Zdrowie publiczne Wykład 4

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE ORGANIZACJI OCHRONY ZDROWIA

1. Organizacja ochrony zdrowia

1. Jako praktyczna działalność na rzecz zdrowia ogółu populacji

Rozumiana jest jako zespół czynności, działań, urządzeń i instytucji, którego celem jest:

• Zapobieganie chorobom

• Przedłużanie życia ludzkiego

• Poprawa zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego ludności

1. Jako dyscyplina naukowa obejmuje 3 główne zakresy działania:

• Bada rozwój form organizacyjnych ochrony zdrowia w różnych okresach rozwoju społecznego i rozwoju nauki.

• Bada i interpretuje stan zdrowia społeczeństwa, a zwłaszcza zależność ochrony zdrowia ludności od warunków środowiskowych.

• Bada i interpretuje warunki:

- polityczne

- prawne

- socjalne

- kulturowe

- organizacyjne

Konieczne do praktycznego wykorzystania współczesnych zdobyczy naukowych i technicznych dla zdrowia ludności oraz określa optymalne metody i formy organizacji systemów ochrony zdrowia.

Ochrona zdrowia

wszelkie działania społeczeństwa skierowane na :

• Zapobieganie chorobom

• Leczenie ich

• Utrzymanie rozwoju zdolności psychicznych i fizycznych człowieka

• Przedłużanie życia

• Rozwój zdrowych pokoleń

Działanie na rzecz zdrowia realizowane zarówno przez :

• Sektor zdrowia publicznego

• Sektor medyczny

• Inne sektory życia społeczno-gospodarczego

Odpowiedzialne za stwarzanie społeczeństwu właściwych warunków zdrowotnych (zanieczyszczenia środowiska naturalnego, żywność i żywienie, transport, komunikacja, odzież, wypoczynek, wykształcenie, zatrudnienie, warunki mieszkaniowe, praca…)

Opieka zdrowotna - system świadczeń zdrowotnych realizowanych przez formalnie uczony personel i instytucje opieki zdrowotnej, których celem jest:

• Umacnianie zdrowia

• Zapobieganie chorobom

• Leczenie

• Rehabilitacja

Konstytucja Art.68

1.Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.

4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

System zdrowotny może być szeroko zdefiniowany jako spójna całość, której liczne, powiązane między sobą części wspólnie oddziałując wpływają (pozytywnie) na stan zdrowia populacji.

Współwystępowanie terminów

• System zdrowotny (health system)

• System ochrony zdrowia (health protection system)

• System opieki zdrowotnej (health care system)

• System służby zdrowia (health services system)

Podstawowe elementy wiedzy o systemach ochrony zdrowia

• Cele systemów ochrony zdrowia

• Uczestnicy systemów ochrony zdrowia

• Sposoby finansowania systemu ochrony zdrowia

• Modele systemów ochrony zdrowia

PODSTAWOWYM CZYNNIKIEM, POZWALAJĄCYM ZIDENTYFIKOWAĆ SYSTEM JEST USTALENIE JEGO CELU.

Cel systemu opieki zdrowotnej:

- organizowanie

- produkowanie

- udzielanie: świadczeń zdrowotnych tym, którzy ich potrzebują oraz używanie dostępnych zasobów wiedzy i technologii, by zapobiegać i przynosić ulgę w :

- chorobie

- niesprawności

- cierpieniu

W zakresie możliwym w istniejących warunkach.

Cel systemu ochrony zdrowia:

Cel główny – zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego państwa.

Cele szczegółowe – zaspokojenie indywidualnych potrzeb zdrowotnych

Miary służące do oceny działania systemów ochrony zdrowia:

• Efekty zdrowotne: fizyczne, psychiczne, społeczne, jakość życia

• Satysfakcja (miara subiektywna)

Cele pozazdrowotne – próba połączenia problemów produkcji świadczeń i problemów zarządzania.

Odpowiedniość i sprawiedliwość w dostępie do opieki zdrowotnej:

- osoby o takich samych potrzebach powinny być traktowane tak samo

- wszyscy obywatele powinni mieć równy dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)

Ochrona dochodów:

-pacjenci nie mogą być narażeni na wydatki, których wielkośćpowodowałaby zagrożenie ich życia.

-3 mechanizmy: - ubezpieczenia(bo zachorowanie jest nieprzewidywalne)

- oszczędność

- redystrybucja dochodu

Makroekonomiczna efektywność – przeznaczenie na opiekę zdrowotną jedynie odpowiedniej puli środków.

Mikroekonomiczna efektywność – możliwie największe przy dostępnych środkach efekty zdrowotne i satysfakcja pacjentów.

