SYSTEM FINANSÓW PUBLICZNYCH I JEGO REGULACJA PRAWNA – SEKTOR SAMORZĄDOWY

1. Prawne podstawy systemów finansów jednostek samorządu terytorialnego

2. Istota samorządu terytorialnego

3. Wydatki i dochody jednostek samorządu terytorialnego

1. Zadania województw i ich źródła finansowania

2. Zadania powiatów i ich źródła finansowania

3. Zadania gmin i ich źródła finansowania

Ad.1

Zasady funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego zawarte są w konstytucji RP oraz w ustawie o finansach publicznych oraz w ustawie i samorządzie gminnym/powiatowym/wojewódzkim

Ad.2

• Organy ustawodawcze jednostek samorządowych to sejmiki województwa lub rady powiatów/gmin

• Organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego to zarządy województwa/powiatu/gminy

Ad. 3

1. ZADANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORAIALNEGO

1. Województwo

1. infrastruktury technicznej:

- drogi wojewódzkie, gospodarka wodna w regionie, melioracja i utrzymanie urządzeń wodnych,

- komunikacja w obrębie województwa i koordynacja z sąsiadującymi województwami,

1. infrastruktury społecznej:

- szkoły średnie o znaczeniu regionalnym,

- ośrodki doskonalenia nauczycieli,

- szkoły wyższe,

- szpitale specjalistyczne,

- pomoc społeczna o zasięgu regionalnym,

- muzea, biblioteki, teatry i filharmonie o znaczeniu regionalnym,

- wojewódzkie biura pracy,

1. innych:

- przegotowanie strategii rozwoju regionu,

-modernizacja terenów wiejskich,

- promowanie województwa,

- przyciąganie inwestorów.

1. Powiat

1. infrastruktury technicznej:

- drogi powiatowe,

- gospodarka wodna w terenie powiatu,

- komunikacja w obrębie powiatu,

1. infrastruktury społecznej:

- szkoły ponadgimnazjalne,

- szkoły podstawowe specjalne,

- szkoły artystyczne,

- poradnie psychologiczno-pedagogiczne,

- szpitale ogólne (rejonowe),

- domy pomocy społecznej,

- biblioteki i muzea powiatowe,

1. porządku i bezpieczeństwa publicznego na terenie powiatu,

2. ochrony środowiska, usuwanie odpadów niebezpiecznych

3. zwalczanie klęsk żywiołowych na terenie powiatu

4. inne:

- rejestracja pojazdów,

- wydawanie praw jazdy,

- wydawanie pozwoleń na zatrudnienie cudzoziemców.

1. Gmina

• Zadania własne gmin realizowane są przez gminy we własnym zakresie, na własną odpowiedzialność i w ramach własnych możliwości finansowych (stanowią stronę wydatkową budżetu gminy).

1. infrastruktury technicznej:

- zarzadzanie mieniem komunalnym,

- budowa, modernizacja i utrzymanie dróg lokalnych,

- zakładanie, utrzymanie i zarządzanie cmentarzami komunalnym,

- utrzymanie wodociągów, kanalizacji, ciepłownictwa, zbiorowej komunikacji lokalnej oraz innych urządzeń użyteczności publicznej,

1. infrastruktury społecznej:

- zakładanie i utrzymanie bibliotek publicznych,

- tworzenie i utrzymanie instytucji i placówek upowszechniania kultury,

- budowa i utrzymanie urządzeń kultury fizycznej (boiska, baseny, sale),

- prowadzenie targowisk,

- prowadzenie i utrzymanie szkół podstawowych (środki z subwencji ogólnej),

1. porządku i bezpieczeństwa publicznego:

- wyposarzenie ulic w tablice z nazwami,

- zapewnienie strażom pożarnym pomieszczeń i środków,

- organizowanie i prowadzenie izb wytrzeźwień,

1. ładu przestrzennego i ekologicznego:

- zapewnienie warunków niezbędnych do ochrony środowiska przed odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości,

- sporządzanie projektów założeń do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

- wypłacanie odszkodowań za grunty przejmowane pod budowę ulic,

- wykup nieruchomości w odniesieniu, do których gmina skorzysta z prawa pierwokupu.

