Etyka jako dziedzina filozofii Wykład 1

PODSTAWOWE POJĘCIA

• ETYKA – dziedzina filozofii . To zbiór teorii dotyczących problemów dobra i zła, powinności, cnót, obowiązków.

• Nie ma jednej teorii etycznej

• MORALNOŚĆ – postulowanie określonych postaw zgodnych z obowiązującymi w danym kręgu kulturowym czy społecznym normami

• MORALIZATORSTWO – pouczanie, udzielanie rad jak postępować zgodnie z określonymi zasadami

RODZAJE NORM

• PRAWNE – obwarowane sankcjami prawnymi ( kodeksy)

• OBYCZAJOWE - związane z kulturą

• ETYKIETALNE – sposoby zachowania w określonych sytuacjach np.. miejscach publicznych, poprawność polityczna itp..

Normy kodeksów zawodowych

• Kodeks etyczny

• Kodeks etyczny to zasady leżące u podstaw formułowania sądów moralnych.

• Kod etyczny opisuje się poprzez:

1. określenie wartości centralnej

2. określenie cnót kardynalnych

3. określenie grzechów głównych

Etyka produktywności

• Wartość centralna

• Produkcja dóbr

• Cnoty kardynalne

• Użyteczność, skuteczność, pracowitość, oszczędność, sukces

• Grzechy główne:

• Lenistwo, marnotrawstwo, porażka

Etyka godności

• Wartość centralna

• Życie w godny sposób

• Cnoty kardynalne:

• Duchowość, czystość, honor

• Grzechy główne:

• Pogoń za dobrami materialnymi, utrata honoru

Etyka powszechnego dobra

• Wartość centralna

• Dobro społeczności jako całości

• Cnoty kardynalne:

• Poszanowanie norm społecznych

• Grzechy główne:

• Łamanie norm społecznych

Etyka kolektywistyczna

• Wartość centralna

• Dobro własnej grupy

• Cnoty kardynalne:

• Dobro i interes grupy, lojalność wobec członków grupy, konformizm

• Grzechy główne:

• Nielojalność wobec członków grupy, nonkonformizm

Etyka autonomii

• Wartość centralna

• Dobro innej jednostki – dobro człowieka

• Cnoty kardynalne:

• Poszanowanie wolności i praw, pomaganie, lojalność wobec drugiego człowieka

• Grzechy główne:

• Krzywdzenie ludzi, łamanie praw, nielojalność

Badania nad funkcjonowaniem kodów

1. Typowanie zachowań moralnych i niemoralnych – pula 391 zachowań

2. Ocena przynależności zachowań do konkretnego kodu etycznego

3. Ocena jak dalece każde zachowanie uważane jest za moralne lub niemoralne

-skłonność do opatrywania go sankcją ,

- Uniwersalizacja oceny –zawsze i wszędzie moralne

Reakcje emocjonalne uniwersalnym korelatem sądów moralnych

• Negatywne emocje jako reakcja na własne zachowania niezgodne z normami i wartościami (wstyd, poczucie winy, zakłopotanie) – zachowania zmierzające do odbudowy dobrego imienia

• Emocje jako reakcja na cudze cierpienia (litość, współczucie, sympatia )-zachowania altruistyczne

• Pozytywne emocje na cudze cnotliwe zachowania (podziw, sympatia, miłość) –wzmacniają te zachowania, pozytywne relacje z osobą moralną

• Negatywne emocje na cudze grzeszne zachowania (gniew, wstręt, pogarda) – wzbudzają tendencje do ukarania i nawrócenia.

Podstawowe zasady działalności zawodowej psychologa

• Zasady etyczne zawodu psychologa najbliższe są etyce autonomii. Są to:

• Poszanowanie prawa klienta do:

- godności;

- autonomii;

- intymności;

- poufności

Podstawowe zasady formułowane w kodeksach etycznych Wykład Uregulowania prawne. Psycholog jako zawód zaufania publicznego.

Kodeksy zawodowe- rodzaje norm

1. Normy o charakterze zakazowym- bezwyjątkowe np.. Nie wolno działać na szkodę klienta (art. 19)

2. Normy nakazowe – dążenie np.. zasada zachowania tajemnicy zawodowej

3. Normy profesjonalne – perfekcjonistyczne np,. stałe doskonalenie w zawodzie art.. 4

4. Normy pokazujące odstępstwa od norm moralności ogólnej

5. Normy o charakterze doradczym – co robić w przypadku konfliktu art.. 26

Kodeks etyczny Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego

• Zasady ogólne dotyczą:

1. kompetencji;

2. integralności;

3. odpowiedzialności zawodowej i naukowej;

4. respektowania praw człowieka i jego godności

5. troski o dobro innych;

6. odpowiedzialności społecznej

• Zachęcamy do zapoznania się z kodeksem etycznym APA , a także polskich kodeksów zawodów pokrewnych (np. lekarskiego)

Kodeks APA

Szczegółowe zasady etyczne i zasady postępowania dotyczą działalności psychologów w następujących dziedzinach:

1. ocena, diagnoza i interwencja

2. terapia

3. nauczanie, superwizja, badania naukowe

4. psychologii sądowej

5. wystąpień publicznych, reklamy usług psychologicznych

6. rozwiązywania dylematów etycznych

Dylematy etyczne opisywane przez członków APA

679 osób, 703 dylematy

KATEGORIE NAJCZĘŚCIEJ WYMIENIANYCH PROBLEMÓW

1. Naruszenie poufności 18%

2. Konfliktowe relacje 17%

3. Źródła finansowania i naciski na psychologa 14%

4. Dylematy w nauczaniu 8%

Podstawowe akty prawne związane z działalnością zawodową psychologów

• Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów z dnia 8 czerwca 2001 roku (Dz.U. Nr. 73 z 18.07.2001, poz. 763)

• Konstytucja RP : art.. 31. 39, 47, 51

• Konwencja o ochronie praw człowieka – art. 8

KONSTYTUCJA RP

ART.. 31 - Każdy obywatel jest obowiązany szanować wolność i prawa innych. Nie można nikogo zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

ART.. 39 – Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

ART.. 47 Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o życiu osobistym.

Art.. 51 Nikt nie może być zobowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawnienia informacji dotyczących jego osoby.

Konwencja o ochronie praw człowieka

Ratyfikowana 19.01.1993

Art.. 8 Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

Ustawa o ochronie danych osobowych 29.08.1997 r.

Art.. 7 pkt. 5 Każda osoba powinna wyrazić zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych, zgoda nie może być domniemana lub dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści.

Art.. 24 pkt. 1.2 poinformowanie osoby o celu zbierania danych oraz o przewidywanych odbiorcach lub kategoriach odbiorców

Art.. 24.pkt. 1.3 obowiązek poinformowania o prawie wglądu do swoich danych i ich poprawiania

Ustawa o ochronie danych osobowych

Art.. 27 pkt. 1 Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjna lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym.

Ustawa o zawodzie psychologa

WYKONYWANIE ZAWODU:

Art.12 ust. 1 Podjecie usług następuje za zgoda osoby (klienta) lub grupy osób

Ust. 2 Zgoda nie jest wymagana w przypadkach określonych przez kodeks karny, kodeks postępowania karnego i ustawę o ochronie zdrowia psychicznego

Ust. 3 Zgoda nie jest wymagana w przypadku poborowych kierowanych do poszczególnych specjalności wojskowych oraz osoby ubiegające się o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej

Ustawa o zawodzie

Art.. 13 ust. 1 Psycholog informuje klienta o celu postępowania, jego przebiegu, wynikach i sposobie ich udostępniania oraz powinien uzyskać akceptację planowanych czynności.

Ust. 2 Jeśli wyniki służą nie tylko do informacji klienta to są chronione ustawą o ochronie danych osobowych

Ustawa o zawodzie

Art.. 14

1. Psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu

2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

1. Poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych osób,

2. Tak stanowią ustawy

Cechy zawodu zaufania publicznego

1. Obowiązek zachowywania tajemnicy zawodowej

2. Kierowanie się zasadami etyki i deontologii zawodowej

3. Posiadanie wykształcenia specjalistycznego

4. Utworzenie samorządu jako formy organizacyjnej dbającej o standardy wykonywania zawodu

PODSTAWOWE ZASADY DIAGNOZY PSYCHOLOGICZNEJ Wykład 3

CECHY RELACJI PSYCHOLOG- OSOBA BADANA

1. OCZEKIWANIA BADANEGO

2. LĘK PRZED OCENĄ

OCZEKIWANIA PSYCHOLOGA

OCZEKIWANIA BADANEGO badania Orne’a

• Postrzeganie sytuacji zgodnie z założeniami badającego:

• badanie jest dobrowolne

• nie jest odbierane jako zagrażające

Sytuacja jest niejasna – badany zakłada ukryty cel

LĘK PRZED OCENĄ
badania Rosenberga

• RELACJA PSYCHOLOG – BADANY JEST NIESYMETRYCZNA

• psycholog ocenia – badany jest oceniany

• nastawienie badanego na ochronę poczucia własnej wartości

* jak zostanę oceniony przez psychologa

* zderzenie obrazu samego siebie z tym, który może wyłonić się z badania

NASTAWIENIE PSYCHOLOGA
efekt Rosenthala

POTWIERDZENIE WSTĘPNYCH OCZEKIWAŃ

• Pozytywnych ( efekt Galatei)

• Negatywnych ( efekt Golema)

