13.03.2013r.
Wykonał: Michał Matejuk
Zespół: technik masażysta 17A
Nauczyciel prowadzący: mgr Justyna Kowalska

Porażenie nerwu twarzowego

Nerw twarzowy (nervus facialis), VII, jest jednym z dwunastu par nerwów czaszkowych. Jest nerwem mieszanym, choć w przeważającej części składa się
z włókien ruchowych. Łączy się ściśle w przewodzie słuchowym z nerwem pośrednim (nervus intermedius), zawierającym włókna smakowe
i przywspółczulne. Niekiedy uważa się, iż nerw pośredni stanowi cześć mniejsza nerwu twarzowego lub czuciowy jego korzeń. Szacuje się, że na 10000 zawartych w nerwie twarzowym włókien 58% stanowią włókna ruchowe, 24% włókna wydzielnicze i 18% czuciowe.

a) gałęzie ruchowe - zaopatrują mięśnie mimiczne twarzy; tylny brzusiec mięśnia dwubrzuścowego rylcowego i strzemiączka.

b) gałęzie ruchowe trzewne - przywspółczulne unerwienie ślinianek podżuchwowych i podjęzykowych jak również błon węchowych.

c) gałęzie czuciowe specjalne - odpowiedzialne za czucie smaku
z przednich$\frac{\ 2}{3}\ $języka oraz podniebienia twardego i miękkiego.

d) gałęzie czuciowe ogólne - ogólne czucie ze skóry małżowiny usznej
i z niewielkiej powierzchni za uchem.

Jądro nerwu twarzowego leży w tworze siatkowatym grzbietowej części mostu.
Włókna nerwu twarzowego i nerwu pośredniego wchodzą do otworu i przewodu słuchowego wewnętrznego , gdzie umiejscowione są nad nerwem VIII. Nerw VII wchodzi do własnego kanału przy końcu przewodu słuchowego wewnętrznego a następnie zagina się ku tyłowi tworząc kolanko. Przebiegając po tylnej ścianie jamy bębenkowej opuszcza kość skroniową poprzez otwór rylcowo-sutkowy.

Unerwienie korowe górnej części twarzy (mięśni: czoła, nosa, okrężnego oka)
jest obustronne -z obu półkul mózgowych, natomiast unerwienie korowe dolnej części twarzy (mięśni: ust warg, podbródka, policzka, mięśnia skórnego szyi) jest jednostronnie skrzyżowane z przeciwnej półkuli mózgu. Te ostatnie włókna ulegają skrzyżowaniu zanim osiągną jądra nerwu twarzowego. Dlatego w razie uszkodzenia korowego ośrodka nerwu twarzowego lub włókien piramidowych biegnących od tego ośrodka do jądra nerwu twarzowego w moście, porażeniu ulegają jedynie mięśnie dolnej polowy twarzy po stronie przeciwnej.
Jest to tzw. porażenie nadjądrowe nerwu twarzowego inaczej porażenie ośrodkowe.

Inaczej wygląda tzw. porażenie obwodowe nerwu twarzowego, które spowodowane jest uszkodzeniem jądra nerwu twarzowego w moście, bądź jego korzenia lub samego pnia nerwowego. Skutkiem takiego porażenia jest niedowład wszystkich mięśni mimicznych
w przeciwległej połowie twarzy. Nerw twarzowy na swym przebiegu dzieli się na szereg gałązek, a także łączy się z gałązkami nerwu trójdzielnego, unerwiając wszystkie mięśnie wyrazowe twarzy łącznie z mięśniem szerokim szyi.

Gałęzie n. VII		Unerwiane mięśnie:
GAŁĄŹ GÓRNA	gałęzie skroniowe	m. uszny przedni
		m. uszny górny
	gałęzie jarzmowe	m. okrężny oka
		m. potyliczno czołowy
	gałęzie policzkowe	m. policzkowy
		m. wargi górnej/ m. nosa
GAŁĄŹ DOLNA	gałąź brzeżna żuchwy	m. wargi dolnej
		m. bródki
	gałąź szyi	m. szeroki szyi

Przyczyny porażenia nerwu twarzowego:
-zespół Moebiusa - wrodzony niedowład twarzowo-oczny,
-kształtowanie główki płodu podczas przechodzenia przez kanał porodowy ,
- poród kleszczowy,
- półpasiec uszny,
- mononukleoza zakaźna,
- zapalenie ucha zewnętrznego i środkowego,
- bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie przyusznicy (świnka),
- ospa wietrzna,
- kiła,
-tężec,
-trąd,
-nowotwory nerwu twarzowego,
-nowotwory mostu,
-nowotwory białaczki,
-rakowe zapalenia mózgu,
-osteoporoza,
-stwardnienie rozsiane,
-cukrzyca

