RODZAJE ZAGROŻEŃ
Zagrożenia ochranianego obiektu mogą pochodzić od sił przyrody albo wynikać z bezprawnych zachowań ludzi. Zagrożenia od sił przyrody, określane jako niebezpieczeństwa, mogą pochodzić od zjawisk występujących w atmosferze ( burza, huragan, ulewa, powódź, piorun, itp. ), katastrof, awarii technicznych i pożarów oraz ataków zwierząt.
Zagrożenia ze strony bezprawnych zachowań człowieka mogą przybierać postać :
- przestępstwa,
- wykroczenia,
- czynu niedozwolonego,
- innego naruszenia prawa.
Pod pojęciem ochrony obiektu należy rozumieć zespół przedsięwzięć uniemożliwiających
przenikanie na teren obiektu osób niepowołanych i dokonanie akcji destrukcyjnej.
Celem akcji destrukcyjnej może być między innymi :
- całkowite lub częściowe zniszczenie budynków, instalacji, gotowych wyrobów, surowców itp. przez wzniecenie ognia, spowodowanie wybuchu, rozbicie i inne niszczące działania,
- atak na personel,
- zniszczenie, kradzież, skopiowanie dokumentów technicznych lub ekonomicznych, urządzeń prototypowych itp.
- zniszczenie, kradzież, skopiowanie programów komputerowych.
Akcje destrukcyjne mogą być prowadzony przez pojedyncze osoby bez specjalnego przygotowania ( osobnik niezrównoważony, zwolniony pracownik ), jak też przez zorganizowane grupy przestępcze. Skuteczną ochronę obiektu osiąga się poprzez :
- właściwie zorganizowany system ochrony,
- sprawność działania służby ochronnej,
- aktywność działań ochronnych.
Ochronę obiektów organizuje się z zasady w trzech strefach : wewnętrznej, zewnętrznej i peryferyjnej.
Strefa ochrony wewnętrznej obejmuje zazwyczaj j chronioną budowlę. Stref tych organizuje się tyle, ile znajduje się chronionych budowli w obiekcie. Niekiedy strefy te mogą się wzajemnie przenikać. W obiektach o złożonej konfiguracji podział na poszczególne strefy można stosować również do poszczególnych budowli otoczonych oddzielnymi ogrodzeniami.
Strefa ochrony zewnętrznej obejmuje obszar wewnątrz ogrodzenia ( wraz z ogrodzeniem ) z wyłączeniem budowli, w których zorganizowano strefy ochrony wewnętrznej.
Strefa ochrony peryferyjnej jest obszarem rozciągającym się poza granicami wytyczonymi przez ogrodzenie. Strefę tę wyznacza się zazwyczaj, gdy pojawienie się osób postronnych w rejonie obiektu jest stosunkowo rzadkie ( obiekty znajdują się z dala od zwanych zabudowań, szlaków komunikacyjnych itp.) Osoby postronne mają prawo przebywania w tej strefie.
Niekiedy mogą być one informowane ( tablice informacyjne ) o fakcie przebywania w pobliżu obiektów chronionych ( specjalnych ) i poddawane pewnym obostrzeniom np. konieczność posiadania dowodów tożsamości i zwiększonej częstotliwości kontroli tych dokumentów. Najbardziej istotna z punktu widzenia systemu ochrony obiektu jest strefa ochrony wewnętrznej, a w niej ochrona granic obiektu, przebiegająca zazwyczaj wzdłuż zapory w postaci muru, płotu itp. Nasycenie tej strefy służbą ochrony fizycznej wpłynie korzystnie na zwiększenie bezpieczeństwa w strefie wewnętrznej.
Celem ochrony obiektu jest zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej obywateli, zabezpieczanie ich dóbr niematerialnych i materialnych przed naruszeniem lub bezprawnym przywłaszczeniem przez osoby trzecie oraz zapewnienie porządku w granicach obiektów i obszarów na podstawie obowiązujących przepisów.
