Henryk Goldszmit (1878 lub 1879 - 1942),  prekursor walki o prawa dziecka, twórca nowoczesnego antyautorytarnego systemu wychowania, opartego na różnych formach dziecięcego samorządu; lekarz z wykształcenia i zawodu, pisarz z talentu, wychowawca i pedagog z powołania i wyboru; w latach 1912-1942 dyrektor warszawskiego Domu Sierot dla dzieci żydowskich, od 1919 współorganizator Naszego Domu - dla dzieci polskich, wykładowca w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej, współpracownik wielu pism i założyciel "Małego Przeglądu", pierwszego czasopisma, redagowanego wraz z dziećmi, autor popularnych pogadanek radiowych - gadaninek Starego Doktora. Napisał m.in. "Jak kochać dziecko", "Prawo dziecka do szacunku", "Króla Maciusia Pierwszego", "Króla Maciusia na wyspie bezludnej". Mimo szansy opuszczenia getta pozostał ze swymi podopiecznymi i zginął wraz z nimi wywieziony do obozu zagłady w Treblince. Józef babicki      Podstawy prawne opieki nad dzieckiem. Babicki wraz z Wanda Woytowicz-Grabińską i Bronisławem Krakowskim przygotowali wspólnie projekty ustaw i prawnie wszystkich innych aktów prawnych z zakresu opieki nad dzieckiem w latach 1925-1939. W celu rozpropagowania  w społeczeństwie nowej sytuacji prawnej dziecka, wynikającej z Deklaracji Genewskiej, Babicki wydał broszurę  pt. „Opuszczone”, w której sugestywnie przedstawił wiele problemów. Obowiązki  opiekuńcze Babicki z natury rzeczy przypisywał rodzicom, lecz w razie braku rodziców winny one spaść na społeczeństwo, które nie ma prawa odrzucić nowego członka. Wykorzystując swą znajomość potrzeb dziecka, głosił prawo dziecka do powietrza, Słończa, wody, pokarmu, odzież, nauki,  wesołości , nadziei, pracy,  pieszczoty, przyjaźni, miłości, własności, rozwoju.   Babicki  na  I Kongresie Dziecka w 1938 roku zmienia niekorzystną sytuację prawną dziecka nieślubnego, która zapewniała im korzystniejsze warunki rozwoju moralnego i fizycznego.    Specyfika pracy wychowawcy i  jego walory osobowościowe. Babicki pisał artykuły i rozprawy, organizował kursy, był jednym ze współzałożycieli Związku Zawodowego Wychowawców oraz organizatorem kwartalnika ”Wychowawca”, organu tego  związku. W swych publikacjach podnosił problem ciężkich warunków pracy i odpowiedzialności wychowawców, bolał nad niezasłużenie niską rangą tego zawodu, będącą skutkiem utożsamiania dozoru z wychowaniem. Według Babickiego dobry wychowawca potrafi razem z dzieckiem przeżywać radości i smutki, stwarza własnym postępowaniem przykład godny naśladowania, stwarza „równoważniki” popełnionego zła, znajduję platformę porozumienia się z dzieckiem. Jeżewski Kazimierz (1877-1948), działacz oświatowy i pedagog. W 1908 zorganizował w Warszawie Towarzystwo Gniazd Sierocych, którego był przewodniczącym do końca życia. Na podstawie własnej koncepcji wychowawczej tworzył tzw. gniazda rodzinne, czyli rodziny zastępcze dla dzieci osieroconych w wieku 2-10 lat, w których pozostawały do usamodzielnienia się. Po 1918 organizował wioski kościuszkowskie, w których obowiązkiem osadników było wychowywanie sierot wraz z własnymi dziećmi. W 1947 Towarzystwo Gniazd Sierocych przekształcono w Towarzystwo Gniazd Sierocych i Wiosek Kościuszkowskich, które działało do 1949. Jego tradycje kontynuuje powstałe w 1957 Koło Przyjaciół Dzieci imienia K. Jeżewskiego. Kazimierz Lisiecki "Dziadek"W 1918 r. praca w klubach gazeciarzy i środowisko to na długie lata staje się polem jego działalności.  