Wykład 1 - 3.10.2007

POJĘCIE I ZAKRES FINANSÓW PUBLICZNYCH

FINANSE PUBLICZNE

- koncentrują się na gospodarce pieniężnej państwa i innych jednostek publicznych,

- są zjawiskiem ekonomicznym związanym z podziałem dochodu narodowego,

- operacje finansowe podmiotów publicznoprawnych oraz normy prawa ich dotyczące,

Finanse publiczne oznaczają formy i metody posługiwania się pieniądzem na cele publiczne.

Przedmiotem są operacje dotyczące ich gromadzenia i rozdziału.

[Cechą finansów publicznych jest zawsze ich dwuwarstwowy charakter:

1) pobieranie dochodów i przychodów,

2) ich rozdysponowanie (= podział na różne potrzeby społeczne= dokonywanie wydatków i rozchodów)].

Charakteryzując finanse publiczne wskazuje się na różnice między FINANSAMI PUBLICZNYMI a finansami prywatnymi.

- Finanse prywatne służą zaspokajaniu potrzeb jednostek.

- Finanse publiczne są przymusowe

- Operacje finansowe mają na celu optymalne zaspokojenie potrzeb publicznych. Celem operacji w sektorze prywatnym jest uzyskanie zysku.

- Organizacja finansów publicznych – koncentracja ogromnych funduszy przez niewielką liczbę podmiotów

- Organizacja finansów prywatnych - większa liczba mniejszych podmiotów.

- Finanse publiczne podlegają specyficznym regułom dot. Jawności planowania, ewidencji, sprawozdań, kontroli.

Podejmowanie decyzji podlega procedurom. Są realizowanie z udziałem podmiotów pawa publicznego (np. państwo, jednostka samorządu terytorialnego).

Finanse publiczne cechuje wysoki stopień reglamentacji prawnej (dot. to źródeł dochodów, organizacji itd.). Reglamentacja ma charakter norm prawnych, które kształtują instytucje

SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH dzieli się na 3 podsektory:

1. Podsektor RZĄDOWY

2. Podsektor SAMORZĄDOWY

3. Podsektor UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH.

Ad. 1 Podsektor RZĄDOWY obejmuje:

• Organy władzy publicznej

• Organy kontroli państwowej

• Organy ochrony prawa

• Sądy i trybunały

• Organy administracji rządowej

• Polska Akademia Nauk

• Państwowe jednostki budżetowe

• Gospodarstwa pomocnicze

• Państwowe fundusze celowe

• Uczelnie publiczne

• Jednostki badawczo-rozwojowe

• Samodzielne zakłady opieki zdrowotnej

• Państwowe instytucje kultury

• NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia

• Inne państwowe osoby prawne utworzone na podstawie oddzielnych ustaw, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest organ administracji rządowej.

• WYŁĄCZONE: banki, przedsiębiorstwa, spółki prawa handlowego.

Ad. 2 Podsektor SAMORZĄDOWY obejmuje:

• jednostki samorządu terytorialnego – ich organy, związki

• samorządowe jednostki budżetowe

• samorządowe zakłady budżetowe

• gospodarstwa pomocnicze utworzone przez samorządowe jednostki budżetowe

• samorządowe fundusze celowe

• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej

• instytucje kultury

• inne samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie oddzielnych ustaw

(organem założycielskim lub kontrolnym – jednostka samorządu terytorialnego).

• WYŁĄCZONE : banki, przedsiębiorstwa, spółki prawa handlowego.

Ad. 3 Podsektor UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH obejmuje

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych

• KRUS – Kasa Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez nią fundusze.

Sektor finansów publicznych jest częścią sektora publicznego. Zakres sektora publicznego zależy od przyjętego modelu gospodarki.

Działalność sektora publicznego opiera się na interwencyjnej roli państwa w gospodarce. Na poszerzenie się sektora wpływa opiekuńcza rola państwa.

Ustawa o finansach publicznych daje prawo do zaciągania zobowiązań jednostkom we wszystkich sektorach, ale też wprowadza ograniczenia ( np. wydatki obligatoryjne ).

? ( do uzupełnienia!) Wydatki obligatoryjne:

- uposażenia i wynagrodzenia

-

-

- płatności wynikające ze zobowiązań z art. Poprzednich

Ograniczenia może też wprowadzić dysponent danej części.

Jednostki sektora finansów publicznych nie mogą:

• Nabywać obligacji emitowanych przez podmioty inne niż Skarb Państwa, ani akcji i udziałów

(wyjątek: jeśli chodzi o zabezpieczenie wierzytelności lub roszczeń albo należytego wykonania umowy zawartego na podstawie ustawy – pewne jednostki są z tego wyłączone - > organy władzy publicznej, kontroli skarbowej, ochrony prawa, a także sądy i trybunały)

Te, które mają prawo nabyć papiery wartościowe muszą je po 3 latach zbyć w porozumieniu z Ministrem Skarbu Państwa, z tym że wpływy ze sprzedaży tych papierów wartościowych nie stanowią dochodów danej jednostki sektora finansów publicznych, a są przychodami budżetu państwa.

Lokowanie wolnych środków.

Ustawa o finansach publicznych daje jednostkom sektora finansów publicznych uprawnienie do określonego dysponowania wolnymi środkami.

Tylko 3 możliwości ( nie muszą być stosowane alternatywnie):

1. lokowanie w skarbowych papierach wartościowych

2. obligacjach emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego

3. lokowanie na rachunkach bankowych w bankach mających siedzibę na terytorium Polski.

WYJĄTKI *

Z tego uprawnienia zostały wyłączone:

- organy władzy publicznej w tym organy administracji rządowej

- Organy kontroli państwowej i ochrony prawa

- Sądy i trybunały

- A także jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych.

Powiązania i różnice pomiędzy sektorem finansów publicznych, a finansami publicznymi.

POWIĄZANIA:

Wyrażają się one głównie przez DŁUG PUBLICZNY – stanowiący ogół zobowiązań państwa i samorządu.

Dług publiczny powstaje głownie z tytułu kumulowania się deficytów budżetowych

Finanse publiczne są wykorzystywane na obsługę długu publicznego.

RÓŻNICE:

Różnica polega na tym, że tylko część środków publicznych jest związana z finansowaniem sektora finansów publicznych. Dlatego, że środki którymi dysponują poszczególne jednostki podsektora samorządowego pochodzą zarówno ze źródeł wewnętrznych własnych jak i ze źródeł zewnętrznych (dotacje).

Nie całość środków publicznych jest wykorzystywana przez sektor finansów publicznych, gdyż część jest kierowana w formie transferu do jednostek spoza sektora finansów publicznych ( np. przedsiębiorcy prywatni – mogą uzyskiwać przy spełnieniu warunków ustawowych dotacje na prowadzone przez siebie inwestycje).

(!!) Ustawa o finansach publicznych definiując zakres finansów publicznych stwierdza, że FINANSE PUBLICZNE obejmują procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych a w szczególności obejmują one takie operacje jak :

- pobieranie i gromadzenie dochodów

- wydatkowanie środków publicznych

- finansowanie deficytu

- zaciąganie zobowiązań finansowych, w których są zaangażowane (biorą udział) środki publiczne.

- Zarządzanie środkami publicznymi

- Zarządzanie długiem publicznymi

Operacje będą ujmowane w ramach finansów publicznych tylko wtedy jeżeli będą związane z gromadzeniem i finansowaniem tzw środków publicznych

ŚRODKI PUBLICZNE – znaczenie znacznie szersze niż dochody publiczne.

W ramach środków publicznych są również ujmowane środki pochodzące z prywatyzacji, a także przychody z operacji finansowych.

Ustawa o finansach publicznych wprowadza i wymienia 4 kategorie środków publicznych:

1. dochody publiczne

2. środki pochodzące z budżetu UE i inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi

3. przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, oraz innych jednostek zaliczonych do sektora finansów publicznych

- ustawa również wymienia źródła pochodzenia przychodów:

• ze sprzedaży papierów wartościowych i innych operacji finansowych

• z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządów terytorialnych ( !! wpływy ze sprzedaży majątków należą do kategorii dochodów i z tego nie można finansować deficytu, natomiast z prywatyzacji należą do przychodów – i z tego można finansować deficyt)

• spłaty pożyczek udzielonych ze środków publicznych

• z otrzymanych pożyczek i kredytów

( deficyt można zaciągnąć tylko do takiej granicy do jakiej samorząd czy rząd przewiduje, że może sfinansować, ale za pomocą sprzedaży papierów wartościowych bądź też z możliwości pozyskiwania kredytów – i jednocześnie musi brać pod uwagę możliwość spłaty kredytów)

1. przychody jednostek zaliczonych do sektora finansów publicznych, ale te które są uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością, ewentualnie pochodzące z innych źródeł.

Ad. 1 DOCHODY PUBLICZNE

Są to świadczenia pieniężne, które są ustanawiane przez organy władzy publicznej, pobierane i gromadzone przez administrację publiczną.

Zasadą jest, że wprowadzone są w drodze ustawy ( nie można wprowadzić aktem niższego rzędu)

Dla pobierania tych dochodów publicznych i egzekucji tworzy się odrębny reżim prawny – oparty jest on na władztwie państwowym i charakteryzuje się pierwszeństwem zaspokajania roszczeń zobowiązań publiczno-prawnych ( przed prywatno-prawnymi).

Z tym że ze względu na różnorodność dochodów publicznych obowiązuje równolegle kilka trybów prawnych wymiaru i poboru ( wymierzania i pobierania) dochodów publicznych.

Dochody publiczne podlegają specjalnemu reżimowi zarządzania:

- Planowanie dochodów publicznych

- Gromadzenie na rachunkach właściwych budżetów

- Wydatkowanie zgodnie z planem

- Specjalna kontrola środków publicznych

Dochody publiczne są przeznaczane na finansowanie zadań państwa, natomiast o podziale tych dochodów publicznych decyduje ustawa.

Jakie rodzaje dochodów są zaliczone do dochodów publicznych [ por. ustawa – art.5. ]

Do dochodów publicznych należą:

1. daniny publiczne – zalicza się tu podatki, opłaty oraz inne świadczenia których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych wynika z odrębnych ustaw.

2. dochody z mienia –

   • z najmu, dzierżawy i z innych umów o podobnym charakterze,

   • dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych,

   • odsetki od środków na rachunkach bankowych,

   • odsetki od udzielonych pożyczek i odsetki od posiadanych papierów wartościowych.

3. Wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych.

4. Spadki, zapisy i darowizny, ale w formie pieniężnej.

5. Odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych.

6. Dochody uzyskane z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji.

7. Dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw

8. Inne dochody, które są ujęte na podstawie odrębnych przepisów.

ŚRODKI PUBLICZNE mogą być przeznaczone na:

- wydatki publiczne

- rozchody budżetu państwa

Rozchodami publicznymi są

- spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek

- wykup papierów wartościowych

- udzielone pożyczki

- płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody pochodzące z prywatyzacji ( albo majątku skarbu państwa albo majątku samorządu terytorialnego)

- inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym.

Wydatki publiczne nie zostały w ustawie jednoznacznie zdefiniowane.

Przy omawianiu budżetu państwa ustawa dokładniej to określi. (Wydatki publiczne – będą przedstawione na podstawie literatury i doktryny – wykładnia przepisów o finansach publiczne – na późniejszych wykładach).

Wykład 2 - 10.10.2007

Informacja z takim dzyndzlem-> * oznacza, że w tym miejscu prof. Młynarczyk zwróciła uwagę, że jest to zmiana!

POJĘCIE WYDATKÓW PUBLICZNYCH

Ustawa nie określa katalogu wydatków, ale można wywnioskować go na podstawie artykułu określającego rozchody- wydatkiem publicznym jest to, co nie jest przeznaczone na rozchody.

Pojęcie wydatków publicznych dotyczy nie tylko budżetu ale całego sektora finansów publicznych.

Wydatki publiczne to wydatki ponoszone na realizację zadań publicznych,

1. Podział ze względu na zadania:

1. Wydatki własne sektora publicznego- to wydatki związane bezpośrednio z funkcjonowaniem organów służb państwa oraz instytucji świadczących usługi finansowane środkami publicznymi.

Wielkość tych wydatków zależy od:

1. Zadań państwa

2. Efektywności funkcjonowania sektora publicznego

1. Wydatki redystrybucyjne- nie są to wydatki przeznaczone dla podmiotów z sektora publicznego, tylko dla tych spoza sektora publicznego, np. przedsiębiorców, osób fizycznych, dotacje na inwestycje.

Państwo w ten sposób wpływa na stymulowanie pewnych działań w gospodarce poprzez np. udzielanie dotacji przedsiębiorcom.

Najważniejsze rodzaje środków redystrybucyjnych, które pochłaniają najwięcej środków:

1. Wydatki z zakresu ubezpieczenia społecznego

2. Wydatki dla przedsiębiorców

1. Koszta obsługi długu publicznego- Do tych wydatków zalicza się:

1. Odsetki od zaciągniętych kredytów i pożyczek

2. Odsetki od wyemitowanych skarbowych i koniunkturalnych papierów wartościowych

3. Wypłaty z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji przez budżet

1. Podział

1. Cele bieżące ( związane z funkcjonowaniem państwa)

2. Wydatki długookresowe (przeważnie inwestycje)

1. Podział *

1. Bieżące: wszystkie poza majątkowymi

2. Majątkowe: na zakup akcji, zniesienie wkładu do spółek, prawa handlowego, wydatki inwestycyjne.

Zasady dokonywania wydatków publicznych (określone w ustawie):

1. Wszystkie wydatki i rozchody ujęte w rocznych budżetach jednostek sektora finansów publicznych stanowią nieprzekraczalny limit (dochody można realizować na wyższym poziomie ale wydatki nie),

Wyjątek do zwiększenia wydatków- tylko wtedy kiedy zostały zrealizowane wyższe dochody.

1. We wszystkich budżetach jest określona maksymalna kwota wydatków a ich realizację określają odrębne ustawy (zazwyczaj wydatki maja być realizowane w sposób oszczędny i celowy- ustawodawca mówi : „powinny” jest to więc nakaz),

2. Wszystkie jednostki sektora finansów publicznych dokonują zakupu dóbr i usług na zasadach określonych w prawie zamówień publicznych,

3. Przeznaczone mogą być tylko na te cele, które określa ustawa budżetowa albo uchwały budżetowe jednostek samorządu terytorialnego.

REALIZACJA FINANSÓW PUBLICZNYCH- WYMOGI:

• ZASADA JAWNOŚCI: postuluje aby budżet był ujawniany w czasie planowania i uchwalania oraz na etapie wykonywania;

• publikacje budżetowe,

• jawność debat budżetowych,

• dane budżetowe do publicznej oceny,

• wymóg pełnej publikacji dotacji udzielanych przez budżet państwa i budżetów jednostek samorządów terytorialnych (kwoty dotacji, określone cele itd.), w przypadkach powiatów jest wymagalne również publikowanie danych dotyczących zobowiązań zaciąganych przez powiat,

• Minister Finansów posiada ustawowy obowiązek publikowania zbiorczych danych dotyczących sektora finansów publicznych oraz obowiązek udostępniania sprawozdań dotyczących finansów i dotyczących jego działalności, ma on tez obowiązek publikowania zbiorczych danych ogółu operacji finansowych z całego sektora FP, danych dotyczących wysokości deficytu państwa, długu skarbu państwa, kwoty udzielone jako poręczenia i gwarancje przez państwo wraz z wykazem podmiotów które je przyjęły, wykaz podmiotów którym umorzono znaczne kwoty zaległości podatkowych wraz z ich wysokością i przyczyną.

Wyjątek od tej zasady: nie jest ona stosowana w odniesieniu do tych środków, których istnienie uznano za tajemnice państwową.

• ZASADA PRZEJRZYSTOŚCI: postuluje uporządkowanie dochodów i wydatków według jednolitego systemu, jest realizowana poprzez stosowanie jednolitego systemu rachunkowości, klasyfikacji dochodów i wydatków.

PODSTAWY PRAWNE FINANSÓW PUBLICZNYCH:

Prawo finansowe nie jest skodyfikowane, ciągle się rozwija i zmienia.

1. Konstytucja zawiera zasady podstawowe:

• Zasadę wyłączności ustawy która reguluje zagadnienia z zakresu funkcjonowania finansów publicznych; np. uchwalenie budżetu, wprowadzanie ulg,

• Przepisy dotyczące bezpośrednio finansów:

• Specyfika prawodawstwa finansowego: Art. 84, 89, 118, 216 ust. 5

• Daniny publiczne: Art. 83, 124, 127

• Budżet państwa: Art. 219- 226

• Zadania Centralnego Banku Państwa: Art. 227

• Zadania gospodarki finansowej samorządu terytorialnego: Art. 168

• Przepisy dotyczące bezpośrednio finansów:

• Ustawy zwykłe

• Referendum Art. 125

1. Ustawy zwykłe

• Ustawa o finansach publicznych

• Ustawa budżetowa

• Ustawy podatkowe (każdy podatek jest regulowany odrębną ustawą)

• Ustawa o pozabudżetowych funduszach celowych

• Ustawy o finansach samorządu

• Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie finansów publicznych

Cechy charakterystyczne tych ustaw:

• Uchwalane w innym trybie

• Podlegają określonym zasadom, zakazom np. zakaz uznawanie za pilne w przypadku ustaw podatkowych

• Podlegają określonym nakazom, np. kategorie podmiotów zwolnionych z podatku musza być wymienione w ustawie

1. Akty prawa miejscowego

• Uchwały budżetowe jednostek samorządu terytorialnego

• Uchwały podatkowe uchwalane przez rady gmin

1. Rozporządzenia RM i Prezesa RM

2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe (dot. Spraw celnych i podatkowych)

ORGANY FINANSÓW PUBLICZNYCH:

1. Zarządzające FP: realizują zadania takie jak:

1. Programowanie finansów publicznych.

Prowadzenie polityki finansowej oraz inicjatywa ustawodawcza należy do RM

1. Projektowanie i tworzenie prawa finansowego.

Projekty programu polityki finansowej przygotowuje minister finansów, który jest zobowiązany do opracowania i przedłożenia RM projektu ustawy budżetowej, strategii zarządzania długiem skarbu państwa i państwowym długiem publicznymi, inne plany z zakresu sektora FP, takie jak bilans finansowy sektora publicznego oraz bilans należności i zobowiązań skarbu państwa- charakter pomocniczy w stosunku do budżetu.

Bilans finansowy sektora publicznego obejmuje wszelkie przepływy pieniężne wewnątrz sektora finansów publicznych i wypływy z niego. Bilans należności i zobowiązań jest sporządzany w celu zbiorczego ujęcia rzeczywistej sytuacji finansowej skarbu państwa. Obejmuje on stan należności i stan zobowiązań (ważny dług publiczny oraz wszelkie kwoty z tytułu udzielonych gwarancji).

1. Planowanie finansowe.

NBP w ramach wykonywania swojej funkcji sporządza równe plany takie jak:

• Prognozy bilansu płatniczego

• Roczne bilanse należności i zobowiązań zagranicznych państwa

• Bilans systemu bankowego:

• Bilans płatniczy jest zestawieniem obrotów dewizowych między krajem a zagranicą, wykazującym zmianę poziomu rezerw dewizowych,

• Bilans systemu bankowego przedstawia aktywa (wielkość obiegu gotówkowego i wielkość depozytu) i pasywa (wysokość udzielonych kredytów) banku. Obrazuje wielkość emisji pieniądza i sposób wprowadzania go na rynek.

• Inne zadania NBP to współdziałanie z organami państwa w realizacji polityki gospodarczej państwa: NBP przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej, informacje dotyczące polityki pieniężnej, sytuację w systemie bankowym. NBP opiniuje projekt budżetu, prognozuje bilans płatniczy, informuje o wpłatach z zysku budżetu państwa.

1. Organizowanie i kierowanie.

2. Kontrola finansowa.

Kontrola finansów publicznych jest wykonywana w systemie kontroli wewnętrznej- audytu i w systemie kontroli zewnętrznej.

