Co z tą Przysłoną ?

Priorytet przysłony (A, Av) jest chyba najczęściej wykorzystywanym trybem półautomatycznym w aparatach.
Jest stosunkowo łatwy w użyciu, a w stosunku do trybu automatycznego pozwala nam na bardziej kreatywne podejście do wykonania zdjęcia.
Umiejętnie operując przysłoną możemy w znacznym stopniu wpłynąć na kompozycję naszego zdjęcia. Dzięki odpowiedniemu ustawieniu głębi ostrości (GO) jesteśmy w stanie pokierować wzrokiem oglądającego nasze zdjęcie w to miejsce, w które chcemy. Dzięki odpowiedniemu rozmyciu możemy odpowiednio „zakamuflować” nieciekawe tło.
Operując przysłoną możemy bardzo dużo.
Kiedy powinniśmy jednak użyć odpowiedniej przysłony ?
To oczywiście zależy od tego jaki chcemy uzyskać efekt, od tego co w danej chwili chcemy fotografować.
Jeśli np. chcemy wykonać fotografię portretową w plenerze, warto tak ustawić przysłonę, aby uzyskać mocne rozmycie tła znajdującego się za fotografowaną osobą.
Natomiast fotografując krajobraz powszechne jest stosowanie takich wartości przysłony aby GO była jak największa, dzięki czemu uzyskamy ostry (nie rozmyty) obraz
Zanim jednak dowiemy się, jaka wartość przysłony da nam odpowiedni efekt, powinniśmy się dowiedzieć więcej o GO.
Czym jest GO ?
Jest to zakres odległości od obiektywu, w którym obiekty na zdjęciu będą ostre (np. od 2m do 5m).



Wielkość GO jest zależna od kilku czynników:

-wartości przysłony
-ogniskowa obiektywu
-odległość od fotografowanego obiektu
-fizycznej wielkości elementu światłoczułego czyli matrycy (powiązane z ogniskową)

Wartość przysłony podawana jest jako liczba następująca po literze f. Ustawieniem przysłony regulujemy ilość światła docierającego do matrycy.
Dlatego też minimalna liczba wartości przysłony jednocześnie opisuje jasność obiektywu.
Parametry danego obiektywu najczęściej opisują dwie wartości przysłony np. f3.3-f5.6. Spowodowane jest to tym, że obiektyw zazwyczaj dysponuje różną jasnością w zależności od ogniskowej. Dla ogniskowej 28mm (WIDE) jest to niższa wartość, natomiast dla ogniskowej np. 200mm (TELE) jest to wartość wyższa. Czyli, że w podanym przeze mnie przykładzie ustawiając ogniskową na 200mm nie będziemy mogli ustawić przysłony na wartość niższą niż ta, która jest podana na obiektywie jako druga.
Oczywiście są dostępne obiektywy zmienno ogniskowe ze stałą wartością przysłony (stałą jasnością w całym zakresie ogniskowych).
Jak pisałem wcześniej przysłoną regulujemy ile światła dotrze do matrycy. Kiedy więcej a kiedy mniej ?
Więcej oczywiście wtedy kiedy wartość liczby przysłony jest mniejsza (tym samym otwór jest większy). Pamiętajmy jednak, że zmniejszenie ilości docierającego do matrycy światła, wydłuża czas potrzebny do poprawnego naświetlenia naszego zdjęcia (jeśli ten czas nie będzie odpowiednio krótki konieczne będzie użycie np. statywu aby nasze zdjęcie nie zostało rozmyte w skutek poruszenia).
Ustawienia przysłony (wielkości otworu) dobrane są tak aby przymknięcie jej o jeden stopień powodowało dwukrotne zmniejszenie ilości wpadającego przez obiektyw światła.
Zmniejszając wartość przysłony powodujemy, że GO zmniejsza swoje rozmiary.
Zwiększając wartość przysłony (czyli zmniejszając otwór) powodujemy, że nasza GO zwiększa swój rozmiar.

