Ewolucja wykład 24.05.2010 (13)

Przyklady kumulatywnej ewolucji kulturowej

Neurobiologia piękna – odkryto struktury odpowiedzialne za percepcje piekna. U kobiet i u mezczyzn sa roznie rozmieszczone.

Cos pozornie humanistycznego z ducha, jak poczucie walorow piekna nalezy do dziedziny neurofizjologii. Uroda pan – to jest oparte na prostych odmiennosciach, ktore na pewno wynikaja z odmiennosci regulajci w rozwoju embrionalnycm (reulacja przez geny homeotyczne konstrukcji ciala czlowieczego). Mechanizmy reguacyjne – sa proste, wystarczy dzialanie prostych hormonow, zeby doprowadzic do odmiennych wartosci. Sa to tylko sygnaly, ktore nasz mozg odbiera w sposob swoisty. Jak odkryc prostote? Jest to podstawowoe pytania biologii. Jakie odruchy sa niezbedne do tego, zeby zagwarantwoac odruchow milosci i opieki nad potomstwem? Milosc –odczucie bezinteresownej milosci. Sygnaly plciowe – obiekt badawczy samcow ksztaltow samic. To bywa bardzo odmiennie w roznych rasach i kulturach. Co sie mezczyznom podoba w zaleznosci od uwarunkowan kulturalnych? W Europie wciecie w talii jest waznym aspektem urody. Dla murzynow z Kamerunu najwyzszy wskaznik wciecie z talii nie jest najwazniejszym wyznacznikiem.Tego rodzaju badanie ni edaja nam jednoznacznej odpowiedzi, czy sa to czynniki kulturowe, genetyczne, moze jezeli sie przebywa w populacji kobiet o okreslonych wlasciwosciach i dawka wazopresyny dostarcza mechanizmow interesownaia sie plcia przeciwna, wybiera sie kobiete, ktora jest charakretystyczna dla danego regionu?

Talent – czy talent jest zwiazany z kultura, genami, czy jest to cos, co nie polega kontekstowi kulturowemu, czy moze podlega mechanizmom ewolucji? Inny jest talent rzezbiarski i inny malarski. Rzezba – imitowanie 3D struktury obiektow w innym materiale. Talent jest indyidulny, osobniczy, nie podlega warunkom spolecznym. Malarstwo portretowe – przeniesienie 3D obrazu na 2D. Bardzo latwo wpasc w konwencje sprzeczna ze zdrowym rozsadkiem. W niektorych kulturach pojawia sie przelom. Podloze spoleczne prowadzace to technicznego wyrafinowania sztuki jest niewielkie, liczy sie tylko talent tworcy. Z jednej strony sztuka prehistoryczna byla tworzona przez ludzi o podobnych mozliwosciach intelektualnych , trafiala na podobny grunt. Sa dziela, ktore maja chaakter kumulatywny, ewolucyjny. Perspektywa – przedstawienie na 2 wymiarach, pzestrzenna organizacja tego, co widziy, chiererchia tego, co jest z przodu, co z tylu. Tylko w kulturze europejskiej perspektywa byla kultywowana w dzielach sztuki. W renesansie idea perspektywy wraz z rozwojem matematyki i geometrii (zestaw regul geometrycznych) utworzona zostala perspektywa. Piero della Francesca – w rzeczywistosci to, co nasze oko akceptuje, nie jest regularne. Camera obscura – nie poslugujac sie regulami geomertii mozemy otrzymac plany i odwzorowac rzeczywistosc.

Jan Vermeer van Delft – wykorzystwal camera obscura, usuwal wszystko to, co jest niepotrzebne. Pewne aspekty kultury sa skutkiem kumulowania doswiadczenia zdobywanego przez poszczegolne jednostki.

Kolejna dziedzina ewolucji kulturowej, ktora chcialoby sie porownywac z ewolucja jest jezykoznawstwo. Zapoczatkowalo to filogenetyke. Analogia jest daleko idacea, mozna poslugiwac sie tymi samymi koncepcjami taksonomicznymi, sa jednostki roznej ragi. Czy jets to ewolcja w kategoriach darwinowskich? Kiedys wartosci sposoby przekazyzwania informacji sie zwiekszaly, dzisiaj jezyki degneruja niz sie rozwijaja. Doskonalenie, selekcjonowanie – jezyk.

