Medycyna średniowiecza

Średniowiecze trwa od 476 do 1492 lecz medycyna średniowiecza od do obalenia nauk galema

Rozpad cesarstwa rzymskiego (Dioklecjan, Konstantyn), cesarstwo upadło z kilku powodów (podobno było na ćwiczeniach), jednym z powodów były choroby, w tym epidemia zimnicy. Konstantyn wprowadził chrześcijaństwo w 313r, w 325 był jakiś sobór.

W Bizancjum i krajach arabskich dominuje greka, natomiast w europie zachodniej łacina

Medycyna arabska:

Mahomet stworzył państwo teokratyczne, w Koranie zawarł monoteizm, zasadę sprawiedliwości, kult wiedzy. W Bagdadzie powstał „Dom mądrości”, powstał tam ośrodek badań naukowych. Zainteresowali się Arystotelesem, tłumaczyli jego pracę na język arabski. Tłumaczyli również galena i lekarzy bizantyjskich. W ten sposób arabowie przejęli całą spuściznę medycyny greckiej. Innymi ośrodkami nauki były Cordoba, Kair, damaszek. Medycyna arabska również miała swoich przedstawicieli. Zdobywali swoją wiedzę samoistnie albo kontaktowali się z dzonkisabum. (czy jakoś tak). Wszyscy lekarze musieli uznawać nakazy Koranu. Koran nakazywał czystość, zachować wstrzemięźliwość, zakaz alkoholu i wieprzowiny, hazardu, cudzołóstwa, używania noża i wykonywania sekcji zwłok. Dlatego arabowie nie rozwinęli anatomii. Koran nakazywał wiarę, modlitwę (5razy dziennie), jałmużnę, post w czasie ramadanu, odbycie pielgrzymki do mekki oraz nakaz małżeństwa. Arabowie mają uczyć się od 6stego roku życia. W pierwszych szkołach przy meczetach uczono Koranu, matematyki, astronomii, chemii, astrologii. Z tamtego okresu pochodzą takie nazwy jak: alkohol (jako substancja chemiczna), alchemia, alkalia, azymut, zenit, soda. Po arabach odziedziczyliśmy cyfry.

Zasłużonym lekarzem był Razes, który również był filozofem, związany z dworem, studiować zaczął medycynę w wieku 30 lat, był praktykiem i eksperymentatorem, zajmował się chorobami wewnętrznymi i pediatrią. Był prekursorem pediatrii. Jest postacią tragiczną, ponieważ został skrzywdzony przez kalifa, który się na niego wkurzył i przylał mu batem w oko, a ten w wyniku tego stracił wzrok. Wprowadził do chirurgii watę.

Awicenna (ib sina) był kolejną osobą zasłużoną dla medycyny arabskiej. Żył 52 lata i stworzył kanon medycyny, jednego dzieła, które było encyklopedią ówczesnej medycyny. Urodził się w Wucharze, był synem urzędnika i już jako dziecko wykazywał się dobrą pamięcią. Ojciec przywiązywał dużą wagę do wykształcenia dziecka. Jego pierwszą lekturą był Koran. W wieku 10lat znał cały Koran na pamięć. Ojciec udostępnił dom dla filozofa i Awicenna zaczął z nim dyskutować, w końcu uczeń przewyższył mistrza. Filozof uczył się od Awicenny. Mając 17lat zaczął leczyć, kiedyś został wezwany przez kalifa i go uzdrowił. Wtedy kalif spełnił jego życzenie i udostępniono mu bibliotekę. Sprzeciwił się zakazowi sekcji zwłok i wykonywał je potajemnie. Zajmował się chirurgią, farmacją, okulistyką, dermatologią, praktycznie wszystkimi dziedzinami medycyny. Kanon medycyny był 30x wydawany po łacinie, w pierwszej księdze znajdowała się fizjologia i anatomia, była księga poświęcona objawom i przyczyną chorób. Była księga poświęcona tylko lekom, podkreślał wagę gorczycy między innymi. Inna księga była poświęcona chirurgii a kolejna truciznom i odtrutkom. Podkreślił rolę psychiki w procesie leczenia. Leczył ludzi chorych psychicznie. W krajach arabskich były specjalne szpitale dla czubków. Opisany jest przypadek gdy Awicenna przez badanie tętna określa stan psychiki chorego.

Albukasis, będący chirurgiem, pozostawił rysunki narzędzi chirurgicznych. Po raz pierwszy podjął próbę wycięcia tarczycy

Awerlores – lekarz i filozof, który przetłumaczył Arystotelesa, jego uczniem był Majmonides (b. znany w europie), lekarz żydowski, który ujął w przepisy zabieg obrzezania. Stworzył modlitwę lekarza.

