15.023.2012

METODY I TECHNIKI BADAŃ SPOŁECZNYCH (WYKŁAD)

Paradygmaty – spory (dychotomie) o naturę społecznego życia.

PARADYGMAT INTERPRETATYWNY i NORMATYWNY – próba zebrania cech paradygmatów i grupowania w bloki.

P. NORMATYWNY:

- natura jednostki ludzkiej jest stała, a zachowanie człowieka to odwzorowanie obiektywnie istniejących wzorów

- rzeczywistość jest przewidywalna, bo rządzi się stałymi i względnie regularnymi w swoim istnieniu prawidłowościami

- analizie poddaje się głównie wzory zachowań, które są społecznie regulowane

NORMA + WARTOŚĆ = WZÓR ZACHOWANIA

- normy i wartości są stałe

- dokonywane analizy są przyczynowo skutkowe - relacja BODZIEC-REAKCJA (Wielkanoc: jajka drożeją)

- role odgrywane przez aktorów mają charakter niedynamiczny, tzn. są odgrywane wg gotowych scenariuszy (każdy z nas ma je przygotowane) czyli społecznie ustalonych reguł. Osoba nie korzystająca z tych gotowych ról jest dewiantem sankcjonowanym. Człowiek to trybik w systemie.

Modyfikacje ról w danym paradygmacie są postrzegane jako odchylenie od norm.

P. INTERPRETATYWNY:

- natura jednostki jest postrzegana twórczo – człowiek to twórca świata w jakim żyje z innymi ludźmi

- rzeczywistość jest zmienna i dynamiczna oraz nieprzewidywalna w kontekście zmian, bo ludzkie interakcje i postrzeganie rzeczywistości w tym paradygmacie są symboliczne i najważniejsze jest interpretowanie znaczeń od kontekstu sytuacji w jakiej się znalazło.

- człowiek musi analizować indywidualne sposoby interpretowania sytuacji i indywidualne sposoby podejmowania działań

- działanie jest twórcze i definiowalne

- zachowanie jest podporządkowane obowiązującym regułom

- role społeczne są uzależnione od refleksyjnego procesu i interpretacji oraz są ciągle „tworzone” i modyfikowane. Role są odgrywane dynamicznie i kreatywnie; nie da się ich jednoznacznie określić.

ROLA SPOŁECZNA:

- strukturalnie narzucane nakazy roli (oczekiwania) – ZEWNĘTRZNE

- osobowa definicja roli (jak budujemy rolę) – WEWNĘTRZNE

I poziom: koncepcja roli – oczekiwania jakie ja wybrałem pośród tych, jakie do mnie trafiły

II poziom: odegranie roli -> sposób pełnienia roli

PEŁNIENIE ROLI SPOŁECZNEJ:

- paradygmat interpretatywny - oczekiwania to podpowiedzi do pełnienia istniejących ról. Role są stale negocjonowane, wytwarzane i podtrzymywane w codziennych sytuacjach -> dopasowanie ról do naszych oczekiwań.

- paradygmat normatywny - oczekiwania -> wskazywanie co należy robić.

PODZIAŁ BADAŃ (ze względu na status quasi-paradygmatyczny):

- ilościowe – to np. skategoryzowane wywiady (odpowiedzi na pytania są gotowe) i ankiety kwestionariuszowe

- sformalizowana analiza treści (np. liczenie wykorzystanych słów w publikacjach prasowych)

- statystyczna analiza zgromadzonego materiału

- jakościowe – to np. wywiady swobodne (uaktywnianie rozmówcy) i pogłębiające (rozmowy drążące temat) oraz obserwacja uczestnicząca (analiza biograficzna dokumentów osobistych)

Techniki ilościowe oraz jakościowe mają neutralne wcielenie i nie między nimi sprzeczności, jeśli typologie porządkują logicznie opisywaną rzeczywistość, jeśli liczby (statystyki) porządkują statystycznie zebraną rzeczywistość. Te techniki są wskazane przy badaniach.

Jeżeli strategie są w wariancie paradygmatycznym to narzucają odmienne stosowanie technik badawczych. Paradygmat normatywny – technika ilościowa. Paradygmat interpretatywny – technika jakościowa.

TRZY TECHNIKI POSTRZEGANIA PRZEZ PRYZMAT PARADYGMATÓW

1. obserwacja – przyglądanie/uczestniczenie w życiu codziennym danej zbiorowości

p. interpretaywny – obserwacja daje zrozumienie przebiegu działania

p. normatywny – obserwacja to narzędzie pomocnicze i można wykorzystać je na wstępnie procesu badawczego jako rekonesans właściwego badania, wtedy obserwacja to etap badawczy skategoryzowanego etapu badawczego.

2. analiza tekstów

p. interpretaywny – dążenie do rozumienia kategorii stosowanych przez zwolenników życie codziennego, wyszukiwanie kontekstów o życiu społeczeństwa

p. normatywny – liczenie podstawą poznania kategorii stworzonych przez badacza (np. „kobieta w codzienności” – liczenie szowinistycznych zwrotów)

3. wywiady

p. interpretaywny – aktywne formy wywiadów (np. narracyjny i pogłębiony) oraz forma pytań otwartych

p. normatywny – wywiady mają skategoryzowaną postać, a pytania mają formę zamkniętą