forskolina

DITERPENY bi- cykliczne

typu: labdanu:

Forskolina

_ korzenie pokrzywy indyjskiej Coleus forskohlii– Lamiaceae

_ inotropowo + (wzmacniająco na mięsień sercowy) _ ↓ciśn krwi, i śródgałkowe

_ rozszerza nacz. krwion, oskrzela (spazmolityczne)

_  hamuje agregację płytek krwi

_ zwiększa sekrecję hormonów tarczycy

_ antyoksydacyjnie

_  zmniejsza metabolizm tłuszczu = termogenik

_ stymuluje system immunologiczny

nigenol,

Olej kminku czarnego: Nigella sativa

NIGENOL  regeneruje i podtrzymuje układ odpornościowy i hormonalny, wykazuje działanie przeciwzapalne, usuwa objawy przeziębienia (katar, kaszel, osłabienie), skuteczny w leczeniu każdej postaci atopowego zapaleniu skóry, idiosynkrazji, odnawia odporność skóry, wykazuje silne działanie przeciwutleniające, zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy tętnic i chorób sercowo-naczyniowych, zmniejsza rogowacenie skóry. Wspaniały środek przeciwalergiczny. Zalecany przy atopowym zapaleniu skóry, w świądzie, w alergiach.

1. Wskazania:

Choroby alergiczne (astma oskrzelowa, alergiczne dermatozy, atopowe zapalenie skóry, świąd, alergiczne zapalenie skóry, liszaj)

Choroby sercowo-naczyniowe (miażdżyca tętnic , niedokrwienna choroba serca, tętnicze nadciśnienie, cerebralna miażdżyca tętnic)

Podwyższony poziom cholesterolu

Choroby wątroby (zapalenia, marskość, otyłość wątroby, alkoholowe uszkodzenie wątroby)

Obniżana odporność, zwalcza zakaźne choroby wirusowe i bakteryjne

Choroby przewodu pokarmowego z zaparciami i dysbakteriozą

Koagulopatia – podwyższona krzepliwość krwi

Nadużycie alkoholu, alkoholowe intoksykacje

Choroby onkologiczne i ich profilaktyka

Choroby żeńskiego układu rozrodczego

1. Przeciwwskazania: ciąża, laktacja, brak tolerancji składników produktu.

Sposób użycia: dorośli i dzieci powyżej 12 lat – 1 kapsułkę dziennie w czasie posiłku, popijając niedużą ilością płynu; stosować kurację w ciągu miesiąca. Przed zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem.

inulina,

niskocząsteczkowy polisacharyd

POLISACHARYDY ROŚLIN WYZSZYCH

HOMOGENNE POLISACHARYDY- FRUKTANY

Fruktany=polimery fruktozy

typu inuliny beta-(2->1)

Inulina

- mat zapasowy-Asteraceae (organy podziemnych roślin): Inulae (oman wielki), Taraxaci, Cichorii rad, Helianthi tuberosi tuber

- O w gor H2O, nie trawiony

- subst balastowa w odchudzaniu

- pożywka bifidobakterii

- nie ↑ / ↓ poz glukozy ( cukrzycy)

umkalina,

pelargonia afrykańska, Pelargonium sidoides (surowiec: korzeń pelargonii)

KUMARYNA

Do najważniejszych

z nich należą schorzenia dróg oddechowych: (1) zapalenie

oskrzeli, (2) zapalenie zatok, (3) przeziębienie oraz (4) zapa-

lenie gardła i migdałków podniebiennych.

Umkalina działa antybakteryjne, p.wirusowo i immunomodulująco. Skraca czas trwania i zmniejsza nasilenie podrażnień gardła, nosa i krtani.

sylimaryna,

FLAWONOLIGNANY

Silybi mariani fructus

Silybum marianum – ostropest plamisty

Sylimaryna (1,5-3%): sylibina, sylidionina, sylikrystyna

n  Ø w H₂O

n  słabe wchłanianie w jelitach

n  kompleksowanie z fosfolipidami* biodostępność

SYLIMAROL tabl. powl. SYLICYNAR tabl.powl.

n  hepatoprotekcyjnie                           

DZIAŁANIE SYLIMARYNY

wiąże się z receptorami sterydowymi  zwiększa dostępności glutationu – naturalny czynn p. wolnorodnikowy

n  zmiata wolne rodniki, ^ LOX

n  stymuluje polimerazę RNA, wzrasta synteza protein, regeneracja hepatocytów, uszczelnianie błony komórkowej

n  Sylimaryna zapobiega: utlenianiu lipidów;  syntezie  prozapalnych prostaglandyn

