Bankowość . Modele.
Najprostszy jednoszczeblowy
model jednoszczeblowy złożony
Rzeczywisty dwuszczeblowy
Od 1989r w Polsce obowiązuje model ostatni.
Przed 1989r. Bank Centralny miał organy w dużych miastach ( wojewódzkich) , a w małych oddziały operacyjne.
Potem wydzielono PKO BP, PKO S.A. ,Bank Handlowy w Warszawie , BGŻ , któremu podlegały Banki Spółdzielcze. Obsługiwały one wydzielone działy gospodarki i przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwa były przypisane do NBP , który pełnił pewne funkcje kontrolne wobec przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwa musiały ubiegać się o kredyty obligatoryjnie , gdy chciały prowadzić inwestycje.
Reforma bankowości w Polsce.
Wyłoniono 9 banków komercyjnych. Reformę zapoczątkowała ustawa „ Prawo bankowe”.
Te wyodrębnione banki były jednoosobowymi spółkami skarbu państwa , podlegały Kodeksowi Handlowemu ( obecnie Kodeksowi Spółek Handlowych). Np. na Śląsku – Bank Śląsk.
Ta reforma organizacyjna nie funkcjonowała długo , banki zaczęły zmieniać właścicieli , prywatyzowały się .
Prywatyzacja polegała na zmianie właścicieli banków . Środki nadwyżki ze sprzedaży akcji nad emisją wędrowały do budżetu państwa.
Potem powstało dużo innych banków ( kilkadziesiąt) , obecnie działają one wg. modelu 3.
Podmioty gospodarcze mają prawo wyboru banku.
Reforma bankowości w Polsce:
- związana z reformą całej gospodarki
- oddzielenie funkcji Banku centralnego od bezpośredniej działalności kredytowej
- utworzenie banków uniwersalnych
- konkurencja między bankami i oparcie funkcjonowania banków na zasadach samodzielności i samofinansowania
- wzrost aktywności banków
- rola NBP , jako Banku Centralnego koordynującego działalność banków i refinansującego je.
Rola i funkcje NBP
NBP
Bank emisyjny podmiot polityki bank państwowy bank banków
Gospodarczej
Wyłączne prawo kształtowanie i realizacja prowadzenie rachunków organizowanie
emisji i pieniędzy polityki pieniężnej budżetu państwa rozliczeń
pieniężnych
organizowanie zapewnienie agent finansowy kredytodawca
gospodarki bezpieczeństwa rządu ostatniej instancji
znakami pieniężnymi i stabilności centralna instytucja nadzór nad
sektora bankowego dewizowa płynnością i
wypłacalnością
banków
Bank Centralny
refinansowanie banków poprzez :
kredyt refinansowy
kredyt redyskontowy ( redyskonto weksli handlowych)
kredyt lombardowy ( pod zastaw papierów wartościowych)
operacje otwartego rynku:
sprzedaż i zakup po przez Bank centralny papierów wartościowych ( weksli skarbowych , bonów pieniężnych NBP i obligacji)
rezerwy obowiązkowe:
stopy rezerw są uzależnione od rodzajów depozytów. Rezerwy pozwalają uruchomić większy kontyngent kredytu redyskontowego , czy lombardowego.
Banki komercyjne mają obowiązek utrzymywania rezerw obowiązkowych w Banku Centralnym.
Stopa rezerwy obowiązkowej jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej. Na czele Rady stoi prezes NBP. W skład wchodzą przedstawiciele wybierani przez prezydenta , sejm i senat.
Podstawowe stopy procentowe w NBP:
| Stopa procentowa | oprocentowanie |
|---|---|
| Stopa referencyjna (1) | 3,50 % |
| Stopa lombardowa | 5,00 % |
| Stopa depozytowa | 2,00 % |
| Stopa redyskonta weksli | 3,75 % |
| Stopa dyskonta weksli | 4,00 % |
( nie uczyć się , tylko mieć ogólny pogląd)
| Stopa rezerwy obowiązkowej | oprocentowanie |
|---|---|
| Od wkładów złotowych płatnych na każde żądanie | 3,00 % |
| Od wkładów złotowych | 3,00 % |
| Od wkładów w walutach obcych płatnych na każde żądanie | 3,00 % |
| Od wkładów terminowych w walutach obcych | 3,00 % |
Od środków uzyskanych z tytułu sprzedaży papierów Wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem wykupu ( REPO) |
0,00 % |
| Procentowanie środków rezerwy obowiązkowej (2) | 3,73 % |
1 – minimalna rentowność 7- dniowych bonów pieniężnych
2- 0,9 stopy redyskonta weksli – obowiązuje od 01.05.2004r.
