Przyczyną wytwarzania, produkowania są nasze potrzeby.

Potrzeba uczucie braku w organizmie na tle różnego rodzaju procesów.

stan domagający się zaspokojenia

POTRZEBY

1. Jednorazowe (dom)- powtarzalne (jedzenie)

2. teraźniejsze -przyszłe

3. indywidualne- zbiorowe

4. komplementarne (uzupełniające się: samochód-paliwo) – substytucyjne(zamienne: masło-margaryna)

DOBRO- rzecz/czynność, która zaspokaja potrzeby ludzkie

W ekonomi wszystkie dobra konsumujemy.

DOBRA:

1. publiczne – wiele osób może z nich korzystać, dostęp do nich jest nieograniczony

2. prywatne- konsumowane wyłącznie przez osobę-właściciela, ograniczony dostęp

Potrzeb jest nieograniczenie wiele, zaś dóbr ograniczona ilość. Należy więc odpowiednio gospodarować.

GOSPODAROWANIE- dokonywanie wyboru jak najlepiej zaspokoić nasze potrzeby. Składa się ono z 3 elementów:

1. PRODUKCJA- świadoma i celowa działalność człowieka polegająca na wytwarzaniu dóbr w celu zaspokojenia potrzeb.

Elementami procesu produkcji są

1. ŚRODKI PRACY – przedmioty przy pomocy których, przekształcamy przedmiot pracy

2. PRZEDMIOTY PRACY- to co przekształcamy w procesie produkcji

ŚRODKI PRACY + PRZEDMIOTY PRACY = ŚRODKI PRODUKCJI

Ahistoryczność pracy- pokazuje nam, że odkąd człowiek istnieje, to pracuje. Praca towarzyszy człowiekowi od zawsze.

Czynniki produkcji:

-praca- wydatkowanie mięśni, mózgu i energii człowieka

-ziemia- zasoby naturalne, grunty pod tereny rekreacyjne, jako teren pod zabudowę i grunty uprawne

-kapitał – dobro inwestycyjne, samo powielające się, wartość przynosząca wartość dodatkową (zysk)

-organizacja produkcyjna

TOWAR- produkt pracy ludzkiej przeznaczony na sprzedaż

1. WYMIANA- obrót towarowy – przemieszczanie się towarów od producenta do konsumenta (za pomocą handlu)

2. KONSUMPCJA- użycie lub spożycie dóbr

RACJONALNE GOSPODAROWANIE I RACHUNEK EKONOMICZNY

Rozwód produkcji na skale masową u wykroczenie jej poza ramy produkcji naturalnej, spowodowało odejście od tradycyjno- zwyczajowego sposobu gospodarowania.

Cele gospodarowania zaczęły wykraczać poza własne bezpośrednie potrzeby producenta. Zmuszało to do poszukiwania nowych i skuteczniejszych środków i metod osiągnięcia nowych celów. Tymi nowymi celami było m.in. osiąganie jak największych korzyści materialnych- zysków. W ten sposób proces gospodarczy w coraz większym stopniu zaczął opierać się na własnym rozumie, doświadczeniach, kwalifikacji a w mniejszym stponiu na tradycji i cudzych przyzwyczajeniach.

Racjonalność gospodarowania to nic innego jak gospodarowanie rozumne, mądre, podporządkowane najlepszemu z możliwych sposobów zaspokajania potrzeb.

Racjonalne gospodarowanie, wykorzystuje dwie zasady. Zasady e polegają na tym że maksymalny stopień realizacji podstawowego celu osiąga się postępując w tej sposób żeby:

1. MAKSYMALIZACJA EFEKTÓW -> przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny stopień realizacji celu (mam środki, staram się osiągnąć jak najwięcej)

2. MINIMALIZACJA NAKŁADÓW-> przy danym stopniu realizacji celu, użyć minimum nakładu środków (mam cel, staram się go osiągnąć jak najmniejszym nakładem środków)

Pierwszy wariant (a) nazywa się zasadą największego efektu lub zasadą największej wydajności.

Drugi wariant (b) nazywa się zasadą najmniejszego nakładu, lub zasadą oszczędności środków.

Sposób zużycia środków zgodnie z zasadami racjonalnego gospodarowania nazywa się optymalnym zyżyciem środków.

