GLIKOZYDY NASERCOWE:

Połączenie geniny o charak steroidowym posiadającej pierścień laktonowy przy C-17 w położeniu beta, z cukrami (1-5 czasteczek). Ze względu na budowę pierścienia laktonowego podział na:

• Kardenolidy

• Bufadienolidy

Steroidy-prekursoerm steroidów jest skwalen o budowie liniowej.

Aglikony glikozydów nasercowych-biogeneza:

• Wynik przemiany octanowej przez kw. Mewalonowy powstanie steroidów

• Cholesterol-pośredni etap biosyntezy

• Po skróceniu łańcucha bocznego powstaje pochodna pregnanu-jednostka C21

Ważne szczegóły struktury Kardenolidów:

• Pierścień laktonowy 5-członowy nienasycony w pozycji 17 (beta)

• Grupa –OH przy C3 w położeniu beta

• Grupa-OH przy C14 w położeniu beta

Grupy OH przy C16 i C12 – wpływ na aktywność

C19 – gr metylowa lub metoksylowa lub aldehydowa

Znane są kardenolidy z gr ketonową w pozycji 11 lub 12

Ważne szczegóły budowy bufadienolidów:

• Pierścień laktonowy 6-członowy nienasycony w pozycji 17 beta

• Gr OH przy C3 w położeniu beta

• Gr OH przy C14 w położeniu beta

• Gr OH w pozycjach 5,6,8,16 zawsze w położeniu beta

• Gr ketonowq w pozycji 16 lub aldehydowa przy C19

Glikozydy nasercowe –właściwości farmakologiczne:

• Wpływ na kom. Robocze mieśnia sercowego i ukł przewodzący serc

• Zwiększenie siły skurczu włókien mięsniowych

• Zwiększenie napięcia włókien mięśniowych

• EFEKT: zwiekszenie siły wyrzutu sercowego i objętości wyrzutowej, poprawia przepływ przez nerki-ustapienie obrzęków.

Wpływ na ukł przewodzący serca:

• Zmniejszenie szybkości powstania impulsów-zmniejszenie częstości skurczów serc a

• Zmniejszenie przewodnictwa

• Efekt działania bezpośredniego i przez ukł autonomiczny

Kierunki działa na mięsień sercowy:

• Inotropowo (+) – zwiększenie siły skurczu

• Tonotropowo (+) – zwiększają napięcie włókien m. sercowego

• Dromotropowo(-)-hamowanie przewodzenia w ukł przewodzącym serca

• Chronotropowo (-) – przedłuża fazę diastolityczną między skurczami

• Batmotropowo (+) – zwiększają pobudliwość m. komór serca-niebezpieczeństwo tzw pobudzenia ektopowego-prowadzące do niemiarowości komorowych

Mechanizmy działania glikozydów nasercowych:

• Nie maja bezpośredniego wpływu na kurczliwość włókien mięśnia sercowego

• Wpływ na procesy wymiany jonowej w komórkach serca przez hamowanie aktywności trifosfatazy adenozynowej błon komórkowych Na/K ATPazy oraz na procesy gromadzenia i uwalniania Ca w komórce

• ATPaza NA/K wpływa na potencjał spoczy kowy komórki w fazie polaryzacji oraz wymianę jon ó podczas repolaryzacji

• Glikozydy nasercowe wiążąc się z ATPazą zaburzają transport Na+ i K+ przez błony komórkowe, co powoduje stopniowe zwiększenie stęż jonów sodu a zmniejszenie jonów potasu

• EFEKT- zahamowanie wymiany między jonami sodu znajdującymi się pozakomórkowo a wewnątrzkomomórkowo znajdującymi się jonami Ca i zwięksszenia stęż wolnych jonów Ca wewnątrz komórek serca

• Zatrzymanie janów Ca przy zwolnionej repolaryzacji zwiększa kurczliwość i pobudliwość komórek serca powodując efekt inotropowy

Losy w organizmie:

• Poszczególne glikozydy wchłaniają się w róznym stopniu z przewodu pokarmowego

• Najlepiej digitoksyna jej formy zmetylowane lub zacylowane i digoksyna

• Słabo Lanatozyd C

• Szybkość działania odwrotnie proporcjonalna do stopnia wiązania się z albuminami osocza

• Digitoksyna wiąże się w 97% z białkami,zaczyna działać dopiero po 7-10h

• Digoksyna i lanatozyd C wiążą się w 20-40% z albuminami, max działania po 3-5h

• Kumulacja- konieczność dużej ostrożności w stosowaniu

Digitoksyna-najsilniejsza kumulacja słabiej kumulują się digoksyna i lanatozyd C, glikozydy cebuli morskiej kumulują się w najmniejszym stopniu

TOKSYCZNOŚĆ GLIKOZYDÓW NASERCOWYCH:

