Rynek usług transportowych

Definicja rynku usług transportowych

• Miejsce spotkania/styku popytu z podażą w ujęciu przestrzennym

• Forma konfrontacji popytu na usługi transportowe z podażą tych usług

• Forma komunikowania się nabywców z producentami

• Forma/miejsce aktów kupna-sprzedaży usług transportowych

Co obejmuje rynek usług transportowych?

Elementy rynku transportowego:

• Tworząca go grupę producentów i konsumentów usług transportowych (podmiotów rynkowych)

• Wyodrębniony przedmiot transakcji i wymiany, którym są usługi transportowe świadczone przez przewoźników różnych gałęzi transportu

• Miejsce spotkań, komunikacji i dokonywania zakupu usług, czyli rynki lokalne, regionalne, krajowe i międzynarodowe

• Funkcjonowanie mechanizmu rynkowego, ukazującego zależności rynkowe i pozwalającego przewidzieć zachowania uczestników rynku

• Procesy specyficzne dla rynku, możliwe dzięki stosunkom wymiennym

Cechy rynku usług transportowych

Cechy usług TR. wpływające na cechy rynku usług TR

• Nierzeczowy charakter usług

• Jednoczesność produkcji i konsumpcji tych usług

• Brak możliwości produkowania usług transportowych na zapas

Cechy rynku usług transportowych

• Brak gotowej oferty, jest tylko gotowość do wykonania usługi

• Duże zróżnicowanie cen i jakości usług w różnych punktach rynku

• Wiele usług substytucyjnych

• Występowanie rynków cząstkowych

• Trudności z uzyskaniem równowagi rynkowej na gałęziowych rynkach cząstkowych

• Determinacja przestrzenna

• Komplementarność w stosunku do rynku towarowego

• Zróżnicowana podaż

• Rozproszony i mało elastyczny popyt

Procesy zachodzące na rynku usług transportowych

Procesy negocjacyjne

• Wynikają ze stosunków wymiany między sprzedawcami i nabywcami

• Przedmiotem negocjacji może być:

  • Cena

  • Jakość

  • Ilość

  • Warunki (organizacyjno-techniczne, wymiany)

Procesy konkurencyjne

• Wynikają ze stosunków równoległych pomiędzy sprzedawcami lub pomiędzy nabywcami

• Proces konkurencyjny może obejmować:

  • Zbieranie informacji o innych uczestnikach procesów dla podjęcia decyzji

  • Ustalanie sposobu reakcji na postępowanie innych uczestników rynku

Funkcje rynku usług transportowych

Rodzaje rynków transportowych (segmenty rynku - rynki cząstkowe)

• Rynek transportowy nie jest jednolity

• Rynki cząstkowe nie sumują się ze sobą

• W przypadku podziału rynku usług transportowych ze względu na przedmiot przewozu wyróżnia się:

  • Rynek przewozów pasażerskich

  • Rynek przewozu ładunków

W dalszej kolejności dokonuje się segmentacji rynku ze względu na różne jego cechy

Tranzyt- przewóz ładunków przez terytorium kraju, na terenie którego nie znajduje się ani początkowy, ani docelowy punkt przemieszczania

Cross-trade- przewozy wykonywane pomiędzy portami dwóch różnych państw przez przewoźnika pochodzącego z kraju trzeciego

Kabotaż- przewozy na rzecz obrotu wewnętrznego danego kraju

Podmioty rynku transportowego

• Strona podażowa reprezentowana przez przedsiębiorstwa transportowe, spedycyjne, agencje pośredniczące, logistyczne, itp.)

• Strona popytowa reprezentowana przez prywatnych i instytucjonalnych nabywców

• Państwo reprezentowane przez organy administracji i pełniące funkcję regulatora rynku

Struktury organizacyjne rynku transportowego

W transporcie regularnym

• Agencje firm przewozowych

• Biura podróży

• Kasy biletowe przewoźników

• Inne miejsca sprzedaży biletów

W transporcie nieregularnym

• Giełdy frachtowe

• Giełdy ofert spedycyjnych

• Giełdy ofert transportowych

Interwencjonizm państwowy- ingerencja państwa w przebieg procesów gospodarczych, które przebiegałyby w zupełnie inny sposób, gdyby były regulowane jedynie przez mechanizm rynkowy

Formy zaangażowania państwa:

• Zaangażowanie kapitału państwowego w przedsiębiorstwach transportowych

• Regulacji bezpośredniej

• Regulacji pośredniej

Ingerencja państwa w funkcjonowanie rynków transportowych

• Interwencjonizm państwowy może przyjmować trzy formy:

  1. Zaangażowania kapitału państwowego w przedsiębiorstwa transportowe sektora publicznego

  2. Regulacji bezpośredniej

     • Ustawowej i administracyjnej

  3. Regulacji pośredniej

     • Instrumenty ekonomiczne i prawne

Ingerencja państwa w funkcjonowanie rynków transportowych (ilościowe i jakościowe ograniczenia podaży)

• Na większości rynków cząstkowych w transporcie występuje nadwyżka podaży nad popytem

• Sposoby regulacji podaży usług transportowych przez państwo polegają na:

Deregulacja i liberalizacja rynku usług transportowych

deregulacja

• Wycofywanie się państwa z regulowania działalności gospodarczej w dostępie do rynku, kontroli cen, wielkości podaży; wycofywanie dotacji

• Zamiana wykorzystywania narzędzi kontroli bezpośrednich (nakazów i zakazów) na pośrednie (ekonomiczne)

Liberalizacja

• Stopniowe znoszenie restrykcji w dostępie do rynków (znoszenie kontyngentów bilateralnych, wielostronnych zezwoleń przewozowych)

• Likwidacja formalnych barier wejścia na rynek, jakościowe a nie ilościowe ograniczenia do zawodu przewoźnika, itd..

Wpływ globalizacji na rynki transportowe

• Rozwój światowego systemu transportowego jest jednym z czynników sprzyjających rozwojowi zjawiska globalizacji – powstawania ogólnoświatowego systemu ekonomicznego o dużej współzależności i odczuwalnych konsekwencjach działań podejmowanych w państwach z „drugiego końca świata”

• Globalizacja wpływa na rynki transportowe na dwa sposoby:

  1. Zmienia zakres potrzeb przewozowych

  2. Zmienia strategię podmiotów świadczących usługi transportowe

• Sposoby na zdobycie nowego rynku zbytu w warunkach globalizacji:

  1. Fuzje

  2. Przejęcia

  3. Alianse strategiczne

  4. Konsolidacje firm