Kontrola finansowa prowadzona w jednostkach sektora finansów publicznych obejmuje:

• Wstępną ocenę zobowiązań finansowych, dokonywania wydatków,

• Porównanie i ocenę Sanu faktycznego ze stanem wymaganym, dotyczącym pobierania i gromadzenia środków publicznych, udzielania zamówień publicznych i zwrotu środków publicznych.

Forma kontroli:

AUDYT ZEWNĘTRZNY

Jest to proces sprawdzania rachunków księgowych za miniony okres pod względem zgodności z prawem i ze standardami (poza daną jednostką sektora finansów publicznych). Charakteryzuje się pełna niezależnością od podmiotu kontrolowanego (wewnętrzny wykonuje zwykle osoba zatrudniona w kontrolowanej jednostce). Ma służyć bezpieczeństwu obrotu gospodarczego.

Najczęściej jest wykonywany w podmiotach prawa handlowego przez niezależny podmiot zewnętrzny (np. rezydenci zatrudnianiu czasowo). Jest tez prowadzony w jednostkach terytorialnych sektora finansów publicznych np. fundusze itd.

AUDYT WEWNĘTRZNY *(zamiana dotyczy zakresu zadań)

Instytucja systemu zarządzania w sektorze publicznym wspierająca ten system. Pojęcie audytu jest szersze od pojęcia kontroli finansowej- forma kontroli ale i ciało charakterze doradczym. Obejmuje również badania systemów zarządzania i kontroli.

Ustawa określa 3 elementy oceny, którą otrzymuje kierownik jednostki: audyt to „niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów. Ocena ta musi dotyczyć w szczególności zgodności prowadzonej działalności z przepisami prawa, ale i obowiązującymi zasadami zewnętrznymi. Dotyczy ona efektywności i gospodarności podejmowanych działań w jednostce w zakresie systemu zarządzania i kontroli. Wiarygodność sprawozdania finansowego”.

Audytorem wewnętrznym może być osoba, która spełnia warunki:

• Zatrudniona jest w jednostce, której audyt dotyczy,

• Podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, który musi zapewnić audytorowi pełna niezależność,

• Nie pełni funkcji nadzorczych,

• Obowiązkiem jest rzetelne, obiektywne i niezależne ustalenie stanu faktycznego w zakresie funkcjonowania danej jednostki oraz przyczyn i skutków uchybień i przedstawienie zaleceń sprawie ich usunięcia lub wprowadzenia usprawnień.

• Audytor pełni też działalność doradczą i konsultacyjną, usprawnia procesy zarządzania.

Cel audytu:

• Stymulowanie oszczędnego i efektywnego zarządzania oraz obniżenie kosztów funkcjonowania tej jednostki,

• Określa potencjalne ryzyko, które może się pojawić w zakresie funkcjonowania jednostki w sferze gospodarki finansowej,

• Określa efektywność funkcjonowania wewnętrznego systemu kontroli zarządzania i finansowej, ograniczenie ewentualnego ryzyka w gospodarce finansowej tej jednostki.

(To był zakres przedmiotowy audytu)

Zakres podmiotowy audytu określa ustawa.

• Obowiązkowy audyt w: Kancelaria Sejmu, Senatu, Prezydenta RP, Premiera, SN, TK, NIK, ministerstwa, urzędy centralne, urzędy i izby skarbowe, NFZ, ZUS, KRUS, urzędy celne, izby celne, urzędy kontroli skarbowej, wojewódzkie, regionalne izby obrachunkowe, fundusze celowe,

• W przypadku przekroczenia okresowego poziomu przychodów lub wydatków w innych podmiotach- dodatkowo obowiązek przeprowadzenia audytu wewnętrznego.

System audytu wewnętrznego nie podlega regulacjom wspólnotowym UE, regulacje zachodza w ramach ustawodawcy narodowego.

Wykład 3 – 17.10.2008

KONTROLA ZEWNĘTRZNA

Wykonuje ją aparat kontroli skarbowej

Organami kontroli zewnętrznej są:

• Minister Finansów jako naczelny organ kontroli skarbowej

• Generalny Inspektor kontroli skarbowej jako organ wyższego stopnia nad dyrektorami urzędu kontroli skarbowej

• Dyrektor Urzędu kontroli Skarbowej

Czynności związane z wykonywaniem zadań wykonują Inspektorzy Kontroli Skarbowej, oraz pracownicy jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej.

Jednostkami organizacyjnymi kontroli skarbowej są urzędy kontroli skarbowej.

Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych skarbu państwa, oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód urzędu państwa lub państwowych funduszy celowych.

Poza celami podstawowymi Kontrola Skarbowa realizuje tez inne cele jak np. badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych, przeciwdziałanie naruszeniom prawa w zakresie obrotu towarowego z zagranicą i obrotu towarami przywożonymi z zza granicy.

Zakres podmiotowy kontroli

Zakres podmiotowy Kontroli Skarbowej nie różni się od tego, jaki mają urzędy Skarbowe. Różnice są w zakresie przedmiotowego zakresu.

Kontroli podlegają:

• Zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz skarbu Państwa lub państwowych funduszy celowych

• Wydatkujący i otrzymujący środki publiczne, oraz środki pochodzące z UE i międzynarodowych instytucji finansowych, ale i podmioty zobowiązane do przestrzegania określonych warunków otrzymania tej pomocy

• zarządzający mieniem państwowym

• beneficjenci poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa

• jednostki organizacyjne administracji celnej, podatkowej, oraz osoby zatrudnione w tych jednostkach

Zakres przedmiotowy kontroli skarbowej:

Do zakresu kontroli skarbowej należy:

• Kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa oraz innych należności budżetu państwa i należności państwowych funduszy celowych

• Ujawnianie i kontrola nie zgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej a także dochodów nie mających pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów

• kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z budżetu UE i międzynarodowych instytucji finansowych

• kontrola z punkt widzenia wywiązywania się z warunków finansowania tej pomocy

• Kontrola źródeł pochodzenia majątku w przypadku nie zgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej

• Kontrola prawidłowości przekazywania środków własnych do budżetu UE

• Kontrola prawidłowości wykorzystania mienia otrzymanego od Skarbu Państwa w celu realizacji zadań publicznych

• Kontrola prawidłowości prywatyzacji mienia skarbu państwa

• kontrola Rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz wpłacania zobowiązań podatkowych stanowiących dochód budżetu jednostki samorządu terytorialnego ( ten zakres kontroli nie jest samoistnym zakresem kontroli skarbowej, możliwe po wszczęciu postępowania kontrolnego w zakresie z pkt 1 i 2)

Organ kontroli może w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego wprowadzić kontrole podatkowa jeżeli:

• 1 okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjecie tej kontroli

• kontrola podatkowa jest prowadzona na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego przez organ kontroli skarbowej

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej jest wydawane przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej lub prze generalnego inspektora kontroli skarbowej

Takie postępowanie kontrolne które dotyczy podatków, opłat kończy się wydaniem decyzji

Od takiej decyzji służy kontrolowanemu odwołanie do dyrektora izby skarbowej.

W przypadku decyzji wydanej przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej służy jedynie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Postępowanie kontrolne w innych niż podatkowe sprawy kończy się wynikiem kontrolnym. Wynik kontroli jest doręczany kontrolowanemu i właściwemu organowi lub dysponentowi części budżetowej np. ministrowi. Może Stanowic podstawę do wszczęcia posterowania nadzorczego przez ten organ, któremu wynik kontroli został przekazany.

Kolejna funkcja administracji finansów publicznych jest gromadzenie dochodów.

Gromadzeniem dochodów zajmują się organy podatkowe. Głównym ich zadaniem jest gromadzenie dochodów, nie kontrola.

Do tych organów należą:

• Urzędy i izby skarbowe oraz samorządowe kolegia odwoławcze

(Podatki samorządowe są pobierane i przekazywane do budżetu gminy przez organy samorządowe. )

Dyrektorzy izb skarbowych i naczelnicy izb skarbowych podlegają ministrowi finansów, są to organy dwuinstancyjne. Urzędy są organami pierwszej instancji a izby drugiej.

Zadania realizowane przez urzędy skarbowe wymienione są w ustawie o urzędach i izbach skarbowych jako kompetencje naczelników urzędów skarbowych

Zadania te obejmują :

• Ustalanie i określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych, z wyjątkiem tych podatków których ustalanie i pobór należy do innych organów, czyli organów samorządowych

• Rejestrowanie podatników

• Przyjmowanie deklaracji podatkowych

• Wykonywanie kontroli podatkowej (nie pokrywa się z kontrola skarbowa, jest znacznie węższy)

• Podzial i przekazywanie dochodów budżetowych pomiędzy budżetem państwa a budżetami jednostek samorządu terytorialnego

• Wykonywanie egzekucji administracyjnej

Urząd skarbowy zajmuje się tez

Prowadzeniem dochodzeń w sprawach o (??)

Pełni tez funkcje oskarżyciela publicznego sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe, wykonywaniem kar majątkowych n/p przepisów Kodeksu karnego wykonawczego i kodeksu karnego skarbowego

Organami wyższego stopnia nad urzędami skarbowymi są izby skarbowe. Zadania realizowane przez izby są wymienione w ustawie jako kompetencje dyrektorów izb skarbowych

• nadzór nad urzędami skarbowymi

• rozstrzygają w 2 instancji we wszystkich sprawach należących do urzędów skarbowych

• zajmują się ustalaniem, udzielaniem i analizowaniem prawidłowości wykorzystania dotacji przedmiotowych dla przedsiębiorców w zakresie określonym przez ministra finansów.

Gromadzeniem dochodów publicznych zajmują się również organy samorządowe. Podatki samorządowe ustalają i pobierają organy gminy, z tym, że niektóre z podatków samorządowych należą do właściwości urzędów skarbowych. Wymierzane i pobierane przez urząd skarbowy, ale odprowadzane do budżetów samorządowych

Do tych podatków należą :podatek opłacany w formie kary skarbowej, podatek od czynności cywilnoprawnych, od spadków i darowizn.

Naczelnik urzędu może podejmować określone decyzje w stosunku do tych podatków np. może umarzać, odraczać termin zapłaty, zwalniać płatnika z obowiązku pobrania tego podatku, rozkładać na raty, wyłącznie za zgoda lub na wniosek przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

Do samorządowych organów podatkowych należą tez samorządowe kolegia odwoławcze- jako organy odwoławcze od decyzji dot. podatków samorządowych np. prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa.

Minister Skarbu Państwa realizuje uprawnienia przysługujące skarbowi państwa związane z działalnością gospodarczą, zasobami budżetu i wynikające z praw majątkowych skarbu państwa.

Skarb państwa jest osobą prawną reprezentująca państwo w stosunkach majątkowych z osobami fizycznymi i prawnymi, jest to złożona szczególna osoba prawna która składa się z wielu jednostek.

Skarb państwa jest instytucja dysponująca majątkiem i prowadząca działalność gospodarcza polegająca w szczególności na dokonywaniu wydatków i gromadzeniu dochodów.

W obrocie prawnym występuje przede wszystkim w roli prywatnoprawnej, czyli właściciela który włada i rozporządza majątkiem państwowym.

Majątek skarbu państwa stanowią środki skarbu państwa oraz inne środki nie oddane we władanie państwowych osób prawnych.

Inne państwowe osoby prawne korzystają z pełnej odrębności prawnej od skarbu państwa oraz odrębności majątkowej. Odrębność tych państwowych osób prawnych polega na tym, ze skarb państwa nie odpowiada za zobowiązania innych państwowych osób prawnych.

Inne państwowe osoby prawne posiadające osobowość prawna nie odpowiadają za zobowiązania skarbu państwa.

Skarb państwa jest podmiotem praw i obowiązków wynikających z własnych zobowiązań. Prowadzi określona działalność finansowo-kredytowa polegającą na emitowaniu papierów wartościowych np. bony i obligacje skarbowe, udzielaniu pożyczek, gwarancji kredytowych różnym podmiotom gospodarczym, uczestniczy w działalności banków działających w formie spółek akcyjnych z udziałem państwa. Skarb państwa wykonuje tez pewne zadania gospodarcze, zależą od zakresu zadań państwa. Decyduje o wydzieleniu części mienia państwowego na prowadzenie działalności gospodarczej n w formie przedsiębiorstw państwowych, z tym, że Skarb Państwa zachowuje wobec tych podmiotów pewne uprawnienia władcze.

Minister Skarbu państwa reprezentuje skarb państwa w sprawach dot. gospodarowania mieniem skarbu państwa, w tym również w sprawach prywatyzacji mienia państwowego, zatwierdza plany restrukturyzacji przedsiębiorstwa, przygotowuje plany prywatyzacji majątku państwowego, należy tez do niego wykonywanie uprawnień wynikających z praw majątkowych skarbu państwa a w szczególności w zakresie praw z akcji i udziałów należących do Skarbu Państwa. Ma uprawnienia decyzyjne w stosunku do mienia, które zostało po likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej, decyduje o mieniu które przypadło skarbowi państwa po likwidacji spółki w której skarb państwa miał udziały, w imieniu SP Składa oświadczenia o utworzeniu spółki prawa handlowego lub przystąpieniu do takiej spółki.

Ma prawo do tworzenia łączenia przekształcania państwowych osób prawnych, ma prawo do powoływania i odwoływania organów państwowych osób prawnych

Prowadzi zbiorcza ewidencje wszystkich podmiotów którym przysługuje prawo do działania w imieniu skarbu państwa.

Podobieństwa miedzy jednostka a zakładem

Jako jednostki organizacyjne skarbu państwa działają jednostki budżetowe i zakłady budżetowe. Wyposażenie w środki trwale i obrotowe następuje z zasobów skarbu państwa(, z tym że mogą tez działać jako jednostki samorządowe wtedy wyposażenie następuje z majątku dane jednostki samorządowej). Te jednostki SA reprezentowane rzez skarb państwa w płaszczyźnie cywilnoprawnej, (albo przez dana jednostkę samorządu terytorialnego). Nie posiadają osobowości prawej.

Różnice miedzy jednostkami budżetowymi a zakładami

Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu a podane dochody odprowadzają do budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Wyjątek od tej zasady wprowadza ustawa o finansach publicznych -wprowadziła tzw. kategoria dochodów własnych jednostek budżetowych, mogą one być przez te jednostki gromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym i mogą być przeznaczone na ich działalność. Dało to jednostkom budżetowym pewien zakres samodzielności finansowej.

Mogą pochodzić ze ściśle określonych w ustawie źródeł.

Przeznaczenie tych środków nie może być dowolne np. na premie dla pracowników. Mogą być przeznaczone na sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych, na cele wskazane przez darczyńcę, remont i odtworzenie mienia. Jest określona ustawowo nadwyżka dochodów własnych, która należy odprowadzić do budżetu państwa albo do budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

W ramach grupy jednostek budżetowych występują

• Jednostki budżetowe, które stanowią aparat wykonawczy organów władzy wykonawczej i ustawodawczej np. kancelarie biura

• jednostki budżetowe, które są jednostkami organizacyjnymi podległymi, bądź nadzorowanymi przez organy państwowe bądź samorządowe

• jednostki budżetów, które pod względem ustrojowym należą do sadów, trybunałów, kontroli państwowej, ochrony prawa

Typy ze względu na sposób tworzenia:

1. tworzone przez ministrów wojewodów

2. tworzone na podstawie ustawy

Jednostki budżetowe nie płacą podatków, nie opłacają innych świadczeń publicznych w odróżnieniu od zakładów budżetowych. Musza zapłacić swoja gospodarkę n/p planów finansowych które musza być zbieżne z założeniami ustawy budżetowej.

Sytuacja prawna tych jednostek budżetowych nie jest w pełni jednolita

Niektóre mogą prowadzić działalność gospodarczą w formie gospodarstwa pomocniczego, inne nie mogą ze względu na wykonywane działania.

Gospodarstwo pomocnicze jest to wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej działalności podstawowej lub działalność uboczna.

Są jednolite niezależnie od zakresu ich działania. Musza działać na zasadzie samofinansowania- pokrywać koszty działalności z uzyskanych dochodów. Z założenia nie mogą być deficytowe, mogą otrzymywać z budżetu dotacje o charakterze przedmiotowym i na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

Tworzy i likwiduje je kierownik jednostki budżetowej za zgoda właściwego ministra albo wojewody, a w przypadku gospodarstw pomocniczych działających przy samorządowych jednostkach budżetowych za zgoda zarządu tej jednostki samorządu terytorialnego . Prowadzi działalność na podstawie planu finansowego, który musi źródła przychodów, wykazywać dotacje, wydatki, które stanowią koszty działalności, wydatki na wynagrodzenia, rozliczenia z budżetem. Nie ma osobowości prawnej, organem który odpowiada za działalność wobec osób 3 ponosi skarb państwa albo dana jednostka samorządu terytorialnego. Gospodarstwo pomocnicze rozlicza się z osiągniętego zysku, część zatrzymuje a część przekazuje do budżetu. Wynik finansowy gospodarstwa pomocniczego jest obciążony podatkiem dochodowym od osób prawnych Z chwila jego likwidacji wszystkie składniki majątkowe, wszystkie należności zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy które funkcjonowała.

Zakłady budżetowe

Są to jednostki samodzielne, ale nie maja osobowości prawnej. Mogą działać jako państwowe i mogą być tworzone przez samorządy. Prowadza działalność na zasadzie odpłatności, powinny swoje wydatki pokrywać z osiąganych przychodów. Zasada samofinansowania.

Obowiązek rozliczania się z budżetem z nadwyżki przychodów. Część jej odprowadzają do budżetu państwa w formie obowiązkowych wpłat. Zatrzymują tylko dla siebie część niezbędną do prowadzenia bądź dalszego funkcjonowania.

Opłacają podatek dochodowy od osób prawnych, powinny działać jako forma samowystarczalna. Umożliwia ustawa o finansach publicznych korzystanie z dotacji ze środków budżetowych jeśli ustawa je przewiduje np. ze względu na ważne społecznie zadania. Działają zazwyczaj w takiej sferze w której dla podmiotów prywatnych byłoby to nierentowne. Mogą korzystać z ograniczonej samodzielności finansowej np. zaciągnąć kredyty na poczet przyszłych wpływów na okres jednego roku. Środki finansowe nie wykorzystane w danym roku mogą być wykorzystane w roku następnym. Posiadają własne rachunki bankowe. Działają na podstawie planów finansowych, które musza być zbieżne z ustawa budżetową. W ciągu roku finansowego mogą w planie finansowym dokonywać pewnych zmian, ustawa zastrzega jednak, ze nie mogą zmniejszy wysokość wpłat do budżetu. Są tworzone przez dysponentów części budżetowych, samorządowe są tworzone przez organy stanowiące jednostki np. rade gminy.

