OPIEKA- WYCHOWANIE-

SOCJALIZACJA –

PROFILAKTYKA

Opieka

Według H. Radlińskiej „(…) opieka - jest
szczególnie przydatna tam, gdzie
przejawiają się takie niekorzystne dla
normalnego rozwoju człowieka
zjawiska, jak: choroby, zaburzenia
psychofizyczne, defekty organiczne, złe
przyzwyczajenia, braki w sprawności
i wykształceniu, samotność. Może być
sprawowana zarówno wobec dzieci i
młodzieży, jak i wobec dorosłych”.

Słownik pedagogiczny definiuje

Opiekę jako ogół działalności
podejmowanej przez instytucje lub osoby
w celu zaspokojenia codziennych potrzeb
dzieci oraz wszechstronnego rozwoju ich
osobowości.

Natomiast L. Pytka podkreśla iż

opieka ma być wielostronna i
perspektywiczna, obejmująca nie tylko
obecne stany, ale także i przyszłe.

W ujęciu Czesława Czapowa

„Opieka polega na stwarzaniu
dziecku dostępu różnorodnych dóbr,
przedmiotów, sytuacji, co warunkuje
zaspokojenie potrzeb dzieci oraz na
pomaganiu dziecku w korzystaniu z
dostarczonych dóbr, bez których nie
mogłoby ono istnieć i rozwijać się”. 

WYCHOWANIE

Urban, Stanik w „Resocjalizacji‘’ definiuje
wychowanie jako, wywieranie
intencjonalnego wpływu na wychowanka w
niepustym otoczeniu, przez stymulowanie
go odpowiednimi komunikatami, bodźcami,
przekazami w celu uzyskania przez niego
rzadkich zachowań i cech osobowych, które
pozostawałyby we względnej zgodności z
normami społecznymi i standardami
„normalności” w danym społeczeństwie.

Wychowanie wg Lesława Pytki–

to proces celowego i świadomego
kształtowania ludzkich zachowań ,
postaw, ról społecznych czy jej
osobowości , zgodnie z wcześniej
założonym ideałem pedagogicznym ,
czyli wzorcem , modelem człowieka ,
którego chcemy ukształtować w toku
wychowania.

W. Okoń podaje, że „(…) wychowanie to,
świadomie organizowana działalność
społeczna, której celem jest wywołanie
zamierzonych zmian w osobowości
człowieka. Zmiany te obejmują zarówno
stronę poznawczo – instrumentalną,
związaną z poznaniem rzeczywistości i
umiejętnością oddziaływania na nią, jak i
stronę aksjologiczną, która polega na
kształtowaniu stosunku człowieka do
świata i ludzi, jego przekonań i postaw,
układu wartości i celu życia”.

SOCJALIZACJA

Wg L. Pytki socjalizacja- to całokształt
wpływów wywieranych na jednostkę przez
środowisko społeczno- kulturowe, w którym
ona żyje i rozwija się jakby niezależnie od
wysiłków i starań wychowawców i
nauczycieli.
Celem socjalizacji jest na ogół poprawne
stosowanie jednostki do adekwatnego
funkcjonowania w rolach przypisanych jej
przez system społeczny.

Definicja słownika pedagogicznego W.
Okonia.
Socjalizacja – to ogól działań ze strony
społeczeństwa, zwłaszcza rodziny, szkoły i
środowiska społecznego, zmierzających do
uczynienia z jednostki istoty społecznej, tj.
umożliwienia jej zdobycia takich
kwalifikacji, takich systemów wartości i
osiągnięcia takiego rozwoju osobowości,
aby się mogła stać pełnowartościowym
członkiem społeczeństwa.

PROFILAKTYKA

Według słownika pedagogicznego profilaktyka
to ogół działań zapobiegających niepożądanym
zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi. W
pedagogice sprowadza się do zapobiegania
powstawania u dzieci niepożądanych
przyzwyczajeń i postaw, błędów w uczeniu się
lub wad postawy ciała; w pewnym znaczeniu
każde pożądane działanie pedagogiczne jest
jednocześnie działaniem profilaktycznym,
wytwarzając bowiem jakieś wartościowe cechy,
jednocześnie zapobiega powstawaniu cech
niepożądanych lub ich utrwaleniu.