Swoboda wyboru konsumentów

-możliwość decydowania o wyborze świadczeniodawcy na poziomie POZ oraz w pewnym zakresie na poziomie opieki specjalistycznej

- swobodny wybór płatnika (także możliwość ubezpieczenia prywatnego)

Odpowiedni zakres swobody dla świadczeniodawców – innowacje medyczne i organizacyjne

UDZIAŁOWCY OPIEKI ZDROWOTNEJ:

• Państwo – jest odpowiedzialne za zdrowie i dostęp do świadczeń zdrowotnych swoich obywateli

• Rząd i ministerstwa – decydują o głównych kierunkach polityki zdrowotnej

• Administracja samorządowa

• Administratorzy

• Płatnik (NFZ)

• Osoby wykonujące zawody medyczne, świadczeniodawcy

• Samorządy zawodów medycznych – izby lekarskie, izby pielęgniarskie

• Pacjenci

• Przedstawiciele rynkowego otoczenia – przemysł farmaceutyczny, wytwórcy sprzętu stosowanego w ochronie zdrowia, dystrybutorzy sprzęty i leków.

Otoczenie systemy ochrony zdrowia

- demograficzne

- ekonomiczne

- technologiczne

- polityczne

- społeczno-kulturowe

Podejście tradycyjne (D. Mechanic)- system jako teoretyczna konstrukcja, formalna struktura, a nie działająca organizacja. Najwazniejsze elementy tożsame z trzema szczeblami opieki.

Koncepcja trójkąta (1989) – najbardziej rozpowszechnione podejście wyróżnia się trzech uczestników systemu zdrowotnego:

1. Pacjentów, jako podmioty korzystające z systemu

2. Lekarzy wraz z innymi wytwórcami świadczeń

3. Płatnika publicznego

Świadczenie opieki zdrowotnej :

• świadczenie zdrowotne

Świadczeniem zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inneg działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania, w szczególności związane z:

- badaniem i poradą lekarską

- leczeniem

- badaniem i terapią psychologiczną

- rehabilitacją leczniczą

- opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem i połogiem oraz nad noworodkiem

- opieka nad zdrowym dzieckiem

- badaniem diagnostycznym, w tyn z analityką medyczną

- pielęgnacją chorych

• świadczenie zdrowotne rzeczowe

To związane z procesem leczenia: leki, wyroby medyczne, w tym przedmioty zaopatrzenia ortopedycznego i środki pomocnicze.

• świadczenie zdrowotne towarzyszące

To zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowej lub całodziennej oraz usługi transportu sanitarnego.

Świadczeniodawca

• Zakład opieki zdrowotnej, publiczne – SPZOZ, niepubliczne – NZOZ (podział ze względu na organ założyciela)

Jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem osób, środków majątkowych, utworzonym i utrzymanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Może być również utworzony i utrzymany w celu: prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocja zdrowia lub realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocja zdrowia (uczestniczą w przygotowaniu osób do wykonania zawodu medycznego i kształcenia osób wykonujących zawód medyczny). Zakłady opieki zdrowotnej:

- szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne.

Zakłady przeznaczone dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym stałym pomieszczeniu (stacjonarne zakaldy opieki zdrowotnej).

- pogotowie ratunkowe, medyczne laboratorium diagnostyczne, pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji, zakład rehsabilitacji leczniczej, żłobek, ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych, stacja sanitarno-epidemiologiczna, wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej, jednostka organizacyjna publicznej służby krwi.

• Grupowa praktyka lekarska, grupowa praktyka pielęgniarek i położnych, osboba wykonująca zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki.

• Osoba fizyczna, która uzyskała fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej.

Cechy świadczeń w opiece zdrowotnej

• Medycznie odpowiednie ze względu na:

- specyfikę potrzeby zdrowotnej

• Dostępne – udzielanie świadczeń

- blisko miejsca zamieszkania lub w pracy

- we właściwym czasie

- bez finansowej bariery dostępności

Dostępność – finansowa, przestrzenna, organizacyjna, osiągalność organizacyjna (dostępnośćdo specjalisty w danym czasie, na danym terenie).

• Ciągłe – świadczenia udzielane

- przez tego samego świadczeniodawcę lub przez świadczeniodawcę poinformowanego o poprzednich działaniach

- w nieprzerwanym cyklu, aż do zaspokojenia potrzeby zdrowotnej

• Efektywne – optymalizujace realacje pomiędzy nakaldem i efektem

- wybór procedur medycznych

- proporcja działań zapobigawczych i leczniczych

• Skuteczne

- prowadzące do osiągnięcia celu zdrowotnego

• Świadczenia udzielane z poszanowaniem osobowości i godności osób korzystających i z troską o ich emocjonalne potrzeby.

• Zapewniające bezpieczeństwo

- w związku z koniecznością uzyskania świadczenia

- w trakcie kontaktu z systemem

- tak, by pacjent i jego rodzina rozumieli sytuację

• Punktualne

- nieodkładanie w czasie

-zgodnie z oznaczoną porą udzielania