Wskazania: uszkodzenia wątroby (toksyny grzybowe, leki, alkohol); stany zapalne, marskość

Brak toksyczności, ubocznych efektów

rzadko dolegliwości żołądkowe

·        

Resweratol

pochodna fenylopropanoidów z grupy stilbenoidów

·         2 pierścienie benzenu oddzielone mostkiem etenowym

·         w skórce czerwonych winogron i winie

·         powstaje w odpowiedzi na bakterie/ grzyby

·         antyoksydant: działa ochronnie przed rakiem

·         dz. antykoagulacyjnie i przeciwzapalnie-> obniża ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, działa przeciwmiażdżycowo

partenolid,

LAKTONY SESKWITERPENOWE- przykłady

Germakranolidy

Partenolid

Chrysanthemum parthenium - złocień maruny Chrysanthemi fol

-  hamuje uwalnianie serotoniny i agregację płytek (czynniki patogenezy migreny)

- p. zapalnie (hamuje fosfolipazy A2, syntezy prostaglandyn )

- ochronnie na śródbłonek naczyń krw

Mentol

MONOTERPENY MONOCYKLICZNE, Alkohole

Mentol + menton keton (wł. żółciotwórcze)

Mentha piperita Mentha canadensis (M.arvensis var:glabrata/piperascens )

30-55% › 80% -polna mentolu w olejku

Menthae arvensis aeth partim mentholum depletum-

- z obniżoną zaw mentolu 30-50%

3 asymetr. C, stereoizomery, racematy

(-)t.topn. 42-44C, wymrażanie -22C

syntet (+ -) – t.topn. ok. 34C Mentholum racemicum

redukcja tymolu (m-krezol), piperytonu, pulegonu, pinenu

- p.świądowo

na błony śluzowe 3% - (0,1-1%) uczucie zimna (=łagodnie znieczulająco)

na skórę 10% - drażni

- maści, mazidła z kamforą, ol. eukaliptusowym, do inhalacji

- w lekach przeciwkaszlowych, kroplach do nosa,

- Wewnętrznie wiatropędnie, słabo spazmolitycznie i żółciotwórczo

Kurkumina

Kurkumina – diferuilometan

n  w korzeniach Curcuma longa

n  żółciopędnie i p.zapalne+bakteriobójczo w drogach żółciowych + stopniowe rozpuszczanie kamieni żółciowych, gł. cholesterolowych

n  wyciągi w chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego

Kompleks kurkuminoidów ostryżu posiada silne właściwości przeciwzapalne, przeciwoksydacyjne i przeciwnowotworowe, gdyż:

- hamuje enzymy: lipo- i cyklooksygenazę, przez co zmniejsza syntezę mediatorów bólowych i zapalnych takich jak leukotrieny, prostaglandyny i czynniki martwicy nowotworu,

- neutralizuje szkodliwe wolne rodniki oraz wspomaga endogenne mechanizmy obrony przecwirodnikowej,

-hamuje wzrost komórek nowotworowych oraz proces angiogenezy guza poprzez inhibicję FGF – czynnika wzrostu fibroblastów i VEGF – czynnika wzrostu śródbłonka,

- indukuje apoptozę komórek rakowych (co zostało potwierdzone na kilku typach linii komórkowych).

Kompleks kurkuminoidów działa ponadto przeciwdepresyjnie (moduluje stężenia neurotransmiterów oraz wpływa na aktywność monoaminooksydaz), antysklerotycznie (ostryż przyjmowany regularnie zmniejsza osoczowe stężenie cholesterolu), hipoglikemicznie oraz hepatoprotekcyjnie

ZANIECZYSZCZENIA

-domieszki( z rośliny z której pochodzi surowiec)

- surowiec o: wymiarach niezgodnych z normą, niewłaściwym

zabarwieniu, uszkodzony, niewykształcony, rozkrusz

- inne części rośliny, nie surowiec

-obce składniki

- organiczne: fragmenty innych roślin, inne org.

- mineralne: piasek, kamyki, grudki gleby.

Surowce/substancje roślinne:

wolne od pleśni, insektów, zanieczyszczeń pochodzenia zwierzęcego

synergizmy.