Użycie środków odbiegające od optymalnego nazywa się marnotrawieniem- przejawem nieracjonalnego gosp.

W celu zracjonalizowania całej działalności gospodarczej trzeba określić 3 obszary:

- cel działalności

-środki realizacji celu

- metody osiągnięcia celu

Kryterium racjonalności celu: słuszność

Kryterium racjonalności środków: ekonomiczność

Kryterium racjonalności metod: skuteczność.

Działanie racjonalne – działanie słuszne, ekonomiczne, skuteczne.

RACHUNEK EKONOMICZNY

Narzędziem wykorzystania zasad racjonalnego gospodarowania jest rachunek ekonomiczny. Jest to sposób mierzenia efektów i działalności gospodarczej, który sprzyja w podejmowaniu racjonalnych decyzji.

Rachunek ekonomiczny może być wykorzystany tylko wówczas, gdy istnieją różne możliwości rozwiązywania danego problemu gospodarczego. Tam gdzie nie ma żadnych możliwości a więc gdzie istnieje jedno rozwiązanie, nie ma miejsca na rachunek ekonomiczny. Wówczas to decyzja gospodarcza jest wynikiem jakiś racji nie zaś zastosowania rachunku ekonomicznego. Rachunek ekonomiczny narzuca myślenie alternatywne tj. albo to albo inne rozwiązanie.

Elementami rachunku ekonomicznego są :

-funkcja celu - warunki ograniczające

-parametry rachunku

FUNKCJA CELU

Stanowi ona podstawę kryterium wyboru określonego rozwiązania spośród wielu z możliwych i wewnętrznie spójnych wariantów rozwiązań. Funkcją celu lub celem może być:

-MIKOEKOMOMIA: maksymalizacja zysku, zbudowanie marki, zdobycie nowych rynków, minimalizacja kosztów,

-MAKROEKOMOMIA: ograniczenie bezrobocia, pobudzenie wzrostu, likwidacja deficytu budżetowego

PARAMETRY RACHUNKU EKOMOMICZNEGO
To dane które prowadzący rachunek musi ując w rachunku ekonomicznym, lecz nie ma na nie wpływu:
kurs walut, podatki, cło, taryfy przewozowe, ceny surowców (paliw), oprocentowanie kredytów, itp.

Jak więc widzimy parametry rachunku podane z zewnątrz mają wpływ na wynik zastosowania efektów i nakładów.

WARUNKI OGRANICZAJĄCE

Tworzą ramy możliwych rozwiązań. Znając cel i parametry rachunku można opracować wiele wariantów osiągnięcia celu. Nie wszystkie warianty mogą być jednak realne, czyli możliwe do wprowadzenia w życie.

Dzieje się tak za sprawą warunków, które ograniczają możliwości wyboru np. problemy ekologiczne, protesty mieszkańców, prawo.

GOSPODARKA RYNKOWA

Początki gospodarki rynkowej (towarowej) wiążą się z rozwojem społecznego podziału pracy, specjalizacją produkcji oraz wzrostem roli własności prywatnej. Pierwsze początki gospodarki rynkowej sięgają VI lat p.n.e.

czyli momenty rozpadu wspólnoty pierwotnej na plemiona z powodu dokonania się podziału pracy.

Podziały pracy= powstanie własności prywatnej

1. Pierwszy wielki podział pracy to wyodrębnienie się rolnictwa, rybołówstwa, pasterstwa.

2. Drugi wielki podział pracy to powstanie rzemiosła (skutek doskonalenia się narzędzi)

3. Powstanie wymiany towarowej czyli handlu przyczyniło się do rozwoju miast.

Gospodarka rynkowa to sposób gospodarowania w którym ludzie specjalizują się w wykorzystywaniu określonych czynności wytwórczych, większość swoich potrzeb zaspokaja się w wyniku dobrowolnej wymiany.

Gospodarka rynkowa zbudowana jest na bazie rynku, który spełnia rolę głównego weryfikatora wielkich zachowań gospodarczych. Decyzje o powodzeniu podmiotu, gdy ten działa zgodnie z jego prawami i oczekiwaniami lub też prowadzi do jego upadku, gdy ten postępuje wbrew jego woli.