WYKŁAD 4 – 24.10.2008

FUNDUSZE CELOWE

• Są powołane ustawowo

• Ich przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań

• Realizują one zadania wyodrębnione z budżetu państwa albo z budżetu jednostek samorządu terytorialnego

• Określając fundusze celowe w doktrynie prawa finansowego stwierdza się, że fundusze celowe stanowią organizacyjne wyodrębnienie publicznych środków pieniężnych. Jest to wniosek publicznej gospodarki finansowej

• Mogą działać jako osoby prawne, czyli podmioty wyodrębnione w stosunku do skarnu państwa lub w stosunku do jednostki samorządu terytorialnego albo mogą działać jako fundusze celowe stanowiące jedynie wyodrębnione rachunki bankowe (nie posiadające osobowości prawnej). Rachunkiem tym dysponuje organ, który jest związany daną ustawą. Jednak ustawa budżetowa uchwalona na dany rok może określać inne przeznaczenie środków funduszu celowego, aniżeli jest to określone w ustawie tworzącej dany fundusz (pod warunkiem, że fundusz nie otrzymuje dotacji z budżetu państwa)

• To czy dany fundusz ma osobowość prawna określone jest w ustawie tworzącej dany fundusz celowy

• Zarówno państwowe fundusze celowe, jak i samorządowe fundusze celowe mogą być tworzone wyłącznie na podstawie ustawy

• Zasady gospodarki finansowej danego funduszu celowego określa ustawa, która tworzy ten fundusz (podstawowe zasady są zawarte w ustawie o finansach publicznych- zasad tych nie może zmieniać ustawa tworząca fundusz celowy, może je tylko “precyzować i uszczegóławiać”)

• Wszystkie fundusze mają obowiązek prowadzenia swej gospodarki na podstawie planu finansowego. Plany te muszą być zatwierdzone w ramach procedury budżetowej (mogą być traktowane jako załączniki do ustawy budżetowej i muszą być uchwalone w trakcie procedury budżetowej)

• Wszystkie wydatki mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków (przychody i dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub ewentualnie mogą to być nadwyżki pozostające z lat ubiegłych)

• Mogą korzystać z ograniczonej samodzielności finansowej. Uprawnienie to musi być jednak zawarte w ustawie tworzącej dany fundusz

• Gospodarka finansowa prowadzona w ramach funduszu finansowego nie podlega w pełni rygorom budżetowym i dzięki temu może być prowadzona w sposób bardziej elastyczny. Nie podlega również kontroli, jak gospodarka środkami budżetowymi, co powoduje zmniejszenie kontroli nad gospodarką finansową funduszów celowych

• Inna wadą funduszów celowych jest fakt, iż koszty funduszy celowych, związane z ich prowadzeniem zmniejszają wysokość środków, które są przeznaczone na realizację określonego celu

• Fundusze celowe w pewnym zakresie uzupełniają prowadzenie gospodarki finansowej- w przypadku posiadania jakichś nadwyżek finansowych w ciągu roku przez te fundusze celowe nadwyżki te w ciągu roku nie mogą być przesuwane pomiędzy podziałkami klasyfikacji budżetowej, środki mogą być przeznaczone tylko na realizację określonego celu

• W ramach naszej gospodarki budżetowej wyodrębnia się fundusze systemu budżetowego i fundusze pozabudżetowe (nie korzystające ze środków budżetowych, przez co mają mniejszy wpływ na wadliwość systemu budżetowego). Do funduszy systemu budżetowego (korzystających ze środków budżetowych) zalicza się m. in. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Ochrony Inwestycji Komunalnych. Do funduszy pozabudżetowych zaliczamy: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

FUNDUSZ UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH:

• Jest to państwowy fundusz celowy, stworzony do realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

• Przychody tego funduszu pochodzą ze składek na ubezpieczenia społeczne (w tym składek, które nie są przekazywane do otwartych funduszy emerytalnych), z pewnych wpłat pochodzących z budżetu, wpłat które są przeznaczone na realizacje zadań wykonywanych przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, z oprocentowanych rachunków bankowych, z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ze zwrotu nienależycie pobranych świadczeń wraz z odsetkami, z dodatkowej opłaty, które fundusz może wymierzyć płatnikowi w razie niepłacenia składek.

• Fundusz Ubezpieczeń Społecznych może otrzymywać dotacje i pożyczki z budżetu państwa, w wysokości określonej w ustawie budżetowej. Może zaciągać kredyty i pożyczki, za zgodą Ministra Finansów

• Fundusz Ubezpieczeń Społecznych realizuje wypłaty świadczeń, zabezpieczenia emerytalnego, rentowego, wypadkowego, chorobowego

PAŃSTWOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

• Zadaniem tego funduszu celowego jest utrzymanie zagrożonych likwidacją miejsc pracy osób niepełnosprawnych, tworzeniu poradnictwa zawodowego, organizowaniu warsztatów terapii zajęciowej, opracowywaniu projektów, prowadzeniu analiz dotyczących rehabilitacji zawodowej i społecznej. Ponadto ze środków tego funduszu dofinansowywane są programy, które opracowuje samorząd (ewentualnie jakieś instytucje państwowe) na rzecz osób niepełnosprawnych. Fundusz ten dofinansowuje turnusy rehabilitacyjne, czy też przekazuje środki na likwidację barier architektonicznych, na modernizację obiektów służących do rehabilitacji

• Głównym źródłem dochodów tego funduszu są obowiązkowe wpłaty od pracodawców. O tym czy dany pracodawca jest zobligowany do uiszczania wpłat decyduje wskaźnik zatrudnienia liczby osób niepełnosprawnych. Wskaźnikiem tym jest stosunek zatrudnionych pracowników do ilości zatrudnionych osób niepełnosprawnych , w ten sposób oblicza się procent osób niepełnosprawnych zatrudnionych, w stosunku do ogólnej liczby pracowników. Jeżeli wskaźnik zatrudnienia liczby osób niepełnosprawnych jest niższy od 6% w stosunku do ogółu liczby zatrudnionych, wówczas pracodawca jest zobowiązany do dokonywania wpłat na rzecz Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Pozostałe dochody mogą pochodzić z dotacji z budżetu państwa, pożyczek których może udzielać fundusz, z odsetek od zakupionych obligacji emitowanych przez skarb państwa (jeżeli fundusz ulokował wolne środki w obligacjach skarbowych)

FUNDUSZ GWARANTOWANYCH ŚWIADCZEŃ PRACOWNICZYCH:

• Wydatki funduszu: finansuje roszczenia pracownicze w przypadku niewypłacalności pracodawcy, mówimy tutaj o świadczeniach z tytułu wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenia na czas niezawinionego przestoju, z tytułu zasiłku chorobowego, z tytułu odprawy, której Ne wypłacił pracodawca z własnej winy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy z winy pracodawcy. Z funduszu tego finansowane i wypłacane są jednorazowe odszkodowania pieniężne, przysługujące z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych (jeżeli oczywiście nie zostały wypłacone przez pracodawcę), składki na ubezpieczenia społeczne (jeżeli pracodawca nie płacił obowiązkowych składek).

• Dochody funduszu: pochodzą z obowiązkowych składek od pracodawców (wysokość składki określa corocznie ustawa budżetowa), z odsetek od lokat nadwyżek funduszu jeżeli tymczasowo fundusz dysponował jakąś nadwyżką, z zapisów i darowizn, z środków z tytułu zbycia posiadanych akcji i udziałów przez fundusz, z zwrotów sum wypłacanych z tytułu świadczeń pracowniczych.

FUNDUSZ PRACY:

Przychody:

• Obowiązkowe składki, do uiszczania których zobowiązani są pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne, za osoby pozostające w stosunku pracy albo w stosunku służbowym, a także za osoby otrzymujące świadczenie socjalne ( z wyjątkiem duchownych i osób pobierających zasiłek na podstawie ustawy o pomocy społecznej). Zobowiązane do uiszczania składek są także rolnicze spółdzielnie produkcyjne, za członków tych spółdzielni i za osoby w nich zatrudnione.

• Dotacje z budżetu państwa, z tymże są to dotacje przeznaczone na wypłatę zasiłków przedemerytalnych i świadczeń przedemerytalnych

• Wpłaty dokonywane przez jakichś partnerów zagranicznych, którzy dokonują tych wpłat z tytułu rekrutacji pracowników polskich, zatrudnionych na podstawie umów międzynarodowych.

• Odsetki od środków umieszczonych na rachunkach bankowych

• Dochody z tytułu posiadanych akcji i udziałów

• Ewentualne odsetki od pożyczek udzielanych przez fundusz

Wydatki Funduszu Pracy przeznaczone są na finansowanie:

• Zasiłków wypłacanych bezrobotnym

• Składek na ubezpieczenia społeczne

• Prowadzenia poradnictwa zawodowego

• Badań i opracowywania programów dotyczących rynku pracy

• Składek na ubezpieczenia społeczne rolników

Przepraszam za lukę, ale dopiero w tym momencie dyktafon został włączony i nie mam pojęcia co było na początku drugiej części wykładu…:/

BUDŻET

DEFINICJA BUDŻETU

Budżet państwa określa się jako plan finansowy obejmujący dochody i wydatki oraz przychody i rozchody państwa. Jest to plan, uchwała sejmowa na okres roku kalendarzowego, zwanego rokiem budżetowym, w formie ustawy budżetowej. Natomiast w doktrynie prawa finansowego podaje się także inne określenie budżetu państwa, budżet państw określa się także jako plan działalności finansowych. Uważa się także, iż budżet państwa stanowi scentralizowany fundusz publiczny, służący gromadzeniu środków pieniężnych, w związku z funkcjami państwa. Budżet państwa jest także definiowany jako akt normatywny, określający środki finansowe służące realizacji zadań publicznych, obowiązujący w określonym czasie, zazwyczaj na okres roku budżetowego. Budżet jest to plan o charakterze dyrektywnym, czyli będący podstawą do bezpośredniej działalności i zawierał w związku z tym rodzaje zadań adresowanych do organów finansowych. Budżet państwa jest załącznikiem do ustawy budżetowej, nie zawiera norm prawnych, ale obowiązuje jako prawo w określonym czasie. Ma charakter obligatoryjny. Ustawodawca może zastrzec kiedy zaczyna i kończy się rok budżetowy (obecnie na podstawie ustawy o finansach publicznych rok budżetowy został zrównany z rokiem kalendarzowym). Ustawa budżetowa musi odnosić się do całego roku budżetowego. Ustawa budżetowa ma moc powszechnie obowiązującą, ale jedynie w danym roku budżetowym. Oznacza to, iż wszystkie normy zawarte w ustawie budżetowej mogą być wiążące dla adresatów, jedynie w okresie danego roku budżetowego.

CHARAKTERYSTYKA BUDŻETU ZADANIOWEGO:

Budżet zadaniowy zawiera układ konkretnie i imiennie określonych celów, zadań do wykonania, kosztów tych zadań, musi zawierać imienne wskazanie podmiotów, które będą realizować te zadania oraz terminy realizacji tychże zadań. Przy konstrukcji tych budżetów zadaniowych należy przede wszystkim określić priorytety, cele w ramach programów wieloletnich, a następnie należy powiązać zadania rzeczowe, które są zaplanowane do wykonania z wielkością wydatków na te zadania rzeczowe i należy wskazać podmioty koordynujące te zadania i odpowiedzialne za ich wykonanie. Budżet zadaniowy składa się z dwóch części i w takiej formie musi być za każdym razem opracowywany:

• Budżet inwestycyjny

• Budżet operatywny- jest planem zadań bieżących

Kryterium rozdzielającym te dwa rodzaje planów jest okres ich realizacji. Istotną cechą budżetu zadaniowego jest ocena zadań na podstawie tzw. Mierników działalności. Mierniki te są pomiarami efektywności wykonania zadania i mają wskazywać poziom osiągnięcia zamierzonych rezultatów, w stosunku do kosztów. Cechu budżetu zadaniowego jest również koncentracja na całkowitym koszcie wykonania zadania.

Grupy kosztów ujmowane i obliczane w ramach budżetu zadaniowego: koszty bezpośrednie, pośrednie, tzw. Koszty wydziałowe i techniczne.

Kolejną cechą budżetów zadaniowych jest to, iż sporządzane są w kilku wersjach, w zakresie rzeczowym, jeśli chodzi o strukturę kosztów w celu najlepszego zaangażowania środków.

ZASADY POSTĘPOWANIA BUDŻETOWEGO (odnoszące się do całej gospodarki budżetowej):

• Zasada….- wymaga opracowywania budżetu w układzie podmiotowym, czyli musza być wskazane zadania w układzie podmiotowym (każdy podmiot realizuje dane działanie) jak i również w układzie podmiotowym wymagane jest opracowywanie części dochodowej (dotyczącej gromadzenia dochodów)

• Zasada przejrzystości- budżet musi być czytelny, logiczny, uporządkowany i zrozumiały.

• Zasada specjalizacji- dochody i wydatki nie mogą być ujmowane w kwotach ogólnych, ale musza być dokładnie określone źródła dochodów, wraz z kierunkami wydatków.

• Zasada jedności budżetu- mówi o tym, że wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być objęte jednym planem, czyli budżetem. Wyróżnia się tutaj także zasadę jedności materialnej budżetu- wszystkie dochody budżetu tworzą jeden fundusz, tzw. Fundusz budżetowy i te dochody mają przeznaczenie ogólne, tzn. nie SA z góry związane z określonymi zadaniami

• Zasada nie tworzenia funduszy celowych w ramach budżetu- zakazuje przeznaczania środków budżetowych pochodzących z poszczególnych źródeł na finansowanie imiennie oznaczonych wydatków

• Zasada różnorodności form powiązań jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych z budżetem- w zależności od powiązań z budżetem wyróżnia się tutaj gospodarkę budżetową netto i brutto. Formą rozliczeń z budżetem metodą brutto rozliczają się jednostki budżetowe, polega ona na tym, że na wszystkie wydatki środki przekazywane są z budżetu, natomiast dochody przekazywane są do budżetu. Forma rozliczeń z budżetem metodą netto wykorzystywana jest przez zakłady budżetowe i gospodarstwa domownicze. Jednostki te rozliczają się z budżetem tylko wynikami swojej działalności, tzn. ze mogą część nadwyżki zatrzymać, natomiast 50% przychodów przechodzi do budżetu

• Zasada dopuszczalnego deficytu- ustawa o finansach publicznych dopuszcza uchwalenie budżetu z deficytem. Wg ustawy o finansach publicznych deficytem jest ujemna różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu państwa. Ustawa budżetowa określa źródła pokrycia deficytu- wszystkie środki o charakterze zwrotnym pochodzące z kredytów, pożyczek, emisji papierów wartościowych, nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych oraz środki pochodzące z prywatyzacji majątków skarbu państwa lub pochodzących z majątków jednostek samorządu terytorialnego.

• Zasada racjonalnego wydatkowania środków budżetowych, która oznacza dokonywanie wydatków budżetowych w sposób celowy, oszczędny i terminowy

• Zasada jedności- apeluje o to, aby budżet był podany do publicznej wiadomości, w czasie jego opracowywania, uchwalania i wykonywania.

CECHY BUDŻETU PAŃSTWA (samego budżetu):

• W ramach budżetu państwa środki gromadzone SA w sposób przymusowy- cecha charakterystyczna budżetu

• Specjalizacji, która jest związana z dokonywaniem wydatków wyłącznie na podstawie norm prawnych

• Powiązanie dochodów i wydatków dokonywanych w związku z działalnością państwa w ściśle określonym czasie

• Wykonywanie określonych funkcji ekonomicznych, które oznaczają jednorodne grupy zadań

• Funkcja rozdzielcza, która polega na przejmowaniu na rzecz budżetu części dochodów pieniężnych od np. ludności, głównie w postaci np. podatków czy opłat oraz na przydzielaniu określonych środków podmiotom wykonującym zadania publiczne.

• Funkcja stabilizująca polega na wykorzystaniu budżetu jako narzędzia państwa, służącemu zapewnieniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Funkcja ta polega na tworzeniu warunków dla podmiotów gospodarczych i dla podmiotów należących do sektora finansów publicznych, do podejmowania lub zaniechania określonych działań.

• Funkcja kontrolna- polega na kontroli procesów, gromadzeniu i podziale zasobów pieniężnych, przez biegłych systemu budżetowego. Analiza tych procesów ma nam dać odpowiedź, w jaki sposób funkcjonuje system budżetowy. Przepływy środków pieniężnych w zakresie gromadzenia środków pieniężnych, podziału środków pieniężnych traktuje się jako swego rodzaju wskaźniki, które mają dawać pewien obraz gospodarki. Mają one również wykazywać różnego rodzaju nieprawidłowości systemu budżetowego.

Wykład 5 – 31.10.2008

BUDŻET

Formy organizacyjne gospodarki budżetowej:

1. BUDŻET PAŃSTWA,

2. BUDŻET SAMORZĄDÓW.

Powiązania między obiema formami budżetu mają charakter jedynie materialny (finansowy) a nie organizacyjny. Budżety samorządowe są samodzielne, ale nie całkowicie autonomiczne.

Powiązania finansowe wyrażają się w dotacjach, subwencjach i obowiązkowych wpłatach jednostek samorządu terytorialnego.

Różnice pomiędzy obiema formami budżetu:

1. Przedmiotowy zakres działania tych budżetów jest inny.

2. Definicje tych budżetów stworzone przez ustawodawcę:

   1. Budżet państwa to roczny plan dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów organów władzy publicznej, kontroli ochrony państwa, sądów, trybunałów, administracji rządowej.

   2. Budżety samorządów są to roczne samorządowe plany finansowe uchwalane w formie uchwał finansowych na rok urzędowy, który obejmuje dochody i wydatki organów lokalnych, wpłaty i dotacje dla jednostek organizacyjnych rozliczających się z budżetem oraz wpłaty i dotacje od jednostek organizacyjnych rozliczających się z budżetem.

Budżet samorządowy obejmuje też:

- subwencje ogólne z budżetu państwa,.

- dotacje celowe,

- dotacje na realizację zadań budżetowych,

- dochody z majątku komunalnego,

- źródła pokrycia niedoboru,

- dochody z podatków (budżet gminy),

- dochody z opłat lokalnych (budżet gminy).

Szczególny charakter prawny budżetu:

1. formalny charakter budżetu państwa: jest uchwalany w formie ustawy budżetowej (ustawa o charakterze szczególnym – zakres czasowy 1 rok, inicjatywa ustawodawcza należy tylko do Rządu, projekt ustawy budżetowej może być podstawą prowadzenia gospodarki finansowej państwa, procedura legislacyjna jest odrębna).

2. materialny charakter budżetu państwa: normy planowe dotyczą dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów państwa.

Obowiązuje zasada, że zamieszczenie w budżecie państwa określonych źródeł dochodów lub wydatków na określone cele nie stanowią podstawy do:

2a. dochodzenia roszczeń wobec Skarbu Państwa,

2b. zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani tych osób wobec państwa.

Oznacza to, że zamieszczenie w budżecie państwa określonych wydatków lub dochodów nie może stanowić podstawy do dochodzenia roszczeń na drodze sądowej powołując się na ustawę budżetową.

Wyjątki od tej zasady stanowią:

2b1. subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ustawy o finansach publicznych. Jeżeli samorząd terytorialny nie otrzymałby kwoty subwencji, która jest przewidziana w ustawie budżetowej na dany rok to, jako wyjątek od tej generalnej zasady, mógłby wystąpić na drogę sądową i dochodzić roszczeń wobec budżetu państwa z tytułu tej dotacji.

2b2. dotacje celowe zlecone z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami wynikające z ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawa o finansach publicznych nie precyzuje, na jakiej drodze mają być te roszczenia dochodzone – przed sądami powszechnymi czy na drodze administracyjnej. Doktryna i praktyka dopuszcza obie te drogi.

1. inna jest moc obowiązująca po stronie dochodów wydatków inna po stronie wydatków,

3a. strona dochodów to zbiór przewidywań, prognoz, ale nie jest to zbiór norm stanowiących obowiązki dla wykonawców ustawy budżetowej,

3b. strona wydatków – budżet ma w pełni normatywny charakter i stanowi konkretne obowiązki dla wykonawców ustawy budżetowej, i polega to na tym, że przekroczenie górnej granicy wydatków stanowi naruszenie dyscypliny budżetowej.

Zmiany po stronie wydatków muszą być dokonywane zgodnie z warunkami określonymi z ustawą o finansach publicznych, natomiast dokonywanie zmian po stronie dochodów nie wymaga zmian proceduralnych.

USTAWA BUDŻETOWA:

W literaturze wskazuje się, ze funkcjonują dwa rodzaje ustaw budżetowych:

1. ustawa budżetowa czysta (pożądana)

2. ustawa przeładowana.

Ad 1 Zawiera ona upoważnienia dla rządu i ministra finansów do wykonywania budżetu. Obejmuje:

• dochody budżetu – źródła dochodów,

• wydatki – podział na części i działy,

• wydatki na zadania zlecone gminom,

• subwencje ogólne dla gmin,

• kierunki prywatyzacji majątku państwowego.