W zakresie działań ochrony osób i mienia możemy wyróżnić :
- zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej (dobra niematerialne),
- podejmowanie działań wobec osób znajdujących się w granicach chronionych obiektów i obszarów,
- przeciwdziałania powstawaniu szkód wynikających z przestępstw przeciwko mieniu oraz zapobieganie przestępstwom i wykroczeniom na terenach i obszarach chronionych.
Pracowników ochrony można podzielić na licencjonowanych i nielicencjonowanych. Tylko pracownicy na licencji mogą być zatrudniani w obiektach podlegających obowiązkowej ochronie. Zakres ich uprawnień jest znacznie szerszy niż w przypadku nielicencjonowanych kolegów pracujących na przykład w placówkach handlowych.
OBOWIĄZKOWA OCHRONA
Obowiązkowa ochrona dotyczy obszarów, obiektów, urządzeń i transportów, które są ważne dla obronności i interesu gospodarczego państwa, a także dla bezpieczeństwa publicznego.
Ochroną w tym zakresie zajmują się wewnętrzne służby ochrony, czyli uzbrojone i umundurowane zespoły pracowników ochrony podlegające kierownikowi chronionej jednostki lub osobie pisemnie przez niego upoważnionej.
Wewnętrzne służby ochrony:
zapewniają ochronę mienia w granicach chronionych obszarów i obiektów,
zapewniają ochronę ważnych urządzeń jednostki znajdujących się poza granicami chronionych obszarów i obiektów,
konwojują mienie jednostki,
wykonują inne zadania wynikające z planu ochrony jednostki.
Służby te współpracują z policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi).
Zastrzeżenie:
Wewnętrzne służby ochrony powołane przez przedsiębiorców mogą wykonywać usługi w zakresie ochrony osób i mienia po uzyskaniu przez przedsiębiorców koncesji.
Obszary, obiekty i urządzenia
Zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia obszar podlegający obowiązkowej ochronie to obszar określony przez ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów, wydzielony i odpowiednio oznakowany.
Obowiązkowej ochronie podlegają:
1) w zakresie obronności państwa:
zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których prowadzone są prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji,
zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy,
magazyny rezerw państwowych;
2) w zakresie ochrony interesu gospodarczego państwa:
zakłady mające bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa,
porty morskie i lotnicze,
banki i przedsiębiorstwa wytwarzające, przechowujące bądź transportujące wartości pieniężne w znacznych ilościach;
3) w zakresie bezpieczeństwa publicznego:
zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków,
zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej,
rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne;
w zakresie ochrony innych ważnych interesów państwa:
zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej,
obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe,
muzea i inne obiekty, w których zgromadzone są dobra kultury narodowej,
archiwa państwowe.
Szczegółowe wykazy obszarów, obiektów i urządzeń, o których mowa powyżej, sporządzają: prezes Narodowego Banku Polskiego, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie w stosunku do podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych. Umieszczenie w wykazie określonego obszaru, obiektu lub urządzenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Wojewodowie prowadzą ewidencję obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie znajdujących się na terenie województwa. Ewidencja ma charakter poufny.
Kierownik jednostki, który zarządza bezpośrednio obszarami, obiektami i urządzeniami umieszczonymi w ww. ewidencji, ma obowiązek uzgadniać z właściwym terytorialnie komendantem wojewódzkim policji plan ochrony.
Plan taki powinien:
uwzględniać charakter produkcji lub rodzaj działalności jednostki,
zawierać analizę stanu potencjalnych zagrożeń i aktualnego stanu bezpieczeństwa jednostki,
podawać ocenę aktualnego stanu ochrony jednostki,
zawierać dane dotyczące specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, w tym:
stan etatowy,
rodzaj oraz ilość uzbrojenia i wyposażenia,
sposób zabezpieczenia broni i amunicji,
zawierać dane dotyczące rodzaju zabezpieczeń technicznych,
zawierać zasady organizacji i wykonywania ochrony jednostki.
Transport
W myśl ustawy transportem podlegającym obowiązkowej ochronie jest transport broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego wysyłany z obszarów i obiektów podlegających obowiązkowej ochronie.
