Konstytucyjne regulacje w zakresie polityki społecznej

Konstytucja reguluje ustawy politycznego, społecznego i gospodarczego państwa. Określa system organów państwowych oraz wzajemne relacje między tymi organami. Wiele przepisów konstytucji odnosi się w sposób pośredni i bezpośredni. Do polityki społecznej zgodnie z konstytucja rzeczpospolitej polski jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Konstytucja ta nawiązuje do zasady państwa socjalnego funkcją obowiązującego wielu państwach europejskich. Jest to koncepcja, która zakłada że państwo ma pewne zobowiązania wobec obywateli. Pełni względem ich rolę opiekuńczą. Państwo ma podejmować działania które mają na celu zapewnienie minimalnego poziomu życia dla obywateli, a w przypadku zdarzeń losowych powinno zapewnić adekwatną pomoc społeczną. Organy władzy publicznej mają obowiązek podczas stosowania prawa wybierać takie rozwiązania które odpowiadają zasadzie sprawiedliwość społecznej .

Do zasad naczelnych konstytucji zaliczamy również zasadę społecznej gospodarki rynkowej. Istotę tej koncepcji jest oparcie ustroju gospodarczego na powiązaniu z koncepcji gospodarki rynkowej i państwa socjalnego oznacza to że mechanizmy rynkowe nie mogą regulować w całości wszelkich aspektów życia gospodarczego. Istnieje bowiem pewna sfera aktywności społecznej, która nie może pozostać wolna od ingerencji państwa np. emerytury , renty. Ochrona macierzyństwa czy rodziny.

1. Zasada społecznej gospodarki rynkowej popiera się na trzech filarach:

1. Wolność działalności gospodarczej oznacza to że przedsiębiorcy mają swobodę podejmowania działalności gospodarczej a ograniczenie tej swobody jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważne interesy publiczne.

2. Własność prywatna przez którą należy rozumieć wszelką własność należącą do podmiotów autonomicznych w stosunku od państwa. Przepisy prawa chronią własność i prawo dziedziczenia wywłaszczenie czyli odjęcie prawa własności jest dopuszczalne jedynie wówczas gdy jest dokonywana na cele publiczne i zasłużone odszkodowanie. Wysokość odszkodowania może podlegać weryfikacji przez sąd.

3. Solidarność dialogu i współpraca partnerów społecznych z uwagi na dobra wspólne każdy w jakimś stopniu powinien poświęcić swój interes własny. Podczas uchwalenia aktów prawnych po winne być uwzględnione opinie i interesy różnorodnych grup społecznych. Projekt ustawy przed wniesieniem do sejmu powinien być poprzedzony konsultacjami społecznymi.

1. Zasada równouprawnienia – kościołów i innych związków wyznaniowych władze publiczne mają obowiązek zachować bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i fizjologicznych. Państwo powinno zapewnić również swobodę ich wyrażania w życiu publicznym nikt nie może być dyskryminowany z powodu swoich przekonań i wyznań. Stosunki między państwem a kościołami są ukształtowane zasadzie ich autonomii oraz nie zaje mnie zależność oraz współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

2. Zasada decentralizacji władzy publicznej i społeczeństwa obywatelskiego . Kompetencja i zadania organów władzy publicznej po winne być realizowane na możliwe niższym szczeblu np. poziom gminy. Obywatele powinni mieć poczucie odpowiedzialności zarówno za wspólnotę samorządową jak też za cały kraj. Państwo w swojej polityce społecznej powinno korzystać z tych instrumentów które umacniają uprawnienia obywateli szczególna rola w tym zakresie przypada samorządowi terytorialnemu. Od 1999r. mamy trój stopniowy samorząd terytorialny : gmina, powiat, województwo.

Podstawą i źródłem wolności praw człowieka i obywatela jest przyrodzona i niezbywalna godność człowieka. Jest ona nienaruszalna a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Zasada ta nie podlega jakiejkolwiek ograniczeniom żadne okoliczności nie mogą stanowić podstawy do ingerencji w godność osoby ludzkiej. Godność człowieka po winna podlegać ochronie nie tylko w drodze stanowienia odpowiedniej regulacji prawnych ale również po przez stworzenie warunków do jej ochrony.

