1. SIEDEM PUNKTÓW WIDZENIA TEGO, CZYM JEST SPOŁECZEŃSTWO WG PIOTRA SZTOMPKI:

1. Demograficzny – społ to populacja, wielość, zbiór jednostek. OS-populacja

2. Grupowy – Społ to złożona z jednos zintegr całość, nie luźne zbiory lecz spoiste zbiorowości. OS- wspólnota.

3. systemowy - Społ to powiązany układ pozycji (statusów) i typowych dla nich ról. OS- pozycje(role).

4. Strukturalny - Społ to sama sieć relacji międzyludzkich, a więc juz nie obiektów, lecz form, schematów odnoszenia sie ludzi do siebie. OS-relacje.

5. Aktywistyczny (interakcjonistyczny) - Społ to konglomerat wzajemnie zorientowanych działań jednostek. OS- działania.

6. kulturalistyczny - Społ to matryca podzielanych przez zbiorowość znaczeń, symboli i reguł wyznaczających ludzkie działanie. OS- reguły.

7. Zdarzeniowy - Społ to nieustanie zmienne, płynne pole, pełne zdarzeń społecznych. OS-zdarzenia.

2. ETAPY BADANIA SOCJOLOGICZNEGO:

1. Zdefiniowanie problemu badawczego na wybór problemu wpływa dwa rodzaje czynników: czynniki społeczne, teoretyczne.

2. Przegląd danych (na tym etapie socjolog również formułuje pytania badawcze): pytania o stan faktyczny, porównawcze, o rozwój wypadków, teoretyczne.

3. Precyzowanie problemu badawczego - formułowanie hipotezy- zarysowane pomysły, jakie są rozwiązania problemu. gr. "hipothesis"- przypuszczenie, domysł.

4. opracowanie projektu - na tym etapie socjolog wybiera metody badawcze, sposoby zbierania i opracowania danych i narzędzia badawcze.

5. Realizacja projektu, zbieranie danych.

6. Poddanie danych analizie, interpretacja wyników analiz oraz sformułowanie wniosków: dwa rodzaje analiz: ilościowe i jakościowe.

7. Sporządzanie raportu - raport badawczy, zazwyczaj opublikowany w formie artykułu lub książki, na ogół zawiera opis charakteru przeprowadzonego badania i uzasadnienie wynikających z niego wniosków.

8. Rozumienie związków przyczynowo-skutkowych - związek przyczynowy miedzy dwoma zdarzeniami lub sytuacjami to relacja, w której jedno zdarzenie powoduje drugie.

3. HIPOTEZY ORAZ METODY W BADANIACH SOCJOLOGICZNYCH

Zbigniew Skorny: hipoteza to przypuszczalna, przewidywana odpowiedz na pytanie zawarte w problemie badań.

Władysław Zaczyński: uważa, że hipoteza robocza jest założeniem przypuszczalnych zależności, jakie zachodzą miedzy wybranymi zmiennymi.

Hipotezy według Chava Frankfort Nachmiasa powinny być:

• pojęciowo jasne, tzn. wyrażone w jednoznacznych terminach

• konkretne

• empirycznie sprawdzalne- dające sie zweryfikować, czyli potwierdzić lub obalić poprzez badania

• pozbawione elementów wartościujących

George Caspar Homans:

• ogólne i szczegółowe hipotezy

• ogólna hipoteza im wyższa pozycje zajmuje jednostka w grupie, tym większa zgodność jej postępowania z normami grupy.

Sposoby tworzenia hipotez:

• wysnuwanie hipotez z istniejącej teorii

• odkrywanie hipotez poprzez uogólnianie zebranych danych zawartych np. w sprawozdaniach statystycznych

• wysnuwanie wniosków w oparciu o własne doświadczenia życiowe i wykorzystywanie umiejętności tworzenia własnych domysłów

Hipotezy szczegółowe:

• w grupie młodzieżowej X osoba A zajmuje najwyższa pozycje społeczna czy jej postępowanie jest najbardziej zgodne z normami grupy

• w grupie roboczej X osoba B ma o dwa szczeble niższa pozycje społeczna w porównaniu z osoba C; czy wobec tego zgodność jej postępowania z normami grupy jest mniejsza niż osoby C?

• w drużynie piłkarskiej Z zawodnik D zajmuje średnia pozycje społeczna; czy wobec tego możemy stwierdzić, ze zgodność jego postępowania z normami obowiązującymi w tej drużynie jest większa niż zawodników zajmujących niższe pozycje albo tez mniejsza, niż zawodników zajmujących wyższe pozycje?