Kierownik jednostki najpóźniej trzy dni przed planowaną datą rozpoczęcia transportu podlegającego obowiązkowej ochronie jest obowiązany uzgadniać z komendantem wojewódzkim policji, właściwym terytorialnie ze względu na miejsce rozpoczęcia transportu, plan ochrony tego transportu.
UPRAWNIENIA PRACOWNIKA OCHRONY
Licencjonowany pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań w granicach chronionych obiektów i obszarów ma prawo:
ustalić uprawnienia do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości,
wezwać osoby nieuprawnione lub zakłócające porządek do opuszczenia chronionego obszaru bądź obiektu,
ująć osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla chronionego mienia w celu niezwłocznego oddania ich policji,
stosować środki przymusu bezpośredniego w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony, a także w przypadku gwałtownego bezprawnego zamachu na konwojowane wartości (pieniądze, przedmioty wartościowe lub niebezpieczne) bądź osoby je ochraniające.
Do użycia broni przez pracownika ochrony może także dojść poza obiektami chronionymi, np. podczas konwojowania pieniędzy lub przedmiotów niebezpiecznych.
Zastrzeżenie:
Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.
Pracownik ochrony nosi przydzieloną broń palną wyłącznie wtedy, gdy występuje w umundurowaniu lub ubiorze używanym przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną.
Pracownikowi ochrony nie wolno natomiast mieć przy sobie broni palnej, jeżeli wykonuje bezpośrednio zadania w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych imprez publicznych.
Ważne:
Środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej nie stosuje się wobec:
kobiet w widocznej ciąży,
osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat,
osób w podeszłym wieku oraz
osób o widocznej niepełnosprawności.
Nielicencjonowani ochroniarze mają znacznie mniej uprawnień, choć w przypadku zagrożenia dla życia, zdrowia lub mienia bądź agresji ze strony ujętej osoby mogą użyć środków przymusu bezpośredniego. Ochrona w placówce handlowej nie ma prawa nas wylegitymować ani przeszukać bez naszej zgody.
OBOWIĄZKI PRACOWNIKA OCHRONY
Opisane poniżej obowiązki i czynności pracowników ochrony, wynikające z określonych w ustawie uprawnień, dotyczą pracowników licencjonowanych.
Ustalanie uprawnień do przebywania w miejscu chronionym
Przy ustalaniu prawa osoby do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym pracownik ochrony ma obowiązek:
sprawdzić, czy osoba posiada przepustkę, identyfikator albo inny dokument wystawiony przez osobę zarządzającą tym obszarem lub obiektem,
porównać okazany dokument z określonym wzorem,
sprawdzić okazany dokument pod względem zgodności danych personalnych w nim zawartych z tożsamością osoby oraz pod względem terminu jego ważności.
Legitymowanie
Przed rozpoczęciem legitymowania osoby pracownik ochrony jest zobligowany:
podać swoje imię i nazwisko oraz w razie potrzeby okazać licencję lub inny dokument identyfikacyjny potwierdzający uprawnienia do podjęcia czynności, w taki sposób, aby osoba legitymowana miała możliwość odczytania i zanotowania danych zawartych w tym dokumencie,
podać podstawę prawną i przyczynę legitymowania.
Po przystąpieniu do legitymowania pracownik ochrony wzywa osobę legitymowaną do okazania dokumentu tożsamości. Może nim być dowód osobisty, tymczasowy dowód osobisty, tymczasowe zaświadczenie tożsamości, paszport lub inny dokument potwierdzający tożsamość zaopatrzony w fotografię i adres zamieszkania osoby legitymowanej.
Pracownik ochrony sprawdza okazany dokument pod względem zgodności danych personalnych w nim zawartych z tożsamością osoby legitymowanej.
Zastrzeżenie:
Jeżeli uzasadniają to względy bezpieczeństwa, osoby legitymowane znajdujące się w pojeździe powinny na żądanie pracownika ochrony opuścić pojazd.
Z czynności legitymowania pracownik ochrony sporządza notatkę służbową zawierającą dane personalne osoby legitymowanej, rodzaj dokument oraz czas, miejsce i przyczynę legitymowania.