Zgodnie z zasadą równości wszyscy wobec prawa są równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władzę publiczną. Nikt nie może być dyskryminowany, w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Konstytucja zwraca poszczególną uwagę na równowagę kobiety i mężczyznę na wszelkich płaszczyznach tzn. w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Kobieta i mężczyzna mają równe prawo do kształcenia, zatrudnienia, awansu, zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk pełnienia funkcji oraz uzyskania godności publicznych i odznaczeń.

Rodzaje wolności prawa:

1. Wolność i prawo o charakterze osobistym.

Wolność – jest to pewna sfera życia jednostki która po winna być wolna od jakiejkolwiek ingerencji państwa np. wolność sumienia, wyznania. Prawo – jest to sfera życia jednostki (możność postępowania w określony sposób) które państwo powinno aktywnie zabezpieczyć np. prawo do sądu, prawo do zabezpieczenia społecznego.

1. Prawa i wolności osobiste;

- prawo do życia

- nietykalność osobista

- dominowanie niewinności każdego uważa się za niewinnego do póki jego wina niezostanie stwierdzona prawo mocnym wyrokiem sądu

- prawo do sądu które polega na tym że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność bezpieczeństwo państwa porządek publiczny ochroną życia prywatnego stron albo inny ważny interes prywatny, wyrok natomiast zawsze jest ogłoszony publicznie.

2. Prawo do prywatności – każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Rodzice mają prawo do wychowywania dzieci z własnymi przekonaniami. Wychowanie to jednak powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia.

3. Prawo dostępu do urzędowych dokumentów i zbiorów danych .

4. Prawo wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania nie formacji. Cenzura prezencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane.

5. Wolność religii każdy ma prawo wyznania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrznienia swojej religii.

II. Wolność prawa polityczne

Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Wolność zrzeszenia się w ramach różnorodnych organizacji społecznych związki zawodowe, partie polityczne, stowarzyszeń na przepisy konstytucji zakazują nakaz istnienia takich partii politycznych i innych organizacji społecznych które odwołują się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, zakazane jest również funkcjonowanie takich organizacji społecznych których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy albo przewiduje utajnienie struktur członkostwa.

1. Prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Obywatele mają również prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

2. Obywatele mają prawo udziału preferendum oraz prawo wybierania prezydenta, posłów, senatów.

3. Prawo do składania petycji wniosków i skarg do organów władzy publicznej.

III. Wolność prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

1. Prawo do własności i innych praw majątkowych

2. Wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy.

3. Władze publiczne mają obowiązek prowadzenia polityki zmierzającej do pełnego i produktywnego zatrudnienia. Głównym zadaniem w tym obszarze jest zwalczanie bezrobocia po przez organizowanie poradnictwa i szkolnictwa zawodowego czy prowadzenia robót publicznych i prac interwencyjnych.

4. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy bez względu na rodzaj umowy czy sposób wypełnienia obowiązków.

5. Prawo do wypoczynku pracownik ma prawo do nieprzerywalnego odpoczynku domowego, tygodniowego oraz co rocznego. Obywatele mają prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalictwa oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.

6. Prawo do ochrony zdrowia.

7. Prawo do nauki

8. Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej powinno uwzględnić dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialno o społecznej zwłaszcza wielodzietne i niepełne maja prawo do szczególnej pomocy ze strony państwa. Podobnie matka przed i po urodzeniu dziecka uległo szczególnej ochronie. Pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy z kobietą w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązania umowy z jej winy i zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

9. Każdy ma wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, a także wolności korzystania z dóbr kultury .

10. Przepisy prawa nakładają również na władze publiczne prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojenia potrzeb mieszkaniowej obywateli i przeciw działania bezdomności.

11. Organy państwa powinny chronić konsumentów i najemców przed działaniami zagrażającymi zdrowiu, prywatności, bezpieczeństwa oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Postanowienia nie zgodne z przepisami prawa w obrocie z udziału konsumentów wpisywane są do tak zwanego rejestru klauzur niedozwolonych prowadzonego przez urząd ochrony konkurencji i konsumentów.