Metody badawcze

• etnografia-poznawanie zachowań społecznych i grup w bezpośrednim kontakcie z nimi przez określony czas, prowadzenie obserwacji uczestniczącej i przeprowadzenie wywiadów.

• celem badan etnograficznych jest dotarcie do sensu działań społecznych.

• obserwacja

• obserwacja bezpośrednia (np. uczestnicząca). Społeczeństwo z rogu ulicy Williama Foote'a Whyte'a (1943). Autor wałęsał sie z grupa młodych mieszkańców slumsów Bostonu, obserwując ich zachowania i rytuały.

• obserwacja pośrednia

• obserwacja kontrolowana(narzędzia systematyzujące: arkusze obserwacji, schematy itp.); obserwacja niekontrolowana

• dziennik obserwacji

• obserwacja jawna; obserwacja ukryta

4. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SOCJOLOGII WG AUGUSTA COMTE'A

• rzecznik pozytywizmu

• poszukiwał niezmiennych praw rządzących zarówno światem natury jak i społeczeństwem

• na szczycie nauk pozytywnych (matematyka, astronomia, fizyka, biologia, chemia) umieścił socjologie

• realista

• istnieje świat realny(biologiczny, społeczny). zadaniem naukowca jest zbadanie i przedstawienie wyników

Trzy główne metody socjologii:

• obserwacja ukierunkowana przez teorie

• eksperyment

• metoda porównawcza ( w której wyodrębnił metodę historyczna)

Prawo trzech stadiów:

1.stadium teologiczne (do 1300)

• ludzie zadają sobie pytania o naturę rzeczy, skąd sie wzięły i po co istnieją

• zakłada się, że wszystkie zjawiska zostały stworzone przez ponadnaturalne siły lub bóstwa

• ponadnaturalne siły kierują zjawiskami, rzeczami, wyznaczają ich cel

fazy: fetyszyzm, politeizm, monoteizm.

2.stadium metafizyczne (1300-1800):

• miejsce istot nadprzyrodzonych zajmują abstrakcyjne siły (np. przyroda)

• Arystoteles: „woda w pompie podnosi się dlatego, ze natura boi się próżni”

• w społeczeństwie stało sie coś, bo taka była "wola ludu"

3.stadium pozytywne (od początku XIX wieku)

• wiara w naukę

• ludzie przestali poszukiwać przyczyn absolutnych

• poszukują niezmiennych praw naturalnych, które rządzą wszystkimi zjawiskami

• prawa: konkretne i abstrakcyjne.

Porządek i postęp:

• teologia stwarza system porządku, ale wyklucza postęp

• metafizyka zapewnia postęp, ale nie gwarantuje porządku

• pozytywizm zapewnia zarówno porządek jak i postęp

Statyka społeczna zajmuje sie porządkiem społecznym

• części i całość systemu społecznego znajduje sie w stanie harmonii

• ludzie nie tworzą świata społecznego, to ten świat ich tworzy

• człowiek jest bardziej egoistyczny niż altruistyczny

• ludzki egoizm należy poddać kontroli

• rodzina i społeczeństwo potrzebne są po to, by poskramiać egoizm jednostek i eksponować ich altruizm

• Rodzina-podstawowa komórka społeczna.

Dynamika społeczna- zajmuje się porządkiem społecznym "teoria naturalnego postępu społeczeństwa ludzkiego"

• polega na badaniu praw rządzących następowaniem po sobie zjawisk społecznych

• społeczeństwo wciąż sie zmienia

• zmiana jest regulowana przez prawa, którym podlega

• ludzkość ewoluuje ku "najszlachetniejszym skłonnościom" -dominacji altruizmu nad egoizmem

• "miłość, porządek, postęp "="uczucia, myśli, czyny" -łączy pozytywizm

• socjologia-nowa religia człowieczeństwa

5. EMIL DURKHEIM: CHARAKTERYSTYKA "FAKTÓW SPOŁECZNYCH" SOLIDARNOŚĆ MECHANICZNA, ORAZ SOLIDARNOŚĆ ORGANICZNA: ANOMIA

Emile Durkheim (1858-1917) francuski filozof, socjolog i pedagog

• człowiek jest podwójna rzeczywistością -homo duplex- w której istnieją, współdziałają i walczą dwie istoty: społeczna i indywidualna.