Ad 2. Oprócz punktów wymienionych w Ad 1 zawiera również inne postanowienia niż normy planowe. Za obładowanie ustawy budżetowej Trybunał Konstytucyjny uznał: postanowienia co do których brak jest podstaw zawartych w konstytucji, aby je umieścić w ustawie budżetowej.

Typy tych przepisów:

1. powszechnie obowiązujące – zmieniają lub zawierają inne przepisy powszechnie obowiązujące na 1 rok,

2. przepisy kompetencyjne skierowane do wykonawców budżetu, które konkretyzowały lub zmieniały normy kompetencyjne, np. przepisy dot. rewaloryzacji emerytur. Ustawa budżetowa nie określa ani nie wprowadza zasad poboru dochodów, określają to odrębne ustawy.

Ustawy okołobudżetowe są to wszystkie ustawy związane z uchwalaniem, opracowywaniem i wykonywaniem ustawy budżetowej.

Budżet na rok 2008 został opracowany w dwóch formach:

1. (nie tradycyjnej (uwzględnia poziom inflacji i dodatkowe koszty, szacuje się poziom wykonywanych zadań, i planuje wydatki na przyszły rok),

2. zadaniowej wprowadzona jeszcze do ustawodawstwa).

Budżet musi być opracowany na podstawie klasyfikacji budżetowej, która stanowi wewnętrzny porządek budżetu. Za jej pomocą określa się:

1. zakres odpowiedzialności organów wykonujących budżet,

2. operacje budżetowe.

Wspólny zakres klasyfikacji budżetowych budżetu państwa i budżetów samorządowych. Ustawa budżetowa składa się z:

1. części,	występują tylko w budżecie państwa, mają układ podmiotowo (np. dochody i wydatki kancelarii prezydenta, Sejmu, NIK’u)- przedmiotowy (np. oświata, wychowanie). W odrębnych częściach ujmuje się subwencje ogólne samorządów, środki na obsługę długu Skarbu Państwa, środki na rezerwy ogólne i celowe skarby państwa.
2. działy,	odpowiadają podstawowym rodzajom działalności
3. rozdziały,
4. paragrafy.	są najbardziej szczegółowe – obejmują konkretne źródła dochodów

DOCHODY:

Klasyfikacja:

1	przymusowe (podatki, opłary, kary, grzywny itp.), dobrowolne (pożyczki, darowizny itp.),
2	ogólne (podatki, cła, opłaty itp.), indywidualne (wpłaty zysku NBP, dochody z prywatyzacji itp.),
3	odpłatne (wiążą się z ekwiwalentną usługą np. opłaty paszportowe), nieodpłatne (nie wiążą się z ekwiwalentną usługą np. podatki, cła, darowizny),
4	krajowe, zagraniczne (pożyczki, emisja obligacji na rynki zagraniczne itp.),
5	państwowe, lokalne (wpływają do budżetów samorządowych np. opłaty komunalne),
6	z danin publicznych (podatki), z działalności gospodarczej, z majątku,
7	cywilnoprawne (na podstawie zawieranych przez państwo umów cywilnoprawnych, państwo występuje jako równorzędny podmiot), publicznoprawne (pozyskiwane z wykorzystaniem władztwa państwowego, ustalone i pobierane przez państwo oraz uzyskiwane przymusowo),
8	zwrotne (mają albo formę długu zaciągniętego na cele publiczne*, albo lokat budżetowych**), bezzwrotne (uzyskiwane przy zastosowaniu władztwa państwowego, nie podlegają zwrotowi),
9	podatkowe (najważniejszym jest podatek od towarów i usług VAT, akcyza), niepodatkowe
10	dochodowe (są wspólne dla państwa i jednostek samorządu terytorialnego***)

* dług zaciągnięty na cele publiczne – pożyczka publiczna, depozyt do budżetu państwa o charakterze zwrotnym, umownym, odpłatnym, dobrowolnym, ogólnym.

** lokaty budżetowe polegają na lokowaniu w budżecie przez określone jednostki finansowe czasowo wolnych środków finansowych

PODATEK VAT:

Przedmiotem tego podatku jest sprzedaż towarów i usług, a także import, eksport, zamiana, darowizna towarów. Podstawą opodatkowania jest obrót.

Przedmiotem tego podatku są osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.

Podatek ten jest powszechny i wielofazowy, ponieważ obciążą każdą fazę obrotu wytworzenia dóbr i usług.

Podatek VAT ma charakter cenotwórczy.

PODATEK AKCYZOWY:

Dotyczy on tylko towarów akcyzowych. Podstawą opodatkowania jest obrót tych towarów.

Podział towarów:

1. towary zharmonizowane

- wyroby tytoniowe,

- wyroby alkoholowe,

- oleje mineralne.

2. towary niezharmonizowane

- samochody,

- kosmetyki itd.

Podatnikami podatku akcyzowego są importerzy i producenci tych towarów.

*** Podatkowi dochodowemu podlegają osoby fizyczne i osoby prawne.

a) podatek dochodowy od osób fizycznych – opodatkowaniu podlega dochód (nie przychód!)

b) podatek dochodowy od osób prawnych – podlegają mu osoby prawne i jednostki organizacyjne.

przychód – koszty (poniesione w celu uzyskania przychodu) = dochód

CŁO:

posiada wszystkie cechy podatku.

Różnice:

- wyodrębniono organizacyjnie inne służby poboru,

- stosuje się inne procedury,

- prawo celne wyodrębniło się z prawa podatkowego.

Opłaty celne mają charakter ekwiwalentny.

DOCHODY TYPU KAPITAŁOWEGO:

- wpływy z czynszów dzierżawnych,

- oprocentowania z lokat,

- odsetki od udzielonych przez Skarb Państwa pożyczek, np. ZUS, jednostek samorządu terytorialnego

INNE DOCHODY:

- dochody z NBP,

- wpływy np. z gospodarstw pomocniczych.

DOCHODY PUBLICZNE:

1. daniny publiczne,

2. pozostałe daniny uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych.

Daniny publiczne to:

1) definicja ustawowa

- składki i opłaty,

- podatki,

- inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na przecz państwa, samorządów, funduszy celowych i innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw.

2) definicja doktrynalna

świadczenie powszechne, przymusowe, bezzwrotne, ustalane jednostronnie przez podmiot prawa publicznego i pobierane na rzecz tego podmiotu w celu realizacji zadań publicznych. Oznaczają też wszelkie formy przyjmowania wartości materialnych bądź usług przez państwo lub samorząd terytorialny od mieszkańców jego terytorium oraz różnego rodzaju organizacji działających lub mających siedzibę na danym terytorium.

rodzaje:

a) osobiste (np. służba wojskowa),

b) rzeczowe (polegają na dostarczeniu państwu określonych rzeczy – obowiązek potencjalny),

c) pieniężne (podatki, opłaty, składki).

Pozostałe daniny uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych to:

- dochody z mienia (np. z najmu),

- dochody z umów o podobnym charakterze,

- dywidendy od wniesionego kapitału,

- dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw,

- dochody ze świadczenia usług,

- spadki,

- darowizny.

Wykład 6 – 7.11.2008

WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA

Ustawa o Fin.Publ. podział wydatków budżetu państwa:

1. dotacje i subwencje,

2. świadczenia na rzecz osób fizycznych,

art.111(176)- świadczenia emerytalno-rentowe dla służb mundurowych, wypłacane przez KRUS i ZUS

1. wydatki bieżące jednostek budżetowych

2. wydatki majątkowe

3. wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa

4. wypłaty środków własnych Unii Europejskiej

1. wydatki o charakterze obligatoryjnym (SZTYWNE)- nie muszą koniecznie znaleźć się w ustawie budżetowej

   1. wydatki na finansowanie zadań przez organy władzy państwowej, kontroli ochrony prawa, organy władzy sądowej i trybunał, organy administracji rządowej

   2. wydatki na finansowanie podmiotów świadczących bezpłatnie lub częściowo odpłatne usługi na rzecz społeczeństwa, oświatę , ochronę zdrowia

   3. wydatki na finansowanie niektórych swiadczeń społecznych <publicznych)

   4. subwencje dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego (GPW)

   5. zobowiązania skarbu państwa związane z długiem publicznym

2. wydatki o charakterze pro rozwojowym

1. wspierające procesy gospodarcze , ułatwiające procesy restrukturyzacji

2. dotacje inwestycyjne np. Dopłaty do kredytów na wybrane cele, promocję eksportu i inne wydatki związane z poręczeniami finansowymi

ad 2) Świadczenia na rzecz osób fizycznych

Obejmują wydatki budżetu państwa kierowane na podstawie odrębnych przepisów, bezpośrednio lub pośrednio od do osób fizycznych , a niebędące wynagrodzeniem za świadczoną pracę.

ad 3) Wydatki bieżące jednostek budżetowych

Obejmują wynagrodzenia i upoważnienia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń.

Zakupy towarów i usług.

Koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań.

Koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom niezaliczonym do sektora finansów publicznych , z wyłączeniem fundacji i stowarzyszeń.

ad 4) Wydatki majątkowe

Wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych

Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji , realizowanych perz inne jednostki.

Wydatki kapitałowe- są to wydatki na zakup i objecie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego.

ad 5) Wydatki na obsługę długu Skarby Państwa

Wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania dyskonta od skarbowych papierów wartościowych.

Oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami.

Koszty związane z emisją skarbowych papierów wartościowych , sa ujmowane jako koszt długu Skarbu Państwa

-poziom kształtowania się dóbr i struktury ... za granicą

-wysokość kursów walutowych i wzajemne relacje pomiędzy tymi kursami

ad 6) Wypłaty środków własnych UE

Udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych.

Środki na podstawie podatku od towarów i usług, zgodnie z metodologią wynikającą z przepisów UE.

Środki obliczone na podstawie wartości rocznego PKB

Odsetki oraz kary nieterminowe lub nieprawidłowo naliczone jednostki

ad 1) Dotacje i Subwencje

*formy transferu z budżetu państwa

*różni je konstrukcja finansowo-prawna, która polega na:

ścisłym powiązaniu środków z celem -dotacja lub

braku tego powiązania -subwencja na które maja być wydatkowane

*charakter umowny,przyjęty w danym państwie , określenie transferu

Subwencje

1) subwencje ogólne przekazywane do jst. Samorządu terytorialnego

2) dla wydatków na rzecz partii politycznych , na działalność statutową, wypłacone sa przez partie polityczne na okres kadencji sejmu, 3% głosów w skali kraju, także wypłacane koalicja partyjnym, które otrzymały w skali kraju 6% głosów

Dotacje

Dotacje budżetowe stanowią wydatki budżetu państwa , które podlegają szczególnym zasadom rozliczenia.

1. Dotacje celowe, które sa przeznaczane na finansowanie lub dofinansowanie:

1. Zadań z zakresu administracji rządowej zadań inspekcji i straży oraz innych zadań zleconych na mocy odrębnych ustaw JST.

2. Ustawowo określonych zadań

3. Bieżących zadań własnych JST

4. Zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym oraz innym podmiotom

5. Kosztów realizacji inwestycji.

2. Dotacje o charakterze podmiotowym:

1. Są przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu.

2. Podzielenie dotacji podmiotowej w wyjątkowych sytuacjach

3. Forma pomocy dla konkretnej jst.

4. W celu zbilansowania przychodów i wydatków bez określania celu w jakim ma być on wydatkowany.

3.Dotacje o charakterze przedmiotowym:

1. wyznaczane na określona działalność

2. dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług, kalkulowanych wg. składek jednostkowych

3. forma dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych (odrębna ustawa)

4. Dotacje na inwestycje

*nie obowiązuje ustawa z dnia 20 marca 2000 r. O finansowym wspieraniu inwestycji, która umożliwiała datowanie nowych inwestycji prywatnych przedsiębiorców

Z budżetu państwa mogą być finansowane lub dofinansowane kosztów realzacji inwestycji:

1) państwowych zakładów budżetowych

2) innych państwowych jednostek organizacyjnych, dla ktorych zasady gospodarki finansowej określaja odrębne ustawy

3) jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych, na podstawie odrębnego upoważnienia zawartego w ustawie budżetowej lub innej ustawie

4) realizowanych przez JST jako zadania:

a)własne

b)z zakresu administracji rządowej

5) związanych z badaniami naukowymi, pracami badawczo-rozwojowymi lub rozwojowymi

Przedsiębiorcy też mogą otrzymywać dotacje na inwestycje ( na realizowaną inwestycje) w zakresie infrastruktury technicznej i ochrony środowiska. Mające szczególne znaczenie dla gospodarki narodowej. Max. Kwota dotacji -50% wartości kosztorysowej inwestycji. Oceny wartości kosztorysowej inwestycji dokonuje minister finansów (oszacowanie łącznej kwoty na wycenę ogólną) .

Inwestycje wieloletnie są również datowane z budżetu państwa.

Inwestycja wieloletnia to inwestycja, której realizacja przekracza jeden rok i wartość kosztorysowa musi przekroczyć określony poziom - 300 000 000zł wg ustawy z 19 maja 2006r

1) okres realizacji

2) kwota realizacji to 2 warunki które musza być spełnione by była inwestycja wieloletnią

załączniki:

1) całkowity koszt dotacji

2) źródła dotacji

3) wysokość kwoty własnej inwestora

4) wysokość kredytu i pożyczki

5) kwotę jaką planuje sie wydać w roku budżetowym w dwóch następnych latach

Programy wieloletnie są ustanowione przez ministrów w celu realizacji .. rozwoju oraz innych strategii przyjętych przez RM, a w tym w szczególności realizacji narodowego planu rozwoju a także innych strategii przyjętych przez RM, a w szczególności bezpieczeństwa i obronności.

Szczególny charakter prawny odrębny od budżetu.

W wydatkach budżetu ujmowane są wydatki ma dany program w danym roku budzetowym oraz w dwóch kolejnych latach.

Art. 217 – limity wydatków na programy wieloletnie na dany rok budżetowy - charakter dyrektywy , nie powinny być przekraczane

5. Dotacje rozwojowe

nowela od 1.01.2007

1) Są przeznaczone na realizację programów finansowych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rybołówstwa.

2) Przekazywane są instytucja zarządzającym, są przekazywane albo w formie zaliczki albo jako wzrost poniesionych wydatków w ramach realizacji programów i projektów operacyjnych.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

*zaliczane są do wydatków sztywnych

*finansowanie ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych wyraża się na dotacji na ubezpieczenia emerytalne rolników do kasy rolniczego ubezpieczenia społecznego.

Uzupełnienie pewnych środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo.

Powiązania z systemem ubezpieczeń zdrowotnych polegają na zadaniach zleconych do wykonania przez NFZ. Składki na ubezpieczenia zdrowotne niektórych grup społecznych;

1) żołnierzy odbywających zasadnicza służbę wojskową

2) poborowych

3) straży granicznej

4) BOR

5) osoby bezdomne

6) osoby korzystające z urlopu wychowawczego

7) dzieci przebywające w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne

8) osoby pobierające rentę socjalną

9) duchownych oraz seminarzystów teologicznych

10) rolnicy

11) studenci

WYDATKI NA FINANSOWANIE POLITYKI ROZWOJU

dział V ustawy 06.12.2006 ustawa o zasadach polityki rozwoju( nowelizacja DZ>U. 140)

def. Kontraktu wojewódzkiego

Polityka rozwoju prowadzona jest na podstawie czterech planów:

1) struktury rozwojowej kraju

2) struktury rozwojowej sektora

3) struktury rozwojowej Województw

4) lokalnego

ad1)

• na okres co najmniej 7 lat

• minister spraw rozwoju regionalnego i właściwy ministrowie

• na mocy ustawy - ustanowiona strategia

• raz na 4 lata aktualizacja ustawy

• Prezes RM do 31 lipca każdego roku- informacje o realizacji tej strategii

• może być realizowana na podstawie umów oraz na podstawie UE

ad3)

Struktura rozwojowa województwa opracowuje Samorząd Województwa później uzgadniania na stałej konferencji współpracy , która powołuje właściwy wojewoda; sprawy dotyczące gminy i powiatu

W skład konferencji wchodzą;

• marszałek województwa i wiceprzewodniczący

• przedstawiciele organizacji biorących udział w komisjach wspólnej rządu i samorządu terytorialnego

• przedstawiciele gmin i powiatów województwa

• przedstawiciele ministrów

• przedstawiciele partnerów gospodarczych i społecznych województwa

Wspólne stanowisko dotyczące strategii rozwoju województwa , strategia przyjmowana w drodze uchwały, na konferencji zagadnienia dotyczące krajowych programów operacyjnych, które to stanowią szczególnie tej strategii,

programy operacyjne - zawierają główne cele szczegółowe ,kierunki wydatkowania środków, sposób monitorowania programu operacyjnego.

Wykład 7 – 14.11.2008

DOKOŃCZENIE POPRZEDNIEGO WYKŁADU

Finansowanie budżetu „regionalnego”?

Rada Ministrów na wniosek ministra do spraw rozwoju regionalnego określa w drodze uchwały zakres i warunki dofinansowania regionalnego programu operacyjnego środkami pochodzącymi z budżetu państwa lub ze źródeł zagranicznych. Dopiero po podjęciu takiej uchwały przez Radę Ministrów dotyczącej dofinansowania tego regionalnego programu operacyjnego minister do spraw rozwoju regionalnego zawiera z zarządem województwa tzw. kontrakt wojewódzki. Można powiedzieć, że ten kontrakt pozostał kontraktem z nazwy, ponieważ strony nie prowadzą negocjacji przed zawarciem tego kontraktu. Ten kontrakt jest zawierany na warunkach określonych przez Radę Ministrów i w warunkach, które są ustalone w tej uchwale. Nowelizacja tej ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju zmieniła nieco definicję i określenie tego kontraktu, który został wprowadzony do ustawy z 2006 roku. Obecnie kontrakt jest definiowany jako umowa o dofinansowanie regionalnego programu operacyjnego środkami pochodzącymi z budżetu państwa, państwowych funduszy celowych lub ze źródeł zagranicznych.

Kontrakt powinien określać kwotę dofinansowania tego regionalnego programu operacyjnego środkami pochodzącymi z budżetu państwa, ze źródeł zagranicznych, warunki przekazywania środków, zakres i tryb sprawozdawczości z realizacji kontraktu, sposób wykonywania przez ministra do spraw rozwoju regionalnego kontroli i monitoringu nad realizacją kontraktu, kwotę obowiązkowego wkładu własnego jednostki samorządu terytorialnego w realizację tego regionalnego programu operacyjnego, kwotę dofinansowania części zadań realizowanych przez samorząd wojewódzki w ramach krajowego programu operacyjnego i sposób wykonywania nadzoru nad prawidłowością przekazywanych środków.

” Z tym, że tutaj ustawa zastrzega, iż wszelkie zadania z zakresu nadzoru mogą nad realizacją tego właśnie zadań z zakresu rozwoju regionalnego mogą być przekazane przez ministra do spraw rozwoju regionalnego właściwemu miejscowo wojewodzie i faktyczny nadzór może sprawować wojewoda nad realizacją tego regionalnego programu operacyjnego”. hmm przepisałam to tak jak mam nagrane z wykładu, bo jakoś ciężko rozszyfrować sens tego zdania:)

Drugi rodzaj wydatków z budżetu państwa- wydatki obejmujące pomoc publiczną dla przedsiębiorców.

W krajach członkowskich UE pomoc publiczna obejmuje wszelki świadczenia pochodzące ze źródeł publicznych, które przysparzają korzyści określonym podmiotom gospodarującym ale jednocześnie zniekształcają warunki konkurencji rynkowej. Ta pomoc publiczna daje beneficjentom tej pomocy przewagę konkurencyjną.