ŹRÓDŁA OCZEKIWAŃ WSTĘPNYCH

• osobowość psychologa

• dane o badanym – obiektywne i subiektywne

• uprzednie kontakty z badanym

SCHEMAT PROCESU DIAGNOSTYCZNEGO wg. H. Sęk

Badany

Psycholog Społeczeństwo (odbiorca diagnozy)

BADANY

ETAPY PROCESU DIAGNOSTYCZNEGO

• KONTRAKT – ustalenie celu i zakresu diagnozy

• PRZEBIEG BADANIA DIAGNOSTYCZNEGO

• ZAKOŃCZENIE DIAGNOZY I OPRACOWANIE OPINII

USTALENIE KONTRAKTU

• Cel działania psychologa

• Zakres interwencji

• Oczekiwane przez klienta skutki

• Czas trwania usługi

• Wynagrodzenie psychologa

Ustalenie planu diagnozy

1. Co jest przedmiotem diagnozy

2. Wybór zadań diagnostycznych

3. Dobór wskaźników diagnostycznych

4. Wybór układu odniesienia, odpowiadającego przedmiotowi diagnozy

Układ odniesienia

• Określony wzorzec, z którym porównuje się wynik indywidualny (wskaźnik) aby go ocenić

• Kategorie ocen:

A. wysoki-niski

B. w normie-patologia

C. zadawalający-niezadawalający

Model statystyczny

• Pytanie: w jakiej „odległości” od średniej znajduje się wynik indywidualny

• Cel: wskazanie pozycji badanego w grupie normalizacyjnej

• Charakter diagnozy: normatywno-ilościowy

• Główne metody: testy

Podejście modelowe

• Pytanie: odniesienie sposobu funkcjonowania osoby badanej do „wzorca” (modelu) – np. selekcja

• Cel: porównanie funkcjonowania osoby badanej z wzorcem

• Charakter diagnozy: normatywno-jakościowy

• Główne metody: testy i zadania

Model ipsatywny

• Pytanie: jak dana cecha (mechanizm, stan) danej osoby ma się do innych cech (mechanizmów, stanów) badanej osoby

• Cel: wskazanie silnych-słabych stron funkcjonowania badanej osoby

• Charakter diagnozy: profilowa

• Główne metody: ilościowe i jakościowe

BADANIE DIAGNOSTYCZNE Warunki badania, stosowanie technik diagnostycznych Wykład 4

Standardy dotyczące warunków badania diagnostycznego

• Standardy dotyczące warunków badania dotyczą nie tylko sytuacji diagnostycznej

1. Miejsce badania

a. oddzielny pokój

b. pokój wyłącznie dla psychologa

c. odpowiedni wygląd w zależności od wieku klientów

d. dodatkowe sprzęty (np. zegar)

2. Brak osób postronnych (wyjątki dotyczące badania dzieci)

3. Brak elementów zakłócających badanie ( hałas, oświetlenie)

4. Określenie zakresu i technik diagnostycznych

5. Sprzęt dokumentujący przebieg – konieczne uzyskanie zgody

Samopoczucie badanego

• Stan zdrowia somatycznego

• Aktualnie silnie działające stresory niezwiązane z badaniem

• Alkohol

• Inne środki odurzające

Zasady doboru technik diagnostycznych

• Nie ma dobrej diagnozy bez obserwacji i wywiadu

• Testy:

• - tylko adaptowane do warunków polskich

• - tylko z aktualną normalizacją

• - tylko w całości

• - tylko zgodnie z instrukcją

POMIAR TESTOWY jest NIEJEDNOZNACZNY

• TEORIA LEŻĄCA U PODSTAW

KONSTRUKCJI TESTU .

• PROCEDURA STOSOWANIA TESTU

• TEORIA PSYCHOMETRYCZNA DECYDUJĄCA O ILOŚCIOWEJ INTERPRETACJI TESTU

SPOŁECZNY ODBIÓR

• NIEBEZPIECZEŃSTWA ZWIĄZANE Z PRZEKONANIEM, ŻE:

• INTELIGENCJA JEST GŁÓWNĄ (JEDYNĄ) CECHĄ WARUNKUJĄCĄ POWODZENIE

• POWODZENIU DECYDUJE INTELEKT

• INTELIGENCJA WYRAŻA SIĘ W WYNIKACH TESTÓW INTELIGENCJI

SPOŁECZNY ODBIÓR TESTÓW

• ETYKIETOWANIE W ZAKRESIE STATUSU INTELEKTUALNEGO

• I PRZEWIDYWANIE PRZYSZŁEGO FUNKCJONOWANIA BADANEGO

• wpływ etykiety pochodzącej z języka potocznego na dostosowanie zachowania

• społeczne wartościowanie

SPOŁECZNE NIEBEZPIECZEŃSTWA

• .BIUROKRATYCZNE DECYZJE DOTYCZĄCE OCENY BADANYCH

• .PSYCHOLOGOWIE – ROLA KONTROLERÓW I OSÓB DETERMINUJĄCYCH LUDZKIE LOSY

PRAWA OSÓB BADANYCH TESTAMI

1. wyrażenie zgody na podstawie posiadanych informacji

2. informacja o wynikach testowych ( akceptacja informacji)

3. minimalizowanie skutków etykietowania

4. zachowanie tajemnicy o wynikach testowania ( zabezpieczenie danych)

Diagnoza psychologiczna jest procesem:

• Formułowanie hipotez (cel badania i dane z wywiadu)

• Dobór odpowiednich technik i przeprowadzenie badania

• Interpretacja uzyskanych wyników

• Diagnoza-wynik badania i uzasadnienie orzeczenia

DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA JEST INDYWIDUALNA

Oczywiste zasady psychodiagnostyki

1. Nie wolno zmyślać wyników nieuzyskanych

2. Nie wolno zmieniać wyników ani odrzucać części – zgodnie z przyjętymi z góry tezami

3. Nie wolno zbierać danych wykraczających poza kontrakt

4. Nie wolno stosować nieuzasadnionych spekulacji interpretacyjnych

OBOWIĄZKI PSYCHOLOGA
1. Wobec klienta

• Gwarancja poufności

• Ograniczenie ingerencji w prywatność

• Świadoma zgoda na przebieg badania

• Prawo do informacji zwrotnej

• Minimalizacja fałszywych, negatywnych i pozytywnych decyzji wynikających z badania

• Szacunek dla badanego

OBOWIĄZKI PSYCHOLOGA
2. WOBEC PROFESJI

• KOMPETENTNY WYBÓR I STOSOWANIE TECHNIK DIAGNOSTYCZNYCH

• ZNAJOMOŚC OGRANICZEŃ INTERPRETACYJNYCH METODY

• STAŁE DOSKONALENIE W NOWYCH TECHNIKACH

OBOWIAZKI PSYCHOLOGA
3. WOBEC INSTYTUCJI

• Stosowanie metod o wysokiej trafności i rzetelności dla przewidywań w określonym zakresie

• Okresowe sprawdzanie adekwatności procedur decyzyjnych podjętych na podstawie badania

• Poszanowanie praw własności instytucji

• Równoważenie interesu badanego i instytucji

Zasady udzielania informacji zwrotnych po diagnozie Wykład 5 Zakończenie diagnozy

Zakończenie diagnozy

1. Przekazanie informacji zwrotnych badanemu

2. Sformułowanie i wystawienie opinii

INFORMACJE ZWROTNE

Komu pierwszemu?

• Zleceniodawca ( sąd, dyrektor zakładu itp.)

• Badany

Informacje zwrotne a opinia

Kiedy?

Bezpośrednio po badaniu

Rodzaje danych stanowiących dokumentację diagnozy

1. Pisemny raport zawierający podsumowanie historii badanego, podsumowanie wyników testowych i innych ważnych danych prowadzących do konkluzji – diagnoza, uzupełniana zaleceniami i przewidywaniami dotyczącymi funkcjonowania badanego w określonym zakresie

2. Notatki sporządzane przez psychologa w czasie całego badania – obserwacja, wywiad

3. Liczbowe wyniki badań konkretnymi technikami

4. Opis reakcji badanego na stosowane w diagnozie badania, pytania lub bodźce

5. Wytwory badanego (np. Rysunki dziecka)

Udostępnianie danych zebranych w procesie diagnostycznym

• Dane udostępniamy tylko:

1. Innemu profesjonaliście - psychologowi, tzn. osobie, która zna teoretyczne podstawy zastosowanych metod, ich wartość psychometryczną oraz jest zobligowana do przestrzegania tajemnicy zawodowej

2. Klientowi przysługuje pełna informacja o wynikach oraz wgląd w materiały

Zasady udzielania informacji zwrotnych

• Należy pamiętać, że informacje zwrotne trafiają nie tylko do klienta, ale mają konsekwencje społeczne

1. Zrozumiały język

2. Bez informacji destrukcyjnych

3. Nie podawać wyników liczbowych

4. Odpowiedzieć na pytania klienta

5. Nie stygmatyzować

6. „kanapkowa” konstrukcja informacji zwrotnych

PRAWO DO INFORMACJI O WYNIKACH

1. Informacja o wynikach jest integralna częścią diagnozy i elementem kontaktu psycholog-klient

2. Rzetelna informacja może przynieść pozytywny skutek terapeutyczny

3. Psycholog włącza swojego klienta w interpretowanie wyników diagnozy

4. Klient musi zaaprobować przedstawione mu informacje

Prawo do informacji o wynikach

5. Odrzucenie informacji przez klienta powoduje, że staje się ona bezużyteczna

6. Ważna jest zarówno informacja jak i wnioski z niej wynikające

Znaczenie informacji zwrotnych dla badanego

1. Zmniejszenie lęku i poczucia zagrożenia

2. Podmiotowe traktowanie badanego

3. Zmniejszenie poczucia winy oraz samooskarżania się

DYLEMATY PRZY PRZEKAZYWANIU INFORMACJI ZWROTNYCH

• spowodowanie cierpienia i poczucia krzywdy, gdy klient dowiaduje się o niezauważonych przedtem problemach i trudnościach