Warunki istnienia gospodarki rynkowej:

1. prawo własności – prawo do posiadania kapitału

2. prawo do swobodnego tworzenia się podmiotów gospodarczych

3. prawo do swobodnego określania profilu produkcji

4. prawo do swobodnego kształtowania cen i warunków obrotu bez ingerencji państwa

5. prawo do stosowania tzw. AUTONOMI TARYFOWEJ ( zasady że państwo nie ingeruje w zasady między pracownikiem i pracodawcą)

Cechy gospodarki rynkowej :

1. dominująca w gospodarce własnośc prywatna.

2. rynkowa alokacja zasobów (idziemy ze swoim kapitałem tam, gdzie możemy najwięcej zarobić, rynek dokonuje wyceny i pokazuje kierunki do inwestowania

3. dobrowolność uczestnictwa, oznacza że nie ma przymusu administracyjnego, że zarówno ludzie jak i podmioty gospodarcze czyli firmy uczestniczą w procesach gospodarczych dobrowolnie, nie z przymusu administracyjnego. Umowy między podmiotami gospodarczymi zawierane są za pomocą celu, zatem więzi między podmiotami mają charakter ekonomiczny a nie administracyjny.

4. Każdy towar w gospodarce rynkowej ma swoją cenę. Z jednej strony jest ona wynikiem kosztów produkcji i określonego zysku, zaś z drugiej strony relacji popytu do podaży na rynku. W gospodarce rynkowej cena jest nośnikiem informacji dla producentów, konsumentów, stanowi dla nich kryterium wyboru. Producenta informuje o opłacalności produkcji a konsumenta- czy go na dany produkt stać.

5. Ryzyko- przedsiębiorcy wnoszą do działalności kapitał i ponoszą główne ryzyko jego utraty lub pomnożenia.

6. Przedsiębiorczość- gospodarka rynkowa jest typem gospodarki dla ludzi przedsiębiorczych, którzy swoją postawą będą ‘pociągali” innych

7. Konkurencja- współzawodnictwo, rywalizacja a czasami walka pomiędzy różnymi podmiotami gospodarczymi w dążeniu do osiągnięcia tego samego lub podobnego celu (sprzedaż swego towaru)

ZALETY I SŁABOŚCI GOSPODARKI RYNKOWEJ:

1. SŁABOŚCI:

-> bezrobocie,

-> rozwija się cyklicznie- występują kryzysy

-> monopole i silna konkurencja prowadzą do upadku małych rodzinnych firm

-> rozwarstwienie społeczne na biednych i bogatych

II ZALETY:

-tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych
-efektywny system motywacyjny
-duża innowacyjność gospodarki
-dyscyplina finansowa przedsiębiorstw,związana z konkurencją i zasadą samofinansowania działalności gospodarczej
-tendencja do samodzielnego ustalania się równowagi rynkowej
-duża elastyczność gospodarki
-dobre zaopatrzenie sklepów

FUNKCJE CEN

Cena to kategoria ekonomiczna, nierozerwalnie zwiazana ze stosunkami towarowo-pieniężnymi w których dominującą formą więzi między podmiotami są akty kupna i sprzedaży. W teorii cen poszukujemy odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania:

1. jakie warunki kształtują ceny ? (reguły ustalania cen)

2. jakie jest znaczenie ceny w gospodarce? ( funkcje cen)

Odpowiadając za punkt wyjścia można przyjąć zjawiska z którymi spotykamy się w życiu codziennym, a więc to że towary na rynku pojawiają się z cenami. Jeśli przyjąć, że ustalający cenę nie znają kategorii wartości gospodarczej to na pewno znają koszty, które wydatkują na produkcję dóbr. Do kosztów doliczane są składniki które tworzą dochód podmiotów gospodarczych. Na poziom cen mogą wpływać następujące czynniki:

- pozycja sprzedawcy

- podaż

- popyt

- działalnośc państwa

Ocenę pozycji sprzedawców możemy określać przez ich ilośc. Możemy wyróżnić: konkurencję doskonałą, sytuację oligopolistyczną i monopolistyczną.