Wezwanie do opuszczenia miejsca chronionego
Pracownik ochrony wzywa osobę nieposiadającą uprawnienia do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym bądź zakłócającą porządek do opuszczenia tego miejsca. Przed przystąpieniem do czynności jest obowiązany użyć zwrotu „służba ochrony" oraz podać swoje imię i nazwisko.
Wezwanie policji
W przypadku niepodporządkowania się poleceniom pracownika ochrony wzywa on policję.
Ujęcie
Przy ujęciu osoby stwarzającej w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla chronionego mienia pracownik ochrony powinien:
użyć zwrotu „służba ochrony",
wezwać osobę do zachowania zgodnego z prawem i odstąpienia od wykonywania czynności stwarzających zagrożenie,
uniemożliwić oddalenie się osoby ze wskazanego miejsca,
poinformować osobę o ujęciu i jego przyczynach oraz uprzedzić o obowiązku zastosowania się do wydawanych poleceń,
wylegitymować osobę ujętą w celu ustalenia jej tożsamości,
niezwłocznie powiadomić policję,
przekazać osobę ujętą przybyłym funkcjonariuszom policji.
W razie potrzeby pracownik ochrony obowiązany jest do:
udzielenia pomocy przedlekarskiej osobie ujętej, która ma widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność,
wezwania pomocy lekarskiej — jeżeli zachodzi taka konieczność.
Każdy przypadek ujęcia osoby pracownik ochrony dokumentuje w notatce służbowej.
Zanim jednak do tego przystąpimy, chciałbym na chwilę wrócić do polityki bezpieczeństwa, w której określiliśmy zasoby podlegające ochronie. Tym razem pragnę zwrócić uwagę na fakt, że chronione zasoby mogą być narażone na kilka rodzajów zagrożeń, co będzie miało poważny wpływ na możliwość (a także konieczność) stosowania różnych rodzajów zabezpieczeń. Przykładowo zagrożenia kryminalne, takie jak: włamanie, napad, kradzież (dokonana przez pracownika lub osobę z zewnątrz), dotyczą przede wszystkim mienia łatwo zbywalnego (np. sprzęt komputerowy, RTV, kosmetyki), lecz także wartości pieniężnych, co przejawia się - szczególnie ostatnio - dużą liczbą napadów na placówki bankowe. Należy jednak pamiętać, że podczas podobnych incydentów nierzadko dochodzi do szkód pobocznych, takich jak pożar spowodowany zwarciem w instalacji elektrycznej, wywołanym próbą uszkodzenia instalacji alarmowej czy zasilania urządzeń CCTV, podczas przygotowania do włamania. Konsekwencją tego może być zniszczenie dużo większej ilości mienia przez pożar. Przykład zagrożeń pożarowych pokazuje, w jaki sposób jeden rodzaj zagrożeń może wpływać na różne, pozornie niezwiązane ze sobą obiekty lub procesy. W przypadku zagrożeń pożarowych największą uwagę skupiamy z reguły na obiektach lub strefach, w których przechowywane są substancje łatwopalne lub wybuchowe. Tam też stosuje się odpowiednie zabezpieczenia (z reguły wymagane prawem bądź zapisami polis ubezpieczeniowych). Jednak zagrożenie pożarowe może dotyczyć także obiektów sąsiadujących, w których nie są przechowywane niebezpieczne substancje. Przykładem może tu być lokalizacja, w której istnieją warunki sprzyjające rozprzestrzenianiu się pożaru, takie jak:
rozmieszczenie dużej ilości girland, plakatów i bannerów reklamowych w przejściach i korytarzach. Umożliwia to rozprzestrzenianie się pożaru przez strefę, która służy właśnie jego zatrzymaniu. Bardzo często widzimy to w hipermarketach, zwłaszcza w okresie świątecznym;
rozmieszczenie kilku budynków blisko siebie w ramach jednego kompleksu zlokalizowanego w lesie iglastym. Jakże często widzimy to w ośrodkach wypoczynkowych. Drzewa iglaste zawierają substancje, które przy wysokiej temperaturze znakomicie przenoszą ogień. Może to być przyczyną rozprzestrzenienia się pożaru.