Pomoc publiczna może przybierać dwie formy:

1. pomocy czynnej - polega na przekazaniu przedsiębiorcom środków w formie pieniężnej lub rzeczowej oraz

1. pomocy biernej - polega na pozostawieniu w dyspozycji przedsiębiorstwa środków, które powinny stać się dochodem budżetowym lub dochodem funduszu celowego np. funduszu pracy, funduszu warunkowania świadczeń pracowniczych. Te formy pomocy biernej obejmują np. należności podatkowe, które powinny stać się dochodem budżetowym, polegają np. na zwolnieniach podatkowych, na ulgach podatkowych. Może to być też forma odroczenia terminu płatności, zaniechania poboru podatku, zaniechanie egzekucji zobowiązań podatkowych, umorzenie zadłużenia wobec budżetu. Formą tej pomocy biernej są też należności pozabudżetowe, dotyczące obowiązkowych wpłat do funduszy celowych. Ta forma pomocy biernej na rzecz tych funduszy celowych też może mieć formę np. rozłożenia płatności na raty, umorzenia należności, zaniechania egzekucji należności.

Cechą odróżniającą pomoc publiczną od innych działań interwencyjnych państwa w gospodarkę jest jej selektywny charakter, czyli ukierunkowane działanie na wybrane przedsiębiorstwo, sektory gospodarki, na regiony kraju. Poza tym ta pomoc publiczna dotyczy tylko takich przedsięwzięć, które nie byłyby opłacalne dla inwestorów prywatnych.

Pomoc publiczna nie może trwale ograniczać działania konkurencji na rynku, poprzez np. uprzywilejowanie pozycji niektórych przedsiębiorstw albo uprzywilejowanie produkcji niektórych towarów. Ta pomoc publiczna musi być ograniczona czasowo, ponieważ zawsze wiąże się z naruszeniem konkurencji na rynku, w związku z tym trwale nie może ograniczać działania konkurencji na rynku.

Zasady udzielania tej pomocy publicznej reguluje prawo unijne i precyzuje prawo polskie.

W prawie unijnym obowiązuje generalny zakaz udzielania pomocy publicznej, z tym, że oczywiście są określone zwolnienia z tego generalnego zakazu udzielania pomocy publicznej na zasadzie wyjątków. To prawo unijne pośrednio reguluje zasady udzielania pomocy publicznej poprzez określenie zwolnień generalnego udzielania pomocy publicznej przez państwo. Te zwolnienia w prawie unijnym mają dwojaki charakter:

1. zwolnienia ogólne, które są przyznawane automatycznie z mocy prawa

1. tzw. warunkowe- udzielane przez komisję europejską

Ogólne: są to 3 typy zwolnień, wprowadza je traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Zgodnie z uregulowaniami traktatu jest dopuszczalna pomoc o charakterze:

1. pomoc o charakterze socjalnym dla indywidualnych konsumentów, pod warunkiem, że jest ona udzielana bez dyskryminacji ze względu na pochodzenie towarów.

2. pomoc w celu likwidacji szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe albo jakieś inne zdarzenia losowe.

3. pomoc dla regionów RFN szczególnie dotkniętych skutkami podziału Niemiec. Tylko w takim zakresie, w jakim ta pomoc jest niezbędna do zrekompensowania strat spowodowanych tym podziałem.

Druga grupa zwolnień od zakazów udzielania pomocy publicznej ma charakter uznaniowy i każdorazowo zależy od zgody komisji europejskiej. Komisja Europejska może wyrazić taką zgodę nawet wówczas, gdy pomoc ta naruszy konkurencję i wpływa na handel pomiędzy krajami członkowskimi. Kryteria przyznawania tej pomocy określa traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską i w ramach tych kryteriów działa Komisja Europejska. Za zgodą z zasadami wolnego rynku może być uznana pomoc:

1. Przeznaczona na rozwój gospodarczy regionów, w których jest niski poziom życia lub, w których występuje szczególnie wysokie bezrobocie. Ocenia się to w porównaniu z przeciętnymi warunkami panującymi w krajach członkowskich UE.

2. Pomoc w celu wspierania realizacji ważnych projektów o znaczeniu ogólnoeuropejskim lub w celu zapobieżenia szczególnym zaburzeniom gospodarek państwa członkowskich.

3. Pomoc przeznaczoną na ułatwienie rozwoju w określonych dziedzinach gospodarki. O ile nie zmieni to warunków handlu w sposób sprzeczny z interesem ogólnoeuropejskim.

4. Pomoc we wspieraniu kultury i dziedzictwa kulturowego. O ile nie zmieni to warunków handlu i konkurencji w sposób sprzeczny z interesem UE.

Te kryteria są wymienione w traktacie ale ostatni punkt dopuszcza też wszelkie inne rodzaje pomocy określano decyzją Rady Europy. Decyzja musi być podjęta kwalifikowaną większością głosów na wniosek Komisji Europejskiej.

Są też pewne sankcje dla państwa, które nie przestrzega tych warunków traktatu. Jeżeli wsparcie zostałoby udzielone bez obowiązku notyfikacji, ( czyli zgłoszenia Komisji Europejskiej tego zamiaru udzielenia pomocy) i Komisja Europejska uznałaby, że nie jest to zgodne z zasadami wolnego rynku, to wówczas Komisja Europejska podejmuje decyzję o konieczności zwrotu udzielonej pomocy i zobowiązuje jednocześnie to państwo, które udzieliło tej pomocy do jak najszybszego wyegzekwowania zwrotu udzielonej pomocy.

Podobne skutki pociąga za sobą również wykorzystanie tej pomocy publicznej niezgodnie z przeznaczeniem.

Ale gdyby dane państwo członkowskie nie dostosowało się do decyzji Komisji Europejskiej, to wówczas sprawa udzielenia przez państwo pomocy publicznej może być wniesiona do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości na wniosek Komisji Europejskiej ale również na wniosek innego zainteresowanego kraju.

Z podobnej drogi może korzystać też państwo członkowskie, które np. nie zgadza się z decyzją Komisji Europejskiej. Odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości może wnieść też inne państwo członkowskie, które występuje w interesie swoich producentów ponoszących. straty spowodowane uprzywilejowanym traktowaniem konkurentów.

Zwolnienie od obowiązku notyfikacji obejmuje pomoc, której wysokość ze wszystkich źródeł nie przekracza 100 tysięcy euro w ciągu kolejnych 3 lat. Ten wyjątek nie dotyczy przedsiębiorstw działających w sektorach górnictwa, transportu i przetwórstwa rolno-spożywczego.

Każde państwo należące do UE opracowuje własne standardy i prowadzi własną politykę pomocy społecznej. W Polsce standardy te określa ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej z 2004r.

Nowe rozwiązanie prawne, którego nie ma w podręcznikach- Rozporządzenie Ministra Skarbu z 6 kwietnia 2007 w sprawie pomocy publicznej. (DzU 80z 2007r.) Konkretyzuje bardziej te normy i warunki uzyskania pomocy.

Pomoc publiczna jest udzielana przez Ministra Skarbu ze środków funduszu celowego. Zgodnie z tym rozporządzeniem wsparcie finansowe dla przedsiębiorcy na restrukturyzację może być udzielone jeżeli zostaną spełnione równocześnie następujące warunki:

1. Wysokość tego wsparcia finansowego jest ograniczona do minimum niezbędnego do przywrócenia przedsiębiorcy długookresowej zdolności konkurowania na rynku.

2. To wsparcie stanowi uzupełnienie środków własnych przedsiębiorcy.

3. Nie zostanie przeznaczone na finansowanie nowych inwestycji z wyjątkiem inwestycji niezbędnych do odzyskania przez przedsiębiorcę długookresowej zdolności konkurowania na rynku.

4. Musi prowadzić do usunięcia przyczyn powstawania strat i nie może ograniczać się wyłącznie do restrukturyzacji finansowej.

Udzielanie pomocy publicznej jest też uzależnione od okresu prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z rozporządzeniem przedsiębiorca przez 3 lata musi prowadzić działalność gospodarczą przed wniesieniem wniosku o udzielenie pomocy publicznej. Pomoc publiczna jest też uzależniona od rodzajów prowadzonej działalności (pewne sektory podlegają wyłączeniu np. górnictwa, hutnictwa).

Formy udzielenia tej pomocy według rozporządzenia:

1. pomoc na ratowanie - udzielona na krótszy okres czasu, w mniejszym zakresie (do czasu opracowania programu albo restrukturyzacji albo do likwidacji danego przedsiębiorstwa).

Jest to pomoc udzielona w formie pożyczki. Jest przyznawana pod warunkiem, że ten przedsiębiorca nie korzysta z pomocy na ratowanie od innych podmiotów. Wysokość pożyczki na ratowanie powinna być ograniczona do kwoty niezbędnej do kontynuowania podstawowej działalności i to w okresie nie dłuższym nić 6 miesięcy. Wysokość tej pożyczki nie może przekroczyć kwoty stanowiącej równowartość 10 milionów euro. Okres spłaty tej pożyczki nie może być dłuższy niż 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy (umowy pomiędzy ministrem a beneficjentem tej pomocy).

Okres ten może ulec przedłużeniu do czasu zatwierdzenia przez Komisję Europejską programu restrukturyzacji.

3. pomoc na restrukturyzację- też udzielana przez Ministra Skarbu. Może być udzielana w formie pożyczki bądź bezzwrotnej dotacji, bądź dopłaty do określonych wyrobów czy też usług, w formie podwyższenia kapitału zakładowego poprzez objęcie akcji lub udziałów lub w formie zmiany terminów spłaty lub konwersji pożyczki na ratowanie.

Istotna zmiana formy tej pomocy też podlega obowiązkowi notyfikacji. Udzielenie tej pomocy następuje po zatwierdzeniu (autoryzacji) tej pomocy przez Komisję Europejską i po zawarciu umowy przez Ministra Skarbu z przedsiębiorcą.

Umowa ta konkretyzuje m.in. wielkość tej pomocy, formę, przeznaczenie tej pomocy, zobowiązanie przedsiębiorcy- np. do złożenia stosownego zabezpieczenia jeżeli ta pomoc jest udzielana w formie pożyczki. Ta umowa powinna zwierać też zobowiązanie przedsiębiorcy do spłaty tej pożyczki. Pożyczka jest oprocentowana- przedsiębiorca podpisuje się pod tym, że spłaci pożyczkę wraz z oprocentowaniem. Przedsiębiorca podpisuje zobowiązanie, że nie będzie zwiększać zdolności produkcyjnych w czasie tego programu restrukturyzacji. Zgodnie ze standardami, które przyjęło nasze ustawodawstwo (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Skarbu) pomoc publiczna (na ratowanie bądź restrukturyzację) może być udzielona wyłącznie jeden raz! Kolejna pomoc publiczna może być udzielona jeżeli od zakończenia programu ratowania albo planu restrukturyzację upłynęło co najmniej 10 lat. Wyjątkowo może być udzielona pomoc przed upływem 10 lat jeżeli zaistniały wyjątkowe okoliczności niezależne od przedsiębiorcy i za które przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności.

Szczególnym rodzajem wydatków są: rezerwy ogólne i celowe.

W budżecie państwa tworzy się jedną rezerwę ogólną i rezerwy celowe.

Rezerwa ogólna nie może być wyższa niż 0,20% wydatków budżetu państwa, natomiast suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu.

Rezerwy celowe są przeznaczone na:

1. wydatki, których szczegółowy podział na poszczególne pozycje klasyfikacji budżetowej (działy, rozdziały, paragrafy) nie mógł być dokonany w okresie opracowywania budżetu.

2. wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w Międzynarodowej Instytucji Finansowej.

3. na wydatki związane z realizacją wspólnej polityki rolnej UE

4. na wydatki określone odrębnymi ustawami.

Taką rezerwą jest np. rezerwa na podwyżkę wynagrodzeń w sferze budżetowej.

Rezerwy celowe mogą być wykorzystane tylko na taki cel, na jaki zostały utworzone. Podziału rezerw celowych dokonuje Minister Finansów w porozumieniu z właściwymi ministrami i dysponentami części budżetowej.

Podział rezerw celowych powinien nastąpić do 15 października roku budżetowego. Ten termin nie obowiązuje w przypadku rezerw celowych, których źródłem finansowania jest zaciągnięcie kredytu w Międzynarodowej Instytucji Finansowej.

Rezerwami celowymi zasadniczo dysponuje Minister Finansów w porozumieniu z właściwymi dysponentami części budżetowych. Wyjątkowo jedną taką rezerwą celową dysponuje Rada Ministrów. W przypadku rezerwy celowej na wzrost wynagrodzeń i limitów zatrudnienia wynikających ze zmian organizacyjnych i nowych zadań w państwowych jednostkach budżetowych. Rada Ministrów dysponuje też rezerwą ogólną na nieprzewidziane wydatki np. klęski żywiołowe ale może ona upoważnić Ministra Finansów albo Prezesa Rady Ministrów do dysponowania tą rezerwą do wysokości określonej kwoty.

Premier i Minister Finansów (jeżeli dysponują tą rezerwą ogólną na podstawie upoważnienia Rady Ministrów) mogą na wniosek właściwego ministra zwiększyć z rezerwy ogólnej budżetu państwa wydatki odpowiednich części budżetu o kwotę, która jest określona wcześniej w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie dysponowania tą rezerwą ogólną. Wszystkie środki z rezerw budżetowych są uruchamiane za pomocą techniki przeniesień środków budżetowych.

DEFICYT

Ustawa o finansach publicznych wprowadza dwa pojęcia deficytu. Oddzielnie określa deficyt budżetu państwa i deficyt jednostek sektora finansów publicznych.

Deficyt budżetu państwa stanowi ujemna różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu państwa. Deficyt budżetu państwa może być pokryty przychodami pochodzącymi z określonych źródeł:

-ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i na rynku zagranicznym;

-z kredytów i pożyczek zaciągniętych w bankach krajowych i zagranicznych;

-z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i nadwyżki budżetu z lat ubiegłych.

Deficyt sektora finansów publicznych stanowi ujemna różnica pomiędzy dochodami publicznymi powiększonymi o środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegających zwrotowi i środki pochodzące z funduszy strukturalnych, funduszu spójności UE a wydatkami publicznymi.

Deficyt sektora finansów publicznych jest pojęciem szerszym od deficytu budżetu państwa dlatego, że obejmuje nie tylko tą ujemną różnicę pomiędzy dochodami a wydatkami tylko budżetowymi ale deficyt sektora finansów publicznych obejmuje deficyt budżetu państwa, deficyty budżetów jednostek samorządu terytorialnego, deficyty innych jednostek zaliczanych do jednostek sektora finansów publicznych.

Aby ustalić faktyczną kwotę deficytu sektora finansów publicznych trzeba uwzględnić wzajemne przepływy finansowe pomiędzy tymi jednostkami. Jeżeli jedna jednostka sektora finansów publicznych jest zadłużona wobec innej jednostki sektora finansów publicznych to ten deficyt sektora finansów publicznych ustala się po obliczeniu przepływów finansowych pomiędzy jednostkami zaliczonymi do sektora finansów publicznych.

Najważniejsze przyczyny deficytów budżetowych:

1. niekorzystna sytuacja gospodarcza

1. deficyty w obrotach płatniczych z zagranicą

2. trudności w obniżaniu tempa wzrostu wydatków publicznych

3. spadek skłonności do inwestowania

4. spadek zamówień z zagranicy

5. zmniejszenie dochodów budżetowych.

Skutki deficytu są uzależnione od sposobu jego finansowania i od użytych przychodów do finansowania tego deficytu.

Przychody możemy podzielić na przychody krajowe i zagraniczne oraz przychody ze źródeł bankowych i pozabankowych.

Jeżeli chodzi o bankowe źródła finansowania mają formę kredytów udzielanych przez banki, również formę obligacji, bonów skarbowych, które banki zakupują od państwa.

Natomiast formą pozabankową są bony skarbowe kupowane przez podmioty gospodarcze, obligacje Skarbu Państwa, które są nabywane przez indywidualne osoby.

Najkorzystniejszą formą finansowania deficytu z punktu widzenia budżetu państwa są formy pozabankowe, dlatego że:

1. umożliwiają zlikwidowanie nadmiernych oszczędności, które i tak nie byłyby przeznaczone na inwestycje

1. zapewniają państwu możliwość ustalenia na dogodnych warunkach zaciągania tych pożyczek.

Z punktu widzenia interesu państwa korzystniejszą formą jest zadłużenie wewnętrzne.

Określając skutki deficytu trzeba wziąć pod uwagę również rodzaj źródła przychodu z podziałem na krajowe, zagraniczne i na formy bankowe czy pozabankowe.

Finansowanie długotrwałego deficytu grozi zachwianiem równowagi ekonomicznej i emisją długu publicznego.

Wysokość deficytu budżetowego nie określa ani Konstytucja ani Ustawa o finansach publicznych.

Ustawa o finansach publicznych oczywiście zajmuje się zagadnieniem deficytu ale określa źródła jego finansowania, dopuszcza możliwość istnienia tego deficytu budżetowego.

Zarówno Konstytucja jak i Ustawa o finansach publicznych określa natomiast maksymalną wysokość długu publicznego.

Natomiast prawo unijne określa maksymalną wysokość deficytu i długu publicznego.

Granice, które wyznacza prawo unijne:

2. Deficyt musi wynosić 3% w stosunku do PKB

2. Dług wynosi 60 % w stosunku do PKB.

Do polskiego ustawodawstwa jest wyłączone kryterium dotyczące długu publicznego.

Komisja Europejska nadzoruje rozwój sytuacji budżetowej i wysokość długu publicznego. Ocenia tą sytuację na podstawie dwóch kryteriów:

1. stosunku pomiędzy planowanym lub rzeczywistym deficytem a PKB;

Z tym, że oceniając na podstawie tego kryterium deficyt Komisja Europejska bierze pod uwagę dwie takie sytuacje, w których jeszcze nie podejmuje restrykcyjnych działań:

• jeżeli przekroczenie 3% deficytu w stosunku do PKB ma charakter wyjątkowy

• jeżeli występuje przekroczenie deficytu w stosunku do PKB (powyżej 3% w stosunku do PKB) ale w sposób trwały zmniejsza się.

2. stosunek długu publicznego do PKB.

Jeżeli Komisja uzna, że w jakimś państwie członkowskim występuje nadmierny deficyt albo, że taki deficyt może wystąpić to wówczas zwraca się z opinią do Rady. Rada po dokonaniu ogólnej oceny tej sytuacji zwraca się z zaleceniem do państwa członkowskiego o ograniczenie nadmiernego deficytu i to w wyznaczonym terminie.

Wykład 8 - 28-11-2007

// Uwagi Pani Profesor dotyczące przedmiotu, lecz nie będące uwagami stricte merytorycznymi, jak również wszelkie moje rozterki wynikające z niemożności odtworzenia niepowtarzalnej atmosfery jaka panowała na wykładzie, pozwoliłem sobie zanotować w takiej oto formie (tj. poprzez zmniejszenie czcionki i wykursywienie elementu tekstu :)

Kryteria konwergencji* dotyczące poziomu deficytu i długu.

// nie jestem pewien czy na 100% chodzi tutaj o konwergencję, ale po kilkudziesięciokrotnym odsłuchaniu materiału wydaje mi się, że to jest najbardziej prawdopodobne. W każdym razie wszystko okaże się, gdy dostaniemy wykład nr 7.

Dopuszczalność deficytu została określona na 3% w stosunku do PKB, natomiast dopuszczalność długu na 60% w stosunku do PKB. Z tym, że nasze prawo ujęło w swoich ramach tylko jedno z powyższych kryteriów, dotyczące długu publicznego. Nasza Konstytucja, właściwie jako jedyna, ujęła maksymalny dopuszczalny poziom, taki sam jak w przepisach unijnych.

Komisja Europejska monitoruje sytuację dotyczącą deficytu i długu publicznego, a w związku z tym ma określone kompetencje:

1. Po pierwsze, może stwierdzić, że ten dług oraz deficyt wzrastają nadmiernie powyżej przyjęty poziom. Stosuje wówczas najłagodniejszy ze środków - zwraca się do danego państwa członkowskiego o skorygowanie tego deficytu.

2. Gdy powyższy środek nie przyniesie oczekiwanego rezultatu to zwraca się do Rady Europy, a ta z kolei zwraca się do państwa członkowskiego w tej samej sprawie.