• łatwość asymilacji błędnej diagnozy

• wpływ samopisu przy badaniu młodzieży- kształtowanie się tożsamości

• stymulacja do autorefleksji ,pogłębienie wglądu czy klasyfikacja wartości i celów życiowych versus ingerencja w prywatność, narażenie na przykre przeżycia

Zasady opracowywania ekspertyz i opinii

Podstawowe zasady opracowywania opinii

1. Opinia (ekspertyza) musi odpowiadać na wszystkie pytania zamawiającego, ale tylko na te pytania

2. Opinia powinna być napisana zrozumiale, bez epatowania terminami psychologicznymi

3. Opinia nie może zawierać liczbowych wyników testów

ZASADY PRZYGOTOWANIA OPINII

• SELEKCJA INFORMACJI – tylko te które wiążą się z opiniowanym zakresem

• ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SŁOWO

• KOMUNIKATYWNOŚĆ

• INTERPRETACJA WYŁĄCZNIE MATERIAŁU DIAGNOSTYCZNEGO – weryfikacja wniosków różnymi metodami

• PROBLEM ETYKIETOWANIA

Wpływ opinii wydawanych przez psychologów

• „Etykietowanie” – stygmatyzacja badanych

• - zmiany w tożsamości;

• - nacisk społeczny;

• - efekt samo-sprawdzającej się przepowiedni

• Co zamiast „etykietek” – opis funkcjonowania zamiast nazwy cechy

Jawność opinii

1. Opinia powinna zostać przekazana do wglądu najpierw badanemu

2. Psycholog nie sporządza tajnych opinii

Inne ważne zasady dotyczące opinii

• Sporządzając opinię należy bezwzględnie przestrzegać formalnych zasad

• Każda opinia powinna być sporządzana z kopią, która pozostaje u psychologa

• Sporządzając opinię psycholog pamięta, że podstawową wartością jest dobro jednostki - PIERWSZEŃSTWO INTERESU BADANEGO NAD CHĘCIĄ USATYSFAKCJONOWANIA ZLECENIODAWCY

Pomoc psychologiczna Wykład 6 Pomoc psychologiczna – definicja

Pomoc psychologiczna to szczególny rodzaj interakcji między osoba pomagającą a wspomaganą, w której osoba pomagająca:

- działa prospołecznie

- kieruje się motywacją empatyczno-autoteliczną

- wykorzystuje wiedzę psychologiczną do rozwiązywania – na zasadach współpracy – problemów życiowych osoby wspomaganej

GOTOWOŚĆ DO DZIAŁAŃ PROSPOŁECZNYCH

• Czynnik poznawczy - zdolność spostrzegania potrzeb i emocji innych ludzi

• Czynnik motywacyjny-chęć podejmowania działań na rzecz innych ludzi

• Czynnik operacyjny-umiejętność programowania czynności mających na celu korzyść innych osób

Różne rodzaje zachowań prospołecznych

1. Zachowania allocentryczne – celem jest zaspokojenie potrzeb jednostki

2. Zachowania socjocentryczne – celem jest uzyskanie korzyści grupy społecznej lub instytucji

3. Zachowania altruistyczne – działania nastawione na dobro innych ludzi, z pominięciem własnych korzyści, a niekiedy powodujące straty własne

• Motywacje pomagania

• Motywy syntoniczne – generalizacja własnych standardów i poczucie psychologicznej bliskości z osoba wspomaganą

• Motywy empatyczne – pomaganie osobom, które uważamy (nie zawsze świadomie) za podobne pod jakimś względem do Ja

• Motywacje normocentryczne – pomaganie z poczucia obowiązku, przyjemności z jego spełniania i lęku przed poczuciem winy w przypadku niespełnienia

• Motywy egzocentryczne (autoteliczne) – uniezależnione od Ja pomagającego – spostrzeganie drugiej osoby, jako samodzielnej, autonomicznej, godnej bezwarunkowej akceptacji

Etyczne problemy pomagania

Podstawowy problem – przedmiotowe a nie podmiotowe traktowanie ludzi

- psycholog wie lepiej

- pomaganie poprzez wymaganie posłuszeństwa

Źródła traktowania przedmiotowego:

- tradycja medyczna

- tradycja związana z systemem wychowawczym i oświatowym

Rodzaje pomocy psychologicznej

• Wspieranie samorealizacji, ukierunkowane na rozwój jednostki (np. trening interpersonalny).

• Promocja zdrowia – działania nastawione na rozwój cech i właściwości jednostki, które sprzyjają kształtowaniu zachowań prozdrowotnych

• Prewencja (psychoprofilaktyka) zapobieganie patologii

• Poradnictwo psychologiczne – pomoc w rozwiązywaniu kryzysów rozwojowych, a także, na przykład poradnictwo zawodowe

• Interwencje kryzysowe – pomoc w sytuacjach traumatycznych i kryzysowych

• Pomoc w zmniejszaniu i usuwaniu zaburzeń:

- rehabilitacja

- resocjalizacja

- psychoterapia

Podstawowa zasada – zawarcie kontraktu

• We wszystkich wymienionych przypadkach obowiązuje zawarcie pełnego kontraktu z klientem.

• Wyjątkiem od tej zasady jest interwencja kryzysowa

Relacja pomagania

• Relacja pomagania – związek jednostronny i formalny.

• Zaufanie interpersonalne jest podstawowym warunkiem skuteczności pomagania.

Ryzyko osoby wspomaganej

Ryzyko związane ze zgłoszeniem się po pomoc psychologiczna:

- przyjęcie pozycji potrzebującego pomocy;

- zgoda na ujawnienie intymnych treści;

- poddanie się wpływowi drugiego człowieka;

- zgoda na kontrolę

Zaufanie interpersonalne

POTRZEBUJĄCY POMOCY:

• spostrzega psychologa jako autentycznego i

• godnego zaufania

POMAGAJĄCY:

• ma pozytywny stosunek do klienta,

• czuje do niego sympatię,

• przejawia troskę,

• zainteresowanie

• szacunek ,

• kieruje się bezinteresowną intencją działania na rzecz klienta

ALE:

• Zachowuje własną odrębność , niezależnie od empatii, nie poddaje się negatywnym uczuciom klienta

• Przyzwala na rzeczywistą odrębność osoby, której pomaga

• Umie przekazywać informacje i intencje tak werbalnie jak i niewerbalnie

• Plastycznie dostosowuje zachowanie do potrzeb klienta

• Cechy osób, które nie nadają się do świadczenia pomocy ( Davies)

• Chłodni, obiektywni badacze

• Silna potrzeba kontroli, aprobaty, dominowania

• Moralizatorzy

• Ci, którzy uporali się z podobnymi problemami i zapomnieli jakie to trudne

Cechy osób pomagających

• Akceptacja zmiany

• Otwartość

• Samoświadomość

• Dążenie do zwiększenia u ludzi swobody wyboru

• Odwaga

• Wrażliwość

Podstawowe problemy etyczne w psychoterapii Wykład 7

Niebezpieczeństwa związane ze specyficzną rolą psychoterapeuty

• wywieranie nacisku na pacjenta (przemoc)

• indoktrynacja

• Manipulacja

Manipulacja a wpływ społeczny

Manipulacja to planowane , celowe działanie , którego autor wykorzystując wiedzę o mechanizmach społecznego zachowania ludzi oddziaływuje na nich tak, by zachowywali się zgodnie z założonym przez niego celem nie mając świadomości, że podlegają jakimkolwiek oddziaływaniom

Problem świadomości sprawcy i ofiary

ZAWARCIE KONTRAKTU

1. Cel oddziaływania

- Co mogę zrobić a jakie są oczekiwania klienta

2. Uzyskanie poinformowanej zgody

• Klient (pacjent) zdolny do zrozumienia opisu terapii i wyrażenia zgody

• Specyficzne aspekty oferowanej pomocy

• Zgoda bez nacisków terapeuty

• Udokumentowanie zgody

3. Warunki formalne

• Czas trwania terapii i każdej sesji

• Zasady wynagradzania terapeuty

• Zasady odwoływania spotkań, choroby, urlopy itp..

PRZEBIEG PROCESU TERAPEUTYCZNEGO

1. Zachowanie tajemnicy zawodowej

• brak granic czasowych

• ochrona dokumentacji (brak regulacji prawnych; nieformalna zasada do 5lat)

• warunki naruszenia tajemnicy - zagrożenie zdrowia lub życia klienta lub innych osób (konsultacja z innymi terapeutami)

• kazuistyka w nauczaniu psychoterapii (jak nauczać adeptów psychoterapii; nagrywanie z zachowaniem anonimowości)

2. Minimalizacja stresu przeżywanego w czasie psychoterapii

3. Autonomia pacjenta – prawo do dokonywania własnych wyborów w czasie całego procesu psychoterapeutycznego

TAJEMNICA ZAWODOWA regulacje prawne

1. Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów - art.. 14

2. Kodeks karny art.. 266 § 1 Kto wbrew przepisom lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełniona funkcją, wykonywana pracą, działalnością publiczną społeczną, gospodarczą lub naukową Podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku

III. Kodeks karny

Art.. 240 § 1 Kto mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art……. Nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego dościgania przestępstw podlega karze pozbawienia wolności do lat 3

- Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu oraz bezpieczeństwu powszechnemu

IV. Kodeks postępowania karnego

Art.. 304 § 1 Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję .

DWA OBOWIĄZKI PRAWNE JEDNOCZEŚNIE – art.. 26 § 6 kodeksu karnego

Propozycje kryteriów oceny sytuacji

1. Jakie zachowanie klienta podlega ocenie

2. Czas zdarzenia – przeszłość czy teraźniejszość

3. Ofiara – kto może być poszkodowany

4. Rola psychologa- co on może naprawdę zrobić

Tematy podlegające superwizji

1. Planowane leczenie

2. Zrozumienie faktów

3. Uzyskanie wsparcia

4. Przeciwprzeniesienie

5. Dylematy etyczne

Podstawowe problemy etyczne psychoterapii

1. Pomoc psychologiczna a psychoterapia – problem przekraczania granic ingerencji

2. Problem skuteczności psychoterapii – łączenie psychoterapii z badaniami naukowymi

3. Psychoterapia jako proces wpływania na innego człowieka – autonomia klienta

4. Asymetria relacji psychoterapeuta- klient, jako źródło problemów etycznych:

• - granice wpływu

• - granice ingerencji

• - hierarchia wartości psychoterapeuty

5.Problemy w psychoterapii grupowej, miedzy innymi problem poufności

ZAKOŃCZENIE PSYCHOTERAPII

1. ZERWANIE KONTRAKTU

• Rezygnacja pacjenta

• Rezygnacja psychoterapeuty

1. Poczucie braku kompetencji

2. Nawiązanie nieprawidłowej relacji z pacjentem

ZAGWARANTOWANIE PACJENTOWI DALSZEJ POMOCY

2. Moment zakończenia psychoterapii:

- kontrakt czasowy – w momencie upływu uzgodnionego czasu, przedłużenie wymaga nowego kontraktu;

- kontrakt celowy – wspólne uzgodnienie czy cel terapii został osiągnięty

Ważny etycznie cel ostatniej fazy psychoterapii

Osiągnięcia psychoterapii wprowadzić do realnego życia klienta

• - psychoterapeuta wycofuje się stopniowo z pracy nad bieżącymi problemami klienta

• - nieoczekiwane skutki terapii

a) Dla klienta, b) dla jego otoczenia

W trakcie całej terapii – zagrożenie związane z tendencją do ingerowania w życie klienta poza sesjami

Psychoterapeuta a jego były klient

1. Relacja przyjacielska – wątpliwa etycznie

2. Relacje społeczne:

- przypadkowe – etycznie obojętne

- intencjonalne – etycznie wątpliwe

3. Relacje finansowe i biznesowe – wątpliwe etycznie

KTO RAZ BYŁ KLIENTEM PSYCHOLOGA POZOSTAJE NIM NA ZAWSZE

Wnioski

1. Psycholog nie jest odpowiedzialny za przypadkowe kontakty ze swoim byłym klientem, ale musi być świadomy konsekwencji i zagrożeń z nimi związanych

2.Motywacja byłych klientów do utrzymywania takich kontaktów to głównie nieświadoma potrzeba superwizji i wsparcia

Główne zagrożenia dla byłych klientów

• Przenoszenie nastawień z terapii – brak obiektywizmu

• Brak możliwości powrotu do terapii

• Konflikt ról

• Zaburzenia wzajemnych oczekiwań

• Możliwość wywierania nacisku na klienta

• Psychiczne obciążenie dla byłego klienta – np. lęk

Zasady świadczenia pomocy psychologicznej

1. Ustal priorytety – kieruj się wskazaniami kodeksu etycznego

2. Zawsze mów klientom, co możesz a czego nie możesz zrobić

3. Przyznawaj się do swoich błędów

4. Stwórz okazje klientowi do wyrażania własnych poglądów

5. Proś superwizora o konsultacje, by zrozumieć własne uczucia

6. Zapisuj co i dlaczego robisz oraz z kim konsultowałeś swoje posunięcia.

UDZIELANIE POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ NA ODLEGŁOŚĆ Wykład 8 TELEFON, INTERNET, PORADY W PRASIE

Zasady obowiązujące w trakcie udzielania pomocy psychologicznej na odległość

• Psycholog ma pozytywny stosunek do klienta, przejawia troskę, zainteresowanie i szacunek do klienta:

1. zachowuje własną odrębność w kontakcie z klientem, niezależnie od uczuć empatycznych;

2. przyzwala na rzeczywistą odrębność osobie, której pomaga;

Porady na odległość

1. jasno przekazuje wszystkie konieczne informacje dotyczące zasad udzielania pomocy oraz swoich intencji;

2. jest zdolny do plastycznej zmiany zachowania w zależności od potrzeb klienta.

Pomoc psychologiczna przez telefon

Zasady przyjęte przez APA w roku 1995 Telefon może być używany w następujących przypadkach:

1. informacje edukujące

2. gorąca linia dla osób z myślami samobójczymi

3. krótka interwencja kryzysowa

4. działalność rozjemcza

Użycie telefonu do prowadzenia systematycznej psychoterapii czy celów diagnostycznych jest niedopuszczalne

• Kontakt powinien być jednorazowy

• Pytania, które należy stawiać w przypadku udzielania pomocy psychologicznej przez telefon

• 1. Czy ten rodzaj pomocy jest wystarczający dla klienta, czy też należy skierować go do psychologa udzielającego pomocy bezpośrednio?

• 2. Czy jest możliwe adekwatne określenie psychologicznej sytuacji klienta. Czy psycholog jest świadomy ograniczeń w diagnozie, sądach czy prognozach w trakcie rozmowy przez telefon?

Problemy pomocy przez telefon

1. Czy obydwoje – klient i psycholog, są wolni od zakłóceń komunikacji i uwagi oraz innych oddziaływań w czasie kontaktu ?

2. Czy psycholog ma niezbędne doświadczenie, trening i cechy temperamentalne, niezbędne do udzielania pomocy przez telefon ?

3. Czy psycholog ma wypracowany system nagrywania i przechowywania nagrań rozmów klientami oraz zasady udostępniania ich klientom ?

4. Czy psycholog wie, jakie są oczekiwania klienta wobec pomocy przez telefon ?

5. Czy psycholog wie, jakie są koszty ponoszone przez klienta ?

Udzielanie pomocy psychologicznej przez Internet

• Kontakt internetowy nie pozwala na zawarcie kontraktu, ponieważ:

A. nieznane są oczekiwania klienta

B. brak poinformowanej zgody klienta

C. brak możliwości zachowania poufności

D. ograniczone możliwości ustalenia celu interwencji

Poufność w Internecie

Połączenie internetowe nie zapewnia ani prywatności ani poufności, ponieważ:

A. każdy komunikat może zostać przeczytany przez wielu ludzi

B. można zidentyfikować nazwisko i adres użytkowników tej usługi

C. dane klienta mogą zostać wykorzystane wbrew jego woli.

Obowiązki psychologa udzielającego pomocy w Internecie

Psycholog musi poinformować klienta, że:

- system pozwala na przechowywanie wszystkich danych klienta;

- system nie zapewnia poufności i prywatności;

- psycholog ma obowiązek ujawnić informacje, jeżeli uzna, że klient stanowi zagrożenie dla siebie lub innych osób.

Granice kompetencji w trakcie kontaktu przez Internet

1. Możliwość błędu diagnostycznego, wynikający z braku danych obserwacyjnych i krótkiego czasu na rozpoznanie problemu – ryzyko błędnej identyfikacji problemów klienta czy też zlekceważenia patologii jest bardzo duże;

2. Klient jest bardziej niż w osobistym kontakcie narażony na stratę i cierpienie.

Zasady etyczne obowiązujące w przypadku usług psychologicznych w Internecie

• Informacja o usługach musi być tak skonstruowana aby klient wiedział, że:

A. jest to metoda eksperymentalna i brak jest danych na temat jej skuteczności;

B. Kontakt nie jest poufny;

C. Nie jest to relacja psychoterapeutyczna;

D. Kontakt powinien być jednorazowy !

• Warto obejrzeć w internecie odpowiednie strony

Zasady etyczne odpowiadania na listy w prasie

1. Psycholog stara się zachować anonimowość klienta.

2. Psycholog nie ma podstaw do stawiania diagnozy - za mało danych.

3. Psycholog stara się aby żadna z jego opinii nie została potraktowana jako osąd. Nie oceniać osób ani ich zachowań.

4. Unikać kategorycznych twierdzeń

5. Psycholog przedstawia różne możliwości a nie jedno najlepsze rozwiązanie. Na tym polega porada.

6. Nie przypisywać żadnych etykiet

7.Zachować integralność i spójność w udzielanych poradach

ZASADY UDZIELANIA PORAD W CZASOPISMACH

1. Wypowiedzi muszą znajdować poparcie w teorii psychologicznej i danych empirycznych

2. Wypowiedzi muszą być zgodne ze wszystkimi zasadami etyki zawodowej

3. Nie tworzyć błędnych oczekiwań u czytelnika ( autora listu), że wytworzyła się indywidualna, profesjonalna relacja

Etyczne aspekty współpracy psychologa z wymiarem sprawiedliwości

Opiniowanie w sprawach dorosłych i dzieci

Obszary współpracy psychologa z wymiarem sprawiedliwości

• Rola biegłego

• Rola psychologa więziennego

• Rola mediatora

Psycholog jako biegły

…do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedze w danej dziedzinie…

1. Fakultatywnie – powołanie biegłego do konkretnej sprawy

2. Obligatoryjnie – osoba wpisana na listę biegłych, która złożyła stosowną przysięgę przed prezesem sądu okręgowego

Oczekiwania wobec biegłego

• Posiadanie wiedzy w danej dziedzinie

• Rezygnacja z opiniowania poza zakresem swych kompetencji

• Odpowiedzialność moralna i prawna za wykonane i niewykonane czynności

• Sumienność

• Bezstronność

• Możliwość powołania kolejnych biegłych

• Przestrzeganie tajemnicy zawodowej

• Odpowiedzialność za słowo

Sądowa ekspertyza psychologiczna

By ją sporządzić psycholog powinien

1. Poza wiedzą psychologiczną posiadać podstawowe wiadomości z zakresu prawa i procedur sądowych

2. Pamiętać, że klientem jest instytucja – sąd lub prokuratura

3. Pamiętać, że badanie psychologiczne jest wymuszone – z mocy obowiązującego prawa lub poprzez okoliczności związane ze sprawą