Cena w warunkach wolnej konkurencji kształtowana jest przez fakt istnienia dużej liczby sprzedawców z których żaden nie jest na tyle silny by narzucić cenę. W konsekwencji cena jest wyższa od kosztów produkcji, ale jej wzrost jest hamowany przez zachowanie pozostałych sprzedawców. Konkurencja która jest wzajemnym oddziaływaniem podmiotów gospodarczych na siebie, pobudza je do obniżki kosztów, unowocześnienia i ulepszenia wyrobów itp. Siłą pobudzającą wskazane procesy jest chęć zwiększenia zysków i utrzymania się na rynku. Siła wytwórcy- sprzedawcy jest większa niż w warunkach oligopolu i monopolu.

Sytuacja oligopolistyczna oznacza że na rynku jest więcej niż 1 sprzedawca ale jest ich niewielu. Ich decyzje są wzajemnie od siebie bardzo zależne, ponieważ wytwórców wyrobu jest kilku, wejście na rynek innym producentom jest bardzo ograniczone. W efekcie decyzje cenowe jednej firmy wpływają w sposób zasadniczy na możliwość sprzedaży pozostałych, dlatego też decyzje produkcyjne i cenowe są przedmiotem obserwacji pozostałych partnerów. W rezultacie ceny a także postanowienia dotyczące wielkości podaży mają cechy zachowania antykonkurencyjnego.

Tego typu porozumienia jako sprzeczne z interesami odbiorców i gospodarki są prawnie zakazane.

W warunkach monopolu sprzedawca ma konkurentów, może ograniczać lub zwiększać produkcję, cena może być dużo wyższa od kosztów produkcji. Cena monopolowa jest ceną świadomie ustalaną przez monopol prywatny bądź też państwowy. W polityce kształtowania cen monopolista musi uwzględnić szereg okoliczności, takich jak np. charakter produkowanego dobra (produkty masowe), zmiany w dochodów konsumentów, możliwości sprzedaży międzynarodowych itp. Drugą przesłanką wpływającą na kształtowanie się cen są wymogi prawa popytu i podaży na dany towar czy usługę. Na rynku zachodzą zależności typu funkcjonalnego polegające na tym, że zmiany jednej z wielkości powodują zmiany pozostałych.

Ostatnią przesłanką kształtowania się cen jest działalność państwa. Państwo z różnych przyczyn wkracza w procesy kształtowania się cen. Celem aktywnej polityki cen prowadzonej przez państwo, może być:

- ochrona wybranych dziedzin gospodarki (rolnictwo)

-ochrona konsumenta

Do powszechnie stosowanych instrumentów wpływających na poziom cen i cenę równowagi należą: podatki, cła, kontyngenty( obowiązkowe lub dobrowolne ograniczenie) importowe, wyznaczenie cen max i min. Drugą płaszczyzną rozważań w teorii cen jest ich znaczenie w życiu gospodarczym. Ceny pełnią w gospodarce szereg funkcji:

1. funkcja informacyjna

2. rozdzielcza

3. redystrybucyjna

AD 1 – INFORMACJA –

Ceny powinny informować producentów i konsumentów.

Dla producentów zasadniczą informacją jest stopień rentowności wytwarzanych dóbr czy świadczonych usług. Producent musi dokonać kalkulacji (rachunku ekonomicznego) w którym z jednej strony sumuje nakłady przy danych cenach czynników wytwórczych, z drugiej strony efekty sprzedaży po danych cenach. Ceny sprowadzają do wspólnego mianownika nakłady i wyniki, a tym samym obiektywizują alternatywy wyboru.

Konsumenci na podstawie informacji cenowych starają się wydać swoje dochody tak, by możliwie najpewniej zaspokoić swoje potrzeby.

Ad 2 –FUNKCJA ROZDZIELCZA-

W pełni realizowana jest w warunkach równowagi rynkowej. Cena równowagi rynkowej jest to cena która „oczyszcza” rynek. Przy takich cenach nie pojawiają się ani niedobory ani nadwyżki (odzwierciedlają one aktualny układ sił na rynku. Oczyszczające zadanie sprawdza się do tego, że cena eliminuje niesprawnych dostawców i niewypłacalnych odbiorców, preferuje efektywne i wypłacalne podmioty rynkowe.