W 1928 r. delegowany przez Związek Zawodowy Wychowawców Polskich Zakładów Wychowawczych - którego był wiceprezesem - odbywa bardzo ważną podróż zagraniczną. Bierze udział w Międzynarodowym Kongresie Opieki nad Dziećmi w Paryżu. Zapoznał się wtedy również z pracą zakładów wychowawczych w Austrii, Niemczech, Francji i Anglii.  W 1928 r. powstaje Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy, którego jednym z założycieli, a później dyrektorem jest Kazimierz Lisiecki. Po powrocie z podróży zagranicznej rozpoczyna Kazimierz Lisiecki realizowanie własnych koncepcji pedagogicznych. Wspierany przez grono przyjaciół wprowadza nowe formy pracy wychowawczej -Ogniska. W 1928 r. w lokalu Rady Szkolnej Opiekuńczej przy ul. Hipotecznej 5 w Warszawie powstaje pierwsze Ognisko Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy. Do września 1939 r. powstają kolejne Ogniska - 1930 r. ul. Senatorska 29 (Galeria Luksemburga), w 1933 r. "Praga" ul. Środkowa 9, w 1938 r. ul. Długa 13 - wszystkie w Warszawie oraz w Łodzi, Grudziądzu i Toruniu. Bazą finansową Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy od 1932 r. było Biuro Dzienników i Czasopism zlokalizowane w Warszawie przy ul. Senatorskiej 29.  Przez okres okupacji hitlerowskiej Kazimierz Lisiecki nie przerywa pracy pedagogicznej.   PESTALOZZI Jan Henryk 1746-1827 szwajcar pedagog i pisarz. Trudności w analizie jego poglądów pedagogicznych: - mała ilość pism przetłumaczona na język polski – filozoficzny i niejasny przekaz poglądów – korzystał tylko z dorobku Rousseau – brak podstaw teoretycznych – ciężka i niejasna forma wyrażania myśli. Duży wpływ na niego wywarli służąca i jego dziadek. Głosił NATURALIZMktóry opiera się na trzech elementach 1. przyroda 2. potrzeby dziecka. Wychowanie musi być indywidualne – uwzględniać to co dzieci posiadają w zarodku. Rola wychowawcy kończy się na ożywianiu i poznawaniu natury. Potrzeby biologiczne należy zaspokajać potrzeby duchowe nie wymagają odrębnegozaspokajania, lecz realizują się poprzez zaspokojenie tych biologicznych. Nadmierne zaspokajanie niszczy spokój sprzyjający rozwojowi miłości i zaufaniarodzi zło zmysłowego podniecenia ze skutkami nieufności i chęci przemocy spóźnione zaspokajanie prowadzi do zdenerwowania (zalążek zwierzęcego zdziczenia) trzy stopnie w stosunku do poznawanego przedmiotu 1. Liczba ( ile przedmiotów mamy przed oczami i jak są one postrzegane) 2.Kształt ( jak wyglądają- ogarniecie cech zmysłowych) 3. Słowo ( jak się nazywają jak można nazwać dany przedmiot słowem) WYCHOWANIE W RODZINIE jako jeden z pierwszych docenił walory opieki i wychowania w rodzinie i stał się pionierem w tworzeniu struktury zbliżonych do niej. Wychowanie zakładowe powinno naśladować wychowanie w rodzinie. CEL WYCHOWANIA – rozwój i wyrobienie wewnętrznych sił natury ludzkiej. Podłożem wych.jest rodzina Antoni Makareno   Podobnie jak Korczak rozpoczął swoją działalność u progu nowego stulecia, kiedy Ellen Key rzuciła prorocze hasło, iż będzie ono „stuleciem dziecka”. Były to lata niebywałego ożywienia pedagogicznego. Pod auspicjami Nowego Wychowania występowano z różnorodnymi inicjatywami pedagogicznymi, eksperymentowano na coraz większą skale, starano się zbudować uniwersalną naukę o dziecku, poddawano miażdżącej krytyce stare metody oddziaływania wychowawczego i demonstrowano nowe sposoby organizacji życia dziecka. Makarenko był właśnie dzieckiem tej właśnie epoki.      