Problemy stanowiące przedmiot ekspertyzy

• Osobowość sprawcy przestępstwa

• Zachowania zarzucane oskarżonemu / podejrzanemu

• Psychologiczne aspekty śladów

• Wyjaśnienia oskarżonego / podejrzanego

• Zeznania świadków

• Procesy psychiczne u sprawców czynów zabronionych / świadków

• Sytuacja małoletniego

• Stan psychiczny osób mający konsekwencje w prawie cywilnym (odszkodowanie, testament, ubezwłasnowolnienie)

Wg kodeksu karnego opinia biegłego psychologa może dotyczyć…

1. Zdolności podejrzanego / oskarżonego do rozpoznania znaczenia czynu

2. Zdolności podejrzanego / oskarżonego do kierowania swoim postępowaniem

3. Okoliczności czynu, które mogą usprawiedliwiać jego wystąpienie

4. Oceny właściwości i stopnia demoralizacji nieletniego sprawcy, co może prowadzić do różnych decyzji sądu w sprawie kary

Badanie przez biegłego - ogólne zasady

1. Klient (organ procesowy) określa cel i zakres ekspertyzy

• Biegły psycholog sam decyduje o tempie i przebiegu badania

1. Podmiot diagnozy (konkretna osoba / osoby)

• Obowiązują wszystkie zasady kodeksu etycznego

- Informowanie o przebiegu badania i uzyskanie akceptacji

- Dobór metod spełniających wymagania metodologiczne

- Bez presji psychicznej

- Bez technik projekcyjnych, które mogą ograniczać prawo do obrony i odmowy zeznań

- Informowanie o wynikach

1. Tekst ekspertyzy

• Zachowanie tajemnicy zawodowej – tylko informacje niezbędne do dopowiedzi na pytania sądu

• Odpowiedzialność za słowo – komunikatywność, interpretacja zebranego materiału diagnostycznego

Rola psychologa więziennego

1. Zasady dotyczące kary pozbawienia wolności, które powinien respektować psycholog więzienny

• Ochrona społeczeństwa i bezpieczeństwa skazanych w zakładach karnych

• Udział społeczeństwa w wykonywaniu przeczeń i świadczeniu pomocy społecznej w readaptacji skazanych

• Wolna progresja

-Uzależnienie warunków odbywania kary od ich postawy i zachowań - Złagodzenie lub zaostrzenie rygorów

- Diagnozy psychologiczne dostępne dla skazanego

Psycholog jako mediator

Mediacja – doprowadzenie do ugody między spierającymi się stronami

Mediator – cechy

• Obywatelstwo polskie, pełnia praw cywilnych i obywatelskich

• Wiek powyżej 26 lat

• Nie była skazana za przestępstwa

• Posiada doświadczenie życiowe i umiejętność likwidowania konfliktów oraz wiedzę wystarczającą do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego

Mediacja – skutki

• Bezpośrednie – szybkie zadośćuczynienie (dla ofiary), szybkie przyjęcie odpowiedzialności (dla sprawcy)

• Pośrednie – zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, oszczędność czasu i środków przeznaczonych na postępowanie sądowe

Etapy mediacji

1) Rozpoczęcie mediacji

• Zgoda obu stron

1. Definicja konfliktu

• Udział obu stron w określeniu obszaru konfliktu

1. Negocjacje

• Podejście problemowe

• Uznanie punktu widzenia obu stron

1. Osiąganie porozumienia

• Wypracowanie zgody

• Określenie prawnych aspektów decyzji

• Podanie pozytywnych i negatywnych aspektów przyjętego rozwiązania

1. Zawieranie umowy

• Po analizie przyjętego rozwiązania

• Na piśmie – konkretne rozwiązania

  10. zasad etycznych psychologa sądowego

1. Poszanowanie godności ludzkiej i ochrona dobra podsądnego

2. Przestrzeganie tajemnicy zawodowej i selektywności informacji

3. Pola wiadomości specjalnych

• Używanie pojęć i konstruktów dobrze umiejscowionych w psychologii naukowej

1. Rzetelność metodologiczna i metodyczna

2. Dostateczna racja

• Uzasadnienia naukowe

1. Ostrożność w interpretacji wyników badań

• Wątpliwości na korzyść podsądnego

1. Przydatność rozstrzygnięć eksperymentalnych

• Udzielanie fachowej pomocy wymiarowi sprawiedliwości

1. Komunikatywność języka opinii

• Precyzja i zrozumiałość

1. Posiadanie prawidłowej orientacji w sobie

• Świadomość ograniczeń własnej wiedzy i nastawienia wobec podsądnego

1. Słuszna inicjatywa

• Sugestie i propozycje dotyczące dodatkowych badań

Wypalenie zawodowe i jego konsekwencje Wykład 10 Dbałość o kondycję psychiczną i własny rozwój jako postulat etyczny

KODEKS ETYCZNY

1. ART..2 Psycholog …. dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom swej pracy

2. art.. 8 Psycholog powstrzymuje się od wykonywania czynności zawodowych, jeżeli okoliczności zewnętrzne lub jego aktualny stan fizyczny czy psychiczny mogą istotnie obniżyć poziom wykonywanej pracy lub zakłócić bezstronność osądu zawodowego

WYPALENIE ZAWODOWE model Christiny Maslach

Trzy zjawiska psychologiczne

1.WYCZERPANIE EMOCJONALNE

Poczucie psychofizycznego, emocjonalnego wyczerpania, zasoby zostały uszczuplone

2. DEPERSONALIZACJA

Negatywny, bezduszny, zbyt obojętny sposób reagowania na innych ludzi

3. OBNIŻONE POCZUCIE DOKONAŃ OSOBISTYCH

Dynamika procesu wypalania

Stresująca praca powoduje wyczerpanie emocjonalne

Ochrona przed wyczerpaniem prowadzi do depersonalizacji

Charakter pracy na skutek depersonalizacji i informacji zwrotnych

obniża się poczucie sukcesów osobistych

Przyczyny pojawiania się wypalenia zawodowego

1. Cechy zawodu:

• intensywne, codzienne zaangażowanie w problemy innych ludzi;

• niski prestiż zawodu;

• anonimowość;

• wysokie wymagania wobec roli zawodowej;

• niskie gratyfikacje, w stosunku do wymagań i obciążeń.

Przewlekły stres związany z wykonywana pracą

WARUNKI OBIEKTYWNE

• wysokie normy zawodowe;

• obiektywne warunki wykonywania zawodu

• kłopoty z podziałem na funkcjonowanie w roli i życiu poza zawodowym

WARUNKI SUBIEKTYWNE

• praca jako wyzwanie, sprawdzanie się

• praca jako zagrożenie dla samooceny

• poczucie straty w przypadku niepowodzenia

Cechy sprzyjające wypaleniu

• Niska samoocena

• Niepewność,

• Zależność od innych

• Poczucie kontroli zewnętrznej

• Niskie poczucie skuteczności

• Unikanie sytuacji trudnych

• Perfekcjonizm

• Zawód jako misja

niedopasowanie na płaszczyźnie OSOBA – PRACA ZAWODOWA

1. Wymagania przekraczają możliwości jednostki (nadmierne obciążenie)

2. Brak kontroli i współdecydowania

3. Niedostateczne wynagrodzenie

4. Rozpad wspólnoty zawodowej

5. Brak reguł ,zasad, obowiązków (brak sprawiedliwości)

6. Konflikt wartości

Determinanty skuteczności radzenia sobie ze stresem zawodowym

• 1. Odporność związana ze skutecznością radzenia sobie ze stresem;

• 2. Poziom kompetencji zawodowych;

• 3. Poczucie własnej skuteczności

Zasoby osobiste a radzenie sobie ze stresem

1. Poczucie koherencji ( Antonowski )- globalna orientacja wyrażająca stopień pewności , że:

1. świat jest zrozumiały;

2. ja potrafię sobie poradzić z wymogami otoczenia i mam umiejętności radzenia sobie ze stresem;

3. życie jest sensowne i warto się angażować i je kreować.