• główne zadanie socjologii- badanie faktów społecznych

• fakty społeczne to takie struktury społeczne, normy kulturowe i wartości, które są zewnętrzne wobec ludzi i wywierają na nich nacisk.

• fakty społeczne należy traktować jak rzeczy

• fakty społeczne należy badać empirycznie

• fakty społeczne są zewnętrzne i przymusowe wobec człowieka.

Materialne fakty społeczne

• społeczeństwo

• strukturalne składniki społeczeństwa (np. kościół, państwo)

• morfologiczne składniki społeczne (np. rozmieszczenie ludności, kanały komunikacyjne, urządzenia domowe)

Niematerialne fakty społeczne- normy i wartości czyli kultura:

• moralność

• świadomość zbiorowa

• wyobrażenia zbiorowe

• prądy społeczne (entuzjazm, zgorszenie społeczne)

• fakty społeczne ograniczają zachowania jednostek

• "kontrola społeczna" staje sie "samokontrola"

• o podziale pracy społecznej

• analiza zmiany społecznej

• społeczna i moralna solidarność- spoiwo społeczeństwa.

• społeczeństwa tradycyjne-slaby podział pracy

• panuje solidarność mechaniczna

• solidarność mechaniczna jest oparta na konsensie i wspólnocie przekonań.

• podzielane przez wszystkich poglądy są zarazem czynnikiem represyjnym

• duży stopień rywalizacji.

• industrializacja i urbanizacja- załamanie solidarności mechanicznej

• nowy porządek cechuje sie solidarnością organiczna.

• solidarność organiczna jest oparta na wymianie gospodarczej i współzależności

• współpraca zastępuje miejsce rywalizacji.

Anomia jest stanem społeczeństwa, do którego dochodzi w efekcie dezintegracji i rozpadu systemu wartości i norm, które zapewniają porządek społeczny

• nie wiadomo jakie postępowanie jest właściwe i godne zaakceptowania.

• anomia- brak konkretnego systemu norm społecznych, rujnacja jedności kultury

• anomia (na poziomie jednostki) poczucie bezcelowości i rozpaczy. konflikt jednostki za społeczeństwem

6. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SOCJOLOGII KAROLA MARKSA

1.Materializm dialektyczny:
-Stosunki wzajemne (miedzy robotnikami a kapitalistami)
-Fakty i wartości - emocjonalne zaangażowanie dotyczące badań
-Nie ma ścisłego rozgraniczenia miedzy zjawiskami społecznymi (robotnik staje sie kapitalista i odwrotnie)
2.Potencjal ludzki
-Moce - zdolności i możliwości ludzkie (przeszłe, obecne i przyszłe)
-Potrzeby - pragnienia dotyczące rzeczy, które nie są dostępne od razu
-Świadomość odróżnia ludzi od zwierząt
-"świadomość jest juz od samego początku wytworem społecznym i pozostaje nim tak długo, jak długo w ogóle istnieją ludzie"
-Poszerzanie świadomości jest konsekwencja ludzkiego działania, stosunków społecznych i wytwarzania życia materialnego
-Szczególną właściwością natury ludzkiej jest jej twórcza inteligencja, umiejętność zbudowania struktury w wyobraźni, a następnie jej odtworzenie w rzeczywistości
-Ciągły kontakt z przyroda, ze zbiorowością społeczną zapewnia rozwój
3.Podzial pracy w kapitalizmie
-podział pracy w sztuczny sposób separował jednostkę od zbiorowości; ludzie skupiają sie prawe całkowicie na swoich wąskich specjalność
-proces pracy ulega rozdrobnieniu. funkcji, które powinny być zintegrowane, są od siebie oddzielone
-jednostka staje sie narzędziem w procesie produkcji
-robotnicy jak klasa traci kontrole nad wszystkimi rzeczami, które produkują, oraz nad rynkiem na te rzeczy.
4. Kapitalizm ze swojej istoty jest systemem klasowym, w którym stosunki klasowe charakteryzuje konflikt. kapitaliści tworzą klasę rządząca. Masy ludności stanowią klasę robotników zarobkowych czyli klasę robotnicza. klasa społeczna jest zewnętrzna w stosunku do ludzi i wywiera na nich przymus. Wyróżniamy 2 podstawowe elementy przedsiębiorstw kapitalistycznych:

• kapitał – wszelkie mienie włączając pieniądze, maszyny, a nawet fabryki, które można zainwestować lub spożytkować do wytworzenia nowego mienia.