Fundamentalne znaczenie rozdzielczej, dystrybucyjnej funkcji cen jest to że za jej pośrednictwem sfera produkcji powiązana jest ze sferą konsumpcji. Ceny oddziaływają na poziom dochodów wszystkich podmiotów gospodarczych. Ceny towarów i usług powinny zapewnić odtworzenie nakładów poniesionych na ich wytworzenie oraz nadwyżkę która stanowi dochód przedsiębiorstwa. Płacone od dochodów podatki stanowią dochód państwa. Środki te można odpowiednio przesunąć na potrzeby rozwojowe przedsiębiorstw i cele ogólnokrajowe. Dla pracowników ceny są podstawą do określenia skali ich realnych dochodów.

AD 3 –FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA-

Często spotykamy się z określeniami ceny wysokie, ceny niskie, subwencjonowane lub datowane, podatki cenotwórcze itp. Wymienione wyżej określenia związane są z wykorzystaniem przez ceny funkcji redystrybucyjnej.  Kiedy ma miejsce aktywizacja tej funkcji ;> ?
Jeśli przyjmiemy że ceny z jakichkolwiek przyczyn kształtowane są poniżej lub powyżej wartości- uruchomi się mechanizm redystrybucji dochodów. Ceny wysokie są obciążone np. podatkami, powodując obniżenie dochodów odbiorców i przesunięcie ich na rzecz innych podmiotów np. państwa. W sytuacjach odwrotnych- niskie ceny podnoszą dochody nominalne, zjawisku temu towarzyszy subwencjonowanie- państwo musi zapewnić producentom zwrot poniesionych przez nich kosztów.

Polityka redystrybucji dochodów nominalnych jest często krytykowana za to, że w przypadku niskich cen prowadzi do marnotractwa dostępnych dóbr i usług. W przypadku zaś wysokich cen, do zmniejszania kręgu ich odbiorców.

RYNEK KAPITAŁOWY

Rynek kapitałowy to rynek na którym dokonuje się operacji instrumentami o terminie zapadłości przekraczającymi jeden rok.

Zapadanie to czas od momentu emisji do momentu wykupu.

Próbując zdefiniować ten rynek od strony instytucjonalnej można powiedzieć, ze w jego skład wchodzą wszyscy uczestnicy (osoby prawne lub fizyczne) które tworzą lub ukierunkowują podaż na kapitał i popyt kapitału. Praktycznie cała gospodarka jest polem gry kapitałowej.. Rynek kapitałowy pełni istotne funkcje w gospodarce umożliwiając aktywizację kapitału w drodze emisji różnego rodzaju papierów wartościowych i jego transformacji.

Wynikające z szerokiego wachlarza szerokości możliwości oraz ocenę która kształtuje się w wyniku dokonywania operacji giełdowych.

Rynek pełni funkcję:

-aktywizacyjną- zaopatrzenie

-transformacyjną- przekształcenie

-oceniającą.

Rynek kapitałowy w ścisłym tego słowa znaczeniu jest rynkiem szczególnym- rynkiem papierów wartościowych.

Rynek papierów wartościowych jest ważną częścią nowoczesnej gospodarki. Papiery wartościowe wyniku kapitałowego to dokumentu potwierdzające istnienie określonych praw wartościowych (wierzytelności lub współudziału w kapitale spółki). Stanowią one podstawową formę lokat pieniężnych (akcje), kredytów długoterminowych (obligacje).
Głównymi rodzajami rynku kapitałowego jest rynek akcji i obligacji, chociaż obok nich istnieją inne rodzaje tego rynku, np. rynek prawa poboru akcji itp.

Papiery wartościowe pełnią ważne funkcje:

1. f. finansową

2. f. lokacyjną

3. f. alokacyjną

4. f. redystrybucyjną

AD1. *FUNKCJA FINANSOWA*

W owej funkcji papiery wartościowe służą podmiotom gospodarczym do zgromadzenia środków niezbędnych na rozwój ich działalności. Są to takie podmioty gospodarcze jak:

->spółki akcyjne

->banki

->towarzystwa ubezpieczeniowe

->gminy, państwo.

Emitują one akcje i/lub obligacje nabywane przez inne podmioty gospodarcze i osoby fizyczne.