Weksle redyskontowe , kredyt redyskontowy , weksel , kredyt wekslowy. ( należy wiedzieć).
Banki operacyjne
Podstawowe typy banków
uniwersalne
komercyjne
wyspecjalizowane ( np. hipoteczny)
spółdzielcze
banki
komunalne
uniwersalne
kasy oszczędnościowo – rozliczeniowe
wyspecjalizowane ( np. kasy
komunalo – mieszkaniowe i inne)
Inny podział :
Banki :
Państwowe
Prywatne (SA) ( nastawione na zysk)
Spółdzielcze ( własność grupowa) ( zysk nie jest głównym celem działalności)
Bankowość jako system:
Banki
Ustawa o bankowości
Nadzór nad bankami ( obecnie Komisja Nadzoru bankowego – ma ona też nadzór nad ubezpieczeniami i papierami wartościowymi)
Tutaj plansza którą ma dać wykładowca , choć to to co pod spodem , ale nie wiem czy wszystko
Ustawa prawo bankowe z 2002r.
Polskie Prawo Bankowe używa pojęcia czynności bankowe , do których ( 7 pierwszych zarezerwowane tyko dla banków):
przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na każde żądanie lub terminowych, oraz prowadzenie rachunków tych wkładów
prowadzenie rachunków bankowych
udzielanie kredytów
udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych , oraz otwieranie i prowadzenie akredytyw
emitowanie bankowych papierów wartościowych
prowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych
6a. wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banków w odrębnych ustawach
udzielanie pożyczek pieniężnych
operacje czekowe i wekslowe , oraz operacje , których przedmiotem są warranty
wydawanie kart płatniczych, oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu
terminowe operacje finansowe
nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych – oraz udostępnianie skrytek sejfowych
prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych
udzielanie i potwierdzanie poręczeń
Operacje bankowe możemy podzielić na : aktywne i pasywne , oraz usługowe.
Operacje bankowe.
ma dać wykładowca
Funkcje banków komercyjnych w gospodarce:
Ujęcie mikroekonomiczne Ujęcie makroekonomiczne
Udzielanie i zaciąganie kredytów
Świadczenie usług obrotu pieniężnego ,
kredytowego , kapitałowego
Oferowanie szeregu innych usług
Funkcje transakcyjne funkcje transformacyjne
Transformacja wielkości środków
Transformacja przestrzennej alokacji
środków ( małe środki , duża ilość ⇒
duże środki)
Transformacja terminów
(pozyskiwane krótkoterminowe
lokaty stają się podstawą
długoterminowych kredytów)
Transformacja ryzyka
Transformacja informacji
Pozyskiwanie kapitału przez bank.:
- emisja akcji – źródło kapitałów własnych
- depozyty bankowe ( bieżące i terminowe) – źródła kapitałów obcych
- emisja papierów wartościowych dłużnych ( bony i obligacje bankowe , certyfikaty depozytowe) – źródła kapitałów obcych
Struktura zobowiązań polskich banków komercyjnych
lokaty między bankowe 18%
pozostałe pasywa 7%
depozyty osób fizycznych 49%
zob wobec budżetu i NBP 6%
depozyty przedsiębiorstw 20%
depozyty klientów 69%
Pasywa banków komercyjnych ( główna pozycja) ( nie uczyć się , tylko mieć ogólny pogląd)
Pasywa :
Kapitały własne
Kapitały obce ksero ma dać wykładowca
Banki działają w warunkach konkurencji.
Udzielanie kredytów bankowych jest emisją nowego pieniądza.
Kredyt – znaczy zawierzenie
Kredyt udzielony jest w poczet zdeponowanych depozytów.
Udzielanie pożyczki – z już wyemitowanych wcześniej pieniędzy ( nie powoduje to zmiany ilości pieniądza na rynku).
Spłata kredytu – wycofanie pieniądza z rynku.
Bank udzielając kredytu sprawdza klienta.
