Monika Trafas

Alternatywne formy edukacji przedszkolnej.

Wczesna, dobrze prowadzona edukacja, ma duże znaczenie, dla jakości życia człowieka. Wychowanie przedszkolne jest społecznie akceptowanym dobrem. Głównym celem działania przedszkola jest tworzenie warunków do prawidłowego, harmonijnego rozwoju dzieci w celu osiągnięcia optymalnego poziomu gotowości szkolnej poprzez spełnienie ich potrzeb edukacyjnych.

Odpowiedzialność za wysoką, jakość edukacji małych dzieci leży po stronie trzech głównych podmiotów:

• państwa, a szczególnie Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, działającego poprzez kuratoria oświaty;

• samorządu terytorialnego, które powołuje i utrzymują oddziały przedszkolne

• nauczycieli przedszkolnych z dyrektorem na czele.

Nowelizacja ustawy z 7 września 2007 r. o systemie oświaty wprowadziła istotne zmiany. Dopuszczono organizowanie edukacji przedszkolnej dla dzieci 3 – 5 – letnich w innych niż przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, formach wychowania przedszkolnego. Ustawa określa, że, podobnie jak przedszkola, inne formy mogą być publiczne lub niepubliczne. Alternatywne formy wychowania przedszkolnego muszą realizować odpowiednią podstawę programową wychowania przedszkolnego, a zajęcia z dziećmi powinny prowadzić wykwalifikowane nauczycielki przedszkoli. Upowszechnienie edukacji przedszkolnej nie jest równoczesne z tworzeniem sieci kosztownych przedszkoli, zwłaszcza na terenach, gdzie jest niskie zaludnieni i mało dzieci. Na świecie przedszkola są tylko jedną z możliwości edukacji przedszkolnej. Względy finansowe połączone z zapotrzebowaniem społecznym doprowadziły do powstania wielu różnorodnych form pracy z małymi dziećmi tzw. alternatywne formy edukacji przedszkolnej. Nadzór pedagogiczny nad innymi formami wychowania przedszkolnego sprawuje, podobnie jak nad placówkami przedszkolnymi, kurator oświaty. Zmiana ta obowiązuje od 1 stycznia 2008r.

Alternatywne formy wychowania przedszkolnego są następujące:

• Klub przedszkolaka,

• Przedszkola „wędrowne”,

• Świetlice przedszkolne,

• „Wędrujące nauczycielki”,

• Ośrodki zabaw przedszkolnych,

• Akademie rodzinne,

• Klub malucha,

• Klubik aktywnego maluszka,

• Szkółka małego dziecka,

• Domowe przedszkole,

• Akademia smyka.

Ze względu na niską świadomość społeczną oraz niedogodne przepisy prawne jakościowa oferta przedszkolna dla małych dzieci jest w Polsce bardzo ograniczona. Przykład rozwiązania tego problemu w innych krajach europejskich zainspirował Polską Fundację Dzieci i Młodzieży do stworzenia programu: „Tam gdzie nie ma przedszkoli” (TNP). Najważniejsze zalety programu TNP:

• Pomaga gminom w budowaniu lokalnych koalicji na rzecz wspierania rozwoju małego dziecka, w które zaangażowani są rodzice, nauczyciele, władze samorządowe, instytucje wspierające rodzinę oraz lokalne organizacje pozarządowe.

• Podnosi, jakość edukacji ucząc nauczycieli nowoczesnych metod pracy, które pozwalają na rozwijanie u dzieci umiejętności społecznych, kreatywności i poczucia własnej wartości.

• Efektywność finansowa proponowanych rozwiązań (mniejsze koszty utrzymania).

• Pozwala na stworzenie miejsc pracy dla bezrobotnych N.

• Przygotowanie dokumentacji, materiałów edukacyjnych, itp..