Wysokie poczucie koherencji powoduje, że

• częściej zaliczamy bodźce do niestresujących,

• ocena stresujących jako mniej zagrażających

• większa gotowość do zangażowanie się w wiele sytuacji

• postrzeganie stresorodności pracy mniejsze

Zasoby jako sposób na stres

Poczucie własnej wartości

• Rozwiązywanie problemów utrudnia

  1. brak wiary we własne możliwości,

  2. brak pewności siebie,

  3. rezygnacja z działania pod wpływem niepowodzeń

• Obniżana poprzez doświadczanie stresu

Optymizm życiowy

Optymiści wybierają

1. aktywne strategie,

2. podejmują więcej wysiłku, by pokonać trudności,

3. są aktywni.

Zasoby jako sposób na stres zawodowy

Inteligencja emocjonalna

Zdolność do śledzenia własnych i cudzych uczuć i emocji, różnicowania ich oraz wykorzystywania tych informacji w myśleniu i działaniu.

Wysoki poziom sprzyja

• zaangażowaniu w działania z innymi ludźmi,

• odpowiedzialności

• otwartości ,

• zmniejsza poczucie stresorodności pracy.

Proces wypalania się

V etapów

1. Miesiąc miodowy – zauroczenie pracą, pełna satysfakcja z osiągnięć zawodowych.

2. Przebudzenie – praca nie jest idealna, pracuje się coraz więcej, by idealistyczny obraz nie uległ zburzeniu

3. Szorstkość – realizowanie zadań wymaga coraz więcej wysiłku, kłopoty w kontaktach społecznych z kolegami i klientami

4. Wypalenie pełnoobjawowe

5. Zdrowienie

Fazy wypalenia zawodowego

FAZA PIERWSZA - Nadmierne i długie poczucie przeciążenia pracą,

• w efekcie permanentne zmęczenie,

• irytacja,

• wyczerpanie emocjonalne –

• obniżenie skuteczności, jako skutek

FAZA DRUGA - Negatywne, zdehumanizowane zachowania wobec klientów i współpracowników –

• cynizm,

• apatia,

• sztywność działania – emocjonalne dystansowanie się wobec problemów zawodowych

• w efekcie dalszy spadek skuteczności

FAZA TRZECIA - Trwałe zmiany w postawach i motywacji –

• emocjonalne i psychofizyczne wyczerpanie,

• depersonalizacja,

• poczucie bezsensu wykonywanej pracy – rezygnacja.

Symptomy wypalenia są jednocześnie przyczyną i skutkiem – błędne koło

Sprawność psychiczna udzielającego pomocy

SPRAWNOŚĆ DO PRAKTYKI ZAWODOWEJ W ZAKRESIE POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ OZNACZA ODPORNOŚĆ EMOCJONALNĄ I ZDOLNOŚĆ DO PRACY W OBCIĄŻAJĄCYCH EMOCJONALNIE I POZNAWCZO SYTUACJACH.

Obszary podlegające kontroli

1. Alkohol – kontrola wpływu alkoholu na percepcję i uczucia ( problem dyspozycyjności terapeuty)

2. Lekarstwa – kontrola lekarska i nadzór

3. Zdrowie fizyczne i psychiczne – nie rodzaj choroby, ale jej wpływ na wykonywanie konkretnych zadań ( np.. Cierpienie związane z chorobami nowotworowymi, demencja itp.)

4. Sytuacje stresowe - Zmęczenie, zła koncentracja, problemy ze snem, apetytem, uporczywe bóle głowy, nałogowe zachowania itp.

5. Problemy osobiste - Choroba w rodzinie, coś nieoczekiwanego np.. Rozwód , itp..

Zapobieganie wypaleniu

Równowaga w 6 obszarach życia zawodowego ( Leiter i Maslach) :

1. Właściwe obciążenie pracą

2. Poczucie kontroli i możliwość wyboru

3. Doświadczanie uznania i odpowiedniego systemu nagród

4. Poczucie łączności z kręgiem zawodowym

5. System wartości wiążący się z miejscem pracy( uczciwość, sprawiedliwość, szacunek)

6. Wartość i sens wykonywanej pracy

Poszerzenie umiejętności

Efektywnej komunikacji

Planowania czasu

Asertywności

Relaksu

Metody zapobiegania powstawaniu syndromu wypalenia zawodowego

1. Systematyczne podnoszenie kompetencji

2. Stała superwizja

3. Dobry i stały kontakt ze środowiskiem poza zawodowym

4. Dbałość o własne funkcjonowanie psychiczne

5. Własna terapia

Psycholog w biznesie Wykład 11

Wyzwania i dylematy. Nieetyczne praktyki

Biznes a etyka

sprawne działanie w godziwym celu

• EFEKTYWNOŚĆ – SKUTECZNOŚĆ

dobra, rzetelna praca

• EKONOMICZNOŚĆ

• ETYCZNOŚĆ ( odwołanie się do dobra jednostki, ładu społecznego i dobra społeczeństwa)

Cel biznesu

Maksymalizacja wartości jaką rezultaty tej działalności (sprzedaż towarów lub usług ) przedstawiają dla właściciela )

ETYKA BIZNESU TO:

• Systematyczne studium kwestii moralnych występujących w biznesie , jego instytucjach oraz zachowań ludzi

• Przekonania ludzi działających w biznesie

• Normy i wartości

Zasady współżycia

INSTYTUCJE WYMIANY – wolny rynek

INSTYTUCJE ŻYCIA PAŃSTWOWEGO (prawo , gdy a. niespójne – przestępczość, gdy b. niejasne – nieuczciwość)

INSTYTUCJE INTEGRUJĄCE – system wartości ( rodzina, szkoła, kościół )

Konieczna równowaga tych trzech systemów

Zasady funkcjonowania organizacji gospodarczych

1. Zasada gospodarności

2. Zasada rozdziału władzy ( polityk a administrator)

3. Zasada kompetencji ( kto za co odpowiada)

4. Zasada bezstronności (ocena zewnętrzna)

5. Zasada odpowiedzialności (dokumentacja)

• WSZYSTKIE TE ZASADY OBOWIĄZUJĄ RÓWNIEŻ PSYCHOLOGÓW W BIZNESIE

Mobbing

Bezpodstawne, ciągłe i długotrwałe dręczenie, zastraszanie ,prześladowanie szykanowanie człowieka w pracy nie tylko przez przełożonego, ale czasem także przez współpracowników, powodujące poczucie bezsilności, upokorzenia i krzywdy prowadzące w konsekwencji do ogólnego złego samopoczucia i pogorszenia stanu zdrowia ofiary.

Bullying

Osoba mająca psychiczną lub fizyczna przewagę nad inną osobą wykorzystuje ją znęcając się nad nią w formie agresji werbalnej lub fizycznej. Ta forma destrukcyjnego zachowania polega na zastraszaniu ofiary poprzez zachowania agresywne. Forma ta prowadzi do zagrożenia ludzkiej godności, podważenia kompetencji zawodowych , bezradności.

Cechy sprawców

• Poczucie wysokich kompetencji zawodowych-przecenianie ich

• Wysokie poczucie własnej wartości

• Bezkrytyczny stosunek wobec siebie, nie uznający krytyki przez innych

• Nieufny

• O cechach osobowości autorytarnej

MIEJSCE PSYCHOLOGA

• ORGANIZACJA PRACY

• DOBROSTAN PRACOWNIKÓW

• SELEKCJA PRACOWNIKÓW

• ZASADY AWANSOWANIA

• REKLAMA PRODUKTU(?)

OCZEKIWANIA WOBEC KANDYDATÓW

1. Stanowiska kierownicze
   - umiejętność kierowania zespołem

- poczucie odpowiedzialności

- silna osobowość ( ambicja, pewność siebie, zdecydowanie, dynamizm, kreatywność , samodzielność, wiara w sukces i zaufanie do własnych kompetencji profesjonalnych)

- umiejętność negocjacji

- skuteczne promowanie towarów i usług

II. Stanowiska wykonawcze

• Osobowość dynamiczna, operatywna, ekspansywna ( klient czuje się osaczony)

• Umiejętność nawiązywania kontaktów interpersonalnych ( tzw. skracanie dystansu)

• Instrumentalizacja relacji – pracownik jest postrzegany w perspektywie sukcesu firmy

• Dyspozycyjność

selekcja

• KONTRAKT

• DOBÓR TECHNIK

• OPRACOWANIE WYNIKÓW

• POUFNOŚĆ

• INFORMACJE ZWROTNE

Psycholog wobec kandydata

1. DORADCA – aspiracje rozmijają się z możliwościami

2. Dawanie komfortu psychicznego

• atmosfera badania,

• zmniejszenie stresu przy informacji o odrzuceniu

3. przewaga, której nie wolno wykorzystać

• odporność na stres

• narzucanie terminów

4. Podmiotowe traktowanie kandydata – informacja zwrotna

WARTOŚĆ : zadowolenie z pracy dopasowanie do organizacji

Pozycja psychologa-selekcjonera

POSTAWA NEUTRALNA wobec pracodawcy

1. Ustalanie zasad współpracy

• informacja o metodach badania

• nie mogą uczestniczyć w badaniu

• nie mają dostępu do stosowanych testów

Pozycja wobec klienta

1. Zdobywanie informacji o stanowisku pracy

• Weryfikacja informacji z różnych źródeł

• Adekwatność wymagań do stanowiska

1. Zapewnienie poufności danych o kandydatach

• Chronione u zleceniodawcy

• Tylko diagnoza bez materiałów źródłowych

DYLEMATY ETYCZNE

1. KOGO REPREZENTUJE ( właściciel firmy a indywidualny pracownik- podmiot diagnozy)

2. WYNIKI FIRMY CZY ZADOWOLONY PRACOWNIK?

3. JAKIM KOSZTEM SELEKCJA?

„prześwietlenie kandydata na wylot”

• Jak dalece można posunąć penetrację w sferę psychiki człowieka?