• Do zadań zleconych gminom należy m.in.:

- przejmowanie w zarząd nieruchomości stanowiących zabytki,

- udzielanie zasiłków w ramach pomocy społecznej,

- prowadzenie spraw administracyjnych z zakresu administracji rządowej np.: ewidencja ludności, sporządzanie aktywów stanu cywilnego.

• Na realizacje tych zadań gmina dostaje środki pieniężne wypływające od państwa

1. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ZADAŃ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERUTORIALNEGO

• Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z dnia 7 stycznia 2009 r.)

Źródła finansowania dzielimy na:

• Dochody podatkowe

• Dochody niepodatkowe

• Dochody własne

• Dochody podatkowe

  • Udziały JST w podatkach bezpośrednich będących dochodem budżetu państwa

Budżet JST	Udział w PIT (%)	Udział w CIT (%)
Województwo	Do 1,6	Do 14,0
Powiat	Do 10,25	Do 1,4
Gmina	Do 39,34	Do 6,71

• Dochody niepodatkowe

  • Dotacja – bezzwrotna pomoc finansowa ze strony państwa.

  • Dotacja celowa - środki budżetowe powierzone na sfinansowanie lub dofinansowanie konkretnego zadania (celu).

* nie muszą otrzymywać je wszystkie jednostki

• Subwencja ogólna – bezzwrotna pomoc finansowa państwa na sfinansowanie podmiotów gospodarczych; jest podzielona na części.

* muszą je dostać wszystkie jednostki na różne cele

Struktura subwencji ogólnej dla JST

SUBWENCJA OGÓLNA DLA:

GMIN POWIATÓW WOJEWÓDZTW

Część wyrównawcza

Część równoważąca część regionalna

Część oświatowa

• Część wyrównawcza – ma zrównoważyć stopień dysproporcji jednostek (bo są biedne, średnie i zamożne); ustala się wskaźniki dochodów podatkowych na jednego mieszkańca, bierze się wszystkie województwa/powiaty/gminy i ustala się średnią i jeśli w danym województwie/powiacie/gminie wskaźnik jest niższy niż średnia to dostaje ono zwrot tej różnicy to stanowi część wyrównawczą.

• Część równoważąca i regionalna– jeżeli dla jakiegoś województwa/powiatu wskaźnik przekroczy 110% lub dla to ta nadwyżka musi być przekazana do budżetu na część regionalną i równoważącą. Dla gmin góra granica wynosi 150% i wówczas środki te przekazywane są na część równoważącą.

• Część równoważącą otrzymują bardzo biedne jednostki. Województwa i powiaty otrzymują ją od gmin i powiatów prężnie się rozwijających.

• Część regionalna stanowi:

- 10 % dla województw, w których PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest niższe niż 75 % PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca kraju,

- 15 % na uzupełnienie dochodów województw w związku ze zmianą finansowania zadań w obszarze regionalnych przewozów pasażerskich,

- 15 % dla województw, w których kwota planowanych dochodów na rok budżetowy z tytułu części wyrównawczej i pozostałych kwot części regionalnej subwencji ogólnej, pomniejszona o planowaną wpłatę do budżetu państwa, jest niższa od kwoty planowanych na rok bazowy dochodów z tych tytułów, pomniejszonych o planowana wpłatę do budżetu państwa,

- 20 % dla województw, w których stopa bezrobocia jest wyższa niż 110 % średniej krajowej,

- 40 % dla województw, w których powierzchnia dróg wojewódzkich w przeliczeniu na 1 mieszkańca jest wyższa od powierzchni dróg wojewódzkich w kraju w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

• Dochody własne

1. Województwo:

1) dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych wojewódzkich jednostek budżetowych;

2) dochody z majątku województwa;

3) spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa;

4) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;

5) 5 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami;

6) odsetki od pożyczek udzielanych przez województwo;

7) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody województwa;

8) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych województwa;

9) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

10) inne dochody należne województwu na podstawie odrębnych przepisów.