Po zapoznaniu się z zaletami programu, dzięki któremu powstały niektóre alternatywne formy edukacji przedszkolnej czas na omówienie niektórych takich form. „Wędrujące nauczycielki” - Jest to alternatywna forma edukacji przedszkolnej. Osoba prowadząca zajęcia dojeżdża wszędzie tam, gdzie zbierze się, choć kilkoro dzieci. Zajęcia te są prowadzone w nieczynnych szkołach przekształcone w świetlice, salach gminnych, a także w prywatnych domach. Zajęcia odbywają się w grupach mieszanych. W trakcie zajęć nie realizuje się całościowego programu edukacji dla małych dzieci. Zajęcia jednak dają okazję do przebywania i pracy w grupie, rozwijania pomysłowości i zdobywania nowych umiejętności.

Ośrodki zabaw przedszkolnych - Ośrodek taki jest przygotowany dla dzieci w wieku 3-5 lat. Zajęcia w Ośrodku Zabaw Przedszkolnych odbywają się 3 razy w tygodniu po 3 godziny. Grup dzieci liczy od 10 do 12 osób. W każdych zajęciach uczestniczą rodzice, a także inni członkowie rodzin – dziadkowie, młodsze i starsze rodzeństwo. Nauczycielki przygotowują różne propozycje na zajęcia, a dzieci wybierają to, co im odpowiada najbardziej. Władze samorządowe zabiegają, aby nauczycielki dużą wagę przywiązywały do współpracy z rodzicami.

Akademie Rodzinne - Akademie rodzinne są organizowane przez rodziców. Zajęcia odbywają się głównie w salkach, bądź domach prywatnych. Grupy są dość mała (12 dzieci). Minimalny wiek dziecka to 3 lata. Zajęcia są prowadzone w godzinach przedpołudniowych lub południowe, kiedy małe dzieci nie są senne i marudne. Zajęcia trwają 2-3 godz., 2 razy w tygodniu. Osoba prowadząca to zazwyczaj nauczycielka wychowania przedszkolnego, która stosuje na zajęciach różne metody i formy pracy z małymi dziećmi.

„Akademia małych odkrywców” - Jest to oferta do rodziców, ceniących systematyczną edukację swojego dziecka. W trosce o dobro maluchów jest tu zachowana równowaga pomiędzy edukacją a zabawą. W życie Akademii angażuje się również rodziców, którzy mogą przebywać w ’przedszkolu’ i uczestniczyć w zabawach, kiedy chcą i kiedy dziecko tego potrzebuje. Akademia jest otwarta już dla dzieci 2 letnich, działa codziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach od 6⁰⁰ do 18⁰⁰.

Klub Malucha - Klub malucha jest to oferta dla dzieci od 6 miesięcy do 3 lat. Opieka jest całodzienna od godz. 7⁰⁰ do 18⁰⁰. Opieka nad niemowlakami: każdy maluch ma swój ‘kącik’ i własną nianie. Natomiast dzieci starsze mają zaoferowany zróżnicowany program dnia. Różne zajęcia muzyczne, plastyczne, ruchowe, a także edukacyjne. W Klubie Malucha każde dziecko ma dostęp do psychologa, logopedy. Prowadzone są także bajko terapie.

Domowe przedszkola - Przedszkola przydomowe to niewielkie placówki opiekuńczo-edukacyjne, które zakładają osoby prywatne. Domowe przedszkola cenione są najbardziej za ich przytulność i domowy charakter. Do zalet małych przedszkoli należy także to, że składają się one z małych grup. Oferuje tu się dzieciom i rodzicom elastyczny program zajęć. Do takiego przedszkola można przyprowadzać dzieci w niektóre dni tygodnia, przez cały tydzień lub na określone godziny.

LITERATURA:

• „Edukacja przedszkolna w Polsce – szanse i zagrożenia”, 2003, Marta Zahorska.

• „Pedagogika przedszkolna”, 2005, Anna Klim – Klimaszewska.

• Wychowanie przedszkolne, nr 5, 2008, Ewa Brańska.

• Wychowanie przedszkolne, nr 9, 2010, Grażyna Rura.