Swoją praktykę wychowawczą rozpoczął w 1905 r., mając zaledwie 17 lat. Kwalifikacje i doświadczenie  pedagogiczne zdobywał jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej. W roku 1917 ukończył Instytut Nauczycielski w Połtawie. Jego największe osiągnięcia pedagogiczne przypadły na lata dwudzieste i początek lat trzydziestych. Ostatnie lata Makarenki, zwłaszcza gdy zamieszkał w Moskwie, był okresem niezwykłej eksplozji twórczej. Niemal cały jego podstawowy dorobek pisarski ( oprócz „Poematu pedagogicznego”) powstał w tym właśnie czasie: „Chorągwie na wieżach”, „Książka dla rodziców”, „Wychowanie w rodzinie”, liczne rozprawy i artykuły pedagogiczne, a także różnego rodzaju utwory literacki (powieści, nowele, sztuki sceniczne). Makarenko pisał bardzo szybko, stosując różne formy i konwencje. W utworach pedagogicznych starał się zawrzeć najważniejsze wnioski, do jakich doszedł w swej wieloletniej działalności wychowawczej. W pośpiechu porządkował dorobek trzydziestu kilku lat. Snuł daleko idące twórcze plany. Nie zdążył jednak doprowadzić swoich zamierzeń do końca. Umarł niespodziewanie, w pociągu podmiejskim, śpiesząc do Moskwy na zebranie Związku Pisarzy. Stało się to wczesną wiosną 1939 roku. Makarenko miał wówczas 51 lat. Serce jego zawiodło, nie wytrzymało niesłychanego tempa i napięcia, w jakim żył i działał. Alexander Sutherland Neill (ur. 17 października 1883 w Forfar w Szkocji, zm. 23 września 1973) - nauczyciel języka angielskiego. W 1908 r. ukończył anglistykę na Uniwersytecie w Edynburgu, podejmując się pracy nauczycielskiej i dziennikarskiej, zaś już w 1915r., wydał swoją pierwszą książkę pt. „A Dominie’s Log”. Po zwolnieniu go ze służby oficerskiej w czasie I wojny światowej podjął się w 1919 r. pracy nauczycielskiej w King Alfred School w Londynie.  Koncepcja pedagogiczna Neill’a   •          Szkoła ma być dopasowana do dziecka, a nie dziecko do szkoły. •          Wolność przynosi efekty. •          Dziecko jest z natury dobre, ma wrodzoną mądrość i poczucie realizmu •          Brak wszelkiej dyscypliny w szkole, pouczania, sugerowania, instruowania, wskazań moralnych i religijnych. •          Pełna swoboda zachowania •          Miłość jest konieczna w każdej szkole, ponieważ oznacza akceptację. •          Bezstresowe wychowanie •          Wszyscy są sobie równi i mają jednakowe prawa •          Uczniowie nie są zmuszani do chodzenia na lekcje natomiast na lekcjach pracuje się bardzo dużo a w przypadku kiedy nie ma nauczyciela dzieci są rozczarowane. •          Dziecko ma żyć własnym życiem, a wychowanie ma być przygotowaniem do tego życia •          Szkoła ma leczyć dzieci z wszystkich kompleksów wynikających z moralizatorstwa i strachu •          Summerhill jest szkołą samorządną i demokratyczną (forma głosowania, każdy ma jeden głos) •          Summerhill jest szkołą kompromisową (dzięki samorządowi) •          Zabawa jest najważniejsza (zabawa w sensie fantazji, pobudzanie wyobraźni) •          Idea niewtrącania się do rozwoju dziecka oraz niewywieranie nacisku na dziecko     1. Ze względu na istotę działania (stan zagrożenia jest kryterium różnicującym):  Ze względu na treść działania Kryterium różnicującym są środki i czynności zastosowane w działaniu: opieka materialna zdrowotna moralna prawna wychowawcza psychologiczna pedagogiczna Ze względu na czas trwania doraźna okresowa stała Wg Okonia: Wychowanie - świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym miedzy wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo – instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę emocjonalno – motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia.