Porównaj przekłady Miłosza i Kochanowskiego jednego wybranego psalmu

Pismo Święte Starego Testamentu zawiera w swoim układzie Księgę Psalmów, która stanowi zbiór spisanych w języku hebrajskim, 150 utworów, których autorstwo przypisuje się królowi Dawidowi, Salomonowi, a także Jeremiaszowi. Powstawały one w bardzo długim przedziale wiekowym.

Psalmy to pieśni modlitewne, chwalące Boga, dziękujące mu za wszystkie zesłane łaski, lub proszące o nowe.

Psalmy są przeznaczone do wykonywania ich przy akompaniamencie muzycznym. Wszystkie zgodnie wychwalają dobroć i mądrość Pana, są pisane w stylu podniosłym, uroczystym.

Powstało bardzo wiele tłumaczeń "Księgi Psalmów", z których najważniejsze dla polskiej literatury są : pochodzący z XIV w. "Psałterz floriański", późniejszy, pochodzący z XV w. "Psałterz puławski". Jednym z najsłynniejszych polskich przekładów psalmów jest pochodzący z roku 1579 ,,Psałterz Dawidów" Jana Kochanowskiego, a także dwudziestowieczne przekłady Romana Brandstaettera ( 1968) i Czesława Miłosza(1981). Utwór, którym pragnę się zająć, porównując przekłady Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza to ,,Psalm 8".

Psalm ten zawiera w sobie pochwałę Pana i jego dzieła, jakim jest człowiek, który został wywyższony spośród wszystkich istot na ziemi. Bóg dał mu bowiem panowanie nad wszystkimi innymi istotami zapełniającymi ziemię. Człowiek spoglądając na dzieła Boga, widzi jego potęgę i chwałę.

Wychwala imię Boga i świetność jego dzieła.

Pierwszą zauważalną różnicą dwóch przekładów jest znacznie większe upoetyzowanieprzekładu Jana Kochanowskiego, w przeciwieństwie do większej prostoty, która charakteryzuje przekład Czesława Miłosza. Psalm ten ma budowę klamrową, zaczyna i kończy go ta sama fraza.

Jednak znacznie się ona różni w obydwu przekładach, choć jej sens w obu przypadkach jest taki sam ; jest apostrofą do Boga, chwalącą jego imię i czyny.

W przekładzie Miłosza wygląda ta apostrofa następująco: "O Panie, Boże nasz, jak wspaniałe imię Twoje po wszystkiej ziemi, * któryś wyniósł świetność Twoją nad niebiosa.",podczas gdy u Kochanowskiego jest ona znacznie bardziej rozbudowana:

,,Wszechmocny Panie, wiekuisty Boże,

Kto się twym sprawom wydziwować może ?

Kto rozumowi, którym niezmierzony

Ten świat stworzony"

Już w tej jednej strofie widzimy, jak wielka jest różnica pomiędzy językiem, którym w swoim przekładzie posługuje się Miłosz, a tym którym posługuje się Kochanowski.

Różnica wynika z odległości czasowej pomiędzy tymi dwoma przekładami, język Kochanowskiego jest językiem bardzo kunsztownym, ale staropolskim, podczas gdy przekład Miłosza jest całkowicie współczesny, przez to zrozumiały dla dzisiejszych odbiorców.

Miłosz po tej frazie przechodzi do słów, w których powiedziane jest, że chwałę Pana sławią już nawet najmłodsze dzieci, wszystko to dzieje się wbrew woli nieprzyjaciół Boga. Tymczasem Kochanowski rozbudowuje głoszoną w pierwszej strofie chwałę imienia boskiego, pisząc w drugiej zwrotce, że imię Boga jest szanowane w każdym zakątku świata, wszędzie tam, gdzie "słońce miece strzały swoje".

Zadziwiający swa doskonałością, pełen gwiazd nieboskłon jest inspiracją to rozważania na temat czym jest człowiek, skoro bóg pamięta o nim, obdarza go chwałą i wyróżnia spośród innych stworzeń. Kochanowski pyta: "Czym jest syn człowieczy/ Godzien twej pieczy" widzimy tutaj wyraźny rym, który zauważamy we wszystkich przekładach renesansowego poety, podczas gdy wiersz w przekładach Miłosza jest bliski prozie.

Treść i sens obydwu przekładów są bardzo zbliżone, jednak odmienna jest forma. Psalm Kochanowskiego jest raczej parafrazą psalmu, aniżeli jego dosłownym tłumaczeniem. Psalm stanowił inspirację, do której poeta dopisywał swoje myśli, czyniąc utwór jeszcze bardziej patetycznym. Dla Kochanowskiego ważne było to, aby zaznaczyć swą obecność, przez ukazanie swego kunsztu poetyckiego.