1. Powiat

1) wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu;

2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe powiatu oraz wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek budżetowych;

3) dochody z majątku powiatu;

4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu;

5) dochody z kar pieniężnych i grzywien;

6) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami;

7) odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat;

8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody powiatu;

9) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu;

10) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

11) inne dochody należne powiatowi na podstawie odrębnych przepisów.

1. Gmina

• * dochody podatkowe

  * dochody niepodatkowe

1) wpływy z opłat:

- skarbowej,

- targowej,

- miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów,

- eksploatacyjnej – w części określonej w ustawie – Prawo geologiczne i górnicze,

- innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;

2) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych;

3) dochody z majątku gminy;

4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;

5) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;

6) 5 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami;

7) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę;

8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy;

9) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy;

10) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;

11) inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.

PODATKI

Podatki dominują we wpływach do budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

FUNKCJE PODATKÓW:

- fiskalna – dotyczy dostarczania środków pieniężnych na zadania publiczne,

- regulacyjna ~ redystrybucyjna – dokonuje się podział dochodów do zaspokojenia potrzeb społeczeństwa,

- stymulacyjna – ma za zadanie niwelowanie negatywnych skutków cyklu koniunkturalnego stosując odpowiednie polityki.

KLASYFIKACJA PODATKÓW

1. Ze względu na kryterium przedmiotowe

   1. Majątkowe (od nieruchomości, środków transportu)

   2. Przychodowe (VAT)

   3. Dochodowe (PIT, CIT)

   4. Konsumpcyjne (VAT, akcyza)

2. Ze względu na budżet uprawniony do otrzymania podatku

   1. Podatki budżetu państwa

   2. Podatki budżetów samorządowych

3. Ze względu na przerzucalność

   1. Bezpośrednie (PIT, CIT)

   2. Pośrednie – podatek przerzucany jest na poszczególne ogniwa i ostatecznie na konsumenta (VAT)

ELEMANTY KONSTRUKCJI PODATKU

1. Podmiot podatku

   1. Czynny

   2. Bierny

      • Podatnik

      • Płatnik

      • inkasent

2. Przedmiot podatku

3. Podstawa opodatkowania

4. Źródło opodatkowania

5. Stawka podatkowa

   1. Ze względu na technikę obliczania wartości

      • Procentowa

      • Kwotowa

   2. Ze względu na stosunek stawek do podstawy opodatkowania

      • Stała

      • Zmienna

        • Progresywna

        • regresywna

6. Skala podatkowa

   1. Proporcjonalna (liniowa)

   2. Progresywna

7. Zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe

Ad. 1

Podmiot czynny: państwo, które ustanawia podatek

Podmiot bierny:

- podatnik – osoba fizyczna lub prawna, która płaci podatek

- płatnik – podmiot, który ma obowiązek pobrać, obliczyć i odprowadzić podatek na właściwy podatek np. PIT – płatnikiem jest przedsiębiorstwo, zakład pracy

- inkasent – podmiot, która pobiera od nas należność i ma obowiązek wpłacić do odpowiedniego organu czynnego

Ad.2

Tak jak w funkcjach

Ad. 3 i 4

Źródło i postawa opodatkowania to w sumie to samo

Podstawa – jednostki, w których wyrażony jest przedmiot podatku np. jednostki pieniężne – złotówki, jednostki naturalne – m², hektar.

Źródło – dotyczy całej wartości przedmiotu podatku; jest to cała wartość przedmiotu podatku.

Ad.5

Procentowa – np. CIT wynoszący 19%

Kwotowa np. w nieruchomościach za m² lub hektar

Stała – nie zmienia się wraz ze zmianą podstawy podatku np. CIT

Zmienna :

Progresywna – podatek rośnie wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania

Regresywna – podatek spada wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania

*** występuje jeszcze w niektórych kantonach Szwajcarii

Ad. 6

Skala to nie stawka !