Porównanie cech kredytu bankowego i pożyczki pieniężnej:
Kredyt bankowy:
Regulacja prawna : Prawo bankowe
Postawienie do dyspozycji określonej kwoty środków pieniężnych w postaci bezgotówkowego pieniądza bankowego
Finansowanie konkretnego celu określonego w umowie
Wykorzystanie środków z kredytu na warunkach i zasadach określonych w umowie
Odpłatność
Forma pisemna umowy
Pożyczka pieniężna:
Regulacja prawna : Kodeks Cywilny
Przeniesienie własności środków pieniężnych
Nie ma wymogu określania celu pożyczki
Brak wymogu określania w umowie warunków wykorzystania środków pieniężnych
Może , ale nie musi być odpłatna
Brak wymogu pisemnej formy umowy w przypadku , gdy kwota pożyczki jest mniejsza niż 500 zł.
Aktywa pracujące i niepracujące:
Kredyty
Aktywa pracujące papiery wartościowe
lokaty międzybankowe czynne
Aktywa
gotówka ( kasa i NBP)
Aktywa niepracujące środki trwałe
inne aktywa ( wyposażenie , budowle,
budynki)
( Kolejność jest loteryjna , nie jak w bilansie)
Przygotować : informacje o jakimś banku ( bilans , oferty produktów depozytowych , stopy procentowe , ofertę kredytową, strukturę aktywów , pasywów , jak się zmienia struktura) – jak ktoś chce , a co z tego będzie nie wiadomo.
Rodzaje kredytów bankowych
Najważniejsze typy kredytów
Kredyt w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstw
Kredyty gospodarczy kredyt obrotowy
( dla przedsiębiorstw)
Kredyt inwestycyjny
Kredyt w rachunku bieżącym dla ludności
Kredyty Kredyt konsumpcyjny kredyty ratalne ( w tym samochodowe)
( dla ludności)
Kredyt gotówkowy
Kredyt lombardowy
Kredyt budowlano – kredyt budowlany
mieszkaniowy Kredyt mieszkaniowy
Wpływy banku z udzielonych kredytów:
-prowizja od kredytów - opłata za usługi bankowe pobierana w momencie udzielania kredytu
-odsetki od kredytów – podstawowe źródło wpływów z kredytów , ustalone od kwoty zadłużenia w kredycie ( zależy od czasu , oprocentowania , wielkości kredytu).
Gdy stopa procentowa jest wyższa od stopy inflacji to jest to stopa realnie dodatnia.
Co ma wpływ na odsetki :
-czas kredytowania
- inflacja
- jakość zabezpieczeń prawnych
- popyt na kredyt
- polityka kredytowa w zakresie portfela kredytów
-sytuacja kredytobiorcy – zdolność kredytowa.
Aby dostać kredyt należy złożyć wniosek i jest on oceniany formalnie , potem merytorycznie ( analiza zdolności kredytowej).
Rodzaje zabezpieczeń prawnych kredytu:
- osobiste – zabezpieczenia przy , których dłużnik lub osoba trzecia odpowiada za to całym swoim majątkiem
- rzeczowe – zabezpieczenia , których przedmiotem jest określona rzecz ruchoma lub nieruchomość.
Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.
Kredytobiorca jest zobowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:
- strony umowy
- kwotę i walutę
- ..... ksero ma dać wykładowca
Złota reguła bankowa – bank może wykorzystywać pozyskane pieniądze na okresy nie dłuższe niż te na jakie je pozyskuje.
Rezultaty jej stosowania:
- mniejsze ryzyko
- brak korzyści z transformacji pieniądza w czasie
Reguła osadu we wkładach – bank ma w sposób ciągły do swojej dyspozycji znaczną część lokat bieżących , które może wykorzystać na dłuższe okresy.
Przyczyny tzw. osadu:
- utrzymywanie przez deponentów stałego zapasu pieniężnego na rachunku bieżącym
- „ zazębianie się „ wpłat i wypłat dotyczących różnych klientów.
Sk – suma udzielonych kredytów
Nd1 – pierwsza nadwyżka depozytów ( różnica pomiędzy pierwszym depozytem , a kwotą rezerw obowiązkowych)
r – stopa rezerw obowiązkowych
Sk = Nd1• $\frac{1}{r}$
Instytucje systemu bankowego w Polsce ksero ma dać wykładowca , nie uczyć się na pamięć