Synergizm –sumujący/potęgujący

Ułatwianie wchłaniania np. saponiny

W 1 surowcu: Ginkgo bilobae fol. ⊥ agregację płytek krwi

240 mg ginkgolidów ABC =

120 mg wyciągu - (6-7 mg ginkgolidów ABC )

W lekach złożonych: wyciągi z: Valerianae rad 60 mg +Lupuli flos 40mg = 400mg wyc. z Valerianae rad.

Połączenie wyciągu roślinnego np. z antybiotykiem

wyciągi z korzeni pokrzywy+palmy sabalowej (BPH, I i II stadium)

HYPERICI HERBA - HYPERICUM PERFORATUM

związki czynne

flawonoidy kwercytyna, hiperozyd, rutozyd

naftadiantrony: hyperycyna, pseudohyperycyna, protohyperycyna

pochodne floroglucyny: hyperforyna

ksantony

GABA

garbniki katechinowe: proantocyjanidyny

olejek

Działanie

dzięki obecności flawonoidów działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, naczyń krwionośnych.

Składniki olejku i garbniki wywierają działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.

Zastosowanie

przeciwwirusowo (retrowirusy, grypy, opryszczki, polio, HIV-1)

zaburzenia czynności i stany zapalne wątroby

schorzenia układu pokarmowego

ZEWNETRZNIE przyspiesza gojenie ran

Wyciągi olejowe i alkoholowe zawierające m.in. dobrze rozpuszczające się w nich pochodne antracenu głównie hyperycyne, a także pochodne ksantonu i floroglucyny, które są inhibitorami MAO i stymulują OUN, znajdują zastosowanie w leczeniu nerwic i depresji.

Działania uboczne:

Hyperycyna ma właściwości uczulające na światło UV, dlatego w czasie stosowania preparatów na bazie tego surowca należy ograniczyć ekspozycje m.in. na promienie słoneczne.

Przeciwwskazania:

>Gdy masz nadwrażliwość na dziurawiec, ciężkie zaburzenia funkcji wątroby, gorączkę. Gdy przyjmujesz inne leki. Bardzo ważną cechą dziurawca, ze względu na bezpieczeństwo stosowania, jest możliwość interakcji z innymi lekami. Wyciąg z dziurawca może zmniejszać skuteczność niektórych leków, obniżając ich stężenie terapeutyczne w osoczu. Dotyczy to indynaviru używanego w leczeniu zakażeń wirusem HIV, warfaryny, cyklosporyn, doustnych leków antykoncepcyjnych, dekstrometorfanu, teofiliny, amitriptyliny, a także digoksyny. W przypadku stosowania leków przeciwdepresyjnych przed rozpoczęciem przyjmowania dziurawca należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Gdy jesteś lub przypuszczasz, że jesteś w ciąży lub karmisz piersi. Dziurawca nie powinny stosować kobiety w ciąży i okresie karmienia piersią. Nie należy podawać dzieciom poniżej 7 roku życia.

Garbniki

Garbniki (tanoidy) to bezazotowe związki naturalne o dużej masie cząsteczkowej, mające charakter polifenoli i właściwości tworzenia trwałych połączeń z białkami. Wyróżniamy garbniki hydrolizujące: galotanoidy i elagotanoidy, wywodzące się od pirogalolu oraz nieulegające hydrolizie: katechinowe, wywodzące się od flawan-3-olu.

Garbniki hydrolizujące

GALOTANOIDY- to głównie połączenia estrowe glukozy z kwasem galusowym lub jego formami depsydowymi. Glukoza może być podstawiona przez jedną cząsteczkę kwasu galusowego (monogaloiloglukoza- Rhei radix) lub kilkoma, np. 5- 7 cząsteczkami.

Znane są połączenia estrowe innych cukrów niż glukoza z kwasem galusowym- hamameloza w hamamelitaninie.

Galotanoidy o niskiej masie cząsteczkowej nie powodują strącania białka. Tę właściwość wykazują tri estry glukozy z kwasem galusowym oraz inne homologi o wyższej masie cząsteczkowej.

Do galotanoidów należą również galoilowe estry bezcukrowe- estry kwasu galusowego z kwasami organicznymi, np. chinowym, a także galoilowe estry złożone (galoiloglukoza jest zestryfikowana kwasem fenolowym).

ELAGOTANOIDY-  to połączenia estrowe glukozy z kwasami: heksahydroksydifenowym, waloneaikowym i m-digalusowym.

