WYKŁAD 10.02

DEWIACJA I KONTROLA SPOŁECZNA

Dewiacje – złamanie normy

Dewiant – osoba łamiąca normę

Dewiacja kryminalna – złamanie normy prawnej

Dewiacja społeczna – złamanie normy społecznej

Każda grupa ma swój zestaw norm. Większość dewiacji kryminalnych są dewiacjami społecznymi.

Teoria zróżnicowania powiązań Sutherlanda

• Dewiacji uczymy się w procesie socjalizacji, nie jest ona wrodzona

• Dewiacje następują, gdy przeważają definicje dewiacyjne nad konformistycznymi

• Znaczenie ma częstość i trwałość bodźców dewiacyjnych. Dewiantem stajemy się, gdy inni ludzie podsuwają nam wiele przykładów zachowań dewiacyjnych.

Teoria kontroli – Reckless

Brak wewnętrznej i zewnętrznej kontroli jednostki. Im większa kontrola, spójność, tym mniejsze prawdopodobieństwo dewiacji.

Merton

1. Większość ludzi to konformiści

2. Od czasu do czasu zdarzają się osoby, którym cele społeczeństwa nie wystarczają i szukają ich osiągnięcia innymi sposobami. Są to dewianci.

3. Dzięki dewiantom dochodzi do zmian społecznych. Np. emancypacja.

4. Typy dewiacji Mertona (na przykładzie celu, którym jest wzbogacenie się):

• Innowacja – ktoś, kto chce się wzbogacić, ale nie chce pracować. Np. złodziej. Jest wg tego podziału innowatorem.

• Bunt – jednostka podejmuje decyzję, że nie interesuje jej cel ani środki do jego osiągnięcia, czyli nie chce się wzbogacać i w ogóle ją ten temat nie interesuje. Np. ludzie żyjący w squatach lub osoby wstępujące do zakonów kontemplacyjnych

• Wycofanie – Decyzja zostaje podjęta za jednostkę. Np. bezdomni. To nie oni podjęli decyzję o braku pracy i dachu nad głową.

• Rytualizm – jednostkę nie interesuje cel, tylko środki do jego osiągnięcia. Czyli nie pieniądze, tylko praca. Np. biurokrata, którego nie interesuje, dlaczego coś drukuje czy stempluje, robi to, bo lubi to robić. Albo pracoholik.

Teoria naznaczania (interakcjonalistyczna)

• Dewiacja jest brakiem zdolności do skategoryzowania jakichś działań jako stosowne lub niestosowne. Czyli: nie potrafimy uświadomić sobie, że coś jest złe lub dobre.

• Dewiacja pierwotna – każde złamanie normy. Nie pociąga konsekwencji

• Dewiacja wtórna – naznaczenie jednostki jako dewianta przez grupę. Czyli można robić coś milion razy, ale dopiero wtedy, gdy grupa naznaczy to zachowanie i jednostkę, staje się dewiantem.

• Stygmatyzacja – zmiana samooceny dewianta i pchnięcie go do kontynuowania dewiacji.

Instytucja totalna Gofmana

• Społeczeństwo ma tendencje do tworzenia organizacji mających na celu kontrolę dewiacji, np. więzienie. Elementy takiej instytucji można zauważyć w wielu miejscach (szpitalu, szkole):

  • Jedno miejsce

  • Jedna władza

  • Ciągła obecność innych osób

  • Jednakowe traktowanie

  • Ścisły rozkład zajęć

  • Kontrola przez zespół nadzorujących

  • Grupa nadzorców wartościuje siebie wyżej

  • Brak ruchliwości społecznej

  • Brak przepływu informacji itd.