Skala to należność podatkowa; obliczony podatek

Proporcjonalna – należność rośnie proporcjonalnie ze wzrostem opodatkowania

Progresywna – należność rośnie szybciej niż podstawa opodatkowania; występują progi naliczania podatku

Ad.7

Zwolnienie – przy ustalaniu podstawy opodatkowania pomija się niektóre dochody= jest się z nich zwolnionych, nie trzeba za nie odprowadzać podatku

Ulga – jak już jest obliczony podatek można go obniżyć po przez ulgi np. za dziecko, internet

Zwyżki podatkowe – podatek jest już obliczony jednak państwo może zawyżyć go o jakiś punkt procentowy (doliczyć do podatku), gdy udowodni, że podatnik zataił jakieś dochody

Podatki centralne:

1. VAT

   1. jest to podatek od wartości dodanej

   2. W Polsce jest kilka stawek podatku: 23%, 8%, 5% i 0%

   3. Jest podatkiem należnym (obliczany jest przy sprzedaży) i naliczonym (naliczony przy zakupie)

ZAD. 1. Podatnik sprzedał 100 bluzek, gdzie wartość netto 1 bluzki to 150 zł. Stawka podatku VAT to 23%. Oblicz podatek należny oraz wartość sprzedaży brutto?

• 150 zł * 23% = 34,50 zł

• 34,50 * 100 sztuk = 3450 – PODATEK NALEŻNY

• 150 zł + 34,50 zł = 184,50 zł

• 184,50 * 100 sztuk = 18450 – WARTOŚĆ SPRZEDAŻY BRUTTO

ZAD. 2. Podatnik zakupił do produkcji bluzek 200 metrów materiału. Cena netto za 1 metr to 40 zł. Materiał jest opodatkowany 23% VATem. Oblicz podatek naliczony i łączną wartość zakupu?

• 40 zł * 23% = 9,2 zł

• 9,2 zł * 200 m = 1840 – PODATEK NALICZONY

• 40 zł + 9,2 zł = 49,2 zł

• 49,2 zł * 200 m =9840 – ŁĄCZNA WARTOŚC ZAKUPU

ZAD. 3. Producent bluzek w październiku naliczył 3450 zł podatku należnego od jej sprzedaży oraz 1840 zł podatku naliczonego od swoich zakupów. Wypełniając deklaracje podatkową w listopadzie za miesiąc październik obliczył i wpłacił do urzędu skarbowego różnicę. Ile ona wyniosła?

• 3450 – 1840 = 1610 zł – RÓŻNICA

1. Akcyza:

   1. Jest to dodatek konsumpcyjny, pośredni

   2. Może być kwotowy jak i procentowy ( nawet do 2000 %)

• Jak ustalić cenę brutto:

  • Obliczyć akcyzę

  • Ustalić podstawę opodatkowania: cena + akcyza

  • Obliczyć VAT

ZAD. 1. Spółka produkująca obuwie ustaliła cenę sprzedaży netto swojego wyrobu na 200 zł. Wyrób objęty jest akcyzą 40% i podatkiem VAT 23%. Ile wyniesie cena sprzedaży brutto?

• 200zł * 40% = 80 zł – AKCYZA

• 200 zł + 80 zł = 280 zł – PODSTAWA DO OPODATKOWANIA VATEM

• 280 zł * 23% = 64,4 zł – VAT

• 280 zł + 64,4 zł = 344,40 zł – CENA SPRZEDAZY BRUTTO

1. Podatek od gier losowych i zakładów wzajemnych

   1. Płaci go osoba prowadząca zakład bukmacherski/kasyno itp.

   2. Opodatkowane są przychody od sprzedaży losów, kart, maszyn itp.

*** jeśli my wygramy to płacimy podatek od wzbogacenia się, który wynosi 10%, ale tylko od kwoty 770 zł

1. CIT – podatek od osób prawnych, jest to podatek linowy o wysokości 19 %

2. PIT – podatek od osób fizycznych, jest progresywny – w Polsce są 2 progi

Podatki lokalne

1. Podatek rolny

   1. jest kwotowy o wynosi ok. 189,65 zł za hektar

2. Podatek leśny

   1. wynosi ok. 41,01 zł

3. Podatek od nieruchomości

   1. Jest kwotowy

   2. Minister finansów ustala maksymalną wartość stawki tego podatku

   3. Gmina sama ustala wysokość tego podatku, jednak nie może być większy niż maksymalny

4. Podatek od środków transportu

   1. Np. od samochodów ciężarowych, autobusów, ciągników

5. Podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych

   1. Opłacany jest w formie karty podatkowej

*** jest lista drobnych zawodów (ok. 100), dla których nie musi być prowadzona księga przychodów i rozchodów, a jedynie karta podatkowa, która jest o wiele prostsza