• Ingerencja w prywatność i osobowość człowieka

PRYWATNOŚĆ PRACOWNIKÓW

• Zbieranie i wykorzystywanie informacji o pracowniku w zakładzie pracy

• Wykorzystywanie „wykrywacza kłamstw” w procesie selekcji

• Badania na „uczciwość”

• Badanie na branie narkotyków czy alkomatem

• Elektroniczny monitoring pracowników i ich rozmów

Reklama

INFORMOWANIE

ZACHĘCANIE

WPROWADZANIE W BŁĄD

• Oszukiwanie

• Pomijanie istotnych elementów

Jaka rola psychologa?

BADANIA NAUKOWE Wykład 12

Planowanie, prowadzenie, publikowanie wyników

PLANOWANIE BADAŃ

OCENA POTENCJALNYCH ZYSKÓW I KOSZTÓW

KOSZTY BADANYCH

• CIERPIENIE

• PRZEŻYWANIE LĘKU

• OBNIŻENIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI

• UPRZEDMIOTOWIENIE

KORZYŚCI SPOŁECZNE

• Wzrost wiedzy w danej dziedzinie

• Dostarczenie przesłanek dla programów pomocy psychologicznej

KORZYŚCI BADACZA

• awans

• sława

• nagrody

Zyski badanego

• Poczucie ważności ( postęp w nauce)

• Rekompensata rzeczowa - finansowa itp..

KATEGORIE OSÓB UCZESTNICZĄCYCH W BADANIU

1. Ochotnicy ( często z obietnicą zapłaty)

2. Osoby specjalne – żołnierze, strażacy, policjanci, więźniowie

3. Pacjenci

4. Studenci

5. dzieci

Podstawowe rodzaje informacji o celu badania

I. Zgoda poinformowana ( pozorna)

Badany wyraża zgodę na udział w różnych badaniach i nie wie, w którym eksperymencie aktualnie uczestniczy

II. Zgoda na okłamywanie

Badani są uprzedzani, że będą okłamywani . Informacja o tym, jakich doświadczeń mogą się spodziewać, i że zakończonym badaniu będzie pełna informacja o celu badania.

Instrukcje maskujące

• Zrzeczenie się prawa do bycia poinformowanym Nie oznacza to zgody na oszukiwanie

• Zgoda i fałszywe informacje Osoby badane wierzą, że uczestniczą w procedurze, na którą wyrazili zgodę, są jednocześnie dezinformowani o niektórych aspektach badania

• Brak informacji, brak zgody Badani nie wiedzą, że uczestniczą w badaniu

• Oszukiwanie Cel badania jest całkowicie różny od tego, czego spodziewa się badany, co mu powiedziano.

• Oszukiwanie przez osobę trzecią

PROBLEMY ETYCZNE

WPROWADZENIE INSTRUKCJI MASKUJĄCEJ POWODUJE:

• Naruszenie prywatności – badacz wydobywa takie informacje, których badany nie życzy sobie ujawniać

• Narażenie na ryzyko – nie wiadomo, czego oczekiwać, ani jakie jest ryzyko dla psychiki badanego

• Brak możliwości decydowania o sobie – nie wiadomo, czego się jeszcze spodziewać

• Kłamstwa badacza – podważenie wiarygodności uzyskanych wyników i psychologii jako nauki

• Problem odreagowania

Procedura maskująca

Nie każda procedura maskująca jest nieetyczna czy przynosząca cierpienie badanym.

Np.. Telewizyjna zabawa „ukryta kamera” zawiera większość omówionych wcześniej procedur oszukiwania a nikt nie uzna , że jest nieetyczna.

Stosowanie maskowania staje się nieetyczne w kontekście konkretnych badań i tego co po ich zakończeniu

ZGODA na podstawie posiadanych informacji

1. zgoda formalna instytucji

2. KONTRAKT Z BADANYM

• Charakter badań ( można się w trakcie wycofać lub wycofać swoje wyniki)

• Skutki zgody lub odmowy

• Co będzie z wynikami

• Odpowiedzi na wszystkie pytania

• Zgoda na rejestracje wyników

ZAKOŃCZENIE BADANIA

1. Procedura odkłamująca

2. Odreagowanie

3. Informacje zwrotne

Ingerencja w prywatność badanych

1. Zakres w jaki zbierane informacje maja charakter prywatny lub potencjalnie zagrażający badanemu

-preferencje religijne

-praktyki seksualne

-dochody

-uprzedzenia rasowe

- inteligencja, odwaga itp..

2. Otoczenie w jakim przeprowadza się badanie - Od całkowicie prywatnego do publicznego

3. Informacje przy publikacjach identyfikacja badanych ( problem studium przypadku)

Anonimowość badanych – ochrona danych

Anonimowe to takie, gdy nie można powiązać informacji z konkretną osobą

• Brak danych identyfikacyjnych (usunięcie ich jeśli były)

• Szerokie kategorie danych (kodowanie)

• Grupowanie danych

• Celowe prowadzanie błędu

Publikowanie wyników

1. Zasady cytowania

2. Powoływanie się na cudze przemyślenia

3. Ryciny i tabele

4. Cytowanie własnych tekstów

5. Bibliografia z drugiej ręki

6. współautorstwo

Psycholog w kontakcie z mediami Wykład 13

Psycholog w mediach

Wszystkie publiczne, pisemne i ustne, wystąpienia, w których psycholog występuje w roli zawodowej:

• wywiady tematyczne

• komentarze w mediach

• cykliczne programy

• reklama własnej działalności profesjonalne

Zasady dotyczące udzielania wywiadów oraz publikacji artykułów

• Psycholog, decydując się na wypowiedź, powinien:

• - znać cel wywiadu (artykułu)

• - znać zakres pytań

• - upewnić się, że pismo (program) jest na odpowiednim poziomie

• Psycholog powinien przestrzegać zasady wypowiadania się tylko w sprawach, w których jest specjalistą

Zasady wypowiedzi w mediach opracowane przez APA

• 1. Wypowiedź musi być oparta o wiedzę teoretyczną lub/i praktyczną

• 2. Psycholog w swoich wypowiedziach podporządkowuje się zasadom kodeksu etycznego

• 3. Wypowiedź powinna być tak sformułowana, by żaden odbiorca nie potraktował jej, jako osobiście skierowanej do niego

Rola psychologa w programach TV

• Udział w selekcji uczestników

– konflikt interesów (psychologa i producenta)

- odpowiedzialność za uczestników

• Konsultant programu ( na czym ma polegać konsultacja?) – możliwość konfliktu ról

• Pomoc psychologiczna dla uczestników programu

Publiczne wystąpienia

1. Społeczna odpowiedzialność za popularyzacje wiedzy psychologicznej

2. Unikać wyolbrzymiania , sensacyjności czy powierzchowności wypowiedzi

3. Wyraźnie oddzielać wiedzę psychologiczną od subiektywnych poglądów

4. Unikać publicznych wystąpień, gdy problemy wykraczają poza zawód

5. Nie komentować stanu psychicznego osób, których się nie zna ( nie diagnozowało)

6. W wystąpieniach korygować w miarę możliwości opisy stereotypowe i krzywdzące różne grupy np.. chorych psychicznie, homoseksualistów itp..

Inne ważne zasady wystąpień publicznych

1. Szczególną wagę należy przykładać do prawdziwego przedstawiania własnych kompetencji zawodowych i naukowych

2. Należy unikać formułowania twierdzeń, które mogą spowodować negatywne skutki jednostkowe lub w przypadku grup społecznych

3. Nie wolno wykorzystywać wystąpień do reklamy swojej działalności lub publikacji

Zasady reklamy usług psychologicznych

1. Psycholog powinien właściwie i zgodnie z prawdą przedstawiać własne kompetencje zawodowe

2. Psycholog nie powinien zawierać w reklamie informacji o skuteczności stosowanych metod

3. Psycholog powinien zachować szczególną ostrożność wybierając miejsce umieszczenia reklamy

Problemy etyczne związane z nauczaniem psychologii Wykład 14

KOGO KSZTACIMY NA STUDIACH PSYCHOLOGICZNYCH

1. osoby, które po studiach będą pracować w zawodzie psychologa – 71% deklaruje taką chęć

2. Osoby, które wykonując inne zawody będzie wykorzystywać zdobytą wiedzę psychologiczną ( nauczyciele, menadżerowie ,dziennikarze itp..)

3. Osoby, dla których istotne jest zdobycie wyższego wykształcenia ,a nie zdobycie wiedzy psychologicznej

Jakie musi być niezbędne przygotowanie psychologa?

1. Psycholog wykonuje przede wszystkim diagnozę psychologiczną

2. Psycholog diagnozując musi wykluczyć patologię – znajomość psychopatologii jest niezbędna

3. Psycholog jest odpowiedzialny za dalsze losy badanego- musi mieć świadomość konsekwencji zaniedbań

4. Psycholog musi współpracować z innymi profesjonalistami – musi uzupełniać swoja wiedzę z biologii, medycyny, prawa itp..

