Przedmiot i zadania teorii wychowania

1. Przedmiotem teorii wychowania jest wychowanie w wąskim jego rozumieniu – intencjonalne.

• Wychowanie intencjonalne – celem jest kształtowanie postaw i innych cech osobowości u dzieci młodzieży wraz ze stwarzaniem warunków umożliwiających im samoaktualizację poprzez wykorzystanie możliwości i ich potencjału.

• Cel wychowania – to w powyższym ujęciu kształtowanie postaw i cech osobowości

1. Istota postaw

• Postawą pewnego człowieka wobec pewnego przedmiotu jest ogół dyspozycji do oceniania tego przedmiotu i emocjonalnego na niego reagowania oraz ewentualnie towarzysząca tym dyspozycjom wiedza o przedmiocie i podejmowane działania zorientowane na ten przedmiot.

• Struktura postawy:

• Komponent emocjonalno-oceniający – są to określone emocje, które wynikają z bezpośredniego kontaktu podmiotu z przedmiotem postawy oraz wartości, które regulują ową interakcję. Komponent ten ma postać konstytutywnego dla zaistnienia postawy

• Komponent poznawczy – wiedza o przedmiocie postawy

• Komponent behawioralny – działania jakie podejmuje podmiot w odniesieniu do przedmiotu postawy

• Rodzaje postaw (w zależności od zawartości komponentalnej)

• asocjacja afektywna – komponent emocjonalno-oceniający (np. stereotypy, stygmaty społeczne)

• postawa poznawcza – komponent emocjonalno-oceniający i poznawczy (np. wobec zdarzeń hist.)

• postawa behawioralna – komponent emocjonalno-oceniający i behawioralny (np. zachowania subkultur wobec innych)

• postawa pełna – komponent emocjonalno-oceniający, poznawczy i behawioralny

1. Samoaktualizacja – wiąże się z doświadczaniem podmiotu w zakresie własnego „ja” z uwzględnieniem własnych możliwości i potencjału.

2. Zadania teorii wychowania

1. Gromadzenie i systematyzowanie wiedzy na temat wychowania intencjonalnego

2. Formułowanie celów realizowanych w procesie wychowania (*teleologia – nauka o celach wychowania)

3. Projektowanie działalności wychowawczej umożliwiającej realizację celów – proces wychowania

4. Eksplantacja czynników psychospołecznych warunkujących efektywność działalności wychowawczej

• Teoria wychowania jest więc subdyscypliną pedagogiczną zajmującą się celami, sposobami i warunkami intencjonalnej działalności wychowawczej

1. Funkcje teorii wychowania

1. Poznawcza – gromadzenie wiedzy o człowieku i rzeczywistości, w której on funkcjonuje

2. Generalizująca – porządkowanie, systematyzowanie i łączenie wchodzących w skład teorii wychowania twierdzeń i sądów w logiczną całość

3. Deskryptywna – rzetelny opis rzeczywistości wychowawczej

4. Komunikatywna – dostarczanie informacji o rzeczywistości wychowawczej w języku zrozumiałym dla teoretyków i praktyków uprawiających wychowanie

5. Praktyczna – chodzi o użyteczność praktyczną formułowanych na gruncie teorii wychowania twierdzeń

6. Heurystyczna – formułowanie nowych problemów i hipotez w odniesieniu do wychowania intencjonalnego

7. Prognostyczna – umiejętność przewidywania faktów i zjawisk istotnych dla wychowania intencjonalnego

8. Ewaluacyjna – poddawanie ocenie zjawisk i faktów badanych na gruncie teorii wychowania z perspektywy określonego systemu wartości