Polska norma językowa:

Norma a uzus:

System językowy to elementy językowe (fonem , morfem, leksem) + reguły gramatyczne

Norma to zbiór zasad i form językowych, które przez daną społeczność w danym okresie zostały uznane za poprawne

Uzus językowy: to zwyczaj jaki panuje w danym środowisku używania określonych form językowych. Tu znajdują się formy poprane i niepoprawne

Norma wzorcowa a użytkowa:

Norma wzorcowa to staranniejsze elementy języka i wypowiedzi:

-obowiązuje w wypowiedziach oficjalnych

Norma użytkowa to swobodniejsze formy wypowiedzi

-obowiązuje w wypowiedziach w kontaktach prywatnych

Jakie kryteria rządzą kształtowaniem się języka:?

Kryteria wewnątrzjęzykowe:

-kryterium wystarczalności językowej

- kryterium ekonomiczności

Kryteria zewnątrzjęzykowe:

-kryterium uzualne

-kryterium autorytetu kulturalnego

-kryterium narodowe

-kryterium estetyczne

Kryterium wystarczalności: „nowość językową” można wprowadzić do systemu językowego , gdy jest niezbędna

Jeśli nie spełnia warunku konieczności , traktowana jest jako błąd i nie można tej innowacji uznać za funkcjonalnie uzasadnione

-łykend (weekend ), keczup ( ketchup )

Kryterium ekonomiczności

-opiera się na założeniu iż poprawne są te środki językowe, które umożliwiają porozumiewanie się w sposób wymagający mniejszego wysiłku do nadawacy i odbiorcy wypowiedzi

-w związku z tym za pozytywne uznaje się

m.in. używanie skrótów ( inż., z-ca, ww ) i skrótowców , np. RP, PiS, PO

-wyrazów pochodzących

Kryterium uzualne to elementy języka które są bardzo rozpowszechnione w mowie różnych warstw społeczeństwa studio kosmetyczne

-aby ocenić stopień rozpowszechnienia innowacji, trzeba przez pewien czas obserwować jej losy, żeby określić „ wskaźnik „ wzrostu lub spadku jej użycia

-poszedłem, wyszłem, tą kobietę

Kryterium autorytety kulturalnego: to uznawanie za poprawną tych form które używa ktoś kto cieszył się autorytetem, dawniej byli to wybitni pisarze, czasem uznani naukowcy. Wybitni pisarze , są nie tylko twórcami literatury , ale także współtwórcami języka

-odwołanie się do języka wybitnych pisarzy jako do twórców norm językowych opiera się na przekonaniu, w znacznym stopniu słusznym, że pisarze to najbardziej świadomi użytkownicy słowa żywego i pisanego oraz najbardziej wrażliwi jego odbiorcy i twórcy

-rola twórczości wybitnych pisarzy w kształtowaniu norm języka współczesnego znaczenie zmalało w porównaniu w minionym okresem historii naszej kultury

-dla przeciętnego polaka autorytetem kulturowym są: prasa, radio, a zwłaszcza telewizja.

Kryterium narodowe- za poprawne , zasługujące na użycie i rozpowszechnienie uchodzą te wyrazy które są w języku rodzime

-swojskie nie zapożyczone ani nie powstałe pod obcym wpływem

-puryzm językowy charakteryzuje się bezkrytycznym stosowaniu kryterium narodowego. Puryści potępiają wszystko co naprawdę lub nawet rzekomo jest obce, doszukując się wszędzie obcych wpływów. Jest to wynaturzona odmiana troski o język i jego kulturę. Puryści dążą do usunięcia z języka elementów, które uważają za niepożądane i do zastępowania ich przez elementy rodzinne

Kosmopolityzm- polegający na bezkrytycznym przyjmowaniu do języka wszelkich elementów obcych nie tylko koniecznych

Kryterium estetyczne- odnosi się przede wszystkim do tekstów językowych, które można oceniać jako wyróżniające się walorami estetycznymi ( piękne ) nijakie albo brzydkie

Świadomość językowa to ogół sądów o języku i poglądów na język które są charakterystyczne dla jakiejś osoby albo grupy społecznej

Może mieć:

-charakter intuicyjny ( bez spójnego systemu, oparty na wrażeniach ) mój język, moja sprawa

-charakter systemowy ( podbudowany wiedzą o języku)

Oba przypadki wpływają na zachowania językowe osoby lub grupy osób