5. Udzielanie pomocy psychologicznej wymaga odrębnego, długotrwałego , praktycznego kształcenia po studiach

6. Absolwenci psychologii nie są i nie powinni być przygotowani do wykonywania konkretnej praktyki psychologicznej

Psychologia na studiach wyższych

1. Konieczność włączania etyki we wszystkie programy zajęć

2. Ważny problem – modelowanie odpowiednich postaw

3. Student psychologii w roli zawodowej

4. Problem nauczania psychologii nie-psychologów

Miejsce etyki w programach nauczania

1. Zagadnienia etyki zawodowej powinny się znaleźć we wszystkich programach zajęć, od pierwszego roku –

• wykład z etyki powinien pełnić rolę podsumowującą i integrującą wszystkie omawiane wcześniej wątki

Etyka w programach zajęć

1.Szczególne miejsce zagadnienia etyki powinny znajdować w programach:

• wstępu do psychologii,

• metodologii,

• prac empirycznych

• psychologii rozwoju

• zajęć specjalizacyjnych

Uczenie umiejętności psychologicznych

Problem wglądu we własne problemy emocjonalne – art..47

Zajęcia treningowe

Kształtowanie osobistych kompetencji uczestników

Np.. Trening asertywności, trening umiejętności interpersonalnych, itp..

Kiedy?

W jakich grupach?

Zajęcia warsztatowe

aktywne kształcenie umiejętności istotnych ze względu na przyszłe zadania zawodowe ( np.. wywiad psychologiczny, kliniczne studium przypadku itp.).

Doświadczenia studentów wyłącznie związane z wykonywaniem ćwiczeń

W trakcie zajęć warsztatowych przedmiotem zainteresowania nie są doświadczenia życiowe uczestników.

Zaliczanie

Zajęcia warsztatowe – obligatoryjne, zaliczane na podstawie wytworu

Zajęcia treningowe – fakultatywne, zaliczane bez stopnia na podstawie obecności.

Zajęcia treningowe prowadzone prze osoby, które nie oceniają postępów studentów ( problem konfliktu ról)

Modelowanie postaw

1. Wskazywanie dylematów etycznych i uwrażliwianie na ich poszukiwanie

2. Wspólne poszukiwanie rozwiązań dylematów etycznych

3. Nie zalecanie zachowań nieetycznych

4. Etyczny stosunek do studentów, między innymi problem zawierania i dotrzymywania kontraktu

Sylabus to kontrakt prowadzącego ze studentami

Cel, charakter i treści zajęć

Kryteria zaliczania i oceny

SZCZEGÓLNE ZNACZENIE SYLABUSA W

W PRZYPADKU ZAJĘĆ

WARSZTATOWYCH I TRENINGOWYCH

ZAWIERANIE KONTRAKTU Z GRUPĄ

Dziedziny, w których najczęściej występują naruszenia

1. Uzyskiwanie zgody – szczególnie w przypadku niepełnoletnich

2. Udzielanie informacji zwrotnej

3. Przewidywanie skutków podejmowanych badań

4. Badanie krewnych i znajomych

5. Nieprawidłowe stosowanie testów

6. Powielanie cudzych tekstów

Psychologia na innych kierunkach studiów

• przedmioty kształcenia ogólnego – psychologia do wyboru( np. ekonomia, dziennikarstwo )

• przedmioty podstawowe – psychologia obligatoryjna np.. socjologia , politologia, edukacja, artystyczna itp..

• przedmioty kierunkowe – kształcenie nauczycielskie

Podstawowe problemy psychologii dla nie-psychologów

1. Nadużywanie psychologii w nazwach z przyczyn marketingowych

2. Brak ostrzeżeń, że kursy z „psychologią” w nazwie nie dają żadnych uprawnień

3. Zachowanie szczególnej ostrożności w upowszechnianiu metod

4. Zachowanie szczególnej ostrożności w nauczaniu specyficznych umiejętności psychologicznych, spostrzeganych jako manipulacje

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA PSYCHOLOGA Wykład 15

OCZEKIWANIA WOBEC PSYCHOLOGÓW

Źródła społecznych oczekiwań :

1. Akty prawne ( ustawy i rozporządzenia) wprowadzające badania psychologiczne

2. Zlecenia konkretnych zadań

OCZEKIWANIA

1. Zwiększenie bezpieczeństwa osób i grup – diagnoza psychologiczna

2. Pomoc psychologiczna w sytuacjach trudnych – osobistych i społecznych

ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA

• BEZPIECZNE WYKONYWANIE ZAWODÓW WYMAGAJĄCYCH SPECJALNYCH PREDYSPOZYCJI PSYCHICZNYCH ( kierowcy zwodowi, praca na wysokości, policjanci, górnicy, kolejarze, itp..)

• UPRAWNIENIA DO POSŁUGIWANIA SIĘ NIEBEZPIECZNYMI PRZEDMIOTAMI (wartownicy, ochrona ,broń do użytku prywatnego, detektywi , pracownicy BOR-u czy ABW)

• OPINIOWANIE DLA WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI- podejrzanych i oskarżonych ( ochrona przed niebezpiecznymi osobami, dobór właściwych oddziaływań ułatwiających im powrót do życia w społeczeństwie)

POMOC W SYTUACJACH TRUDNYCH

• Poprawa funkcjonowania człowieka w określonym obszarze

• Psychoterapia oraz rehabilitacja psychologiczna w placówkach leczniczych

• Oddziaływania wobec dzieci i młodzieży z trudnościami szkolnymi, zaburzeniami rozwojowymi itp..

• Psychoedukacja nauczycieli

• Optymalizacja funkcjonowania organizacji, relacji społecznych w grupie czy zakładzie pracy

• Pomoc ofiarom sytuacji traumatycznych – wypadków ,katastrof przemysłowych, komunikacyjnych , ataków terrorystycznych , kataklizmów, napadów, rozbojów, gwałtów itp..

PSYCHOLOG

osoba, która ukończyła studia , uzyskała dyplom magisterski z psychologii i wykonuje czynności psychologa

Działalność zawodowa psychologa obejmuje czynności, które mogą być oceniane z punktu widzenia prawa. Dobrami chronionymi przez prawo są życie i zdrowie, wolność, obyczajność, cześć i nietykalność cielesna, rodzina, młodzież, dokumenty itp

Rodzaje odpowiedzialności

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

Odpowiedzialność karna

„przestępstwem jest każdy czyn bezprawny w wyższym stopniu niebezpieczny, zawiniony, skierowany przeciwko dobru pozostającemu pod ochroną prawa i zagrożony karą”

Aby sprawcę ukarać trzeba wykazać, że czyn ten jest zawiniony.

Czynem w rozumieniu prawa jest zarówno działanie jak i zaniechanie

• Przestępstwa związane z działalnością zawodową psychologa

KODEKS KARNY

1.art.160 § 1 „ kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze do lat 3”

• błąd w sztuce – wadliwa czy błędna diagnoza

2. art.. 266 § 1 „kto wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje informacje z którą zapozna się w związku z pełnioną funkcją , wykonywana pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową

podlega grzywnie ,karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2

3. art.. 271 § „funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu , która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne.

Podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5

Zakaz wykonywania zawodu

Kodeks karny

Art.. 41 § 1 Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnianiu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

1. USZCZERBEK NIEMAJĄTKOWY – KRZYWDA LUB SZKODA NIEMATERIALNA TO naruszenie dóbr osobistych, niemajątkowych tzn. czci, sumienia, wolności ( obraźliwa diagnoza )

2. USZCZERBEK MAJĄTKOWY – np. utrata zarobku, wydatki na leczenie itp..

ZWIĄZANA Z :

1. Zobowiązaniem ( art.. 471 § 1 k.c. ) czyli z kontraktem

2. Czynem niedozwolonym ( art.. 415 )

Wadliwe postępowanie psychologa

obiektywne – niezgodne z prawem

Subiektywne – przewidywanie i wola sprawcy

NAPRAWIENIE SZKODY:

1. Pokrycie straty, którą klient poniósł

2. Pokrycie korzyści , które klient mógłby osiągnąć, gdyby mu nie wyrządzono szkody

Łączne przesłanki żądania odszkodowania:

• Istnienie szkody

• Szkoda musi być wyrządzona przez psychologa – klientowi

• Między wykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem kontraktu (zobowiązania) musi istnieć związek przyczynowy

• Okoliczności, za które psycholog ponosi odpowiedzialność – np.. dobór metody

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów ( Dz. U. z 2001 r nr 73 poz. 763)

Rozdział 4 Art.. 20

Członkowie samorządu psychologów podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za:

1. Zawinione naruszenie obowiązków zawodowych

2) Czyny sprzeczne z zasadami etyki określonymi w Kodeksie Etyki Zawodowej …..

3) Uporczywe uchylanie się od płacenia składek członkowskich

Art.. 21

Karami dyscyplinarnymi są:

1)Upomnienie

2) Nagana z ostrzeżeniem

3) Zawieszenie w prawie do wykonywania zawodu na czas od 3 do 12 miesięcy

4) Skreślenie z listy psychologów z pozbawieniem prawa wykonywania zawodu.

Art.. 22

Postępowanie dyscyplinarne toczy się przed Regionalną komisją Dyscyplinarną

Rzecznik odpowiedzialności dyscyplinarnej

• Przygotowuje postępowanie zbierając materiały od osób i instytucji

• Wnosi sprawę do komisji dyscyplinarnej

• Przyjmuje skargi i sam z urzędu analizuje informacje o nieetycznym postępowaniu psychologów

Postępowanie dyscyplinarne zawodowe jest niezależne od postępowania dyscyplinarnego w zakładzie pracy