Garbniki niehydrolizujące (skondensowane)

KATECHINOWE-podstawową strukturą jest katechina i jej izomer epikatechina oraz produkty ich utleniania: flawan-3,4-diole, które spontanicznie ulegają polimeryzacji do oligo i polimerów, w których cząsteczki są połączone wiązaniami C-C. Katechina i epikatechina nie mają zdolności wiązania białka.

Proantocyjanidyny- oligomeryczne garbniki skondensowane. Wyróżniamy dimery typu A i typu B:

v  Typ B-proantocyjanidyny B-1, B-2, B-3, B-4 zawierają po dwie cząsteczki katechiny lub epikatechiny albo po jednej z nich, połączone wiązaniem α w B-3 albo β w B-1, B-2

v  Typ A- obejmuje dimery z podwójnym międzycząsteczkowym wiązaniem, np. w Hippocastani semen.

Działanie farmakologiczne

v  Większość biologicznych właściwości garbników wiąże się z ich zdolnością do tworzenia kompleksów z makromolekułami, głównie białkami i polisacharydami. Powinowactwo garbników do białka wzrasta z liczbą cząsteczek proliny w białku. Zdolność wiązania z białkiem zależy też od masy molekularnej garbników, jest najwyższa dla pentagaloiloglukozy i jej oligomerów.

v  Garbniki wiążą się z grupami aminowymi białek na powierzchni błon śluzowych i skóry tworząc nierozpuszczalne w wodzie kompleksy białkowo- garbnikowe. W efekcie na błonach śluzowych, na skórze, tworzy się warstewka chroniąca przed utratą wody i zabezpieczająca warstwy leżące poniżej przed infekcją, działaniem niekorzystnych czynników i ułatwiająca regenerację tkanek w przypadku zranień, oparzeń.

Z obecności garbników wynika działanie:

v  Przeciwzapalne (antiphlogistica, dermatica)

Stosowane zewnętrznie garbniki, dzięki właściwościom ściągającym kurczą powierzchniowe naczynia, a poprzez hamowanie aktywności hialuronidazy przyczyniają się do uszczelnienia włośniczek, działając przeciwprzesiękowo i przeciwobrzękowo. Znajduje to zastosowanie w stanach zapalnych skóry i błon śluzowych. Równocześnie działają słabo znieczulająco, znosząc objawy pieczenia, swędzenia towarzyszące stanom zapalnym. Zabezpieczają skórę oraz błony śluzowe przed utratą wody i chronią warstwy leżące poniżej przed działaniem niekorzystnych czynników, ułatwiając regenerację uszkodzonych tkanek; Galla, Quercus Cortex, Hamamelidis folium/ Cortex

v  Przeciwbiegunkowe (antidiarrhoica)

Wyciągi, zawierające garbniki, podawane doustnie, działają ściągająco na błonę śluzową przewodu pokarmowego, utrudniają przenikanie wody do światła jelit, hamują rozrzedzenie treści jelitowej, osłabiają sekrecję błony śluzowej, co jest wykorzystywane w leczeniu biegunek. Równocześnie zmniejsza się resorpcja metabolitów pokarmowych i toksyn bakteryjnych z przewodu pokarmowego (Tormentillae rhizoma, Bistortae rhizoma, Rubi fruticosi folium, Rubi idaei folium, Juglandis folium, Anserinae herba)

v  Antyseptyczne (antiseptica)

Garbniki, niezależnie od drogi podania, działają bezpośrednio na drobnoustroje, denaturując ich białka, co ma znaczenie w leczeniu biegunek bakteryjnych (Quercus Cortex, Tormentillae rhizoma) i schorzeń dermatologicznych (Galla, Quercus Cortex, Tormentillae rhizoma, Hamamelidis folium/ Cortex)

v  Przeciwkrwotoczne (haemostatica)

Garbniki powodują aglutynację czerwonych krwinek i ułatwiają powstawanie skrzepów włóknikowych, co łącznie z uszczelniającym wpływem na naczynia włosowate, prowadzi do zmniejszenia krwawień, np. ziele rdestu ostro gorzkiego, ziele przymiota kanadyjskiego.

metody oczyszczenia
Aby uzyskać produkt o dopuszczalnym poziomie obciążenia drobnoustrojami, surowce poddawane są procesowi oczyszczania mikrobiologicznego, następującego w efekcie działania pary wodnej w wysokiej temperaturze.

Doświadczenia technologiczne i analityczne Labofarmu pozwalają na sformułowanie wniosku: ze względu na zróżnicowanie zanieczyszczenia mikrobiologicznego surowców zielarskich pod względem ilościowym jak i jakościowym oraz specyficzną wrażliwość na działanie podwyższonej temperatury, konieczne jest dobieranie parametrów oczyszczania indywidualnie dla poszczególnych gatunków ziół - na podstawie przeprowadzonych badań mikrobiologicznych i fizykochemicznych.

Czynniki wewnętrzne

• skład chemiczny rośliny oraz jej naturalne bariery,

• struktura rośliny,

• obecność substancji antydrobnoustrojowych,

• wewnątrzkomórkowa mikroflora rośliny

Czynniki zewnętrzne

• klimat,

• wilgotność,

• stanowisko,

• metoda zbioru,

• warunki suszenia,

• postać,

• obróbka technologiczna,

• opakowanie i warunki przechowywania,

• zanieczyszczenie podczas obróbki

1. Astaksantyna – organiczny związek chemiczny z grupy ksantofili. Jest metabolitem zeaksantyny i kataksantyny. Jak wiele innych karotenoidów, rozpuszcza się w tłuszczach.

Głownym źródłem mikroalgi zielenice Heamatococcus pulvialis. Występuje w ciele jednokomórkowych glonów, drożdży, łososi, pstrągów, kryli, krewetek, raków i innych skorupiaków, a także w piórach niektórych ptaków. Jest odpowiedzialna za czerwony kolor mięsa łososia i krewetek. Powszechnie występuje w ciele kriofilnych glonów, takich jak zawłotnia śnieżna. Pełni u nich funkcję filtra chroniącego przed ultrafioletem.

1. Escyna, β-escyna, saponozyd triterpenowy hamuje działanie hialuronidazy; działa p/zapalnie, p/obrzękowo, p/agregacyjnie, zwiększa elastyczność naczyń krwionośnych, zmniejsza ich przepuszczalność, usprawniając krążenie limfatyczno-żylne; stosowana w stanach zapalnych naczyń krwionośnych, żylaków podudzi i odbytu, w stanach pourazowych i pooperacyjnych. escyna - Hippocastani fructus/semen/cortex/flos,Aesculus hippocastanum

1. Genisteina:

• izoflawon, fitoestrogen, aglikon

• występowanie: nasiona soi i produkty sojowe tj. mleko, proszek

Działanie:

• Glikozydy są hydrolizowane przez bakterie jelitowe do aglikonów

• wiążą się do receptorów estrogenowych

• zmniejszają objawy menopauzy i ryzyko osteoporozy

• zapobiegają nowotworom piersi, prostaty, okrężnicy

• azjaci jedzą więcej soi i maja mniej chorób estrogenozależnych

genisteina
- izoflawony
- w Solae semen (nasiona soi)
- działanie p/robacze; silne działanie cytostatyczne i cytotoksyczne wobec komórek zdrowych oraz nowotworowych - prowadzi do apoptozy; również wiążą się z receptorami estrogenowymi, co łagodzi objawy menopauzy, jednak zwiększa ryzyko osteoporozy; zapobiega nowotworom piersi, prostaty i okrężnicy (przynależność do fitoestrogenów)

1. Lecytyna:

• w żółtku jaj, oleju z nasion soi i rzepaku

• we frakcji lipidowej jest rozpuszczalna w wodzie

• źródło NKT choliny i inozytolu

• prekursor acetylocholiny

• zwiększa wrażliwość receptorów na ACh

• ułatwia zapamiętywanie,

• hamuje rozwój depresji, demencji, chorób degeneracyjnych OUN(SM Alzheimer)

• wpływa na gospodarkę lipidową, obniża poziom cholesterolu we krwi

• przeciwdziała marskości wątroby, usprawnia jej funkcje trawienne

• podwyższa aktywność grasicy, reguluje odporność komórkową

• prekursor substancji o właściwościach p/ zapalnych

• emulgator antyoksydant obniża napięcie powierzchniowe

Mechanizm działanie zastosowanie:

1. Gorycze (amara)

Wspólna cecha: silnie gorzki smak

Podane doustnie:

• Drażnią receptory smakowe grzbietu języka, odruchowo pobudzają ośrodek wydzielniczy nerwu błędnego

• Bezpośrednio pobudzają wydzielanie gruczołów żołądkowych, długotrwale zwiększają leukocytozę trawienną.

Efekt Zwiększenie wydzielania soku żołądkowego, śliny, soku trzustkowego, wzmaganie łaknienia, hamowanie głodowych skurczy żołądka, ułatwienie trawienia.

Ocena surowców goryczkowych wg FP:

Wskaźnik goryczy metodą smakową wobec chininy = wartość największego rozcieńczenia preparatu / wyciągu z surowca, wykazującego jeszcze smak gorzki.

Środki gorzkie podaje się przed jedzeniem – 15-30 minut przed posiłkiem.

Brak działania po:

• Znieczuleniu kokainą języka jamy ustnej

• Przecięciu nerwów językowo gardzielowych

• Zatruciu zwojów nikotyną po podaniu leków o działaniu atropinowym

• Przy zmianach zanikowych błony śluzowej żołądka (przewlekły alkoholizm)

Nieznacznie drażnią błony śluzowe przewodu pokarmowego, mogą być stosowane przy objawach niedokwaśności i bezsoczności.

Gorycze – IRYDOIDY GLUKOZYDOWE:

• Aukubina Plantago sp

• Werbenalina Verbenae herba

• Harpagozyd Harphagophyti radix

• Asperulozyd Vaccinium sp.

• Logalina Menyanthes trifoliatae folium WG 2000

Gorycze – SEKOIRYDOIDY

• Gencjopikryna Gentianae radix

• Amarogentyna Gentianae tinctura

• Swertiamaryna Centaurii herba

• Oleuropeina Oleae folium

• Foliamentyna Menyanthes trifoliatae folium

Gorycze – LAKTONY SESKWITERPENOWE

• Knicyna Cnici benedicti herba

• Absyntyna, Artabsyna Absinthi herba

• Cynaropikryna Cynarae folium, Cynarae folii extractum siccum

• Tetrahydroridentyna B – Taraxaci radix

• Glikozydy kwasu taraksynowego i dihydrotaraksynowego -> Taraxaci officinalis herba cum radicae

• Laktucyna, Laktukopikryna Cichorii radix

Gorycze – DITERPENY

• Marubina Marrubii herba 0.07% olejku

• Marubina + glechomina Glechomae hederaceae herba

• Karnozol (pikrosalwina) Salviae officinalis folium 0.15% olejku

• S.fructicosa – krzewiasta/grecka Salviae trilobae folium 0.18% olejku

• Olejki powodują sekrecję oskrzeli

• Cholegran Ziele szanty, Kwiat rumianku, Liść mięty, Kora kruszyny, Korzeń rzewienia

• Amarosal syrop Ziele szanty, Liść melisy, Ziele krwawnika, Owoc kopru włoskiego.

Gorycze – TRITERPENY

Kukurbitacyny Cucurbitaceae (Bryoniaceae, Scrophulariaceae)

Kwasyna Quassia Amara / Quasiae signum (działanie przeciwpasożytnicze, przeciwrobacze)

Limonina Citrus sp.

Gorycze – NIETERPENOIDOWE

Flawonol: kwercetyna (niedojrzałe owoce)

Polimetylenowane flawony: tangeretyna, nobiletyna (niedojrzałe owoce)

Flawanony:
naryngina, hesperydyna (sok grejpfrutowy)
2% olejku/naryngina TLC (owocnia pomarańczy gorzkiej)
8% flawonoidów/nyrangina (kwiat pomarańczy gorzkiej)

Alkaloid: chinina (kora chonowa)

Pochodne floroglucyny: humulon, lupulon (Szyszka chmielu)

Cukry: gencjobioza (korzeń goryczki)

Pochodne pregnanu: kondurangina (kora kondurango)

1. Fitoestrogeny - organiczne związki chemiczne zawarte w roślinach, działające w organizmie ludzkim na podobieństwo estrogenów. Siła działania zawiera się pomiędzy 1/500 a 1/1000 działania 17ß-estradiolu. Najczęstszym źródłem fitoestrogenów są produkty sojowe zawierające izoflawony, głównie genisteinę i daidzeinę.

Klasy fitoestrogenów: - izoflawony (ang. isoflavones) - lignany (ang. lignans) - pochodne kumenu - laktony rezorcyny

Działanie diety bogatej w fitoestrogeny:

- wydłużenie cyklu miesięcznego , - łagodzi objawy menopauzy, - zmniejsza ryzyko osteoporozy, - zmniejsza ryzyko miażdżycy naczyń krwionośnych, - zmniejsza ryzyko raka piersi oraz endometrium u kobiet, - zmniejsza częstość powiększenia prostaty u mężczyzn.