Profilaktyka w Encyklopedii

Pedagogicznej to inaczej
zapobieganie , prewencja; są to
wszystkie działania podejmowane w
celu zapobiegania pojawieniu się/ lub
rozwojowi niepożądanych zachowań ,
stanów. Istotą tych działań jest
przeciwdziałanie zagrożeniom,
których nastąpienie lub nasilenie się
w przyszłości jest prawdopodobne.

Związek między opieką a

wychowaniem

Wychowanie i opieka są pojęciami
bliskoznacznymi, wzajemnie się przenikają i
uzupełniają. Aby inicjować i ukierunkowywać
rozwój osobowości, czy też kształcić ucznia,
należy najpierw zaspokoić istotne opiekuńcze
potrzeby jednostki. Wychowanie zatem jest
zależne od stopnia zaspokojenia określanych
potrzeb opiekuńczych dziecka, a opieka z
kolei zależy od zakresu realizacji zadań
wychowawczych.

Opieka i wychowanie wiążą się więc
ze sobą jako dwa podstawowe
czynniki rozwoju człowieka. Z tym, że
opieka to ustawiczna pomoc w
zaspokajaniu potrzeb materialno-
psychofizycznych ucznia, zaś
wychowanie to tworzenie warunków
do pełnego jego rozwoju. 

„Opieka spożytkowuje metody

wychowania w usuwaniu moralnych

przyczyn ludzkiego nieszczęścia i

szkodliwej bierności ‘’

1

______________________________________________

1

M. Łobocki., ABC Wychowania, Wydawnictwo

UMCS, Lubin 1999, s. 20.

Wychowanie w socjalizacja

Z wychowaniem współwystępują

zazwyczaj procesy socjalizacji.
Podobnie jak w wyniku oddziaływań
wychowawczych , oczekuje się iż
socjalizacja pomoże w dostosowaniu
się do wymagań stawianych mu
przez społeczeństwo i kulturę.
Wychowanie jak i socjalizacja ma na
celu : „ adaptacje do społeczeństwa”
i „adaptację do kultury”.

Wspólne cechy wychowania i

socjalizacji :

 złożnośc
interakcyjność
relatywność
Długotrwałość

O prawidłowym rozwoju dzieci i młodzieży
decydują zarówno wpływy wychowawcze jak
i socjalizacyjne. Wzajemnie się uzupełniają i
wzbogacają, wspierają i sprawdzają .

Termin profilaktyka wywodzi się z języka
greckiego (prophylassein) co oznacza „ strzec się,
zapobiegać”. W praktyce znaczenie to wiąże się z
zapobieganiem niekorzystnym zjawiskom.

Profilaktyka jest niezbędnym elementem
składowym wychowania które jest procesem
wspomagania wychowanka w rozwoju
ukierunkowanym na osiąganie pełnej dojrzałości w
czterech podstawowych sferach: fizycznej,
psychicznej, społecznej i duchowej. 
Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w
radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi
prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także
ograniczanie i likwidowanie czynników, które
blokują prawidłowy rozwój, zaburzają zdrowy styl
życia 

Bibliografia:

• W. Okoń., Słownik pedagogiczny. Państwowe Wydawnictwo

Naukowe, Warszawa 1984, s. 347-348.

• „Słownik pedagogiczny” W. Okoń

PWN, Warszawa 1987’, s. 278

• L. Pytka „Pedagogika resocjalizacyjna ‘’ , Warszawa 2000
• B. Urban , J. Stanik „Resocjalizacja” Teoria i praktyka

pedagogiczna t.2

• M. Łobocki „Teoria wychowania w zarysie’’ Kraków 2003
• Encyklopedia pedagogiczna XXI w. t. 4 , wydawnictwo

Akademickie „Żak”

•

http://www.sciaga.pl/tekst/45455-46-metodyka_pracy_opi
ekunczo_wychowawczej