Witamina D
Inne nazwy: witamina D1 (kalcyferol), witamina D2 (ergokalcyferol), witamina D3
(cholekalcyferol)
Witamina D obejmuje witaminę D1 (kalcyferol), D2 (ergokalcyferol) oraz D3
(cholekalcyferol). Wtamina D1 znajduje się w tranie, D2 jest wytwarzana w roślinach
wystawionych na działanie promieni ultrafioletowych, natomiast witamina D3 powstaje w
skórze ludzi i zwierząt i jako jedną z niewielu witamin organizm może wyprodukować sam
pod wpływem promieni słonecznych, które przemieniają zawarty w skórze człowieka 7-
dehydrocholesterol (tzw. prowitamina D3) przemienia się w cholekalcyferol. Uważa się,
że już dziesięć minut słonecznej kąpieli codziennie w czasie letnich miesięcy zapewnia
odpowiednią dawkę tej witaminy na cały rok. Jednak należy brać pod uwagę
indywidualne zapotrzebowania, np. to, że dzieci potrzebują więcej witaminy niż dorośli, a
ponadto - że wraz z wiekiem zmniejsza się zdolność organizmu do wytwarzania tej
witaminy pod wpływem promieni ultrafioletowych. Również osoby znajdujące się w
zanieczyszczonym środowisku mają mniejsze szanse na odpowiednią ilość witaminy D w
organizmie.
Witamina D pobudza wchłanianie wapnia i fosforu, a także zapobiega nadmiernemu
wydalaniu tych pierwiastków z moczem przez co ma wpływ nie tylko na prawidłowe
kształtowanie się kości u dzieci i dorosłych, na ich odpowiednią gęstość i na stan naszego
uzębienia. W przypadku gdy brakuje wapnia w pożywieniu pobierany jest on z kości.
Obecność witaminy we krwi wpływa korzystnie na system nerwowy i na skurcze mięśni w
tym serca. Odpowiednia ilość wapnia umożliwia sprawne przewodzenie impulsów
nerwowych. Witamina D zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry, reguluje wydzielanie
insuliny, a tym samym wpływa na odpowiedni poziom cukru w organizmie. Korzystnie
wpływa na słuch, gdyż decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego. Oddziałuje
na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne (monocyty).
Niedobór
Niedobór witaminy D jest przyczyną występowania krzywicy u dzieci i młodzieży
(krzywica dziecięca), a także u dorosłych (krzywica późna).
W krzywicy kości ulegają zniekształceniu i osłabieniu, wykrzywiają się pod wpływem
ciężaru ciała szybko rosnącego dziecka. Kości i nadgarstki stają się powiększone, klatka
piersiowa zaczyna przypominać pierś gołębia, u dzieci powstają opóźnienia we wzroście
zębów. Dziecko częściej poci się i staje się nadmiernie aktywne.
U osób dorosłych, którzy mają utrudniony dostęp do słońca lub spożywają produkty
pozbawione witaminy D, może pojawić się rozmiękczenie kości, zwane osteomalacją,
które prowadzi do częstych złamań i skrzywień układu kostnego. Niedobór witaminy D u
dorosłych sprzyja powstawaniu osteoporozy polegającej na zmniejszeniu się masy i
gęstości kości, które stają się porowate, kruche i łamliwe.
Zbyt mała ilość witaminy D może powodować zapalenie spojówek, a także stany zapalne
skóry. Często dochodzi do osłabienia organizmu co prowadzi do zmniejszonej odporności
na zaziębienia. Skutkiem niedoboru witaminy D bywa także pogorszenie słuchu.
Następstwem braku wapnia i fosforu jest osłabienie i wypadanie zębów.
Nadmiar
Witamina D w dużych ilościach, większych niż zalecane jest toksyczna. Wynikiem
nadmiaru tej witaminy może być:
nudności
biegunka
spadek masy ciała
łatwe męczenie się
nadmierne pocenie się
brak apetytu, utrata łaknienia
senność
opóźnienie w rozwoju dziecka
zaburzenia rytmu pracy serca
wzmożone oddawanie moczu
ból oczu
bóle szczęk, stawów i mięśni
bóle głowy
świąd skóry
zwiększenie ryzyko powstania miażdżycy
zwiększenie ryzyko powstania kamicy nerkowej
Źródła witaminy D
Doskonałym źródłem witaminy D jest tran i oleje rybne, które znajdują się w rybach,
takich jak łosoś, tuńczyk, śledź, makrela czy sardynki. Witaminę tę znajdziemy również w
mleku (najlepiej wzbogaconym dodatkowo przez dodanie tej witaminy), a także w
wątrobie, białku jaj oraz przetworach mlecznych, takich jak ser, masło czy śmietana.
Jednak ilość witaminy D w mleku zależy od sposobu żywienia krów i ich przebywania na
słońcu. Profilaktycznie wzbogacane są o tę witaminę nowoczesne margaryny i mleko w
proszku.