Lekarze arabscy zajmowali się okulistyką, stworzyli opisy procesu widzenia i wynaleźli okulary, zajmowali się dermatologią i chemią, psychiatrią. Słabo rozwinęła się tam anatomia i chirurgia. Ich zasługą jest organizacja szpitali. Pierwszy wielki szpital powstał w Bagdadzie, później było tam aż 8 szpitali. Szpitale arabskie były również ośrodkami rozwoju nauki, co różni je od europejskich. Przy szpitalach powstają szkoły i apteki. Każdy ze szpitali miał własną kuchnię i aptekę. Już w 6v tamtejsze szpitale były b. podobne do 20wiecznych europejskich szpitali. Największy szpital powstał w 11v w Kairze, utrzymywany był z majątków ziemskich. Był podzielony na oddziały i ze względu na płeć. Po wyjściu ze szpitala chorzy utrzymywali zapomogę na rekonwalescencję.

Europa zachodnia:

W europie kościół ma monopol na leczenie i nauczania. Powstają zakony i klasztory. Ideałem była asceza, zaniedbywano czystość. Lecz pojawia się św. Benedykt, który na Monte Casino założył klasztor. Pochodził z Nursji, z rodziny szlacheckiej. Na studiach styka się z przejawami zepsucia i postanawia nie ulegać pokusą i nie kontynuuje nauki. Opuszcza studia i oddala się żyjąc w samotności i rozmyślając. Zostaje zakonnikiem, przejmuje kontrolę nad klasztorem. Inni mnisi chcieli go kilka razy otruć ponieważ był b. wymagającym opatem. Udał się na Monte Casino i założył nowy klasztor z nowymi benedyktyńskimi regułami życia. Podkreślał godność każdej osoby ludzkiej i pracy ludzkiej, podkreślał, że benedyktyni musieli pracować i być samowystarczalnymi. Ora et Labora ( módl się i pracuj). Obowiązkiem mnichów była opieka ludźmi chorymi, szczególnie nieuleczalnie chorymi. Benedyktyni otwierają drzwi dla pielgrzymów udających się do ziemi świętej. Dysponowali ziołami leczniczymi, wykonywali proste operacje chirurgiczne. Benedykt podkreśla, że nadmierna asceza powinna mieć swoje granice i nie można jej poddawać się bez zgody opata. Benedykt otworzył życie klasztorne na świat.

Grzegorz wielki, późniejszy papież, trafił do klasztoru Benedykta. Umocnił władzę papieską, nawracał pogan, pisał liczne listy do biskupów.

Przy kościołach, katedrach powstawały szkoły, których nauka opierała się na 7dmiu sztukach wyzwolonych (septem artes liberales) : arytmetyka, geometria(geografia, opis przyrody i medycyna), dialektyka(rozumowanie), retoryka, muzyka, astronomia, gramatyka.

Do nauk tajemnych należała chemia, magia, astrologia.

Filozofia opierała się na myślach św. Augustyna. Mówił on, że człowiek jest dobry lub zły i jest na to skazany, człowiek jest z góry skazany na zbawienie lub potępienie. Świat zostaje podzielony na 2 obozy: boży i diabła. Ci, którzy nie kierują się prawami bożymi należą do świata szatana, w stosunku do tych ludzi były stosowane kary tortur, potępienia i stos. Walka ma wpływ na życie mieszkańców ówczesnej europy. Stosowano pokutę jako formę uwolnienia się od wiecznego potępienia. W okresie średniowiecza widzimy wpływ kościoła na życie społeczeństwa, przywiązywano kult świętych do chorób. Metodami leczenia były nie tylko pokuta, post, modlitwa ale także pielgrzymki i relikwie świętych oraz egzorcyzmy, leczenie święconą wodą. Patronami medycyny stali się św. Koźma i Damian pochodzący z Arabii i ścięci za czasów Dioklecjana, uzdrowili cesarza Justyniana I. Ich kult się rozszerzył i zostali uznani za patronów medycyny. Innym świętym związanym z dentystyką była św. Apolonia, również męczennica, którą skazano na śmierć przez wyrwanie żywcem wszystkich zębów i spalenie na stosie. Inni święci to św. Sebastian i św. Roch (patroni dżumy). Św. Łazarz (patron trędowatych).

W średniowieczu uznawano chorobę karą za grzechy. Leczeniem zajmują się duchowni, głównymi ośrodkami leczniczymi są zakony. CDN