PANSTWO (Niccolo Machiavelli)- jest polityczną, suwerenną, terytorialną i przymusowa organizacją społeczną.

a.) polityczność:

-posiada władze na całym terenie państwa

- wybierany przez lud

b.) suwerenność (niezależność)

* zewnętrzna - samodzielna polityka zagraniczna

* wewnętrzna - nikt nie mówi ktoś powinien sprawować władzę (sami wybieramy władze)

c.) organizacja terytorialna

- strefa morska

- strefa powietrzna

- strefa lądowa

(te 3 części składają się na obszar państwa)

- ambasady (nie wolno naruszyć strefy ambasady)

- płacenie podatków

- przestrzeganie danego prawa

OBYWATELSTWO:

* zasada krwi (po rodzicach)

* zasada ziemi (urodzeni na terytorium państwa np. USA, RPA)

* małżeństwo

Koncepcje powstania państwa i rola państwa w życiu społecznym:

1. (z oświecenia) teoria umowy społecznej państwa: w wyniku umowy między społeczeństwem a władzą

2. (by polak -> Gumplowicz) teoria podboju i przemocy, która stwierdzała że państwo powstało by chronić interes zwycięstwa, państwo powstaje w wyniku podpoju plemion słabszych przez silniejsze

3. (koncepcja teistyczna) państwo i władza wywodzi sie od Boga

4. (koncepcja marksistowska) XIXwiek, że państwo powstało by bronić interesu jednej klasy społecznej wobec innych klas

5. (koncepcja Hagla) państwo jest "Bogiem na ziemi" państwo ważniejsze niż obywatele, obywatele powinni się poświecić dla państwa

WŁADZA PANSTWOWA - zdolność do wdawania i egzekwowania decyzji

LEGITYMIZACJA WŁADZY - uznanie przez społeczeństwo określonego systemu politycznego za najbardziej odpowiedni dla niego

FILAR I: (Max Weber)

- władza tradycyjna (bo tak chce tradycja) np. monarchia [np. Anglia, Belgia, Holandia]

-władza legalna (bo legalnie wybrana)

- władza charyzmatyczna (polityk ma władze bo potrafi sprawić władzę) np. Hitler, Stalin, Napoleon

PATOLOGIE WŁADZY:

-alienacja (izolowanie się władzy od społeczeństwa np. rząd Jaruzelskiego po wprowadzeniu stanu wojennego)

- korupcja (przyjmowanie korzyści majątkowych przez osoby sprawujące władzę za usługi)

- nepotyzm (faworyzowanie swojej rodziny/znajomych przy obasadzaniu stanowisk pracy)

- brutalizacja polityki (wymuszenie posłuszeństwa obywateli przez przemoc)

- centralizacja uprawnień (skupienie uprawnień decyzyjnych w rękach władzy i ograniczneie kompetencji władzy lokalnej)

- oligarchia grup rządzących (niewielkie grupy rządzacych stojących ponad prawem)

- biurokratyzacja władzy (bezduszne przestrzegabnie przepisów i ich niepotrzebne mnożenie)

- partykularyzm (dbanie o własne interesy z pominięciem interesu ogółu)

- klientelizm (oparcie władzy na układach i wzajemnych zaleznościach politycznych)

Funkcje współczesnego państwa

a.) zewnetrzna

- polityka zagraniczna (podstawa: suwerenność)

- udział w prawie miedzynarodowym (podstawa: terytorium, władza, stała ludność)

PRAWO MIEDZYNARADOWE:

- umowy miedzynarodowe (porozumienie między państwami; państwo-organizacje)

rodzaje umów:

*dwu stronne (bilateralna) np. sojusz, umowa guernicza (? yy..)

* wielostronna (muliloteralna) np. NATO, UE

*otwarte (istnieje mozliwośc przystapienia nowych państw)

* zamknięte (tylko z poczatkowych umów np. panstw stanów USA, Kanada Mexyk.