Objawy porażenia nerwu twarzowego:
I. Porażenie, uszkodzenie: centralne, ośrodkowe (nadjądrowe, korowe, podkorowe): Najczęściej objawy porażenia połowicznego wszystkie po stronie przeciwnej
1.Nadjądrowe:
-charakter spastyczny porażenia,
-zachowane jest: poczucie smaku, wydzielanie śliny,
- mięsień czołowy nie uszkodzony,
-brak odczynu zwyrodnieniowego w mięśniach,
-objawy porażenia na obszarze zaopatrywanym przez dolna cześć nerwu tj. ze strony mięśni policzka, wargi i szyi
2.Korowe:
-niedostateczne unerwienie mięśni dolnej połowy przeciwległej strony twarzy,
-przy uśmiechu lub płaczu unerwienie jest dobre lub nawet nadmierne
3.Podkorowe:
-objaw Nothnagela -zniesienie ruchów mimicznych emocyjnych przy zachowanych ruchach dowolnych

II. Porażenie obwodowe:
1.Poniżej otworu rylcowo żuchwowego:
-objawy po stronie uszkodzenia,
-opadanie kącika ust (może być przeciągany w stronę przeciwną),
-gromadzenie jedzenia między dziąsłami a policzkiem,
-utrata czucia głębokiego z obszaru twarzy,
-utrata zdolności: gwizdania, mrugania, zamykania oka, marszczenia czoła,
-łzawienie (przy braku ochrony oka)
2.W obrębie kanału n. twarzowego (łącznie ze struna bębenkowa):
-wyżej wymienione,
-utrata smaku na przednich $\frac{2}{3}$ języka,
-zmniejszone wydzielanie śliny
3.W kanale n. twarzowego:
-wyżej wymienione,
-osłabienie słuchu
4.W obrębie przewodu słuchowego wewnętrznego:
-objawy zespołu Bella,
-głuchota (współistniejące uszkodzenie nerwu VIII)

5.W miejscu wyjścia nerwu VII z mostu:
-uszkodzenie obustronne nerwu VII,
-jednoczesne uszkodzenie innych nerwów czaszkowych (V, VIII, VI, XI, XII),
-objaw MARCUSA-GUNNA (przy wrodzonym opadaniu powieki) przy ruchu żuchwy
w stronę przeciwną do tej powieki występuje uniesienie powieki opadającej,
-zespół Marin-Amata - w momencie intensywnego i maksymalnego otwierania ust występuje zamkniecie oczu
6.Uszkodzenie typu jądrowego:
-objawy porażenia Bella z przeciwstronnym niedowładem połowicznym
(wynika z uszkodzenia szlaków piramidowych),
-jednoczesne porażenie nerwu VII czasem VIII

Charakterystyczne cechy porażenia obwodowego:

-wygładzenie zajętej połowy twarzy,

-brak ruchów mimicznych,

-połowa czoła wygładzona (nie marszczy się),

-szpara powiekowa szeroko rozwarta (porażenie m. okrężnego oka)-oko zajęcze,

-powieki nie zaciskają się,

-zniesienie mrugania,

-wygładzenie bruzdy nosowo wargowej,

-opuszczenie kącika ust,

-brew opuszczona bądź uniesiona (OBJAW CHARCOTA- uniesienie łuku brwiowego),

-przy próbie wyszczerzenia zębów następuje przeciąganie ust w stronę zdrową,

-przeczulenie słuchu, nadwrażliwość na tony głębokie,

-objaw BELLA- przy zamykaniu powiek gałka oczna fizjologicznie wywraca się ku górze, a przy niedomkniętej powiece dolnej widoczna jest białkówka oka,

-objaw BERGERA WARTENBERGA- wyczuwalna przy dotyku wibracja mięśnia okrężnego oka przy zaciskaniu powiek jest słabsza lub zniesiona,

-objaw OCZNY- objaw łzawienia z kąta przyśrodkowego gałki ocznej z przejawem niedomykania oka
III.
a)Zespół "łez krokodylich":

-napadowe łzawienie pojawiające się przy jedzeniu

-występuje zazwyczaj w wyniku uszkodzenia n. VII dośrodkowo do zwoju kolanka
b)Obustronne uszkodzenie nerwu twarzowego (diplegia facialis):

-upośledzenie mimiki , twarz jest "płaska"

-uszkodzenie to występuje w przypadku ogniska w opuszce, zapaleniu wielonerwowym i w miastenii (osłabienie siły mięśni i nadmierna ich męczliwość)

c)Zespół Moebiusa (wrodzony niedowład twarzowo-oczny)