Syntaks – sposob konstruowania zdan wedlg okreslonych regul. Jest to cos „genetycznie” okreslone – kazdy jezyk musi miec cos, co jest wspolnego i charakterystycznego dla Homo sapiens. Z jednej strony mmay zaszlosci historyczne. Jezeli zdania maja sens, moze byc to zgodne z zasadami logiki. Kto wie, czy pewne reguly syntaksu nie sa elementami logiki i matrematyki? Moze jezyki maja pewne aspekty historyczne. Noam Chomsky – element genetyczny. Nie udalo sie nikomu wyekstrahowac regul, ktore wystepowalyby u wszystkich. Syntaks nie jest powiazany z biologia, nie jest dziedziczony i nie jest czyms, co ewoluuje pod wplywem doboru naturalnego. Ewolucja syntaksu nie musi prowadzic w kierunku zlozonosci, doskonalosci. Kontekst histryzny zadecydwoal o stanie obecnym. Sa tez dziedziny, ktore w blizszym stopniu wiqaza sie ze zjaiwskiem ewolucji, pokazujac fundamentalne odmiennosci miedzy kulturami. Alfabet - zordzil sie z hieroglifow. Liczy sobie okolo 20 tys. lat. Mozna stworzyc drzewo rodowe alfabetow. Litery – modyfikacj esymboli opizujace okreslone obiekty (alfa – wół). Przemiany dokonywaly sie w sposob stopniowy i ciagly – tak, jak ewolucja aspektow ubiotu meskiego (cos bardzo konserwatywnego). Alfabet – nie mozna radykalnie zmianiac. Co powien czas byly konstruowane elementy, ktore nie maja zadnego zwiazku, np. cyrylica. Alfabet starocerkiweny – oznaczal powrot do greki. Jezyk rosyjski – litery wziete z alfabetu hebrajskiego. Horyzontalny przeplyw pomiedzy gatunkami. Gatunki nie wykazuja izolacji rozrodczej, dochodzi do licznych hybrydyzacji. Runy – nie maja zwiazku z wczesniejsza konstrukcja alfabetu. Nie idee, ale pojedyncze dzwieki. Sa analogie z procesami geologicznymi. Daja poczucie pewnej intuicji w odniesieniu do zjawisk biologicznych. Ewolucja technologiczna – funkcja ewoluuje. Ewolucja jezykow i syntaksu nie jest jednoznaczne ze sklepieniem. Fundamentalnym wynalazkiem byl wynalazek gurtu (luku). To powodowalo, ze ciezar byl przenoszony na inna konstrukcje kamienna. Miedzy gurtami rozpiecie desek – nie mozna bylo tego bezkarnie zwiekszac - -dodawanie lukow po przekatnej. Luki przekatne maja inny promien niz poprzeczne. Aby sklepienie przeiagalo na jednej linii, kazdy z tych lukow – wycinki polkola, a nie pelne.

- doskonalenie sztuki gotyckiej pod wzgledem funkcjonalnym

- rozbiezne kierunki ewolucji – specjacja

Konstrukcja ulegla stabilizacji w ramach przyjetego paradygmatu produkcyjnego, dalej poszly wzgledy estetyczne. Ma to charakter mody. Nie sposob przewidziec nowinek technologinych. Po osiagnieciu optymalizacji ewolucja zatrzymuje sie i przechodzi na inne aspekty. Czlowiek nasladuje przyrode – czesciowa prawda. Zmienia sie nacisk seleksyjny na funkcje sowieckich bombowcow. Po osiagnieciu optymalizacji nie ma powodow do istotnych zmian (syndrom Volkswagena – garbusa). Optymalizacja – ewolucja zmienia obiekt, na ktory dziala nacisk selekcyjny. Z tego wynika obecna bioroznorodnosc. Zmieniaja sie fizjiologiczne walory bakterii. Sa rozne stopnie zaawansowania ewolucyjnego pod pewnym wzgledem. Ewolucja struktur spolecznych – ewolucji funkcjonalnej podlegaja struktury polityczne. Otwarty system – przeplyw idei. Struktury demokratyczne – pozwalaja na samoregulacj eprocesow spolecznych, daja mozliwosc selekcji przez rynek. Swobodnie generowane sa nowe idee i swobodnie podlegaja selekcji. Przez tysiace lat ewoluowala i zostala przeniesiona w wyniku ekspansji miedzy kultrami. Byl to skutek tysiacleci stopniowych udoskonalen. Ludy indoeuropejskie poslugiwaly sie wiecami. Przy duzej liczbie ludnosci panuje zasada reprezentacji.Ewolucja kulturowa ma charakter kumulatywny. Musza istniec instytuacje, reguly gry przekazywane z pokolenia na pokolenie. Zeby zmiany mogly nastepowac intensywnie, potrzebny jest konserwatyzm. Rownowaga wladz – mechanizmy samoregulacji. Instytucje scisle przekazywane z pokolenia na pokolenie. Ewolucja rozbiezna – odmiennie ksztaltowala sie demokracja w Polsce, a inaczej w USA. Zupelnie inny system polityczny.