AD2. *FUNKCJA LOKACYJNA*

Środki ulokowane w papierach wartościowych przynoszą nabywcom określone dochody, dywidenda-akcja i procenty lub odsetki – obligacje.

AD3. *FUNKCJA ALKOKACJNA*

Papiery wartościowe decydują o alokacji kapitału w gospodarce. Przepływ kapitału dokonuje się do gałęzi branż które dają lepsze zyski

AD4. *FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA*

Papiery wartościowe kształtują dochody inwestorów- jedni otrzymują zyski, inni ponoszą straty, a niekiedy nawet tracą w całości zainwestowany kapitał

Rynek kapitałowy składa się z 2 uzupełniających się elementów:

1. rynku pierwotny- na którym następuje emisja papierów wartościowych i występuje ich rozprowadzenie pomiędzy inwestorów.

2. rynek wtórny- na którym następuje późniejszy obrót wyemitowanymi papierami wartościowymi.

AKCJE – papiery wartościowe emitowane przez spółki akcyjne stwierdzające ułamkową własność kapitału akcyjnego.

Możemy je podzielić na akcje:

- zwykłe- będące typowym rodzajem papieru wartościowego, którym dokonywany jest obrót giełdowy.

- uprzywilejowane- gwarantujące ich posiadaczowi dodatkowe uprawnienia [dotyczące głównie prawa głosy i/lub dywidendy] które nie ą przedmiotem obrotu giełdowego.

Do podstawowych praw związanych z własnością akcji należą:

1. prawo do dywidendy - prawo akcjonariusza do udziały w rocznych zyskach wypracowanych przez spółkę akcyjną

2. prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki wraz z prawem głosu

3. prawo poboru nowych akcji- spółki które są dynamicznie rozwijające potrzebują kapitału. Sposobem pozyskiwania kapitału jest emisja i sprzedaż nowych akcji. Prawo poboru ma zastosowanie właśnie w takich przypadkach. Oznacza ono przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnie do akcji już posiadanych. Jest to o tyle istotny, że w przypadku objęcia takiej emisji przez nowy krąg akcjonariuszy nastąpiłoby tzw „rozwodnienie” kapitalu, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego. Korzystając z prawa poboru „starzy” akcjonariusze mają możliwośc zachowania dotychczasowego stanu posiadania w spółce akcyjnej.

4. prawo do określonej części majątku spółki akcyjnej, które może być zrealizowane jedynie w momencie likwidacji spółki i dopiero po zaspokojeniu wierzycieli zewnętrznych.

-GŁÓWNE CZYNNIKI DETERMINUJĄCE RYNOWĄ WARTOŚC AKCJI-

1. Przewidywana stopa wzrostu firm

2. Przewidywana dywidenda

3. wielkość ryzyka związanego z inwestycją

4. poziom rynkowych stóp procentowych

Drugim podstawowym instrumentem rynku kapitałowego są długoterminowe kredyty – OBLIGACJE

OBLIGACJE-> średnio i długoterminowe papiery wartościowe stwierdzające zadłużenie emitenta tych papierów wartościowych w stosunku do ich właściciela.

Właścicielom obligacji przysługują następujące podstawowe prawa:

1. prawo do oprocentowania- którego wysokość i terminy płatności są ustalone w umowie emisyjnej

2. prawo do zwrotu kapitału w terminie jego zapadalności

Podstawową grupą obligacji emitowanych w krajach rozwiniętej gospodarki rynkowej są instrumenty o stałej stopie procentowej. Dla emitenta obligacji są formą zaciągnięcia długu poza bankowego. Dla nabywcy są gwarancją stałego, określonego dochodu.

Obligacje mogą emitować:

->skarb państwa

->miasta, gminy komunalne

->podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną np. banki

->organizacje społeczne posiadające osobowość prawną, które obok działalności statutowej prowadzą działalność gospodarczą

-> fundacje prowadzące działalność gospodarczą.

Do najważniejszych papierów wartościowych zalicza się obligacje emitowane przez instytucje publiczne.