1. Podatek od spadków i darowizn

   1. Dzieli się na 3 grupy podatników

I Rodzina bliższa
II Rodzina dalsza
III. Pozostali

1. W każdej grupie są odpowiednie progi podatkowe

FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW

Przedsiębiorstwo

• Podmiot gospodarczy, który prowadzi działalność gospodarczą

• Zbiór środków finansowych pozyskanych z różnych źródeł oraz zbiór aktywów sfinansowany przy pomocy tych środków

• Jeżeli chcemy uruchomić jakąkolwiek działalność gospodarczą, musimy dysponować jakimkolwiek kapitałem, jeżeli my wnosimy kapitał, czyli właściciel, to wnosimy tzw. kapitał własny -> możemy go wnieść w postaci pieniężnej bądź rzeczowej, czyli tzw. aport. Można to przeznaczyć na poczet rozpoczęcia dzielności gospodarczej.

• Lepiej finansować przedsiębiorstwo z kapitału obcego niż kapitału własnego działa tutaj tzw. „dźwignia finansowa” – kiedy mamy kapitał własny wprowadzając kapitał obcy powodujemy, że kapitał własny zaczyna generować więcej zysku netto niż gdyby tego kapitały obcego nie było.

• Gospodarka kapitałami wymaga od nas wyboru odpowiedniej formy organizacyjno prawnej przedsiębiorstwa. To, jakim kapitałem będziemy dysponować, taką możemy formę organizacyjno - prawną uruchomić

• Albo dysponujemy minimalnym kapitałem i możemy sobie otworzyć przedsiębiorstwo jednoosobowe albo np. spółkę z.o.o.

• Od tej formy organizacyjno prawnej przedsiębiorstwa będą zależały sposoby i możliwości pozyskania kapitału obcego – ograniczone możliwości będzie miało przedsiębiorstwo jednoosobowe, a lepsze spółka akcyjna.

Klasyfikacja spółek według przepisów prawa

1. Osobowe

   1. Spółki prawa cywilnego i prawa o działalności gospodarczej

      • Działalność jednoosobowa

      • Spółki cywilne

   2. Spółki prawa handlowego

      • Spółki jawne

      • Spółki partnerskie

      • Spółki komandytowe

      • Spółki komandytowo-akcyjne

2. Kapitałowe

   1. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

   2. Spółki akcyjne

Rodzaj przedsiębiorstwa	Właściciel kapitału (funduszu)	Odpowiedzialność finansowa	Kapitał (fundusz)	Decyzje o podziale zysku
Firma jednoosobowa	Osoba fizyczna	Majątkiem przedsiębiorstwa i majątkiem osobistym	Wkłady rzeczowe i pieniężne	Osoba fizyczna wg własnej woli
Spółka cywilna	wspólnicy	j.w.	Różne wkłady: rzeczy, prawo użytkowe lokali, usługi	Udział wspólników w zysku zależny od wysokości wniesionych wkładów
Spółka jawna	j.w.	j.w.	Wkłady wspólników	Wspólnicy decydują o proporcjach podziału zysku
Spółka partnerska	partnerzy	Brak odpowiedzialności osobistej partnera za zobowiązania spółki	j.w.	Partnerzy decydują o proporcjach podziału zysku
Spółka komandytowa	wspólnicy	Komplementariusz: - bez ograniczeń Komandytariusz - w sposób ograniczony do sumy komandytowej	j.w.	Komplementariusze
Spółka komandytowo- akcyjna	j.w.	komplementariusz	Kapitał zakładowy	Komplementariusze
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością	udziałowcy	Spółka jako osoba prawna jest właścicielem kapitału i całym kapitałem ponosi odpowiedzialność za zobowiązania	Kapitał zakładowy udziałowców (5 tys. zł)	Zgromadzenie wspólników
Spółka akcyjna	Akcjonar- iusze	j.w.	Kapitał zakładowy wniesiony przez akcjonariuszy (100 tys. Zł)	Walne zgromadzenie akcjonariuszy
Spółdzielnie	członkowie	Jako osoba prawna i właściciel majątki ponosi odpowiedzialność tym majątkiem	Fundusz udziałowy	Walne zgromadzenie członków spółdzielni
Przedsiębiorstwo państwowe	Skarb Państwa	j.w.	Fundusz założycielski	Samorząd pracowniczy
Przedsiębiorstwo gminne (samorządowe)	Gmina	Gmina	Fundusz gminy	Przedsiębiorstwo non profit (niezarobkowe)