• praca zarobkowa – dotyczy kategorii ludzi, którzy nie mają własnych środków utrzymania i muszą szukać zatrudnienia u posiadaczy kapitału.

5.Zmiana społeczna
-z upływem czasu konflikt klasowy związany z własnością środków produkcji będzie przybierał na sile
-konflikty klasowe motywują rozwój historyczny - są motorem historii
-"cala dotychczasowa historia ludzkości jest historia walk klasowych"

7. "SOCJOLOGIA ROZUMIEJĄCA" MAXA WEBERA.

• chciał poznać naturę i przyczyny zmiany społecznej

• ludzkie motywy i idee powodują zmianę społeczną

• socjologia powinna zajmować się badaniem działania społecznego

• jednostki ludzkie są w swoim działaniu wolne i mogą kształtować własną przyszłość

• struktury społeczne są efektem złożonych współzależności między indywidualnymi działaniami

• zadaniem socjologii jest zrozumienie sensu, jaki kryje się w działaniach jednostek

• socjologia humanistyczna

• stworzył metodologię – zwaną verstehen (rozumienie, wgląd)

Przyczynowość - prawdopodobieństwo, że po jednym zdarzeniu nastąpi drugie albo że będzie mu towarzyszyć

Typ idealny- koncepcja stworzona przez przedstawiciela nauk społecznych na podstawie jego zainteresowań i teoretycznej orientacji w celu uchwycenia zasadniczych cech zjawiska społecznego

8. DARWINIZM SPOŁECZNY HERBERTA SPENCERA. (1820-1903)

• usiłował wyjaśnić porządek i zmiany społeczne przez porównanie społeczeństwa do żywego organizmu

• założyciel "organistycznej szkoły" w socjologii.

• społeczeństwo jest "agregatem", który składa sie ze współ zależnych części (komórek, jednostek fizjologicznych)-podobnie organizmu ono rośnie, zwiększa sie jego objętość, struktury staja sie coraz bardziej złożone, następuje specjalizacja ich funkcji.

• socjologia odkrywa podstawowe struktury społeczne i bada, jak ich funkcjonowanie wpływa na stabilizacje społeczeństwa

• darwinizm społeczny- "przetrwanie najlepiej przystosowanych"

• w społeczeństwie uwolnionym od interwencji rządu "nieprzystosowani" musieliby zniknąć

• tylko najlepsi mieliby prawo do przetrwania i reprodukcji

• przeciwnik oświaty dla biednych warstw społecznych

• każdy człowiek wolny robić to co chce, gdy nie narusza równa wolność innego człowieka

• ewolucja społeczna jest procesem wzrostu indywidualizacji

• koncepcje te wykorzystywano jako usprawiedliwianie kapitalizmu typu laissez-faire, zarówno w Anglii, jak i stanach zjednoczonych

• system of synthetic philosophy, 1862-96(10 tomów)

9. SOCJOLOGIA GEORGA SIMMELA. ANALIZA OBCEGO.

Społeczeństwo jest "skomplikowaną pajęczyną wielokrotnych wzajemnych relacji pomiędzy jednostkami, które pozostają ze sobą w ciągłej interakcji".

Główne formy życia społecznego:

• procesy społeczne: dominacja, rywalizacja, konflikt

• typy społeczne: cynik, biedak, arystokrata, kokietka

• "modele rozwoju"

Analiza obcego:

• "obcy" jest ten, kto tylko śladowo angażuje się w życie grupy społecznej.

• formalnie jest jej członkiem

• nie jest jednak w pełni akceptowany

• nie potrafi zintegrować się z grupą

10. GRUPA SPOŁECZNA. TOŻSAMOŚĆ GRUPOWA.

Norman Goodman: grupa społeczna - dwie lub więcej osób, które mają poczucie wspólnej tożsamości i między którymi zachodzą strukturalne uporządkowane interakcje oparte na wspólnym zestawie oczekiwań co do zachowania partnerów.

Robert Merton: grupa społeczna - zbiorowość ludzi, które współdziałają ze sobą w określony sposób, są świadomi swojej przynależności do danej grupy i są postrzegani przez innych jako członkowie grupy.