OBLIGACJE SKARBOWE- zasadniczym ich celem jest dostarczenie dodatkowych dochodów do budżetu państwa np. do pokrycia luki budżetowej czyli ujemnej różnicy między wydatkami i dochodami. Po określonym okresie muszą być one jednak wykupione na określonych wcześniej zasadach co stanowi dodatkowy wydatek budżetowy, najczęściej środki na wydatki zdobywa się poprzez następną emisję obligacji. W efekcie metoda ta doprowadza na zasadzie ciągu matematycznego do niezwykle wysokiego długu publicznego.

OBLIGACJE KOMUNALNE- emitowane przez samorządy terytorialne dla finansowania ważniejszych potrzeb mieszkańców danego miasta czy gminy np. poprawa transportu, stanu dróg, budownictwa mieszkalnego itp.

KALENDARIUM:

XV- kształtowanie się giełd

1521- powstała pierwsza giełda w Antwerpi

1602- pierwsze transakcje terminowe- akcje- w Amsterdamie- Holenderska Kampania Wschodnio-Indyjska

1622- kampania zachodnio-indyjska

XIX w- najlepsza GPW w Wielkiej Brytanii

1771- pierwsza GPW w USA (Philadelphia)

1772- GPW na Wall Street

12.05-1817- pierwsza GPW w Polsce

16.04.1991- wznowienie GPW w Warszawie (5 społek początkowo)

Giełdy ze względu na przedmiot obrotu dzielimy na:

1. towarowe

2. papierów wartościowych

3. usług:
   1. frachtowa – na której szuka się przewoźników

2.ubezpieczeniowa

Giełdy:

1. wyspecjalizowane

2. uniwersalne

Giełdy:

1. o znaczeniu światowym (NY, Singapur, Hong-Kong, Frankfurt)

2. o znaczeniu lokalnym ( Praga, Warszawa)

W praktyce rozróżniamy dwa modele giełd: amerykański i niemiecki.

Zasadnicze różnicie m.in. sprowadzają się do odmienności statusu prawnego oraz zakresu i sposoby wpływania państwa na funkcjonowanie giełdy.

1. amerykański- stosowany w Ameryce Północnej, Nowej Zelandii, Singapurze a także w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i w Holandii.

W modelu amerykańskim- giełda jest instytucją prywatno- prawną przyjmującą najczęściej postać spółki akcyjnej =korporacji. Giełda ta jest więc zrzeszeniem handlowców przemysłowych, pośredników, bankierów, którzy są przekonani, żę właśnie za pomocą giełdy realizują swoje interesy.

1. niemiecki – stosowany w większości państw europejskich.

W modelu niemieckim (kontynentalno europejskim) giełda jest instytucją publiczno-prawną, której powstawanie jest uzależnione od aprobaty właściwego organu administracyjnego i której działalność odbywa się w ramach ściśle określonych przez ten organ.

Działalność giełdy jest na bieżąco kontrolowana przez instytucję państwową. Nieodłącznym podmiotem związanym z giełdą są MAKLERZY GIEŁDOWI.

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG)- centralny organ administracji rządowej podlegający premierowi. Zadaniem KPWiGu jest nadzór nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi i towarem giełd.

Dba też o zapewnienie powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych. informacji na rynku papierów wartościowych.

Zapewnia sprawne funkcjonowanie tych rynków i chroni ich inwestorów.

Obrót na giełdzie odbywa się w zapisie elektronicznym-właściciel akcji nie widzi ich nawet w postaci wydrukowanych papierów.

- przechowywanie i rejestracja akcji a także innych PW zajmuje się KDPW

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

KDPW

+ rejestruje zobowiązania spółek emitujących akcje wobec osób które je kupują.

+ wystawia świadectwa depozytowe.

+zarządza systemem informatycznym

+rejestruje wszystkie zawarte transakcje

Za te czynności pobiera opłaty.

Depozyt jest spółką której główną własnością jest skarb państwa.

INDEKSY GIEŁDOWE- wskaźniki koniunktury giełdowej (WIG)

-WIG- rejestruje zmiany cen akcji wszystkich spółek notowanych na GPW

-WIG20- 20 największych spółek na rynku

-WIG40

-TECHWIG- płynne spółki wysokie technologie

-WIRR- Warszawski Indeks Rynku Równoległego

- SWIG80

Notowania na giełdach odbywają się na 3 rynkach

->podstawowym- najważniejsze spółki

->równoległy- średnie spółki

->wolnym- małe spółki