• Najstarszą formą jest przedsiębiorstwo jednoosobowe. Jeżeli chodzi o decyzję o podziale zysku to nie mamy żadnego konfliktu interesu, bo jest to przedsiębiorstwo jednoosobowe, którym zarządza jedna osoba.

• Spółka z.o.o – kapitał w postaci pieniężnej i/lub rzeczowej, ale ten kapitał, który wnosimy, on przyjmuje nazwę - udział – właściciele – udziałowcy. Najniższa wartość nominalna 1 udziału to 50 zł. Poniżej nie można wnieść. Jeśli chodzi o decyzję, to decydują udziałowcy, i prawdopodobnie będą się dzielić, co do wniesionego kapitału
  - z.o.o. – prezes nie musi wnieść kapitału, on odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym (akcje z menelami  )

• Spółki kapitałowe – 5000zł kapitał minimalny. Zaniżony kapitał, bo mamy kryzys

• Spółka akcyjna – kapitał podstawowy – 100 000 zł. /
  - najniższa wartość nominalna akcji – 1 grosz

Przedsiębiorstwo na rynki w powiązaniu z otoczeniem finansowym

RYNEK Przedsiębiorstwo

TOWARÓW D_l,…,D_k w roli N_l,…,N_l

I USŁG Nabywcy / sprzedawcy

RYNEK Skarb Banki Towarzystwa Giełda

FINANSOWY Państwa komercyjne ubezpieczeniowe kapitałowa

D – dostawcy (l,…k) przepływ pieniężny

N – nabywcy (l,…,l) przepływ rzeczowy

• Powiązanie dzięki przepływom pieniężnym (składki ubezpieczeniowe, podatki itp.)

• Na rynku finansowym często dochodzi do konfliktu interesów. (może być pomiędzy władzami przedsiębiorstwa a pracownikami)

• Problem pełnomocnictwa / teoria agencji – konflikt między zarządem a właścicielami nosi nazwę problemu pełnomocnictwa lub problemu agencji. Problem agencji to potencjalny konflikt interesów między agentem (menedżerem) a akcjonariuszami zewnętrznymi lub wierzycielami.

Właściciele

(akcjonariusze,

Udziałowcy)

Maksymalizacja zatrudnienie

majątku właściciela kierownictwa

Pożyczki wydatki

Pożyczkodawcy kierownictwo spółki otoczenie społeczne

Spłata wymagania

otoczenia

Wycena firmy informacje

Rynek finansowy

CO JEST CELEM DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA:

• na początku gospodarki kapitalistycznej panowało przekonanie iż celem jest maksymalizacja zysku

• Potem zwolennicy tej teorii mówili ze celem jest przetrwanie i rozwój

• Jednak współczesna literatura mówi, iż celem wszystkich decyzji podejmowanych w przedsiębiorstwie powinno być maksymalizacja jego wartości!

• Celem nie może być maksymalizacja zysku, ponieważ w przedsiębiorstwach złożonych gdzie jest wielu akcjonariuszy nie jest to taki proste, ponieważ firma może mieć zysk jednak akcjonariusze nie pozwolą na wypłacenie dywidendy i nic nie osiągniemy.

• Zysk netto może być tylko krótkoterminowym celem.

• Spółka powinna dążyć do tego żeby jej akcje były na jak najwyższym poziomie, bo jak cię widzą tak cię piszą, od tego również zależy wycena wartości firmy.

• WZROST WARTOŚCI FORMY to wzrost kursu akcji tej spółki. To z tego właściciele otrzymują korzyści, ponieważ wysoka wartość firmy sprawa, iż przedsiębiorstwo lepiej funkcjonuje.

JAK OSIĄGAĆ CEL PRZEDSIĘBIORSTWA

• Po przez cele poboczne dochodzi się do celu głównego

• Celem pobocznym jest m.in.: rentowność firmy – jest to inaczej zyskowność(ile zysków może wygenerować firma)

• Miarą rentowności firmy nie powinien być zysk netto, który jest czysto księgowy, lecz zysk ekonomiczny.

• Jest tak, ponieważ funkcjonowanie firmy jest tylko możliwe wtedy, gdy firma posiada gotówkę, kiedy są przepływy pieniężne

Zysk ekonomiczny ten oblicza się za pomocą wskaźnika: ƩVA = (ROI – WACC) * K

ROI – wskaźnik rentowności zainwestowanego kapitału

WACC – średni ważony koszt kapitału

K – wartość zainwestowanego kapitału

Wskaźnik ten pokazuje, iż zysk ekonomiczny może przybierać wartości ujemne nawet w sytuacji, gdy wynik finansowy netto jest dodatni. Dzięki niemu może w sposób jednoznaczny określić czy firma pomnaża majątek właścicieli czy też nie.

KRÓTKIE PODSUMOWANIE

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa polega na:

• Pozyskanie źródeł finansowania (kapitałów własnych i obcych)

• Lokowanie kapitałów w składnikach majątkowych

W celu

• Maksymalizowania korzyści udziałowców (wzrasta wartość firmy)

Przez

Maksymalizowanie optymalizowanie

zyskowności nadwyżki

kapitałów finansowej

Przy przestrzeganiu rozsądnego ryzyka finansowego

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa polega na pozyskiwaniu niezbędnych do funkcjonowania firmy kapitałów tj. źródeł finansowania jej działalności oraz lokowania ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację strategicznego celu, jakim jest wzrost wartości firmy, prowadzący do maksymalizowania korzyści jej udziałowców (właścicieli) firmy.

JAKIE DECYZJE SĄ PODEJMOWANE W PRZEDSIEBIORSTWIE:

- operacyjne

- inwestycyjne

- finansowe

Ze względu na te 3 obszary działania przedsiębiorstwa są konstruowane rachunki przepływów pieniężnych tzw. Cashflow

1. Działalność operacyjna to najważniejsza, podstawowa, statutowa działalność przedsiębiorstwa, do której firma została powołana. W tej grupie decyzji nie mogą występować negatywne, ujemne przepływy pieniężne wynik finansowy zawsze musi być dodatni.

W działalności operacyjnej wyróżniamy 2 formy rozliczeń

- gotówkowe

- bezgotówkowe

• Przelew - wydanie dyspozycji do banku o przelanie określonej kwoty pieniężnej z naszego rachunku na inne wskazane przez nas konto

• Karty płatnicze

• Czeki

• Rozliczenia planowe ~ zlecenia stałe

• Okresowe rozliczenia saldami, czyli tzw. Kompensaty – są wprowadzane dla kontrahentów, który są dla siebie wzajemnie dostawcą i odbiorcą

• Akredytywa – umowa w formie pisemnej, która polega na tym, że składamy dyspozycje do naszego banku o przelanie, czy tez wyodrębnienie pewnej kwoty środków pieniężnych z naszego rachunku bankowego i pozostawienie jej do dyspozycji naszego kontrahenta, dostawcy

• Kredyty kupieckie (handlowe) – sprzedaż z odroczonym terminem płatności

• Weksle - bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej w osobie w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcę lub osobę przez niego wskazań określonej sumy pieniężnej.

1. Decyzje inwestycyjne polegają na tym, że podejmuje się decyzje na temat inwestycji. Te inwestycje mogą być:

   • O charakterze rzeczowym – zakup rzeczowych aktywów trwałych (grunty, nieruchomości, środki transportu)

   • O charakterze finansowym – zakup finansowych aktywów trwałych (akcje, obligacje, udziały, bony skarbowe)

2. Decyzje w zakresie działalności finansowej mówią, w jaki sposób sfinansować działalność inwestycyjną lub operacyjną.

Na działalności finansowej mogą już występować negatywne przepływy pieniężne.