Tożsamość grupowa jest orientacyjną na przynależność do określonej grupy. Składa się z trzech komponentów:

• kognitywnego

• emocjonalnego

• behawioralnego

Komponent kognitywny (poznawczy): polega na uświadomieniu przez jednostkę swojej przynależności do określonej grupy. Osiąga się poprzez poznanie odrębności własnej grupy w stosunku do innych grup.

Komponent emocjonalny: polega w przeżywaniu swojej przynależności do określonej grupy, która wyraża się w uczuciach miłości czy nienawiści, dumy lub wstydu za swoją grupę.

Komponent behawioralny(zachowanie): wyraża się wówczas, gdy człowiek zaczyna reagować na innych ludzi z pozycji swego członkostwa w określonej grupie.

Tożsamość grupowa- wyraża się w solidarności z członkami określonej grupy, myśleniu w kategoriach "swoi" i "obcy", "nasi" i "tamci", "my" i "oni".

11. POZYCJA SPOŁECZNA I ROLA SPOŁECZNA.

Pozycja społeczna (status) to sposób usytuowania jednostki w grupie społecznej (zbiorowości).

Rola społeczna to zespół praw i obowiązków związanych z określoną pozycją społeczną, schemat zachowania, scenariusz pozycji, jej element dynamiczny.

12. POZYCJE PRZYPISANE I POZYCJE OSIĄGANE

Są dwa rodzaje pozycji:

• przypisane

• osiągane

13. 3 ELEMENTY W KONSTRUKCJI ROLI SPOŁECZNEJ WG BARBARY SZACKIEJ

• zachowanie nakazane

• zachowanie zakazane

• margines swobody

14.KLASYFIKACJA GRUP SPOŁECZNYCH

I KRYTERIUM : liczebność grupy

• grupy małe

• grupy wielkie

II KRYTERIUM: trwałość grupy

• grupy istniejące krótko

• grupy istniejące przez długi czas

III KRYTERIUM: rekrutacji (jak zostaje się członkiem)

• grupy do których jest się przypisanym

• grupy do których przystępujemy

Grupy ekskluzywne lub elitarne: grupy, w których przynależność jest obwarowana rygorystycznymi warunkami i procedurami

Grupy inkluzyjne: grupy, do których może przystąpić od razu każdy

IV KRYTERIUM: intensywność uczestnictwa

• grupy wyraźnie wyspecjalizowane- jednofunkcyjne

• grupy wielofunkcyjne

V KRYTERIUM- charakter korzyści, jakie przynosi członkostwo w grupie

• grupy traktowane instrumentalnie

• grupy, w których nie szukamy korzyści

VI KRYTERIUM- stopień zorganizowania grupy

• grupy zorganizowane, formalne

• grupy nieformalne

15. "GRUPY ŻARŁOCZNE"

Grupy żarłoczne: grupy, które pochłaniają większość naszego czasu i energii, wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności.

16.GRUPY POZYTYWNEGO ODNIESIENIA WG ROBERTA MERTONA

Grupy odniesienia to zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne „wirtualne” relacje, mimo że do nich nie należymy.

Grupy pozytywnego odniesienia to takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkostwa.

17. GRUPY PIERWOTNE I WTÓRNE

Grupy pierwotne: niewielkie, nieformalne, spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach i interakcjach (twarzą w twarz) członków rozpoznających się nawzajem, podejmujących zróżnicowane działania

Grupy wtórne: liczą wielu członków, w większości wzajemnie anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach.

18. RODZINA NUKLEARNA I RODZINA POSZERZONA

Rodzina nuklearna składa się z dwóch dorosłych osób różnej płci, które utrzymują ze sobą społecznie usankcjonowany związek seksualny, oraz z ich własnych lub adoptowanych dzieci. Tworzą oni wspólne gospodarstwo domowe.

Rodzina poszerzona: Rodzica poszerzona może obejmować dziadków, braci z żonami, siostry z mężami, ciotki i siostrzeńców. Najprostszy wariant rodziny poszerzonej: Ty + Twoi rodzice + Twoi dziadkowie.

19. REGUŁY WYBORU PARTNERA

1. Egzogamia- wskazuje kategorie osób, jakich nie można zaakceptować jako partnerów w związku małżeńskim

np. zakaz kazirodztwa, który szczególnie zabrania małżeństwa między bliskimi krewnymi.

Zmusza do rozwoju związków poza rodziną nuklearną.

Sprzyja społecznej i kulturowej różnorodności.

