Akademia Techniczno-Humanistyczna
w Bielsku-Białej
ĆWICZENIE 1
Obserwacja różnych form glonów (okrzemek, sinice, zielenice)
Okrzemki – jednokomórkowe glony otoczone krzemionkowym, bogato urzeźbionym pancerzykiem. Pancerzyk okrzemek przypomina spłaszczone pudełko, w którym zamknięty jest protoplast. Pancerzyk zróżnicowany jest na wieczko i denko. Przez szczelinę biegnącą wzdłuż wieczka i denka protoplast komórki kontaktuje się z otoczeniem. Okrzemki występują pospolicie w wodach słodkich i słonych. Przeważają w śród nich formy kokoidalne, spoczywające na powierzchni obiektów podwodnych, lub unoszące się biernie w toni wodnej.
Przebieg ćwiczenia:
Za pomocą mikroskopu obserwowaliśmy okrzemki (Gyrosigma, Tabellaria,Pinnularia, Synedra, Meridion, Cymbella, Navicula, Comphonema, Pieurosigma, Eunotia, Nitschia, Cocconeis):
Zielenice - grupa jednokomórkowych lub wielokomórkowych, samożywnych roślin występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym. Jako substancja zapasowa wykorzystywana jest głównie skrobia, a u niektórych również inulina lub podobne do niej związki, sacharoza, maltoza lub erytrytol. W ścianie komórkowej znajduje się celuloza, a czasem również mannany i ksylany Zielenice stanowią jedną z trzech linii rozwojowych roślin.
Przebieg ćwiczenia:
Za pomocą mikroskopu obserwowaliśmy zielenice (skrętnica):
Sinice - gromada organizmów samożywnych, dawniej uznawanych za rośliny. Sinice to w
większości organizmy samożywne, mające zdolność wytwarzania związków organicznych na drodze fotosyntezy. Sinice mają budowę prokariotyczną. W peryferyjnej części komórki znajdują się tylakoidy, które zawierają tylko chlorofil a. Występują w nich również inne barwniki takie jak: niebieska fikocyjanina, czerwona fikoerytryna, żółty karoten. Barwników tych zazwyczaj jest więcej niż chlorofilu a, toteż sinice mają charakterystyczne sino-zielone zabarwienie. Materiałem zapasowym są polisacharydy glukozowe przypominające amylopektynę i glikogen.
Przebieg ćwiczenia:
Za pomocą mikroskopu obserwowaliśmy sinice:
2. Obserwacja organizmów wskaźnikowych wód oligo- i eutroficznych.
Wskaźniki wód oligotroficznych:
typ desmidiowy,
typ chryzofitowy,
typ okrzemkowy.
Przebieg ćwiczenia:
Za pomocą mikroskopu obserwowaliśmy wskaźniki wód oligotroficznych(Dinobryon cylindricum, Ch. mlnius):
Wskaźniki wód eutroficznych:
typ okrzemkowy,
typ sinicowy,
typ zielenicowy.
Przebieg ćwiczenia:
Za pomocą mikroskopu obserwowaliśmy wskaźniki wód eutroficznych ( Fragilarla crotonensis, F. capuclna, P. duplex Meyen, P. duplex gracillimum, Coelastrum micropurum, C. artroideum, Microcystis neruginos, M. yiridls, M. wesenbergii):
3. Oznaczenie wybranych glonów metodą kropelkową.
Przebieg ćwiczenia:
Na szkiełko podstawowe nakropiłyśmy preparat a następnie przyłożyliśmy szkiełko nakrywkowe. Tak przygotowaną próbkę umieściliśmy w mikroskopie za którego pomocą policzyłyśmy organizmy w jednym polu widzenia. Obliczenia te powtórzyłyśmy 15 razy za każdym razem zmieniając pole widzenia. Następnie podstawiłyśmy do wzoru:
$$\mathbf{x =}\frac{\mathbf{a*p}}{\mathbf{p}_{\mathbf{1}}\mathbf{*V*z}}$$
gdzie:
x- ilość organizmów w 1 ml wody,
a- liczba organizmów policzonych,
p- całkowita powierzchnia preparatu (=576mm2)
p1- powierzchnia przebadanej części preparatu czyli jednego pola widzenia x15 (=2401μm2*15)
V- objętość kropli wziętej do badania (=0,25ml)
z- współczynnik zagęszczenia, stosunek próby pierwotnej do próby zagęszczonej.
$$z = \frac{10000ml}{10ml}$$
$$x = \ \frac{16*576}{\left( 2401*15 \right)*0,25*1000} = 4158,15os/ml$$
$\mathbf{x = 4158,15}\frac{\mathbf{\text{os}}}{\mathbf{\text{ml}}}$- taka ilość okrzemki z gatunku wskazuję na eutroficzny charakter próby.
4. Znaczenie glonów.
Znaczenie glonów w gospodarce i życiu człowieka:
są wykorzystywane jako pokarm w gospodarce rybnej,
biorą udział w biologicznym oczyszczaniu wód,
wydzielają tlen podczas fotosyntezy,
zwiększają aerację, czyli napowietrzenie gleby, mineralizują glebę, jako nawóz wzbogacają glebę w próchnicę,
wykorzystywane są jako pasza dla zwierząt - stanowią białkowy pokarm dla człowieka
są źródłem witamin, jodu, boru, miedzi, soli potasowych i sodowych
Są stosowane w medycynie do produkcji:
kosmetyków ponieważ specjalne odmiany glonów dodawane są do różnego rodzaju kremów i innych kosmetyków, które np. mają wygładzać skórę lub ją odżywiać
waty alginowej (z brunatnic),
ziół zawierających jod (z morszczynu),
substancji żelującej, czyli agaru (z krasnorostów), używanego do pożywek mikrobiologicznych,
antybiotyków (chlorella),
witamin grupy B,
substancji bakteriobójczych robakom pasożytniczym,
do produkcji leków, które stosuje się w przypadku chorób przewodu pokarmowego,- są składnikiem maści leczących rany po parzeniach.
w badaniach nad zanieczyszczeniem środowiska są wykorzystywane jako bioidykatory – wskaźniki stopnia zanieczyszczenia wody.
Nadmierny i niepożądany rozwój glonów powoduje:
zakwity wody oraz okresowy deficyt tlenowy z masowym gniciem fauny wód,
zapychanie filtrów, utrudniające przepływ wody,
zahamowanie rozwoju innych organizmów,
obniżanie walorów smakowo-zapachowych ryb,
obrastanie i obciążanie statków.
5. Obserwacja wybranych makrofitów.
Makrofity (makrofitobentos) –wodne rośliny kwiatowe, mchy, wątrobowce i duże glony (w Polsce głównie ramienice). Wyjątkowo do makrofitów zalicza się widoczne gołym okiem glony nieco mniejszych rozmiarów, głównie glony nitkowate, jak skrętnica, wstężnica, czy nawet nitkowate sinice.
Przebieg ćwiczenia:
Za pomocą mikroskopu obserwowaliśmy makrofity (moczarka kanadyjska):
6. Makrobezkręgowce.