Są tutaj 2 grupy decyzji:

• strumienie o charakterze własnościowym – decyzje o pozyskaniu dodatkowych kapitałów własnych w drodze emisji akcji

• strumienie o charakterze wierzycielskim – decyzje o zaciąganiu pożyczek, kredytów czyli ogółem kapitałów obcych

Weksel

• Osoba wystawiająca weksel to wystawca.

• Osoba otrzymująca weksel to remitent.

• Remitent wcale nie musi czekać do końca terminu, aby spieniężyć ten weksel, może przed terminem płatności może udać się do banku komercyjnego i oddać weksel do tzw. Dyskonta.

• Bank komercyjny wypłaca wartość nominalną, na jaką opiewał ten weksel pomniejszoną o dyskonto, czyli odsetki.

• Bank komercyjny może oddać weksel do banku centralnego do tzw. Redyskonta. Dzięki czemu bank komercyjny odzyska swoje pieniądze i nie będzie stratny.

• Odsetki z tytułu dyskonta oblicza się według wzoru:

$Od = \ \frac{d*t}{360}*\ \frac{S}{100}$ Od – suma potrąconych odsetek dyskontowych

D – stopa dyskonta

t – liczba dni od dnia przyjęcia weksla do dnia jego płatności

S – suma wekslowa

365 – liczba dni w roku

ZAD
Bank komercyjny przyjął do dyskonta weksel o wartości 800 zł przy stopie dyskontowej 20%, a do dnia płatności minie 40 dni. Oblicz sumę potrąconych odsetek oraz sumę, jaką otrzyma osoba dyskontująca weksel.

Odsetki = (20*40) / 365 * 800/100 = 17,53zł

Suma weksla = 800 – 17,53 = 782,47 zł

Akcja

• Jest to papier wartościowy, ponieważ stwierdza współwłasność. Tworzą kapitał własny, są ułamkową częścią kapitału zakładowego.

• Jest narzędziem do pozyskiwania kapitału dla właściciela przedsiębiorstwa, zaś dla inwestora jest formą lokaty.

• W przypadku akcji (inaczej niż w obligacjach) nie zwracamy żadnego kapitału, on pozostaje w przedsiębiorstwie.

• 2 kryteria podziału akcji:

1. ze względu na przywileje

- akcje uprzywilejowane – akcjonariusze otrzymują dywidendy w stałej kwocie niezależnie od wygenerowanego zysku w przedsiębiorstwie

- akcje zwykłe – akcjonariusze otrzymują dywidendę w zmiennej wysokości i to dopiero po wypłaceniu dywidendy akcjonariuszom uprzywilejowanym zwykli akcjonariusze mogą wcale nie otrzymać żadnych pieniędzy

1. ze względu na możliwość pewnego obrotu

- akcje na okaziciela – nie posiada informacji na temat właściciela, a zbycie odbywa się po prostu przez oddanie akcji

- akcje imienne – jest wpisana do księgi akcyjnej przedsiębiorstwa i chcąc ją zbyć jest potrzebne pisemne oświadczenie zbywającego

• Są 3 rodzaje wartości akcji:

- nominalna – wartość, na jaką opiewa dana akcja (minimalna wartość 1 grosz)

- emisyjna – cena, jaka uzyskuje się na rynku pierwotnym, kiedy dochodzi do sprzedaży tych akcji pierwszym nabywcom

*** cena emisyjna nie może być niższa niż nominalna

- rynkowa – cena, jaka uzyskuje się na rynku wtórnym, na którym dochodzi do transakcji kupna i sprzedaży akcji, które już wcześniej zostały sprzedane na rynku pierwotnym

*** wtóry obrót akcjami odbywa się na giełdzie papierów wartościowych

Obligacja

• Jest kapitałem obcym, jest to forma pożyczki.

• Przedsiębiorstwo emitując obligacje udostępnia swój kapitał, który w określonym czasie musi być zwrócony w określonym czasie.