Antropologia kulturowa – zagadnienia do egzaminu

1.Wyjaśnienie nazwy antropologia kulturowa.

2.. „Wyobraźnia zoologiczna” i „wyobraźnia antropologiczna”.

3. J. J. Rousseau i początki antropologii.

4. G. Vico i pojęcie kultury.

5. Przedmiot antropologii kulturowej.

6. Wyjaśnienie nazwy i wskazania specyfiki przedmiotu:

etnologii

etnografii

etnolingwistyki

antropologii fizycznej

antropologii filozoficznej.

7. Człowiek jako twórca kultury.

8. Natura i kultura, porządek natury – porządek kultury: pojęcia i przykłady.

9. „Colere” i „nascere” a zjawiska kulturowe.

10. Zakres pojęcia „kultura” i definicja kultury według Edwarda Taylora.

11. Jaskinia Lascaux – świątynią „kultury”.

12.Kultura a cywilizacja, za: E. Taylor, A. Weber, L. Morgan

13. Podział kultury: zakres przedmiotowy: -kultura materialna, kultura duchowa, kultura społeczna, kultura polityczna, kultura wysoka, kultura popularna, kultura narodowa, kultura europejska, kultura ludowa itd.

14. Kultura jako „odwrócona piramida”.

15.Kultura i wartościowanie.

16. Kultura jako mechanizm adaptacyjny człowieka.

17. Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury.

18.Kultura jako zjawisko społeczne; problem jednostki w kulturze.

19. Czasowy i przestrzenny wymiar kultury.

20. Cechy zjawisk kulturowych.

21.Pojęcie i przykłady wzorów kultury w odniesieniu do poglądów Ruth Benedic.

22. Pojęcie kręgu kulturowego.

23.Ewolucja kulturowa i ewolucjonizm w kulturze.

24. Synkretyzm kultury.

25. Funkcjonalizm jako metoda badań antropologicznych (zob. Bronisław Malinowski).

26. Strukturalizm (L.Strauss); kultura jako system znaków.

27. Poddyscypliny antropologii: fizyczna, społeczna, etnografia, etnologia, antropologia społeczeństw pierwotnych, antropologia filozoficzna, religioznawstwo, archeologia, lingwistyka itd.

28. Teoria kultury według Stefana Czarnowskiego.

29. Typy i specyfika definicji kultury, definicji genetyczne, definicje historyczne, definicje dystrybutywne, definicje normatywne, definicje wyliczające (zob. Taylor).

30. Definicja kultury według Antoniny Kłosowskiej i jej analiza.

31. Źródła kultury (Kroeber, Cassirer, Freud, Huizinga).

32. Pojęcie i przejawy tożsamości kulturowej.

33. Pojęcie i przejawy tożsamości narodowej.

34. Idea wielokulturowości - szansa czy zagrożenie?

35.Globalizacja – jako zjawisko kulturowe, pojęcie i przejawy.

36. Polityka wielokulturowości.

37. Etnocentryzm – jego typy i przejawy.

38.Relatywizm kulturowy jako praktyka kulturowa i metodologia.

39.Subkultura i kontrkultura wobec kultury (przykłady).

40. „Uniwersalia” kulturowe.

41.Antynomie czasu. Czas przyrody, czas kultury; czas święty, czas świecki…

42. Egzystencja człowieka w dwóch czasach: świeckim i świętym.

43. Próby „ujarzmienia” czasu: kalendarz, zegar.

44. Przestrzeń w kulturze: symbolika, heterotopia, przestrzeń kulturowa i ciała, przestrzeń „do” i „od społeczna”, przestrzeń miasta, przestrzeń wsi, przestrzeń święta, przestrzeń świecka.

45. Pojęcia „axis mundi”…

46. Sacrum i profanum w przestrzeni i czasie.

47. Struktura i symbolika przestrzeni świętej (np. film „Katedra” T. Bagińskiego).

48. „Świeckie sacrum” – dom.

49. Funkcje ciała w kulturze.

50. Ciało jako znak.

51. „Naturalność” jako znak, nagość w kulturze.

52. Kanony piękna i doskonałości ludzkiego ciała.

53. Przyczyny i sposoby „udoskonalania”i upiększania ciała.

54. Wiara, duchowość, religijność w egzystencji.

55. Rytuał i obrzęd…

55. Pojęcie, funkcje i podział mitów.

56. Życie i śmierć w kulturze.

57. Śmierć i życie wieczne – przykłady w religiach.

58. Wspólnoty kulturowe: rodzina, kasta, stowarzyszenie, wspólnoty religijne, wspólnoty koleżeńskie itd.

59. Naród jako wspólnota; kultura narodowa i jej instytucje.

60. Historyczne typy kultury: kultura tradycyjna, kultura ludowa, kultura rycerska (szlachecka), kultura mieszczańska.

61. Kultura masowa i jej alternatywy kulturowe.

62. Kicz jako zjawisko kulturowe.

63. Makdonaldyzacja, homogenizacja i odbiorca kultury masowej.

64. Media kultury:

-słowo ( mowa i pismo, druk, książka, czasopismo)

-dźwięk: muzyka i jej rodzaje

-widowisko – święto – teatr – homo artifex

- obraz: estetyka, sztuka, fotografia, film, telewizja.

65. Człowiek w Sieci (przestrzeń wirtualne i realna; szanse i zagrożenia kulturowe)