2. Endogamia- określa kategorie osób, z którymi małżeństwo jest nie tylko dozwolone, ale i popierane.

Reguła może odnosić się do np. Podobieństwa pod względem rasowym, religijnym, etnicznym, klasowym.

Wzmacnia solidarność grupy społecznej.

Reguły egzogamii i endogamii określają "pole wybieralności" potencjalnych partnerów małżeńskich.

20. PRAKTYKI ZWIĄZANE Z WYBOREM PARTNERA:

1. Małżeństwo przez pojmanie.

2. Małżeństwo przez zakup.

3. Małżeństwo przez umowę rodzin.

4. Małżeństwo za zgodą stron albo małżeńskie zaloty.

21. DWA PODTYPY RODZIN NUKLEARNYCH

Rodzina nuklearna określająca orientację życiową - rodzina, w której przychodzimy na świat, czyli w której mamy status dziecka.

Rodzina nuklearna zapewniająca prokreację - rodzina, jaką zakładamy, wstępując w związek małżeński, czyli w której mamy status dorosłego, rodzica.

22. POLIGAMIA: POLIANDRIA I POLIGYNIA

1. Poligynia- wielożeństwo. Poligynia stanowi odpowiednik małżeństwa jednego mężczyzny z więcej niż jedną kobietą w tym samym czasie

2. Poliandria- wielomęstwo.  Jedna kobieta ma kilku mężów jednocześnie, przy czym żaden z jej mężów nie ma w tym samym czasie innej żony. 

23. FUNKCJE, KTÓRE WYKONUJE RODZINA WEDŁUG STRUKTURALNYCH- FUNKCJONALISTÓW:

1. Uregulowanie życia seksualnego.

2. Wymiana członków społeczeństwa- prokreacja.

3. Socjalizacja.

4. Umiejscowienie społeczne.

5. Intymność i partnerstwo.

24. DYSFUNKCJE RODZINY NUKLEARNEJ Z PUNKTU WIDZENIA TEORII KONFLIKTÓW:

1. Podporządkowanie kobiet.

2. Przemoc w rodzinie.

3. Utrwalenie istniejących podziałów społecznych.

4. Deprecjacja odmiennych stylów życia.

5. Tłumienie kreatywności i dążenie do zmiany.

25. ALTERNATYWY WOBEC RODZINY NUKLEARNEJ: SINGLE, DINKS, UKŁADY SIECIOWE SENIORÓW, SAMOTNI RODZICE, TRWALI KOHABITANCI, HOMORODZINY, GRONA PRZYJACIELSKIE, RODZINNE PATCHWORKI.

Single- prowadzą gospodarstwa domowe tyle, że samodzielnie.

DINKS- rodziny bezdzietne z podwójnym dochodem, związki te są w pełni formalne i nie mają charakteru niezamężnej kohabilitacji.

Układy sieciowe seniorów- to rozbudowany społeczny świat przyjaciół, sąsiadów, krewnych oraz członków stowarzyszeń który służy do zagospodarowania czasu wolnego.

"Samotni rodzice" - główne przyczyny samotnego rodzicielstwa to rozwód, separacja, śmierć współmałżonka, urodzenie dziecka poza małżeństwem.

Trwali kohabilitanci- osoby żyjące bez ślubu, w fazie poprzedzającej małżeństwo, kohabilitacja stanowi alternatywną formę małżeństwa.

Homorodziny- dwoje partnerów tej samej płci oraz dzieci, które mają pod opieką.

Grono przyjacielskie- prowadzi wspólnie jedno gospodarstwo domowe. rozpada się na czas świąt np. na Boże Narodzenie, zwyczajowo obchodzone w gronie rodziny.

Rodzinne patchworki- rodzina rekonstruowana po rozwodach lub rozwodzie oparta na małżeństwie ponownym, składająca się z rozwodników ponownie ożenionych, ich dzieci z poprzednich związków oraz ich wspólnych dzieci.