Mówiąc o pożarze, warto pamiętać, że bywa on także wykorzystywany do zacierania śladów przestępstwa, a jak głosi powiedzenie strażaków: "złodziej bierze tyle, ile zdoła unieść, a pożar - wszystko". Również takie elementy należy brać pod uwagę, tworząc politykę bezpieczeństwa oraz dobierając zabezpieczenia.
Dobór zabezpieczeń jest tym elementem, który determinuje - często na długie lata - sprawność i efektywność systemu. Mamy do wyboru rozwiązania zróżnicowane zarówno pod względem jakości, parametrów technicznych, jak i wreszcie ceny. Na tym etapie konieczne jest współdziałanie menedżera ds. bezpieczeństwa i dyrektora finansowego, jak również ich wzajemne zrozumienie. Tylko wtedy możliwe jest osiągnięcie celu: stworzenie systemu bezpieczeństwa efektywnego operacyjnie i ekonomicznie. Obecnie mamy tendencje do nadawania wyższej rangi sprawom ekonomicznym, co jest zrozumiałe, ponieważ organizacja biznesowa pracuje po to, by zarabiać, system bezpieczeństwa zaś jest tym elementem kosztów, który bezpośrednio nie generuje zysku. Jednak dobry system bezpieczeństwa wpływa pozytywnie na wynik finansowy firmy poprzez przeciwdziałanie stratom. Stąd korzystne dla firmy jest stosowanie rozwiązań o dużych możliwościach operacyjnych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiej efektywności ekonomiczniej nie tylko w dniu zakupu, lecz w perspektywie długoterminowej.
RODZAJE ZAGROŻEŃ W KONWOJU
Na podstawie analizy przypadków napadów na konwoje bankowe i firm zajmuj?cych si? przewozem warto?ci mo?na przyj?? ogólny schemat dzia?ania sprawców:
1) dokonanie przest?pstwa zostanie szczegó?owo przygotowane i poprzedzone zgromadzeniem informacji o transportowanych warto?ciach, liczebno?ci ochrony jej uzbrojeniu i u?ytych pojazdach itp.,
2 ) sprawcy zawsze b?d? mieli przewag? nad zespo?em ochraniaj?cym, poniewa? wykorzystaj? element zaskoczenia, odwrócenia uwagi (podst?p), przewag? w uzbrojeniu. To oni b?d? dyktowa? warunki, wybieraj?c czas i miejsce ataku,
3 ) dzia?anie sprawców b?dzie charakteryzowa? bardzo szybkie tempo, b?d? w zwi?zku z tym bezwzgl?dni i brutalni, chc?c narzuci? kontrol? nad sytuacj?,
- zapewne zostan? u?yte dwa samochody, pozwoli to na zabranie wi?kszej liczby ludzi oraz stworzy mo?liwo?ci u?ycia jednego z pojazdów do zablokowania drogi,
4) do obserwacji na etapie przygotowania napadu i pó?niej, w fazie jego realizacji, mo?e zosta? u?yty przez sprawców motocykl. Ze wzgl?du na du?? szybko?? i manewrowo?? dwie dobrze uzbrojone osoby na motocyklu stanowi? efektywny zespó? uderzeniowy
5) je?eli sprawcy zdecyduj? si? zaatakowa? konwój w czasie jazdy aby go zatrzyma?, atak najpewniej zostanie przeprowadzony od strony kierowcy bankowozu (samochodu g?ównego) i sprawcy u?yj? broni maszynowej o du?ej sile ra?enia,
6) w celu unieruchomienia konwoju, sprawcy zamiast atakowa? wprost, mog? ewentualnie uciec si? do podst?pu albo wykorzystaj? warunki naturalne na trasie konwoju, gdzie pojazdy b?d? musia?y zwolni? lub zatrzyma? si?. B?d? to np. zw??enia dróg, skrzy?owania z sygnalizacj? ?wietln?, zakr?ty, tunele i inne, zwane "w?skimi gard?ami".