Zajmiemy się teraz drugim czynnikiem wpływającym na GO czyli ogniskową obiektywu.
W tym przypadku mamy do czynienia z odwrotnością w stosunku do parametru wartości przysłony. Czyli, że im dłuższa ogniskowa (większa wartość) tym GO jest mniejsza.
Oznacza to, że w trybie TELE uzyskamy znacznie mniejszą głębię ostrości niż w przypadku ustawienia ogniskowej w pozycji szerokokątnej.
Niestety w wielu cyfrowych kompaktach podana przez producenta ogniskowa np. 100mm daje i tak bardzo dużą głębię ostrości.
Dzieje się tak dlatego, że w tego typu aparatach element światłoczuły ma małe rozmiary fizyczne. W takim przypadku im mniejsze są wymiary matrycy tym obiektyw musi być bardziej szerokokątny. Dlatego rzeczywista wartość ogniskowej jest znacznie mniejsza, a to właśnie dla tej mniejszej wartości mamy adekwatną GO.
W skutek tego wszystkiego także zmiana wartości przysłony ma mniejsze znaczenie dla GO w przypadku cyfrowych kompaktów.
Czyli, że im mniejsza matryca tym większa GO (w skutek zastosowania odpowiedniej dla tego typu konstrukcji optyki).
Posiadacze aparatów z większą matrycą (pamiętajmy, że nie mówimy tu o ilości megapikseli tylko o fizycznym rozmiarze) mają większy wpływ na GO.

Ostatnim czynnikiem wpływającym na GO jest odległość od fotografowanego obiektu (czyli tam gdzie będzie znajdować się środek ostrości).
Im bliżej znajdujemy się od fotografowanego obiektu tym GO jest mniejsza. Właśnie dlatego w fotografii macro mamy do czynienia z tak małą GO.

Powróćmy teraz do wartości przysłony.
W kompaktowych aparatach cyfrowych najczęściej możemy zmieniać wartość przysłony w zakresie od 2.8 do 8. W bardziej zaawansowanych modelach druga wartość zwiększa się do 11.
Największe pole do popisu mają jednak posiadacze lustrzanek, gdzie w zależności od obiektywu można ustawić maksymalną wartość przysłony zazwyczaj do liczby 60 a nawet więcej.
Jednak ustawianie skrajnych wartości przysłony nie zawsze jest wskazane.
Dlaczego ?
Ustawiając np. przysłonę na najniższą możliwą wartość narażamy się na zmniejszenie ostrości rejestrowanego obrazu oraz na nasilenie się zjawiska zwanego aberracją chromatyczną (aberrację chromatyczną na zdjęciach najłatwiej zaobserwować w miejscu styku kontrastowych powierzchni, jest ona wtedy widoczna jako fioletowa, bądź niebieskawa poświata).
Także zwiększanie liczby przysłony czyli przymykanie obiektywu niesie za sobą możliwość pogorszenia jakości zdjęcia (po przekroczeniu pewnej granicy -różnej dla różnych obiektywów -występuje wtedy zjawisko zwane dyfrakcją powodujące zmniejszenie szczegółowości rejestrowanego obrazu).

Ok –mamy już sporo teorii, ale może tak na szybko kiedy użyć odpowiedniej wartości przysłony i ogniskowej obiektywu ?

Jeśli chcesz uzyskać ostry po horyzont i wyraźny krajobraz powinieneś użyć ogniskowej szerokokątnej, oraz możliwie dużej wartości przysłony (w kompakcie wartość pomiędzy 6-7 będzie już odpowiednia, w lustrzance wartości pomiędzy 16-22 też powinny wystarczyć).



Jeśli masz ochotę zrobić zdjęcie portretowe w plenerze, a chciał byś uzyskać odpowiednie odcięcie się postaci z tła dzięki jego rozmyciu, powinieneś użyć ogniskowej tele oraz maksymalnie małej wartości przysłony. Warto także nie oddalać się za bardzo od fotografowanej osoby.

Lub portret w domu -tak aby skupić wzrok na oczach.

Jeśli fascynuje Cię fotografia macro to odpowiednie będą wartości duże wartości przysłony.
W fotografii tego typu GO ma często zaledwie kilka milimetrów (pomimo stosowania dużych wartości przysłony) dlatego w tym przypadku bardzo istotne jest stosowanie odpowiedniej optyki (np. dedykowanych do makrofotografii obiektywów lub dobrej jakości macrokonwerterów).