- RATYFIKACJA - wyrazenie zgody na podpisanieumowy miedzynarodowej przez organ panstwowy

- SANKCJE (gdy sie nie przestrzega prawa międzynarodowego); kara np. wydalenie dyplomatów

- RETORSJA - (odpowiedź na sankcję)

- EMBARGO (blokowanie dostaw do jakiegoś państwa)

b.) wewnetrzna

- prawodawcza (sprawowanie prawa na własnym terytorium) - podstawa: konstucjonalizm (prawo nie może wykraczać poza konstytucję) i praworządność (organy władzy muszą przestrzegać prawa)

- porządkowe (ład i porządek na terytorium państwa) np. policja, prokuratura, straż pożarna...

- administracyjna: ochrona zdrowia, ściągalnośc podatków, gospodarcza

- socjalna

- kulturalna

Formy państw i modele ustrojów

1. Reżim polityczny

a.) demokracja (władza oparta na 3 konstytucyjnych zasadachtj. suwerennosc,narodu, 3podział władzy, pluralizm polityczny)

*państwo liberalne (USA) - program socjalny (czolowa pozycja parlamentu wśród organów państwowych)

* państwo socjalne (Europa Zachodnia) - chroni uboższych (duża aktywność państw w sferze gospodarczej i polityce socjalnej)

b.) totalitaryzm (bezwzgledna władza w rekach 1 partii)

c.) autorytaryzm (silna władza wykonawcza w rękach jednostki)

2. Formy rządów:

a.)monarchia (władza w rękach monarchy do konca jego zycia)

*konstytucyjna

*despotyczna (Arabia)

b.) republika (organy wladzy wybierane przez ogól lub grupy obywateli w wyborach)

3. Ustrój terytorialny

a.) złożona (federacja) np. Hiszpania, USA,Austria,Niemcy (prawie zupełna samodzielność cześci składowych panstwa)

b.) unitarna (jednolite) (jednolity porządek prawny, społeczny i administracyjny)

Modele ustrojowe państw współczesnych

1. System praezydenskcki (stany zjednoczone)

-kandydat 35 lat skończone

- obywatel USA od urodzenia (NATURALIZACJA)

- nominacja republikanów lub demokratów

- wybierany w prawyborach

KANDYDAT NIEZALEŻNY - (raz na kilka lat się zdaża) brak nominacji ni republikanie ni demokraci

kadencja: 4lata, max 2 razy

- nie są to wybory bezpośrednie, ludzie wybierają elektorów a elektorzy prezydentów

- stanowisko vice-prezydenta

- sekretarz stanów

- dyrektor CIA (wywiad Amerykański)

- federalne biuro śledcze FBI

PREZYDENT:

*prawo veta

*przywódca swojej partii

*głowa państwa

*szef sil zbrojnych (decyzja o broni atomowej)

*polityka wewnetrzna i zagraniczna

Kongres (2 izby):

*wyższa (senat) - z każdego stanu dwóch sekratarzy

*niższa (reprezentantów) - kandydaci z poszczegolnych stanow

funkcja kongresu:

*prawodawcza (ustawy)

*uchwalanie budżetu

IMPICZMENT - możliwośc odsunieci aprezydenta za złamanie konstytucji

2. System parlamentarno-gabinetowy (Polska, Niemcy)

- o składzie rządu NIE decyduje prezydent tylko premier

- premier to lider zwycięskiej partii

- parlament może odwołac rząd (WOTUM NIEUFNOŚCI)

- premier i rząd odpowiada politycznie i konstytucyjnie przed parlamentem

- odłam systemu parlamentarno-gabinetowego to SYSTEM KANCLERSKI: (Niemcy)

*słaba władza prezydenta, nie jest wybierany przez ludzi

- silna władza kanclerska

3. System półprezysencki (Rosja, Francja)

- silnijsza władza wykonawcza prezydent nie rząd

- prezydent powołuje i odwołuje rząd

- rząd niezaqleży od prezydenta

- prezydent zwierzchnikiem sił zbrojnych, prowadzi polityke zagraniczna

- wpływ parlamentu na rzad jest niewielki.

FEDERACJA - samodzielnośc części składowych panstwa, ale nbez mozliwosci ich odlączenia.

KONFEDERACJA - suwerenność państwa połączonych w zwiazek dla zrealizowania celow politycznych.