   Kompetencje Rady Europy wobec państwa, które nie zastosuje się do powyższego wezwania:

1. Najłagodniejszy środek to wezwanie państwa członkowskiego do zastosowania takich środków, jakie Rada uważa za niezbędne w celu ograniczenia tego deficytu. W oznaczonym terminie dane państwo powinno wprowadzić takie środki.

2. Gdy państwo nadal nie stosuje się do zaleceń, Rada może zaostrzyć te środki. Owo zastrzeżenie może polegać na:

   1. Zażądaniu opublikowania przez państwo członkowskie dodatkowych informacji, określonych przez Radę, dotyczących planowanej emisji skarbowych papierów wartościowych.

   2. Zwróceniu się do Europejskiego Banku Inwestycyjnego, aby rozważył on swoją politykę dalszego udzielania pożyczek temu państwu. Oczywiście Rada nie ma wpływu na działalność tego Banku i nie może zakazać udzielania pożyczek, ale może zasugerować rozważenie owej polityki.

   3. Zażądaniu złożenia we wspólnocie przez dane państwo nie oprocentowanego depozytu o określonej przez Radę wysokości, do czasu skorygowania deficytu.

   4. Nałożeniu grzywny.

To były działania o charakterze represyjnym stosowane przez Radę Europy w momencie, kiedy występuje nadmierny deficyt w państwie członkowskim.

Oczywiście kumulujące się deficyty są powodem powstawania długu publicznego.

Charakterystyka długu publicznego.

Dług publiczny – są to łączne zobowiązania finansowe podmiotów sektora publicznego z tyłu finansowania nadwyżki wydatków publicznych ponad dochody publiczne, skumulowane w poprzednich okresach, z uwzględnieniem wzajemnych zobowiązań pomiędzy podmiotami sektora finansów publicznych.

W doktrynie dług publiczny definiuje się jako finansowe zobowiązania władz publicznych z tytułu zaciąganych pożyczek. Nasze państwo przejęło z ustawodawstwa unijnego maksymalny poziom długu. Konstytucja RP określa go na poziomie 3/5. Konstytucja odnosi się w artykule 221 do zagadnienia długu publicznego. Mówi on o tym, że inicjatywa ustawodawcza dotycząca zaciągania długu, udzielenia gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.

Ustawa o finansach publicznych zagadnienie długu publicznego reguluje w odniesieniu do: (innymi słowy UoFP rozróżnia dwa rodzaje długu):

1. Długu Skarbu Państwa – na podstawie UoFP rozumie się jako: nominalne zadłużenie skarbu państwa

2. Państwowego długu publicznego – nominalne zadłużenie wszystkich podmiotów sektora finansów publicznych (jest to pojęcie szersze) oczywiście po odliczeniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami tego sektora.

Po noweli z 2007 r. trochę inaczej sprecyzowano zobowiązania, które wchodzą w skład państwowego długu publicznego. Zgodnie z obowiązującymi obecnie (po zmianach!) przepisami „Ustawy o finansach publicznych”, państwowy dług publiczny obejmuje:

• Zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych (obejmujących wierzytelności pieniężne). Należy zwrócić uwagę, że dług publiczny nie jest finansowany za pomocą tych papierów wartościowych. To deficyt budżetu państwa jest finansowany za pomocą środków, które pochodzą z emisji skarbowych papierów wartościowych. Z jednej strony te papiery wartościowe przynoszą również przychód, który może być przeznaczony na finansowanie deficytu. Natomiast z drugiej strony, te papiery wartościowe pochodzą z powstawania określonych wierzytelności pieniężnych i te wierzytelności składają się na dług publiczny.

• Zobowiązania z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych.

• Zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, przyjętych depozytów, wymagalnych zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych (nowelizacja rozszerzyła dawne określenie „jednostki budżetowe” na wszystkie „jednostki sektora finansów publicznych”). Ustawa precyzuje ponadto, z jakich tytułów wymagalnych zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych powstają owe zobowiązania:

  1. Wynikające z ustaw i orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych

  2. Oraz uznanych za bezsporne przez jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem.

Należy zwrócić uwagę, że w trakcie dostosowywania naszego prawa do ustawodawstwa unijnego zmieniliśmy przepis na podstawie, którego w skład długu publicznego wliczane były przewidywalne i potencjalne kwoty wynikające z tytułu poręczeń i gwarancji. Ten przepis NIE OBOWIĄZUJE.

• Kumulacje różnego rodzaju innych niedoborów, np.

  1. Zaległe płatności obciążone odsetkami

  2. Uznane konieczności wypłat odszkodowań przez państwo, jako skutków działalności podmiotów sektora publicznego.

  3. Innego typu zobowiązania, np. te, których podstawą są orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zobowiązujące państwo do wypłat określonych świadczeń.

  4. Niedobory powstałe na skutek naruszania ustawy „Prawo zamówień publicznych”.

Z tym, że dług publiczny jest konsekwencją przede wszystkim występowania deficytu budżetowego. I to zazwyczaj nie jednego, ale kilku deficytów budżetowych, które się kumulują w kolejnych latach budżetowych, dlatego, bo deficyt budżetowy pokrywany jest głównie z przychodów o charakterze zwrotnym, czyli kredytów, pożyczek, emisji skarbowych papierów wartościowych. Właśnie te zobowiązania, które powstają z tych tytułów powiększają dług publiczny.

Wprawdzie deficyt może być finansowany z innych źródeł, np. prywatyzacji, ale jest to źródło o charakterze wygasającym. Dług publiczny powstaje zazwyczaj na przestrzeni kilku lat i dotyczy okresu wieloletniego.

Najważniejsza przyczyna powstania długu publicznego:

Zaciąganie pożyczek na sfinansowanie deficytu budżetowego, bo deficyt budżetowy wymaga finansowania za pomocą długu.

Utrzymujący się w ciągu kilku lat deficyt przekształca się w dług publiczny.

Powyższe wielkości wzajemnie na siebie wpływają:

- wzrost poziomu długu zależy od wysokości deficytu

- występuje również zależność odwrotna: dług publiczny wymaga ponoszenia pewnych kosztów, które mogą powiększać deficyt budżetowy. Koszty obsługi długu należące do tak zwanych „sztywnych wydatków” zmniejszają bieżące dochody budżetu, które w takiej sytuacji nie są przeznaczane na finansowanie zadań budżetu, a na finansowanie kosztów. Powoduje to zaciąganie nowych pożyczek.

Ustawodawca wprowadził pewne mechanizmy, które zapobiegają skutkom kryzysowym:

Są to procedury ostrożnościwe i sanacyjne.

Granice ostrożnościowe:

1. Pierwsza granica: 50% (długu publicznego obliczonego w stosunku do PKB) do 55%.

   Uwaga! Dzisiaj poziom naszego długu publicznego zbliża się do tej granicy.

   Przekroczenie tej granicy, skutkuje uruchomieniem następujących procedur ostrożnościowych:

   1. Rada Ministrów musi uchwalić taki projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodu budżetu państwa jest taka sama, jak ta relacja w danym roku budżetowym. W ten sposób ogranicza się poziom deficytu.

   2. Jednocześnie ustawa zobowiązuje jednostki samorządu terytorialnego żeby planując budżety zastosowały tę samą metodę, tj. uchwaliły taką samą relację deficytu do dochodów, jaka występowała w poprzednim roku budżetowym.

1. Druga granica: 55% (długu publicznego w stosunku do PKB) do 60%.

   Należy zastosować mechanizmy dodatkowe:

   1. Relacja długu Skarbu Państwa w stosunku do PKB przewidywana na koniec roku budżetowego musi zostać obniżona w stosunku do tej relacji, którą ogłaszał Minister Finansów za dany rok budżetowy.

   2. Oprócz tego Rada Ministrów musi opracować tzw. program sanacyjny mający na celu obniżenie poziomu tego długu publicznego.

   3. Jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego zobowiązane są do obniżenia deficytu według specjalnego wzoru.

      //musimy tylko wiedzieć, że należy przemnożyć wspomnianą relację przez współczynnik R. Nadgorliwi sposób obliczania współczynnika R znajdą w art. 79 UoFP :)

2. Trzecia granica 60% w stosunku do PKB, albo wyższy.

   1. Podmioty sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji

   2. Rada Ministrów opracowuje program sanacyjny

   3. Działania zmierzające do pełnego zrównoważenia budżetu w kolejnym roku budżetowym, co oznacza, że nie można zaplanować deficytu.

   4. Jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego nie mogą planować budżetu z deficytem. Chyba, że w jakichś jednostkach samorządu terytorialnego wystąpiła nadwyżka, mogąca zrównoważyć ten deficyt.

      Należy zauważyć, że zrównoważenie deficytu jest działaniem karkołomnym, dlatego bo wiele zadań jest finansowanych z przychodów i żeby zrównoważyć budżet trzeba by podjąć takie działania jak np. wstrzymanie wypłat świadczeń socjalnych, rent i emerytur itp.

Program sanacyjny, musi zawierać:

• Analizę przyczyn stanu rzeczy

• Program działań prowadzących do ograniczenia poziomu długu publicznego w stosunku do PKB

• Trzyletnią prognozę dotyczącą relacji państwowego długu publicznego w stosunku do PKB i prognozę rozwoju sytuacji ekonomicznej przez ten okres.

Zadania Ministra Finansów związane z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa. Mają one również skutkować obniżeniem długu Skarbu Państwa. Zarządzając długiem skarbu państwa Minister Finansów jest:

1. Zobowiązany poprzez „Ustawę o finansach publicznych” do dokonywania czynności prawnych i faktycznych, które są związane z pozyskiwaniem zwrotnych środków na potrzeby pożyczkowe budżetu państwa.

2. Jest również zobowiązany do dokonywania czynności prawnych i faktycznych związanych z obsługą zobowiązań skarbu państwa z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych oraz zaciągniętych kredytów i pożyczek.

3. Upoważniony do przeprowadzenia innych operacji finansowych związanych z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa, które mają na celu minimalizację kosztów obsługi długu Skarbu Państwa i ograniczenie poziomu ryzyka związanego z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa. Operacje te polegają na bieżącym zarządzaniu płynnością budżetu poprzez nabywanie i zbywanie skarbowych papierów wartościowych, przedterminowy wykup określonych zobowiązań, zamianę wyemitowanych wcześniej papierów skarbowych na nowe instrumenty, przedterminowe spłaty zobowiązań w celu obniżenia poziomu ryzyka lub kosztów obsługi.

4. Może też powierzyć na podstawie umowy wybranemu podmiotowi organizowanie przetargów i w ramach tych przetargów zlecić pośredniczenie dokonywanymi zamianami zobowiązań Skarbu Państwa z określonych tytułów dłużnych na zobowiązania z tytułu obligacji.

5. Zadania Ministra Finansów obejmują również zarządzanie wolnymi środkami Skarbu Państwa i aktywami skarbu Państwa.

Zarządzanie wolnymi środkami polega na lokowaniu na rynkach finansowych

Zarządzanie aktywami budżetu państwa obejmuje wykonywanie operacji finansowych, które mają na celu obniżyć strukturę zadłużenia Skarbu Państwa, zwiększyć bezpieczeństwo potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, obniżyć ryzyko i koszty obsługi długu Skarbu Państwa.

Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa są finansowane główne za pomocą emisji skarbowych papierów wartościowych.

Emisja skarbowych papierów wartościowych.

Nowe przepisy dotyczące emisji skarbowych papierów wartościowych są ujęte w rozporządzeniach Ministra Finansów z 26 czerwca 2006 r. (Dziennik Ustaw nr 113 z 2006 r.). Dlatego korzystać musimy z podręczników wydanych w roku 2007 lub bezpośrednio z tych rozporządzeń. Uwaga, w tym roku Pani profesor z niewyjaśnionych dotąd powodów postanowiła dział ten odrobinę poszerzyć, dlatego wszelkie skrypty w tej materii mogą okazać się niewystarczające.

Skarbowe papiery wartościowe. Ustawa o finansach publicznych definiuje pojęcie skarbowych papierów wartościowych w sposób następujący:

Skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym). Z właścicielem takiego papieru Skarb Państwa jest związany szczególnym kontraktem prawnym w postaci wierzytelności, której zaspokojenie jest uzależnione od posiadania papieru wartościowego. Za zobowiązania zaciągnięte z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych Skarb Państwa odpowiada całym swoim majątkiem. Skarbowe papiery wartościowe mogą być emitowane w granicach limitów określonych w ustawie budżetowej. Do tego, aby emisja skarbowych papierów wartościowych mogła nastąpić jest niezbędne zaistnienie przesłanek w postaci:

1. Konieczności sfinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa.

2. Potrzeb pożyczkowych powstających w związku z zarządzeniem długiem Skarbu Państwa.

Kto dokonuje emisji skarbowych papierów wartościowych?

1. Wszystkie papiery, które mają charakter pieniężny emituje Minister Finansów.

2. Te, które mają charakter niepieniężny emituje Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów.

3. Ustawa wyjaśnia pewną nową sytuację, w której skarbowe papiery wartościowe mogą opiewać na świadczenia pieniężne uprawniające do określonych świadczeń niepieniężnych w zamian za te papiery wartościowe. Takie skarbowe papiery wartościowe emituje Minister Finansów w porozumieniu z Ministrem Skarbu Państwa.

Charakterystyka skarbowych papierów wartościowych:

1. Bony skarbowe – są to papiery wartościowe na okaziciela, emitowane na okres albo od 1 do 90 dni albo od 1 do 52 tygodni. Wartość nominalna 1 bonu wynosi 10 tys. zł.

   Mogą je nabywać rezydenci bądź nierezydenci.

Ustawa o finansach publicznych ani Rozporządzenie Ministra Finansów z 26 czerwca 2006r. nie definiują pojęcia nierezydentów. Musimy, zatem sięgnąć do ustawy „Prawo dewizowe”, która definiuje pojęcie w następujący sposób:

Nierezydentami są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, ale także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów.

Ustawa zalicza do nierezydentów też obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne organizacji międzynarodowych.

Tylko między rezydentami i nierezydentami może się odbywać wtórny obrót bonami skarbowymi.

W obrocie pierwotnym sprzedawane są z dyskontem, czyli poniższej wartości nominalnej i wykupywane są według wartości nominalnej po okresie czasu, na jaki zostały wyemitowane.

Bony są instrumentem bieżącego zaspokojenia popytu państwa na pieniądz, bo są to papiery krótkoterminowe. Cechą charakterystyczną bonów skarbowych jest to, że nie ma określonej jednorazowej wartości emisji. Jest ona uzależniona od bieżących potrzeb finansowych państwa. Dlatego też obowiązuje zasada, że w ustawie budżetowej na każdy rok ustala się maksymalny przyrost zadłużenia państwa z tytułu sprzedaży bonów skarbowych.

Sprzedaż i odkupywanie przez Ministra Finansów następuje w drodze przetargu organizowanego przez agenta emisji, który działa na podstawie umowy zawartej z Ministrem Finansów. Sprzedaż na przetargach odbywa się w ten sposób, że w przetargach mogą brać udział wyłącznie duzi uczestnicy instytucjonalni, głównie banki, instytucje kredytowe, instytucje finansowe i ich oddziały, z którymi Minister Finansów zawarł umowę pełnienie funkcji dealera skarbowych papierów wartościowych umową przyznającą im prawo do składania ofert na przetargu. Uczestnicy przetargu nabywają we własnym imieniu, na własny rachunek i są zobowiązani zapłacić cenę zakupu bonów. Ostateczną cenę nominalną ustala się w drodze przetargu, z tym, że musi być ona zaakceptowana przez Ministra Finansów.

Sprzedaż odbywa się na zasadzie dyskonta, które jest zindywidualizowane, uzależnione od cen składanych przez oferentów.

Minister finansów może również oferować bony skarbowe na tzw. przetargu uzupełniającym, który odbywa się najpóźniej następnego dnia po przetargu zasadniczym. Wartość nominalna bonów skarbowych oferowanych na przetargu uzupełniającym nie może być większa niż 20% wartości nominalnej bonów skarbowych oferowanych na przetargu zasadniczym. Minister określa tylko maksymalną granicę ceny, ale nic nie mówi na temat o ile ta cena mogłaby się obniżyć. Do zakupu na przetargu uzupełniającym są uprawnieni wyłącznie uczestnicy przetargu zasadniczego, którzy dokonali zakupu bonów.

Minister finansów ma prawo odkupić bony skarbowe przed upływem terminu, na jaki zostały wyemitowane. Ulegają one umorzeniu z chwilą zapłaty za nie, z wyjątkiem bonów skarbowych, które nabywa Minister Finansów w celu zarządzania długiem Skarbu Państwa.

1. Obligacje skarbowe są papierami wartościowymi oferowanymi do sprzedaży w kraju i za granicą. Mogą być sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem lub według wartości nominalnej lub powyżej wartości nominalnej, a następnie są wykupywane po upływie określonego terminu, nie krótszego niż rok. Są sprzedawane albo na przetargach albo w sieci sprzedaży detalicznej.

Obligacje sprzedawane na przetargach: Przetargi obligacji są organizowane przez agenta emisji działającego na podstawie umowy z Ministrem Finansów.

Obligacje te mogą być oprocentowane według stałej lub zmiennej stopy procentowej. Sposób obliczania zmiennej stopy procentowej znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 26 czerwca 2006r.

Mogą być zerokuponowe, zazwyczaj sprzedawane z dyskontem.

Są też obligacje indeksowane. Charakteryzują się tym, że zarówno odsetki jak i wartość nominalna tych obligacji jest powiększona o procent wynikający z poziomu inflacji.

Obligacje sprzedawane na przetargach są nominowane albo w walucie polskiej albo w Euro. Wartość nominalna jednej obligacji wynosi 1000 jednostek danej waluty lub wielokrotność tej kwoty.

Są papierami wartościowymi na okaziciela, nie posiadają formy dokumentu i są rejestrowane w Depozycie Papierów Wartościowych, prowadzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.

W przetargach tych obligacji mogą brać udział banki, instytucje kredytowe lub instytucje finansowe, a także ich oddziały, z którymi Minister Finansów zawarł umowę w sprawie pełnienia funkcji dealera skarbowych papierów wartościowych i przyznał im prawo do składania ofert na przetargach obligacji.

Umowa o sprzedaży obligacji zostaje zawarta w dniu przetargu, z chwilą przyjęcia przez Ministra Finansów oferty złożonej przez uczestnika przetargu.

Podobnie jak przy sprzedaży bonów, są organizowane przetargi zasadnicze i przetargi uzupełniające. Przetargi uzupełniające również mogą być zorganizowane najpóźniej następnego dnia od przetargu zasadniczego. Podobnie przyjęto ograniczenie maksymalnej wysokości ceny. Wartość nominalna obligacji oferowanej do sprzedaży na przetargu uzupełniającym nie może być wyższa niż 20% wartości nominalnej obligacji oferowanej na przetargu zasadniczym. Te ograniczenia dotyczą tylko maksymalnej granicy. Nie ma mowy o tym o ile można np. obniżyć cenę. Do przetargu uzupełniającego mogą przystąpić uczestnicy przetargu zasadniczego, którzy dokonali na nim zakupu.

Mogą być organizowane także przetargi zamiany, na których Minister Finansów może oferować obligacje w drodze sprzedaży w zamian za odkupienie od posiadaczy obligacji, których termin wykupu jeszcze nie upłynął. Ta zamiana odbywa się poprzez zaliczenie wierzytelności posiadaczom tych obligacji z tytułu odkupu na poczet ceny nabywanych przez nich obligacji kolejnych emisji. Obligacje odkupione przez Ministra Finansów na przetargu zamiany ulegają umorzeniu z chwilą dokonania ich rozliczenia, z wyjątkiem obligacji nabywanych przez Skarb Państwa w celu zarządzania długiem Skarbu Państwa

Wtórny obrót obligacjami sprzedawanymi na przetargach może odbywać się pomiędzy innymi podmiotami: osobami prawnymi lub spółkami nie posiadającymi osobowości prawnej lub osobami fizycznymi.

