PRZEDMIOT BADAŃ TEORII WYCHOWANIA

Teoria wychowania:

• Słownik pedagogiczny wg Okonia - jest to dyscyplina uważana w Polsce za jedną z podstawowych nauk pedagogicznych. Zajmuje się problematyką celów, treści, metod i organizacji wychowania moralnego, społecznego, kulturalnego, estetycznego i fizycznego

• W tej definicji ujęte zostało to co jest zasadniczą teorią wychowania

• Tchorzewski - zwrócił uwagę na termin teorii - przez teorię rozumie się pewną usystematyzowaną wiedzę obejmującą szereg praw a także definicji. Teoria wychowania jest jedną z podstawowych subdyscyplin pedagogiki i wyróżnia ją to, że ujmuje wychowanie jako zjawisko mające podłoże społeczne (byt społeczny) czyli takie które jest wytworem przynajmniej dwóch ludzi. Cechą wychowania jest zatem zachodzenie relacji między tymi osobami. W ramach tej relacji podmiot wychowujący kierując się powszechnie uznanym dobrem umożliwia.

• Błoniewicz - przedmiotem teorii wychowania są wszelkie świadome oddziaływania wychowawcze, ich uwarunkowania, przebieg i skutki

• Mieczysław Łobocki - jest jedną z podstawowych dyscyplin pedagogiki obok pedagogik ogólnej, dydaktyki i historii wychowania.

• Wąskie znaczenie - kształtowanie postaw, ich cech osobowości, dzieci i młodzieży, ale to ujmuje się łącznie z warunkami wychowania

• Bogusław Śliwerski - jest niezaksjomatyzowaną, jedną z podstawowych subdyscyplin pedagogiki jako nauki. Przedmiotem badań teorii wychowania jest usystematyzowana, spójna, uporządkowana wiedza o wychowaniu w jego celach, treściach, metodach, formach, środkach i uwarunkowaniach

Dwa znaczenia teorii wychowania:

• Znaczenie szerokie - oznacza uogólnienia dokonywane na podstawie naukowej analizy rzeczywistości, które zmierzają do sformułowania twierdzeń o tej rzeczywistości, mogą być analityczne i empiryczne

• Znaczenie wąskie - przez teorię rozumie się sądy, które odnoszą się do wielu faktów szczegółowych jako ich uzasadnienie lub wyjaśnienie

Teoria naukowa dostarcza wiedzy o zjawiskach, o związkach, właściwościach i relacjach między nimi. Jest zbiorem uporządkowanych prawidłowości (opartych na analizach naukowych) wewnętrznie spójnych i konstrukcyjnie logicznych.

Podział teorii:

• Zaksjomatyzowane (formalne, dedukcyjne) charakteryzują się dużą logiczną spójnością, występują aksjomaty i terminy pierwotne

• Redukcyjne (empiryczne, indukcyjne) typowe dla nauk z pogranicza

• Empiryczne - teorie optymalizacyjne i eksplikacje (badanie czynności dośw.)

• Nieempiryczne - teorii normatywne i metateorie (eksponuje się czynności teoretycznie)

Typy badań:

• Stosowane

• Podstawowe

Potoczna definicja teorii wychowania - jest to swoisty rodzaj refleksji osobistych, drogo rozsądkowej wiedzy o wychowaniu będącej zbiorem wewnętrznie ze sobą powiązanych przekonań.

Leppert: prowadził badania empiryczne na temat potocznej teorii wychowania i wyodrębnił jej cechy:

• Przeciwieństwo naukowej teorii wychowania

• Powstaje na drodze przednaukowego wychowania

• Jest określona za pomocą języka potocznego

• Nie zawsze jest uświadomiona

Podejścia do teorii wychowania (niesłuszne);

• Wychowanie jako dziedzina praktyki społecznej ulega pewnym wpływom, jest konstruowane przez refleksje, doświadczenia podmiotów indywidualnych

• Wychowanie jest analizowane w oparciu o poznanie naukowe, z tego też względu mamy do czynienia z wieloma teoriami wychowania zarówno tych naukowych jak i osobistych

Klasyfikacja teorii wychowania:

• Formalno - leksykalna - teoria wychowania może być uważana za samodzielną dyscyplinę pedagogiki jak i subdyscyplinę w strukturze nauk pedagogicznych

• Teoretyczno - metodologiczna - nawiązuje do genezy rozwoju teorii wychowania, z tego punktu widzenia traktuje się teorię wych. jako subdyscyplinę

Przedmiotem badań jest działalność wychowawcza, intencjonalna, świadoma związana z procesem kształtowania cech i innych osobowości, postaw dzieci i młodzieży. Jest związana z tworzeniem właściwych warunków, odpowiednich dla samorozwoju, urzeczywistniania możliwości w zakresie społecznym, kulturalnym, religijnym, moralnym.

Obszary teorii wg Nowaka:

• Formownia celu wychowania ukazywanie zawiązanych z nim wartości, a zwłaszcza powinności w wyrażanych ideałach, normach i zasadach wychowania

• Projektowanie działalności wychowawczej skupionej na sposobach w realizowaniu określonych celów wychowana oraz urzeczywistniania swojego człowieczeństwa i swoich możliwości przez wychowanków

• Uwarunkowania i okoliczności wpływające na skutki działalności wychowawczej wyznaczone relacyjnym i interpersonalnym charakterem procesu wychowawczego

• Wskazanie na istotę tu wychowawczego zarówno w odniesieniu do rzeczywistości wychowawczej jak do projektów i perspektyw oddziaływania

---