, z ażurową ozdobną siatką wyciętą z tej samej bryły szkła co czara
np szkło kameowe: -Wydmuchanie naczynia z ciemnozielonego lub niebieskiego szkła i pokrycie go szkłem mlecznym, następnie wycinano motyw
-Przykład: waza portlandzka z British Museum w Londynie,naczynie sklejone, bo uległo upadkowi
12. Średniowieczna technika witrażu
- kolejność prac: projekt na papierze z zaznaczeniem kolorów, wykonanie kartonu naturalnej wielkości z wyrysowaniem konturów ołowianych ramek – z kartonu szablonu służące do przycięcia kawałków szkła, konstrukcja wypełniająca ogromne otwory okienne wzmacniana żelaznymi sztabami – podział na kwatery
13. Miniaturstwo – odmiany ksiąg
ze względu na materiały użyte do ich dekoracji:
- księgi pisane i ozdabiane zawiesiną rozdrobnionego złota Codex Aureus – „złota księga”
- karty iluminowane cienką złotą folią, złocona oprawa
14. Typologie iluminacji (ich plastyczne formy)
l. Inicjały
II. Ilustracje - przedstawienia ludzi, zwierząt, plenerów, wnętrz
III. Dekoracyjne obramienia:
-floratury-swobodne motywy roślinne
-boridiury – forma pasa wypełnionego ornamentem roślinnym, geometrycznym lub przedstawieniami figuratywnymi
-scenki figuralne, często fantazyjne czy groteskowe
15. Tkanina z Bayeaux.
płótno predstawiajace zdobycie Anglii przez Wilhelma, bitwa pod Hastings 1066r., - tkanina znajduje się w muzeum w Bayeaux na terenie Normandii
16. Zachowane regalia polskie
- Korona cesarza Ottona i z 962 r., (skarbiec Cesarski Habsburgów w Wiedniu)
- Kopia włóczni św. Maurycego – muzeum katedralne na Wawelu
- Diadem Płocki - Relikwiarz św. Zygmunta burgundzkiego z VI w, używał go Konrad Mazowiecki i jego następcy mazowieccy (skarbiec katedralny w Płocku)
- Korona podróżna Kazimierza Wielkiego (Muzeum Katedralne na Wawelu)
- Szczerbiec, miecz koronacyjny – prawd. należał do księcia Bolesława Pobożnego (Skarbiec wawelski)
- Patena kaliska – skarbiec bazyliki sw. Józefa w Kaliszu
- kielich Św. Wojciecha– Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie
- kielich Królewski zw. Dąbrówki z Trzemeszna, Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie
- kielich i patena płocka – skarbiec katedralny w Płocku
17. Chinoiserie
kolekcje porcelany, wyrobów z laki, wyrobów koszykarskich, tkanin jedwabnych, figurynek
-Handel portugalski od XV w., pocz. XVII w. działalność holenderskiej Kompanii Indyjskiej
-Asymetryczność i ekspresja motywów chińskich – przygotowanie do rokoka
18. Ebenistyka
pocz. Włochy – XVI w., polega na specjalnej obróbce surowca, eliminującej niepożądane odkształcenia, w użyciu drewno żywiczne – mniej cenne niż dąb, ale bardziej stabilne na zmiany przeciwne naturalnym właściwościom drewna
19. Kamionka – porcelana miękka – porcelana twarda
-Technika uzyskiwania kamionki dopracowana w Nadrenii około 1100 r., Wyroby odznaczają się większą gęstością i twardością z gliny o dużej zawartości kwarcu nie zawierającej wapienia, z dużą zawartością substancji szklistych
- nie ma rys i jest bardziej ognioodporny
20. Meble rokokowe – charakterystyka i przykłady.
Zdobienia, zlocenia, ornamenty, (Ludwik XV – Chippendale, fotele Nicolas-Quiniberta Foliota, fotel Louis Burgat)
21. Elementy polskiego stroju sarmackiego
1.Żupan
-prosta, długa, obcisła, męska suknia z niewysokim kołnierzem, długimi rękawami, zapinana z przodu na guzy i pętelki. Kolor świadczył o przynależności stanowej – żółty mieszczański konopny, szary chłopski lub biedoty szlacheckiej niefarbowany wełniany lub lniany, czarny żydowski, bogaty karmazynowy wełniany szlachecki
Kontusz
– strój typowo szlachecki, wierzchnia suknia z rozciętymi rękawami wkładana na żupan, w biodrach owijana pasem, kolor kontrastujący z żupanem
Pas kontuszowy
-ozdobny i bardzo długi – miał od dwóch i pół do czterech metrów długości. Początkowo produkowany na wschodzie od Persji po Indie, później również w Rzeczypospolitej w II poł. XVIII w. w persjarniach – głownie na kresach wschodnich zakładane przez tkaczy ormiańskich, pod auspicjami często magnatów.
25. Secesja – cechy i przykłady twórców sztuki użytkowej.
- całkowicie nowy styl, zerwanie z naśladowaniem przeszłości, integracja wszystkich rodzajów twórczości (architekturę, malarstwo, rzeźbę, sztukę użytkową, zdobnictwo),
- Otto Wagner, William Morris, John Ruskin, Victor Horta
26. Specyfika polskiej sztuki secesyjnej
- morrisowska idea uszlachetnienia rzemiosła, pobudzanie twórczości rodzimej – org. wystaw, konkursów
- świadome nawiązywanie do polskiej sztuki ludowej i dawnych tradycji rękodzielniczych
29. Art deco
- stylistyka będąca „kontynuacją” i „uproszczeniem” secesji w zw z techn przemysłową
Meble: drewno hebanowe, inkrustacje kością słoniową, szylkret, skóra
- często w użyciu polerowany metal, szkło i lustra
31. Zbiory Muzeum Sztuk Użytkowych w Poznaniu
11.000 eksponatów, kontusze, wyroby złotnicze, jubilerskie, kowalskie, ceramika, meble