• Jeden z najbardziej toksycznych leków, gdyż niewielka różnica między wielkością dawki leczniczej a toksycznej

Objawy zatrucia zmniejszenie łaknienia,nudności,wymioty i biegunka

Objawy neurologiczne-bóle głowy,senność

Przedawkowanie- przymglenie widzenia i zaburzenia w odbieraniu kolorów

Najbardziej niebezpieczne objawy: zaburzenia rytmu serca-rzadkoskurcz zaburzenia rytmu przedsionków oraz szczególne niebezpieczne zaburzenia rytmu komór

INTERAKCJE:

• CHINIDYNA-powoduje 2-4 krotne zwiększenie stężenia digitoksyny i digoksyny zmniejszając ich eliminację

• Zwiększenie stęż digoksyny w osoczu-także chinina,werapamil,nifedypina, amidaron oraz diuretyki oszczędzające potas

SUROWCE:

1Digitalis purpureae folium- liść naparstnicy

Digitalis purpurea- Naparstnica purpurowa

Scrophulariaceae- Trędownikowate

Liście z rozetek liściowych zbierane w 1 roku I łodygowe zbierane w 2 roku

Chemizm: glikozydy nasercowe( 0,1-0,4%)

Związki wyizolowane należą do 3 serii:

Seria A: pochodne digitoksygeniny,purpurea glikozyd A i digitoksyna

Seria B: pochodne gitoksygeniny (16-beta-hydroksydigitoksygeniny) purpureaglikozyd E (glukogitaloksygenina) i gitaloksyna

Glikozydy digitanolowe-aglikon typu pregnanu nie działają nasercowo

Saponiny steroidowe typu spirostanu

Flawonoidy z grupy flawonów

Kawsy fenolowe: kawowy,chlorogenowy

Digitalis lanatae folium-liść naparstnicy wełniastej

Digitalis lanata-Naparstnica wełniasta

Scrophulariaceae-Trędownikowate

Liście z rozetek liściowych zbierane w pierwszym roku i łodygowe zbieranie w drugim roku uprawy,suszone w tem 50 stopni C

Digoxin

Półsyntetyczna pochodna-metylodigoksyna

Bemecor,Landicor i Medigox

Chemizm: glikozydy nasercowe (0,4-1%)

Glikozydy należą do 5 serii:

Seria A: poch digitoksygeniny: lanatozyd A obecny w świeżym surowcu oraz jego heterozydy wtórne-acetylodigitoksyna i digoksyna

Convallariae herba-ziele konwalii

Convallaria majalis-konwalia

Convalliaceae (Liliaceae)- Konwaliowate(Liliowate)

Kwiatostan wraz z dwoma otaczającymi go liśćmi lub same liście ebrane w okresie kwitnienia rośliny.

Chemizm: glikozydy nasercowe (0,1-0,5%)

Glikozydy kardenolidowe głównie:

• Konwalatoksyna i konwalozyd-poch strofantydyny

• Konwalatoksol-poch strofantydolu

• Lokundiozyd-poch bipindogeniny

• Peryploramnozyd-poch peryplogeniny

• Saponozydy steroidowe poch. Furostanu- konwalamarozyd i poch spirostanu

• Flawonoidy z gr. Flawonoli

• Olejek eteryczny zawierający głównie farnezol

Strophanthi semen

Strophanthus gratus-strofant wdzięczny

Apocynaceae-Toinowate

Liana w Afryce

Chemizm: glikozydy kardenolidowe (3-8%)

Głównie strofantyna G (wabaina ramnozyd uabageniny) 95% kompleksu glikozydów

Strofantyna G prawie nie absorbuje się po podaniu doustnym i nie ulega kumulacji w organizmie, nie zwalnia czynności serca

Podawana dożylnie- najczęsciej w ostrej niewydolności serca-już nie stosowana

Scillae bulbus

Urginea maritima(Drimia mentima) cebula morska odmiana biała (oszloch morski)

Hyacinthaceae(Liliaceae)-hiacyntowate (Liliowate)

Łuski białej odminy cebuli morskiej

Chemizm: glikozydy bufadienolidowe (do 4%)

• Glikozydy scylareniny: glukoscylaren.scylaren A

Ze scylarenu A w wyniku hydrolizy enzymatycznej odłącza się cząsteczka glukozy dając proscylarydyną A stosowaną w lecznictwie- w małym stopniu ulega kumulacji

Proscillaridin i Talusin

Adonis vernalis herba-ziele miłka

Adonis vernalis-miłek wiosenny

Ranunculaceae-Jaskrowate

Ziele miłka zbierane w okresie kwitnienia

Chemizm:glikozydy kardenolidowe 0,25%

Adonitoksyna-poch adonitoksygeniny, cymaryna-poch strofantydyny

Surowiec – obecnie bez znaczenia leczniczego