26. DEWIACJE SPOŁECZNE. POJĘCIE. RODZAJE.

Dewiacja społeczna – naruszenie wzorów normatywnych, odchylenie od powszechnie obowiązujących norm oraz wzorów zachowań społecznych

Rodzaje– I pozytywna: dotyczy takiego naruszenia norm, które nie ma na celu wyrządzenia szkody, lecz przeciwnie – rozwój

II negatywna (patologia): jest odstępstwem od normy obowiązku, jest szkodliwa i destruktywna zarówno w sferze motywacji, jak i konsekwencji

III pierwotna: polega na przekroczeniu przez jednostkę normy, w wyniku działania pewnych mechanizmów zewnętrznych

IV wtórna: rozpoczyna się z chwilą pojawienia się reakcji społecznej na naruszenie normy

27.PATOLOGIA SPOŁECZNA

Charakteryzuje się:

• naruszaniem norm i wartości

• destruktywnością zachowaniem zmierzoną skalą postąpienia społecznego

• wystąpieniem w większej zbiorowości lub skali masowej

• koniecznością wykorzystywania zbiorowej siły w celu przeciwstawienia się tego rodzaju problemom

28. DEWIACJA POZYTYWNA

Cechy:

• jest to odchylenie od normy powinności

• jest wyrazem buntu wobec standardów

• jest nieegoistyczna w swojej motywacji

• jest skutkiem jest pozytywna reorganizacja społeczeństwa

29. KONTROLA SPOŁECZNA: WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA.

Kontrola społeczna (sensu largo)- wszelkie mechanizmy uruchamiające, a niekiedy i wymuszające współdziałanie, które utrzymuje porządek społeczny.

Kontrola wewnętrzna: zdolność jednostek do powstrzymywania się od takiego sposobu realizowania potrzeb, który jest sprzeczny z normami i regułami obowiązującymi w społeczeństwie.

Kontrola zewnętrzna: zdolność grup społecznych lub instytucji do skutecznego egzekwowania zachowań zgodnych z normami i regułami.

30.NIEFORMALNA ZEWNĘTRZNA KONTROLA SPOŁECZNA ORAZ FORMALNA ZEWNĘTRZNA KONTROLA SPOŁECZNA.

Rodzaje kontroli zewnętrznej:

• kontrola formalna - jest zawsze zamierzona. To wszystko, co zapisane jest w regulaminach poszczególnych organizacji i stowarzyszeń, a przede wszystkim w państwowych kodeksach prawnych.

• kontrola nieformalna- może być zarówno zamierzona i jak niezamierzona. To wszystkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach osobistych i wszystkie reakcje i sankcje stosowane spontanicznie i na zasadzie zwyczaju.

31. SOCJALIZACJA: SOCJALIZACJA PIERWOTNA ORAZ WTÓRNA, ANTYCYPUJĄCA, KONTRSOCJALIZACJA, POLITYCZNA I ODWROTNA.

Socjalizacja jest to proces w czasie którego uczymy się być członkami społeczeństwa. Polega na: przyswajaniu norm i wartości społecznych, uczeniu się odgrywania ról społecznych

Socjalizacja pierwotna- przypada na niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo.

• Główna instytucja- rodzina

• Kluczowy wpływ "znaczących innych" = rodziców

• Wpływ ten ma charakter głownie emocjonalny- uczuciowy.

• Dziecko jednoznacznie przyjmuje świat "znaczących innych".

• Przyswajanie reguł i wzorów działań na zasadzie naśladownictwa, identyfikacji.

• Werbalny przekaz symboliczny ma wówczas znikome znaczenie.

• Proces socjalizacji pierwotnej jest wzmacniany przez system kar i nagród

• Zachowanie właściwe są nagradzane, niepożądane- karane.

• Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie odkrycia "uogólnionego innego".

• "Uogólniony inny' pojawia się w momencie zrozumienia zasad, które kierują naszymi działaniami, a także działaniami innych uczestników "gry".

Socjalizacja wtórna - to proces uczenia się ról społecznych

• Role społeczne: role rodzinne, role zawodowe, role pełnione w różnych grupach społecznych

• Odpowiedzialność za socjalizację przejmują takie instytucje jak: szkoła, grupy rówieśnicze, media, zakłady pracy itp.

• Proces socjalizacji wtórnej upodabnia się do socjalizacji pierwotnej.

Socjalizacja antycypująca- identyfikacja z pozycją społeczną, której jednostka jeszcze nie zajmuje. Próba upodobnienia się do członków grupy, do której jednostka aspiruje.

Kontrsocjalizacja- wdrążenie do ról dewiacyjnych czy przestępczych. Uczenie się szczególnych norm, wzorów działania, stylów życia, sposobów mówienia, jakie obowiązują w świecie przestępczym.

Socjalizacja polityczna- wdrążenie do pewnej kultury politycznej, reguł gry obowiązujących w sferze polityki.

Socjalizacja odwrotna-młodzież socjalizuje starszych przekonuje do nowych norm i wzorców zachowania.