Zdrowie, styl życia, zachowania zdrowotne
Zdrowie – to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego, społecznego, a nie tylko brak choroby lub kalectwa i niepełnosprawności.
Promocja zdrowia – jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawą; inaczej doskonalenie zdrowia.
Styl życia – obejmuje zachowania zdrowotne, postawy, ogólne działanie człowieka. Zależy od czynników:
środowiska
norm społecznych i kulturowych
osobistych przekonań
umiejętności życia
ogólnej, ekonomicznej, politycznej struktury społeczeństwa
Zachowani zdrowotne – można określić jako postępowanie, działania (lub ich zaniechanie), które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka. Dzielimy je na:
zachowania sprzyjające zdrowiu (prozdrowotne – pozytywne), np. aktywność ruchowa, racjonalne odżywianie.
zachowania zagrażające zdrowiu (antyzdrowotne – negatywne), np. nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, ryzykowne zachowania seksualne, narkotyki itp.
Ważne:
Styl życia i zachowania zdrowotne determinują w 50 – 60 % stanu naszego zdrowia
Środowisko fizyczne i społeczne 20 – 25 %
Czynniki genetyczne 20 %
Służba zdrowia 10 – 15 %
Ontogeneza
Ontogeneza – kolejne etapy w życiu człowieka, przemiany jakie zachodzą w życiu od zapłodnienia do śmierci.
Okresy rozwoju człowieka dzielą się na:
Okres prenatalny – przed urodzeniem, wewnątrzmaciczny
Fazy:
Jaja płodowego, do 10-12 dnia od zapłodnienia. Zapłodnione jajo przesuwa się przez jajowód i macicę, kończy się zalęgnięciem w ścianie macicy. Inaczej faza zygoty.
Zarodkowa, trwa do końca 8 tygodnia od zapłodnienia tj. od utworzenia się łożyska. Powstają wówczas narządy pierwotne.
Płodowa, od 9 tygodnia do porodu. Dalszy rozwój narządów właściwych – od przekształcenia się błony kosmówki w łożysko, które zmienia charakter związków między ustrojem matki a płodem.
W okresie zarodkowym formują się zawiązki większości narządów. Środowisko wewnątrzmaciczne zdrowej matki zapewnia płodowi optymalne warunki rozwoju. Czerpie gotowe składniki pokarmowe z krwi matki zużywając energie na wzrost. Łożysko jest wytworzone w 2 miesiącu ciąży. Stanowi nieprzenikliwą barierę dla ciał upostaciowanych (krwinek). Rozwija się z tkanej płodu i matki. W łożysku następuje przekazywanie substancji odżywczych i tlenu z krwi matki do krwi płodu.
W 3 tygodniu zarodek ma ok. 2 mm. Wytwarza się pierwotna cewka naczyniowa, z której w następnym tygodniu ukształtuje się serce.
W 4 tygodniu zarodek ma już zawiązki mózgu, oczu, żołądka, nerek, a serce rozpoczyna pracę wykonując ok. 60 skurczów na min.
Ok. 7-8 tygodnia wykształca się twarz, układ mięśniowy i nerwowy stwarza możliwości wykonania pierwszych ruchów.
W 3 miesiącu można określić płeć dziecka. Płód ma ok. 8 cm. długości, ma wykształcone prawie wszystkie narządy wewnętrzne.
W 5 miesiącu odczuwalne są ruchy płodu.
W ostatnim okresie ciąży dziecko wykonuje już nie tylko ruchy poprzez skurcze mięśni, zaczyna wykonywać ruchy „oddechowe”. Pracują także nerki. Dziecko oddaje pewną ilość moczu do wód płodowych, potem te wody łyka, aspiruje do płuc. Działa przewód pokarmowy.
Ciąża trwa ok. 266 dni od owulacji, jest to właściwy czas rozwoju wewnątrzmacicznego.
Okres perinatalny – związany z porodem
Poród dzieli się na trzy fazy.
Pierwsza to wstępne skurcze macicy, aż do rozwarcia ujścia szyjki i tzw. Ustalenia się główki, czyli wejścia jej do kanału rodnego.
Druga, najważniejsza faza porodu to przejście główki, a za nią całego ciała przez kanał rodny.
Trzecia faza polega na urodzeniu łożyska.
Noworodki, które rodzą się przed 38 tygodniem nie zawsze zwie się wcześniakiami. Wcześniak to dziecko, które rodzi się za wcześnie, bo za mało waży (do 2, 5 kg).
Okres postnatalny – po urodzeniu
Dzieli się na:
Okres noworodkowy – do końca 28 dnia życia
Okres niemowlęcy – do końca 1 roku życia
Okres poniemowlęcy – do końca 3 roku życia
Okres przedszkolny – do końca 6 roku życia
Okres wczesnoszkolny lub młody wiek szkolny – o granicy płynnej, do przejawienia się objawów dojrzewania płciowego – 10 rok życia
Okres dojrzewania – 11-14 rok życia
Okres młodzieńczy – do 20-25 roku życia