- zaburzenie wrodzone

- niedowład lub bezwład obu mięśni prostych zewnętrznych gałek ocznych oraz mięśni twarzy

- czasami towarzyszą inne zaburzenia rozwojowe mięśniowo -kostne

d)Uszkodzenie umiejscowione w obrębie ciała prążkowanego:

-grymasy

Diagnostyka w porażeniu nerwu twarzowego:
1.Badanie podmiotowe i przedmiotowe:
Opiera się na wywiadzie oraz ocenie wzrokowej stanu pacjenta tzn. częstości i stopnia nasilenia charakterystycznych objawów towarzyszących porażeniu nerwu twarzowego.
2.Diagnostyka obrazowa:
Jest niezastąpiona i rutynowo wykonywana w przypadku podejrzenia nowotworu,
złamań kości czaszki, urazów głowy, infekcji. Najczęściej jest to obok konwencjonalnej rentgenografii, tomografii komputerowej (CT) i jej odmiany oraz rezonansu magnetycznego (MRI). W tomografii podstawą rekonstrukcji obrazu jest różnica gęstości oraz liczba atomowa badanej struktury, natomiast w rezonansie magnetycznym parametrami różnicującymi tkanki są między innymi: gęstość protonów, czas relaksacji T1 oraz T2.
3.Audiometria:
Metoda uzupełniająca w przypadku współistniejących zaburzeń ze strony narządu słuchu. Pozwala określić zarówno jakościowe jak i ilościowe ubytki słuchu oraz lokalizację uszkodzenia. Badanie audiometryczne opiera się przede wszystkim na ocenie dwóch parametrów fizycznych, częstotliwości oraz natężenia dźwięku odbieranego przez pacjenta.
4. Elektrogustometria:
Badanie czucia smaku, polegające na obserwacji podwyższenia lub zniesienia progu smaku elektrycznego.
5. Badanie akustyczne odruchu strzemiączkowego:
Za pomocą mostka elektroakustycznego wywołuje się skurcz mięśnia strzemiączkowego,
co objawia się zmianą impedancji ucha środkowego.
6. Test Schirmera (test wydzielania łez).
7.Test ślinowy Magielskiego-Blatta.

Leczenie w porażeniu nerwu twarzowego:
1. Proces leczenia porażenia nerwu twarzowego kończy się wraz z momentem powrotu funkcji mięśni twarzy. Przypadki, w których utrzymuje się niedowład mięśni mimicznych twarzy uważa się za niepowodzenie i są one leczone operacyjnie.
2. Wczesne podjęcie leczenia fizykalnego warunkuje korzystne wyniki, jednakże powrót funkcji nerwowo-mięśniowej nie jest zależny od liczby przyjętych zabiegów.
3. Czynny udział chorego ma dodatni wpływ na przebieg procesu leczenia.
4. W monitorowaniu efektów leczenia wykorzystuje się testy topodiagnostyczne,
których wyniki szybciej sygnalizują powrót funkcji nerwu twarzowego.
5. Skuteczną metodą leczenia po ustąpieniu ostrej fazy porażenia nerwu twarzowego są zabiegi elektroterapeutyczne.
6. Zastosowanie steroidów w leczeniu chorych z jednoczesnym podawaniem leków poprawiających ukrwienie przyśpiesza powrót funkcji uszkodzonego nerwu..
7. W 75-80% obwodowych porażeń nerwu twarzowego następuje całkowita poprawa,
a tylko w małym odsetku (około 5%) rokowanie jest niepomyślne.

FIZYKOTERAPIA:
a)ŚWIATŁOLECZNICTWO:
-lampa SOLUX z filtrem czerwonym,
-lampa MININA z czerwoną żarówką
b)CIEPŁOLECZNICTWO:
-ciepłe okłady na okolicę policzka i ucha,
-okłady parafinowe na stronę porażoną
c)ELEKTROLECZNICTWO:
-galwanizacja elektrodą BERGONIEGO- katoda na porażoną część twarzy(elektroda czynna), anoda (bierna)na obwód- okolica barku lub miedzy łopatkami,
-jonoforeza z lekami przeciwzapalnymi,
-prądy diadynamiczne- metodyka zabiegowa jak w galwanizacji,
-elektrostymulacja- elektroda czynna-katoda(kulkowa) w punktach motorycznych nerwu
i mięśni, elektroda bierna(anoda) na przedramię lub między łopatkami.
KINEZYTERAPIA:
-w porażeniach nerwu twarzowego prowadzi się ćwiczenia samowspomagane mięśni mimicznych twarzy przed lustrem.