Wyjątkowo można odstąpić od sprzedaży tego typu obligacji na przetargach w sytuacji, gdy wynika to z potrzeb zarządzania długiem Skarbu Państwa. W takim przypadku Minister Finansów może zawrzeć umowę z wybranymi uczestnikami Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych lub innymi podmiotami, w której przyznaje wyłączne prawo do składania ofert nabycia obligacji lub wyłączne prawo składania ofert nabycia określonych emisji.

Obligacje sprzedawane w sieci sprzedaży detalicznej: od tego zacznie następny szczęśliwy słuchacz :)

Wykład 9 - 5.12.2007r.

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Obligacje skarbowe sprzedawane/oferowane w sieci sprzedaży detalicznej:

• emitowane są albo w walucie polskiej, albo w euro

• nominał wynosi 100 zł., albo 100 euro. Wartością nominalną jest 100, albo wielokrotność tej kwoty.

• obligacje te są papierami wartościowymi na okaziciela i nie mają formy dokumentu w związku z tym obligacje są rejestrowane w DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (DPW) prowadzony przez KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (KDPW).

• mogą być nabywane przez: rezydentów, nie rezydentów będących osobami fizycznymi, osobami prawnymi i spółkami nie posiadającymi osobowości prawnej, oraz mogą stanowić przedmiot obrotu między tymi podmiotami

• obligacje są oferowane przez agenta emisji, lub inne upoważnione przez ministra finansów podmioty w formach:

  • subskrypcji tzn. sprzedaży obligacji w formie zapisu na obligacje

  • są też oferowane w drodze zamiany na kolejne emisje obligacji, określone wcześniej w liście emisyjnym i oferowane posiadaczom obligacji podlegających wykupowi

  • sprzedawane są również za pomocą systemów teleinformatycznych, z tym że ta forma jest oferowana tylko wyłącznie osobą fizycznym, będącymi rezydentami

  • mogą byś oferowane w drodze sprzedaży w bankomatach, również tylko osobą fizycznym.

Szersze omówienie formy zamiany.

Na czym polega?

• zamiana obligacji może być dokonywana poprzez złożenie agentowi emisji stosownej dyspozycji przez posiadacza obligacji.

• warunkiem nabycia obligacji w drodze zamiany jest złożenie dyspozycji zakupu obligacji wraz z wnioskiem zaliczenia na poczet ceny nabywanej obligacji wierzytelności z tytułu podlegających wykupowi obligacji.

• cena zamiany może być równa , wyższa lub niższa od ceny nominalnej ceny tej obligacji.

• wartość obligacji nabywanej w drodze zamiany nie może być wyższa, nie może przekroczyć wysokości wierzytelności z tytułu obligacji przekładanych do wykupu.

• może być dokonywany przedterminowy wykup obligacji-odnosi się do wszystkich obligacji sprzedawanych w sieci sprzedaży detalicznej. Polega on na tym ze minister finansów może wezwać posiadacza obligacji do przedłożenia obligacji do wcześniejszego wykupu wyznaczając odpowiedni termin z tym, że o tym jest wcześniej uprzedzony nabywca obligacji w liście emisyjnym, że może to nastąpić-przepis ten odnosi się do konkretnych emisji obligacji, nie dotyczy wszystkich obligacji sprzedawanych w sieci sprzedaży detaliczne, tylko może dotyczyć konkretnej emisji.

• obligacje przedstawione do wcześniejszego wykupu nie podlegają oprocentowaniu od dnia wymagalności z tytułu wcześniejszego wykupu obligacji. Takie samo prawo dotyczące przedterminowego wykupu obligacji ustawodawca przyznaje nabywcy obligacji.

• zgodnie z rozporządzeniem Minister Finansów może przyznać posiadaczowi obligacji konkretnej emisji, w liście emisyjnym prawo do wezwania ewidentna do przedterminowego wykupu obligacji po upływie określonego okresu po cenie która może być niższa od wartości nominalnej obligacji¹, również nie podlegają oprocentowaniu od daty wezwania do wykup.

Obligacje skarbowe przeznaczone na zamianę zobowiązań skarbu państwa.

• mogą być emitowane w szczególności jako obligacje o zmiennej lub stałej stopie procentowej, indeksowane-zarówno wartość główna czy zastępcza podlega zwiększeniu o procent wynikający z inflacji, sposób określania oprocentowania określa rozporządzenie.

• mogą być sprzedawane jako obligacje zero procentowe/poponowe??? - czyli nie przysługuje nabywcy dodatkowy dochód z tytułu oprocentowania odsetek od obligacji (takie za zwyczaj sprzedawane są po niżej swojej wartości nominalnej).

• mogą być nominowane w walucie polskiej, albo w walucie państw należących do organizacji współpracy gospodarczej i rozwoju.

• wartość nominalna jednej obligacji wynosi 100 jednostek danej waluty, albo wielokrotność tej kwoty. Kompletną wartość nominalną obligacji, oraz stopę procentową określa list emisyjny.

• emisja następuje z dniem dokonania zamiany wierzytelności, bądź skarbu państwa na obligacje.

• wartość emisji obligacji jest równa wartości jest równa wartości nominalnej obligacji objętej w drodze zamiany.

• obligacje te mogą być emitowane w formie imiennej, bądź na okaziciela.

• nie mają formy dokumentu, są rejestrowane w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez krajowy depozyt papierów wartościowych.

• mogą być nabywane przez podmioty będące wierzycielami Skarbu Państwa z określonych tytułów dłużnych, które są wymienione w liście emisyjnym a następnie mogą być przedmiotem obrotu pomiędzy takimi podmiotami.

• mogą być nabywane w dwóch trybach: (oczywiście w zamian za wierzytelności Skarbu Państwa) w drodze oferty złożonej wierzycielom Skarbu Państwa oraz w drodze przetargu

• cena zamiany jednej obligacji na wierzytelności z tytułu zobowiązań Skarbu Państwa może byś niższa, wyższa lub równa od wartości nominalnej obligacji.

• okres procentowy obligacji jest naliczany od wartości nominalnej obligacji określonej w liście emisyjnym.

• po upływie terminu wykupu nie podlegają oprocentowaniu.

• tego typu obligacje są wykorzystywane przez Ministra Finansów w zarządzaniu długiem Skarbu Państwa. Zarządzając długiem MF może na podstawie umowy powierzyć wybranemu podmiotowi organizowanie przetargów. W ramach przetargu MF może zlecić pośredniczenie w dokonywaniu zamiany zobowiązań Skarbu Państwa z określonych tytułów dłużnych na zobowiązania z tytułu obligacji. –pierwsza możliwość

• Minister Finansów może zlecić wybranemu podmiotowi wybór wierzytelności wobec Skarbu Państwa, we własnym imieniu na rzecz Skarbu Państwa² w celu późniejszej zamiany tej wierzytelności na obligacje Skarbu Państwa na warunkach określonych w umowie statutowej. –druga możliwość

Kto może brać udział w przetargach w których następuje zamiana wierzytelności na obligacje Skarbu państwa?

• udział w przetargu biorą wierzyciele Skarbu Państwa, którzy zostali zaproszeni przez podmiot organizujący ten przetarg do wzięcia udziału w tym przetargu.

• tego typu obligacje Minister Finansów może odkupywać przed upływem terminu na jaki zostały wyemitowane. Odbiór obligacji przed terminem może się odbywać w jednym, lub więcej przetargach, które odbywają się w terminach określonych wcześniej w listach emisyjnych i w drugiej formie, może odkupywać te obligacje w drodze bezpośredniej oferty skierowanej do posiadacza obligacji. Cena odkupu obligacji może być niższa, równa bądź wyższa od wartości nominalnej obligacji, sposób ustalenia tej ceny określa list emisyjny.

• odkup obligacji na przetargach prowadzi NBP na podstawie umowy zawartej z Ministrem Finansów.

• wykup obligacji oraz wypłatę należnych odsetek następuje w drodze zapłaty, lub poprzez zamianę wierzytelności posiadanych obligacji na poczet ceny zakupywanych przez niego kolejnych emisji.

Obligacje skarbowe oferowane na zagranicznych rynkach kapitałowych

• mogą być emitowane jako obligacje imienne, albo na okaziciela.

• są nominowane w walutach krajów należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

• nominał obligacji wynosi 100 jednostek danej waluty albo wielokrotność tej kwoty.

• cena sprzedaży jest określona w liście emisyjnym i może być niższa, równa bądź wyższa od wartości nominalnej.

• obligacje są oprocentowane wg. stałej, lub zmiennej stopu procentowej.

• oferowane są do nabycia na rynku pierwotnym przez kierownika konsorcjum emisyjnego, którym może być jeden, lub więcej banków, instytucji kredytowych lub instytucji kredytowych. W skład konsorcjum emisyjnego wchodzą: banki, instytucje kredytowe lub instytucje finansowe a także ich oddziały.

• na rynku pierwotnym obligacje nabywane mogą być przez rezydentów i nie rezydentów będących osobami fizycznymi, prawnymi lub spółkami nie posiadającymi osobowości prawnej. Jeżeli tego typu obligacje są przeznaczone na zamianę zobowiązań Skarbu Państwa to mogą być nabywane przez te podmioty (rezydentów i nie rezydentów) będące wierzycielami Skarbu Państwa z określonych tytułów dłużnych określonych w liście emisyjnym (te obligacje również mogą być przeznaczone na zamianę)

• obligacje te mogą być przedmiotem obrotu pomiędzy podmiotami uprawnionymi do ich nabycia na rynku pierwotnym.

• emitent może wykupywać te obligacje przed terminem na jaki zostały wyemitowane.

Skarbowe papiery oszczędnościowe (obligacja oszczędnościowa)

Nie jest regulowana odrębnym rozporządzeniem, wymienia ją ustawa o finansach publicznych również jest ujęta w rozporządzeniu dotyczącym sprzedaży obligacji skarbowych oferowanych w sieci sprzedaży detalicznej. Skarbowe papiery oszczędnościowe są znaczącym środkiem służącym w finansowaniu potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, gdyż potrzeby pożyczkowe są zaspokajane jedynie emisji skarbowych papierów wartościowych.

• jest oferowana do sprzedaży wyłącznie osobą fizycznym.

• nabywcami skarbowych papierów oszczędnościowych mogą być również stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe oraz fundacje wpisane do rejestru sądowego a w przypadku nie rezydentów również wpisane do głównego rejestru urzędowego.

• w zależności od uwarunkowań jakie są zawarte w liście emisyjnym skarbowy papier oszczędnościowy może być wyłączony z obrotu na rynku wtórnym, ale może być przedmiotem obrotu tylko pomiędzy osobami fizycznymi, w zależności od tego jakie warunki określa list emisyjny.

• warunki emitowania poszczególnych typów skarbowych papierów wartościowych określa Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Rozporządzenia te określają:

  • kwotę emisyjną + sposób ustalenia tej kwoty

  • jednostkową wartość nominalną danego papieru

  • tryb i formę sprzedaży

  • formę oprocentowania

• do dokonania emisji danego papieru wartościowego nie jest to jednak wystarczająca podstawa, konieczne jest jeszcze wydanie listu emisyjnego przez Ministra Finansów. W liście emisyjnym Minister Finansów określa warunki dotyczące treści świadczeń wynikających z konkretnej emisji. To właśnie list emisyjny odnoszący się już do konkretnej emisji musi określić:

  • konkretną cenę sprzedaży

  • wartość nominalną

  • stopę procentową odnoszącą się do danego papieru

  • terminy wypłaty odsetek jak i należności głównej

• warunkiem dojścia emisji od skutku jest podanie listy emisyjnego do publicznej wiadomości

Kredyty

Na finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa skarb państwa może zaciągać również kredyty. Pożyczka ta ma głównie formę emisji obligacji skarbowych i bonów skarbowych, natomiast kredyt ma głównie formę kredytu bankowego.

• kredyty na zaspokojenie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa mogą być zaciągane w bankach centralnych, bądź w bankach komercyjnych bądź też w jakiś międzynarodowych instytucjach finansowych np.: w Banku Światowym. Jest jednak jedno zastrzeżenie w banku centralnym nie można zaciągać kredytu na pokrycie deficytu budżetowego(art. 220 Konstytucji)

• w imieniu skarbu państwa kredyty, podobnie jak pożyczki zaciąga Minister Finansów z jednym warunkiem o którym wspomina ustawa o finansach publicznych, mianowicie w przypadku zaciągania kredytu walutowego czy pożyczki na podstawie umowy międzynarodowej wymagane jest aby organem działającym w imieniu kredyto/pożyczkobiorcy był rząd.

• rada ministrów upoważnia Ministra Finansów do podpisania umowy i określa warunki jej wykonywania

• Skarb Państwa może również na wniosek Krajowej Rady Polityki pieniężnej zaciągać średnioterminowe kredyty i pożyczki od wspólnoty europejskiej i jej państw członkowskich z tym, że tylko w jednym celu o którym wspomina ustawa o finansach publicznych, w celu wsparcia bilansu płatniczego

• skarb państwa może również na wniosek rady Unii Europejskiej uczestniczyć w finansowaniu pożyczki na wsparcie bilansu płatniczego innego państwa członkowskiego na podstawach określonych w ustawie budżetowej. Kwota wszystkich zaciągniętych kredytów, pożyczek nie może przekroczyć limitu przyrostu zadłużenia określonego w ustawie budżetowej.

• kredyty, pożyczki i wpływy z tytułu emisji skarbowych papierów wartościowych służące do finansowania wydatków publicznych stanowią kredyt publiczny, natomiast zobowiązania powstające z tego tytułu są składnikami długu publicznego. Część potencjalnych zobowiązań Skarbu Państwa może się przekształcić w zobowiązania pealne i wówczas powiększają one dług publiczny, są to zobowiązania Skarbu państwa z tytułu poręczeń, gwarancji Skarbu Państwa

Poręczenia i gwarancje dawane przez Skarb Państwa³

Istotną zmianą było, że przy określaniu kwoty długu publicznego nie są już kalkulowane kwoty wynikające z udzielanych poręczeń i gwarancji ⁴

• poręczna i gwarancje są instytucją prawa publicznego stanowią formę pomocy publicznej, formę interwencji państwa w funkcjonowanie rynku, są też formą wsparcia określonych procesów gospodarczych .

• poręczenie jest umową w której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

• poręczenia Skarbu Państwa mają na celu zwiększenie możliwości wykonywania zadań przez określone podmioty.

• poręczenie zwiększa zdolność kredytowa pożyczkobiorcy, obniża koszty uzyskania kredytu, podnosi ekranizację inwestycji, które ze względu na trudne warunki kredytowania nie zostały podjęte.

• gwarancja jest umową w której gwarant zobowiązuje się naprawić ewentualną szkodę wynikającą ze zdarzenia losowego.

• gwarancja w odróżnieniu od poręczenia jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, niezależnym od umowy kredytowej, dlatego treść gwarancji powinna zawierać istotne informacje dotyczące kredytu

Czego mogą dotyczyć te poręczenia/gwarancje?⁵

Poręczenia mogą być udzielane przez skarb państwa na:

• spłatę kredytów

• wykonanie zobowiązań wynikających z obligacji

• wypłatę odszkodowań za zniszczone, uszkodzone bądź skradzione eksponaty wystawowe

• wykonywania zobowiązań wynikających z transakcji zabezpieczających przed ryzykiem zmian stopy procentowej, lub ryzykiem walutowym związanym z poręczonym lub gwarantowany przez Skarb Państwa kredytem , lub emisją obligacji

Gwarancje Skarbu Państwa mogą dotyczyć:

• spłaty kredytów

• wykonania zobowiązań wynikających z obligacji

• wykonania zobowiązań wynikających z transakcji zabezpieczających przed ryzykiem zmiany stopy procentowej lub ryzykiem walutowym związanym z poręczonym bądź gwarantowanym przez Skarb Państwa kredytem lub emisją obligacji

• poręczenia i gwarancje udzielane są po dokonaniu analizy ryzyka, są terminowe i udzielane z góry na określony czas – jest jeden wyjątek od tej zasady. Można odstąpić od tych warunków w przypadku poręczenia lub gwarancji udzielanej międzynarodowej instytucji finansowej, której Polska jest członkiem lub podpisała umowę o współpracy.

• udzielenie poręczenia lub gwarancji jest uzależnione od wniesienia opłaty prowizyjnej, która stanowi dochód budżetu państwa. Sposób obliczania opłaty prowizyjnej określa Rada Ministrów.

• poręczeń i gwarancji udziela w imieniu Skarbu Państwa Minister Finansów lub Rada Ministrów na wniosek Ministra Finansów.

• udzielane poręczenia i gwarancje mogą dotyczyć spłaty części lub całości kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami związanymi z tym kredytem.

• łączną kwotą zobowiązań które mogą być objęte poręczeniami określa ustawa budżetowa.

• Minister Finansów udziela poręczeń lub gwarancji jeżeli kwota przekracza równowartość 5 mln. euro.

• rada Ministrów udziela poręczeń lub gwarancji jeżeli kwota przekracza równowartość 30 mln. euro – jest jednak jedno ograniczenie dotyczące maksymalnej kwoty, poręczenie lub gwarancja mogą być udzielone do wysokości 60% pozostającej do spłaty kwoty kredytu objętego poręczeniem bądź gwarancją oraz do wysokości 60% należnych odsetek od kwoty kredytu i kosztów związanych z kredytem – jest jeden wyjątek Rada Ministrów może udzielić poręczenia lub gwarancji do wyższej wysokości w przypadku przedsięwzięcia o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej

• poręczenie lub gwarancja mogą być też udzielane banką lub międzynarodowym instytucją finansowym jeżeli taki bank lub instytucja udzieliły kredytodawcy poręczenia lub gwarancji za kredytobiorcę

• poręczenia lub gwarancje mogą być udzielane na następujące cele:

  • rozwój i utrzymanie infrastruktury

  • rozwój eksportu, dóbr i usług

  • ochrona środowiska

  • stworzenie nowych miejsc pracy związanych z inwestycją w ramach pomocy regionalnej

  • wdrażanie nowych rozwiązań technicznych bądź technologicznych będących wynikiem badań naukowych lub prac badawczo-naukowych związanych z restrukturyzacją przedsiębiorstw

• ponadto poręczenia i gwarancje mogą być udzielane (pod???) warunkach przeznaczenia objętego linii(mini???) kredytu na:

  • finansowanie zakupu materiałów lub wyrobów domowych przeznaczonych na realizację przedsięwzięć polegających na wykonaniu dóbr inwestycyjnych na eksport o wartości kontraktowej powyżej 10 mln euro

  • mogą być też udzielane na zasilenie funduszy utworzonych na mocy odrębnych ustaw w Banku Gospodarstwa Krajowego, pod warunkiem przeznaczenia środków na spłatę kredytów na inwestycje współfinansowane ze środków funduszy strukturalnych

  • na zasilenie funduszy utworzonych w Banku Gospodarstwa Krajowego jeżeli środki przeznaczone na spłatę kredytu pochodzą ze źródeł innych niż budżet państwa

Wykład 10 - 12.12.2007 r.

CELE UDZIELANIA PORĘCZEŃ I GWARANCJI (DOTYCZY KREDYTÓW, KTÓRE MOGĄ BYĆ PRZEZNACZONE NA OKREŚLONE CELE):

- rozwój i utrzymanie infrastruktury

- rozwój i utrzymanie dóbr i usług

- ochrona środowiska

- tworzenie nowych miejsc pracy związanych z inwestycją w ramach pomocy regionalnej

- wdrażanie nowych rozwiązań będących wynikiem badań naukowych

- restrukturyzacja przedsiębiorstw

Ponadto pod warunkiem przeznaczenia objętego nimi kredytu na finansowanie zakupu materiałów lub wyrobów gotowych przeznaczonych na realizację przedsięwzięć polegających na wykonaniu dóbr inwestycyjnych na eksport o wartości kontraktowej większej niż 10 mln euro.