Przykłady:

Agni casti fructus – Owoc niepokalanka

Związki czynne surowca wykazują powinowactwo do receptorów estrogenowych alfa ( ER-alfa) i beta (ER-beta).

Stosowany:

- w celu złagodzenia dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) takich jak: ból piersi, obrzęki

drażliwość, stany depresyjne,

- w zaburzeniach miesiączkowania ( nieregularne cykle, skąpe, częste, bolesne miesiączki),

- w celu zmniejszenie dolegliwości okresu klimakterium,

- w trądziku.

Cimicifugae rhizoma – Kłącze pluskwicy

Grupa związków – glikozydy triterpenowe.

Glikozydy triterpenowe wiążąc się z receptorami estrogenowymi selektywnie hamują sekrecję hormonu lutenizującego LH. Wynikiem tego działanie jest zmniejszenie symptomów okresu przekwitania takich jak: zaburzenia naczyniowo-ruchowe ( uderzenia gorąca, obfite pocenie się), zaburzenia psychiki, pobudzenie nerwowe, zmiany zanikowe pochwy.

Surowiec stosowany jest też w celu łagodzenia dolegliwości PMS i w zaburzeniu miesiączkowania.

Surowiec i jego przetwory mogą być stosowane alternatywnie do hormonalnej terapii zastępczej.

1. Fitosterole

Wyróżniamy dwie grupy fitosteroli:

• Δ⁵sterole: β-sitosterol, daukosterol(3-O-glukozyd β-sitosterolu), stigmasterol, kampesterol, brassikasterol, klerosterol

• Δ⁷sterole: spinasterol, awenasterol

Działanie:

• hamują działanie α-reduktazy i aromatazy

• wykazują interakcję z metabolizmem i wpływem testosteronu na gruczoł krokowy

• utrudniają wiązanie DHT do receptorów androgenowych

• spazmolityczne, przeciwobrzękowe, przeciwzapalne

• obniżają poziom cholesterolu do biosyntezy testosteronu

• łagodzą objawy przerostu prostaty, pieczenie, trudności w oddawaniu moczu

• przeciwdziałają zakażeniom bakteryjnym i stanom zapalnym gruczołu krokowego

Przykłady:

• owoc palmy sabalowej

• kora śliwy afrykańskiej

• olej z nasion dyni

• olej kukurydziany

• ekstrakty pyłkowe z roślin rosnących na pd.Szwecji

• β-sitosterol z Pinus Picea i Hypoxis

• olej z owoców awokado-> wpływa też na metabolizm tkanki łącznej

1. Gdzie znajduje się kwas γ-linolenowy

kwas gamma linolenowy - głównie w olejach słonecznikowym – 71% i lnianym

- Oenotherae oleum virginum– olej wiesiołkowy bezp. tłoczenia

Oenothera biennis – wiesiołek dwuletni

- Boraginis oleum – olej ogórecznikowy

Borago officinalis – ogórecznik lekarski

- Ribes nigri oleum – olej z czarnej porzeczki

Ribes nigrum – porzeczka czarna

- Spirulina- rodzaj sinic

4. Kawapirony:

• pochodne fenylopropanoidów z nienasyconym α-pironem

• przykłady: metystycyna, jangonina, kawaina i ich dihydropochodne

• z kłączy Kava kava otrzymuje się napój poprzez moczenie ich w wodzie lub żucie w celu emulgowania substancji czynnych (fuj)

Działanie:

• dobre samopoczucie

• zmniejsza napięcie mięsni szkieletowych

Zastosowanie:

• niepokój , napięcie nerwowe, pobudzenie, bezsennosć

• alternatywa dla trócyklicznych antydepresantów i benzodiazepin

• w PL wycofane bo były przypadki uszkodzenia wątroby

5. CLA – nienasycony kwas tłuszczowy, Najlepiej zbadana i udokumentowana właściwość kwasu linolowego to jego zdolność do redukowania tkanki tłuszczowej, zwiększania masy mięśniowej i poprawy przemiany materii. Ustalono, że substancja ta blokuje enzym, umożliwiający przenikanie tłuszczu do komórek tłuszczowych, co prowadzi do ich powiększania się i w efekcie tycia. Wystepuje w olejach, ale glownie w mięsie i mleku, także o

1. niestrawność (zielarnia),

SZUKAĆ W TABELKACH Z ZIELARNI

1. przerost gruczołu krokowego (zielarnia)

6. Przetwory roślinne – wymienić i opisać sporządzanie

PREPARATY ROŚLINNE ZAWIERAJĄ PRZETWORY ROŚLINNE

1. Nalewki (Tincturae)

Otrzymywane 2 metodami:

- maceracja (1:5) – w maceratorze odpowiednio rozdrobniony surowiec zalewamy etanolem w stosunku 1:5. Pozostawiamy zamknięty na 7 dni w temperaturze pokojowej, bez dostępu światła, często mieszając. Po wytrawieniu i wyciśnięciu surowca cały macerat pozostawia się na 3 dni w temperaturze poniżej 15’C. Następnie cedzimy i uzupełniamy etanolem do żądanej objętości.

- perkolacja (1:10) – odpowiednio rozdrobniony surowiec zwilżamy alkoholem i pozostawiamy do spęcznienia na 2-3 h. Przenosimy do perkolatora, zalewamy alkoholem. Po 24 h otwierany kran i zbieramy perkolat, uzupełniając ubywający rozpuszczalnik w perkolatorze. Po zakończeniu perkolacji surowiec odciska się, a połączone płyny wyciągowe pozostawia się na 3 doby w temp. do 15’C i cedzi.

Przykłady: Tincturae Arnicae, T. Calendulae, T. Ginkgo bilobae, T. Calendulae, T. Menthae piperitae, T. Salviae, T. Tormentillae, T. Valerianae, T. Adonidis vernalis, Opium tinctura simplex

2. Wyciągi (Extracta)

Mogą to być wyciągi płynne (Extracta fluida) 1:1

wyciągi gęste (Extraxta spissa) do 30% wody

wyciągi suche (Extraxta sicca) do 5% wody

Otrzymywane są metodami maceracji lub perkolacji różnymi rozpuszczalnikami (etanol, mieszanina metanolu z woda, glicerolem, glikolem, olejem).

Przykłady: Extractum Belladonnae fluidum, E. Thymi fluidum, E. Ginkgo bilobae

3. Soki (Succi)

- Płynne świeże - otrzymywane są ze świeżych roślin leczniczych, wykorzystuje się zielone części nadziemne, owoce, cebule, kłącza, korzenie.

Otrzymywane są przez wyciśnięcie w prasie ich soku komórkowego - zmiażdżenie, następnie mętny sok poddajemy przesączaniu lub odwirowaniu. Później przeprowadzamy klarowanie – poprzez sedymentację + sączenie, ogrzanie (skoagulowanie białek, strącenie błonnika, chlorofilu) + sączenie, bądź użycie enzymów hydrolizujących (esteraza i glikozydaza, rozkładają pektyny). Metoda klarowania zależy od substancji balastowych oraz właściwości substancji czynnych.

- Płynne stabilizowane – Otrzymywane są ze świeżych surowców roślinnych po wstępnym unieczynnieniu enzymów. Najczęściej stosowanym inhibitorem jest etanol.

Surowiec poddaj się działaniu par etanolu 95% w autoklawie pod ciśnieniem 0,2 MPa przez 2-4 h. Sok stabilizowany otrzymuje się z tak przygotowanego surowca przez jego macerację, następnie zbiera się płyn wyciągowy, który podlega procesowi odbalastowania – sedymentacja makrocząsteczek, na końcu wykonujemy sączenie.

- Zagęszczone (10:1) – wykorzystywane w przem. spożywczym

- Suszone rozpyłowo

Przykłady: Succus Hyperici, S. Taraxaci, S. Millefolii, S. Bardanae, S. Urticae, S. Echinaceae, S. Betulae, S. Farfarae

4. Intrakty – alkoholatury stabilizowane (Intracta, Alcoholaturae)

Są to preparaty otrzymywane przez wytrawienie świeżych surowców zielarskich etanolem (80-95%). Obecnie otrzymuje się wyłącznie alkoholatury stabilizowane. Stabilizację przeprowadza się parami wrzącego etanolu, unieczynnieniu ulegają enzymy.

Świeży surowiec poddajemy działaniu par wrzącego etanolu 95% w autoklawie przez 3-5 min pod ciśnieniem 0,1-0,2 MPa, następnie przeprowadzamy macerację w temp. pokojowej przez 12 h, stosunek surowca do rozpuszczalnika 1:1. Otrzymany wyciąg ulega odbalastowaniu przez sedymentacje, wykonujemy sączenie.

Przykłady: Intracta Crataegi, I. Hippocastani, I. Hyperici, I. Melissae, I. Valerianae, I. Visci