Udzielenie poręczenia lub gwarancji na kredyt przeznaczony na zasilenie funduszy utworzonych w Banku Gospodarstwa Krajowego (III fundusz), jeżeli środki przeznaczone na spłatę kredytu nie pochodzą z budżetu państwa, tylko z innych źródeł.

Kredyt przeznaczony na:

a)     utworzenie przez banki linii kredytowych (na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych jednostek samorządu terytorialnego, mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców oraz współfinansowania programów lub projektów w ramach programów pomocowych UE)

b)     spłata objętego już poręczeniem lub gwarancją Skarbu Państwa kredytu z odsetkami i innymi kosztami bezpośrednio związanymi z kredytem.

Jest konieczne ustanowienie przez kredytobiorcę zabezpieczenia Skarbu Państwa na wypadek roszczeń wynikających z obowiązków poręczyciela lub gwaranta. Wykonanie następuje na wniosek kredytodawcy w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej.

Poręczeniem i gwarancją może być objęte emisja obligacji. Warunkiem jest przeznaczenie środków na analogiczne bele, jak kredyty objęte poręczeniem lub gwarancją.

Poręczenie lub gwarancję wykonania zobowiązań udziela minister finansów lub na wniosek ministra finansów lub Rada Ministrów.

Obligacje mogą dotyczyć świadczeń niepieniężnych, a poręczenie i gwarancja wyłącznie o charakterze pieniężnym.

Nie tylko zapłata należności głównej, ale też należności uboczne mogą objąć poręczenia i gwarancje.

Poręczenie i gwarancje dotyczą też wypłaty odszkodowań z tytułu zniszczenia eksponatów. Udziela ich RM. RM na wniosek ministra kultury może udzielać nierezydentom poręczeń wydatków odszkodowania z tytułu zniszczonych eksponatów, których właścicielami są te osoby, jeżeli te eksponaty składają się na wystawę artystyczną organizowaną w RP, a wartość przekracza 500 tys. Euro. Jest udzielane na wniosek organizatora wystawy.

Na zaspokojenie roszczeń z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez SP został utworzony zasób majątkowy.

Na zasób składa się:

akcje i udziały w spółkach stanowiących własność SP (zbywa je BGK na zlecenie ministra skarbu na polecenie ministra finansów). Ustawa określa granice zasobu: łączna wartość wyodrębniona w danym roku nie mniej niż 0,5% łącznej kwoty poręczeń i gwarancji udzielonych w roku poprzednim, ale nie powinna przekroczyć 15% łącznej wartości wszystkich zobowiązań wynikających z udzielonych poręczeń i gwarancji na koniec ubiegłego roku. Akcje i udziały te nie mogą być przeznaczone na żadne inne cele.

Poręczenia i gwarancje udzielane przez BGK ze środków krajowego funduszu poręczeń kredytowych. Źródła tego funduszu:

- dochody budżetu państwa

- inwestycje funduszu w papierach wartościowych SP lub NBP

- kwoty odzyskane w drodze dochodzenia wierzytelności, które powstały w związku z udzielonymi przez BGK poręczeniami i gwarancjami

- środki krajowego funduszu poręczeń kredytowych

- 50% przychodów ze sprzedaży akcji i udziałów przekazanych BGK przez SP

- dywidendy z akcji i udziałów

- zapisy

- darowizny

BGK może udzielić poręczeń i gwarancji, jeżeli ich kwota nie przekracza równowartości 5 mln euro.

PRZEZNACZENIE KREDYTÓW Z PORĘCZEŃ I GWARANCJI BGK

(ŚRODKI UZYSKANE Z EMITOWANYCH OBLIGACJI):

a)      finansowanie inwestycji

b)      tworzenie nowych miejsc pracy

c)      realizowanie kontraktów eksportowych

d)      zorganizowanie własnego miejsca pracy

e)      założenie spółdzielni przez absolwenta lub absolwentów

f)        zapobieżenie lub usunięcie skutków katastrof naturalnych lub awarii technicznych, które mają cechy klęski żywiołowej

g)      wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych będących wynikiem badań naukowych

h)      finansowanie działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców

CELE PRZEZNACZENIA ŚRODKÓW KRAJOWEGO FUNDUSZU

PORĘCZEŃ KREDYTOWYCH:

a)      zabezpieczenie spłaty kredytów i pożyczek i odsetek od nich, poręczonych przez BGK

b)      zobowiązania z obligacji poręczonych przez BGK

c)      zabezpieczenie spłaty kredytów studenckich

d)      pokrycie koszów związanych z udzielaniem poręczeń i gwarancji udzielanych przez BGK

e)      splata zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji BGK za zobowiązania podmiotów z tytułu wspierania działalności mikro-, małych- i średnioprzedsiębiorców

f)        nabywanie akcji i udziałów podmiotów udzielających poręczeń i gwarancji spłaty kredytów lub pożyczek mikro-, małych- i średnioprzedsiębiorców

Minister finansów może na podstawie umowy z BGK przeznaczyć środki Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych na inne cele.

OPRACOWANIE PROJEKTU BUDŻETU:

USTAWA BUDŻETOWA ? akt prawny, którego częścią składową jest budżet i inne plany finansowe państwa. Według definicji ustawowej ustawa budżetowa jest aktem prawnym zawierającym normy prawne dotyczące gospodarki budżetowej na dany rok budżetowy określającym planowaną wysokość dochodów i wydatków budżetów państwa. Ustawa budżetowa może zawierać przepisy regulujące wykonanie budżetu i przepisy dotyczące trybu dokonywania zmian w budżecie. Ustawa budżetowa zawiera upoważnienie dla u rządu do dokonywania wydatków i popieranie dochodów. Nie ustala zasad poboru wpływów budżetowych ani ich nie wprowadza. Nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy. Oceniając charakter prawny ustawy budżetowej ustala się, że jest aktem generalnym.

USTAWA BUDŻETOWA

składa się z elementów obligatoryjnych:

a)  prognozę dochodów budżetu państwa

b)     limit wydatków budżetu państwa

c)     wysokość deficytu budżetu państwa i źródła pokrycia

d)      limity zatrudnienia

e)      przychody i rozchody

f)      zastawienie przychodów i wydatków państwowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

g)      plany finansowe funduszy celowych

h)     wykaz programów wieloletnich

i)      wykaz inwestycji wieloletnich

j)      plany finansowe innych państwowych osób prawnych zaliczonych do podsektora rządowego finansów publicznych

k)    dotacje celowe do jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań zleconych ustawami

l) kwoty dotacji przedmiotowych

m)    wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i wysokość tych dotacji

n)     zestawienie programów i projektów realizowanych ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych, funduszy spójności i europejskich funduszy rybołówstwa

o)      zestawienie programów i projektów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi innych niż budżet UE

i fakultatywnych:

a) plany finansowe innych jednostek podsektora rządowego

rezerwy celowe, które nie muszę być tworzone

USTAWA O PROWIZORIUM BUDŻETOWYM

tymczasowa, skrócona ustawa budżetowa, która w wyjątkowych przypadkach może określać dochody państwa w okresie krótszym niż rok. Obowiązuje zazwyczaj jeden kwartał. Do projektu mają zastosowanie wszystkie przepisy dotycząc projektu ustawy budżetowej. Powinna zawierać dane o dochodach i wydatkach budżetu państwa na określoną część roku w zakresie przewidzianym dla ustawy budżetowej. Powinna zawierać upoważnienie dla organów wykonujących budżet do zaciągania kredytu bankowego, emisji obligacji, bonów skarbowych i papierów wartościowych. Jest aktem o charakterze szczególnym, bo wszystkie zawarte tu dane są ujmowane w ustawie budżetowej. Szczegółowość ustawy o prowizorium nie musi odpowiadać szczegółowości w ustawie budżetowej. Sprawozdanie z wykonania prowizorium nie może być podstawą do udzielenia rządowi absolutorium.

PRZYGOTOWANIE PROJEKTU:

Założenia do projektu budżetu na rok następny opracowuje minister finansów. Na wstępny etapie projekty części opracowują ministrowie, a minister finansów koordynatorem. Na podstawie indywidualnej kalkulacji oraz wykonania dochodów budżetowych poprzedzającym roku. Ostateczny projekt budżetu państwa opracowuje minister finansów, przedstawia RM projekt ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium. RM uchwala ten projekt i przedstawia projekt Sejmowi do 30 września. W przypadku przedstawienia ustawy o prowizorium Sejmowi, wówczas RM ma obowiązek właściwy projekt ustawy budżetowi przedstawić na 3 miesiące przed końcem obowiązującego prowizorium. Do projektu ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium musi być dodane:

- główne kierunki polityczne, społeczne i gospodarcze

- kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa

- omówienie projektowanych przychodów i rozchodów

- założenia makroekonomiczne na dany rok budżetowych i kolejne 2 lata dotyczące:

a) kształtowania PPKB

b) państwowego długu publicznego

C) długu SP

d) poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych

e) poziom zatrudnienia i bezrobocia

f) deficytu budżetu

g) bilansu płatniczego

h) salda obrotów bieżących

i) wysokości planowanych dochodów budżetu

UCHWALANIE USTAWY BUDŻETOWEJ

LUB USTAWY O PROWIZORIUM BUDŻETOWYM:

Inicjatywa ustawodawcza obu tych ustaw i ustawy o zaciąganiu głodu publicznego przysługuje RM (art.228 Konstytucji)

Projekt ustawy budżetowej RM przedstawia Sejmowi )art.222) najpóźniej na 3 miesiące przed zakończeniem roku budżetowego. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie. Procedurę rozpoczyna I czytanie (ogólną koncepcję przedstawia minister finansów lub prezes RM). W I czytaniu może być wniosek o odrzucenie projektu. I czytanie kończy się przekazaniem projektu do komisji finansów publicznych (niektóre części ? komisje bankowe). II czytanie to sprawozdanie komisji i finansów publicznych. Następuje debata i zgłaszanie poprawek. Projekt znowu trafia do komisji finansów publicznych. Po rozpatrzeniu każdej poprawki podejmują decyzję w drodze glosowania o przyjęciu lub odrzuceniu poprawek. Opinie komisji nie dla sejmu wiążąca. Niekonstytucyjne poprawki i zwiększenie wydatków w różnych częściach budżetowych bez wskazania źródeł pokrycia tych wydatków. III czytanie to dodatkowe sprawozdanie komisji finansów publicznych. Potem glosowanie sejmu w sprawie wniosków mniejszości oraz w sprawie poprawek zgłoszonych w II czytaniu.

Po uchwaleniu ustawy budżetowej przez sejm jest przekazywane senatowi, który może uchwalić poprawki w ciągu 20 ni. W przypadku ustawy budżetowej nie może senat zaproponować odrzucenia w całości (art.223). po senacie ustawa budżetowa trafia do sejmu, jeśli są poprawki. Konstytucja nie określa terminu rozpatrzenia poprawki senatu. Jest określony termin dla sejmu do podpisu prezydentowi (4 miesiące licząc od dnia przedłożenia sejmowi przez RM projektu). Jeżeli nie zostanie przedłożona prezydentowi może on o 14 dni skrócić kadencję sejmu. Po 14 dniach już nie może, nawet jeśli nadal nie przedłoży mu się ustawy budżetowej. Po otrzymaniu ustawy budżetowej ma 7 dni na podpisanie albo oddanie do TK. Nie może wystąpić do sejmu o ponowne uchwalenie ustawy budżetowej.

Wyklad - 09.01.2008 r.

Zmiany w budżecie:

Przy dokonywaniu zmian w budżecie obowiązują zasady (dopuszcza je ustawa o finansach publicznych): nie mylić z koniecznością uchwalenia nowej ustawy bądź wprowadzeniu tych zmian w drodze ustawy. Możliwe bez uchwalenia dodatkowego budżetu.

• Minister Finansów, dysponenci części budżetowych dokonują przesunięć pomiędzy podziałkami klasyfikacji budżetowej;

• dysponenci części budżetowych np. wojewodowie, ministrowie mogą dokonywać przesunięć wydatków pomiędzy działami i paragrafami w ramach danej części lub działów;

• ministrowie będący dysponentami więcej niż 1 części budżetowej mogą dokonywać przesunięć wydatków pomiędzy częściami w ramach 1 działu i rozdziału budżetu państwa;

Uprawnienia te przyznaje Ustawa o finansach publicznych.

O swojej decyzji przesunięć pomiędzy częściami informują Radę Ministrów. RM może zmienić decyzję ministra. Do dokonywania zmian pomiędzy rozdziałami, paragrafami- nie trzeba informować Rady Ministrów- bo chodzi o mniejsze kwoty.

• realizacja działań operacyjnych, przeniesienia któryby polegały na zwiększeniu lub zmniejszeniu wydatków przeznaczonych na finansowanie programów realizowanych z udziałem środków z funduszy strukturalnych i spójności wymaga zgody Ministra ds. Rozwoju Regionalnego (to nie on jednak dokonuje tych przeniesień, wymaga tylko jego zgody); przeniesie wydatków pomiędzy częściami, działami budżetu państwa przeznaczonych na realizację programów operacyjnych finansowanych ze środków funduszy strukturalnych i funduszy spójności dokonuje Minister Finansów na wniosek Ministra ds. Rozwoju Regionalnego. Minister ten musi poinformować Radę Ministrów o przyczynach wystąpienia z tego rodzaju wnioskiem. Rada Ministrów może uchylić decyzję Ministra Finansów o przeniesieniu wydatków na realizację programów operacyjnych.

• wszelkie te zmiany, przeniesienia wydatków nie mogą zwiększać wydatków na wynagrodzenia i uposażenia. Maksymalna granica przeniesienia wydatków w ramach rozdziałów, nie można przenosić wydatków, w jakimkolwiek rozdziale klasyfikacji o więcej niż 5 %.

• Przeniesienie polegające na zwiększaniu lub zmniejszaniu wydatków majątkowych wymaga zgody Ministra Finansów. Dysponenci części budżetowej np. ministrowie, kierownicy urzędów centralnych mogą upoważnić kierowników podległych jednostek do dokonywania przeniesień wydatków w ramach 1 rozdziału.

Wszystkie ograniczenia związane z dokonywaniem zmian nie odnoszą się do przeniesień z rezerw budżetu państwa.

• wszelkie zmiany dokonywane w trakcie wykonywania budżetu nie powinny naruszać ogólnych proporcji gospodarczych przyjętych w budżecie.

Otwieranie i blokowanie wydatków budżetowych:

Otwarcie to upoważnienie do dokonywania wydatków budżetowych, do wykorzystywania środków budżetowych ; dokonywane przez Ministra Finansów na rzecz dysponentów głównych, którzy przekazują część środków budżetowych jednostkom podległym.

III stopnie dysponowania:

• Dysponentami głównymi są: państwowe jednostki budżetowe posiadające wyodrębnioną część w budżecie państwa np. organy kontroli, organy ochrony prawa, trybunały, ministerstwa, urzędy centralne;

• Dysponentami II stopnia są: państwowe jednostki budżetowe podległe bezpośrednio dysponentom głównym;

• Dysponentami III stopnia są: państwowe jednostki budżetowe podległe dysponentom głównym albo dysponentom II stopnia; dysponenci III stopnia nie mają już prawa dalszego przekazywania środków (to przekazywanie środków może odbywać się kwartalnie);

Blokowanie wydatków:

Odwrotne zjawisko do otwarcia.

Blokada wydatków oznacza okresowy albo obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków. Może to oznaczać wstrzymanie przekazywanych środków na realizację zadań finansowanych z budżetu państwa.

Kiedy wprowadza się blokadę?

Może nastąpić w przypadku niegospodarności, opóźnienia realizacji zadań, gdy występuje nadmiar posiadanych środków, naruszono zasady gospodarki finansowej oraz w przypadku zagrożenia realizacji ustawy budżetowej.

• decyzje o blokowaniu wydatków w odniesieniu do całego budżetu państwa podejmuje Minister Finansów, dysponenci części w ramach swojej części.

• W jednym tylko przypadku decyzje o blokowaniu wydatków podejmuje Rada Ministrów- w razie zagrożenia realizacji całej ustawy budżetowej.

Rada Ministrów samodzielnie decyduje o rodzaju blokowanych wydatków w odniesieniu co do podmiotowego i przedmiotowego zakresu, wyznacza czas blokady.

Wygasanie wydatków:

Niezrealizowane kwoty wygasają z końcem roku budżetowego, nie przechodzą co do zasady na rok następny.

Wyjątki- z mocy ustawy nie wygasają:

• Wydatki, które są finansowane z kredytów zagranicznych;

• Wydatki, które są przeznaczone na współfinansowanie programów i projektów realizowanych ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych; odnosi się to do środków krajowych; wydatki krajowe nie wygasają z mocy prawa z upływem roku budżetowego;

• Wydatki, których źródłem finansowania są dochody własne jednostek budżetowych;

• Wydatki, które gromadzone są na tzw. rachunkach motywacyjnych jednostek budżetowych.

Wygaśniecie wydatków oznacza wygaśnięcie uprawnień jakiejś jednostki do dokonywania tych wydatków.

Ustawa o finansach publicznych przyznaje kompetencje Radzie Ministrów do określania do 15 grudnia wykazu wydatków, które nie wygasają z upływem roku (głównie wydatki inwestycyjne) i z wykazem musi określać termin wykonania tych wydatków. Gdyby w tym terminie nie zostały wykonane, są przekazywane na rachunek dochodów budżetu państwa.

Dotyczy to tylko tych wydatków określonych przez RM.

Bankowa obsługa rachunków budżetu państwa, może być prowadzona przez 2 banki:

• Narodowy Bank Polski wybór pomiędzy nimi

• Bank Gospodarstwa Krajowego ograniczony

Nie ma możliwości, aby na podstawie przetargu wybrać inny bank.

Bank Gospodarstwa Krajowego będzie mógł podjąć prowadzenie Centralnego Rachunku Bieżącego Budżetu Państwa dopiero po przystąpieniu Polski do strefy Euro (unii gospodarczo-walutowej).

Cała obsługa bankowa musi obejmować klika różnych rachunków bankowych. Bank prowadzi rachunki bieżące np. jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.

Bank prowadzi też rachunki pomocnicze np. budżetu państwa, jednostek budżetowych. Musi prowadzić rachunki bieżące np. kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta, NSA, Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich.

Prowadzenie rachunków jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa (jednostek budżetowych, zakładów budżetowych) może być prowadzone przez inne banki.

Jednostki organizacyjne - ich rozrachunki mogą być prowadzone przez inne banki, jeżeli jest to korzystniejsze. Decyzje taką podejmuje Minister Finansów, na podstawie Prawo zamówień publicznych. Wybór banku na zasadzie przetargu.

Obsługa bankowa budżetu państwa na podstawie umowy rachunku bankowego, rachunkiem budżetu państwa, najważniejszymi rachunkami bieżącymi zarządza Minister Finansów. Minister Finansów wydaje rozporządzenie, w nim szczegółowo określa zasady obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa.

W przypadku wystąpienia nadwyżek na rachunku bieżącym budżetu państw, można je ulokować w innych bankach komercyjnych. Zarządza to samodzielnie Minister Finansów, podejmuje decyzje o dokonaniu lokaty, jeżeli jest korzystne oprocentowanie (czasowo ulokować).

Kontrola podzielona jest na 2 etapy:

Najpierw Sejm dokonuje kontroli za pierwsze półrocze.

Informacje Minister Finansów komisji ds. budżetu i Najwyższej Izbie Kontroli.

Kontrola odbywa się na podstawie (po zakończeniu roku budżetowego)sprawozdania, które przedstawia Rada Ministrów Sejmowi i NIK.

Musi przedstawić sprawozdanie z wykonania budżetu do 31 maja roku następującego po upływie roku budżetowego. Ustawa o finansach publicznych precyzuje jakie elementy musi zawierać to sprawozdanie.

Sprawozdanie Rady Ministrów musi zawierać dane dotyczące dochodów i wydatków, które wynika z zamknięć rachunków budżetu państwa, dane dotyczące deficytu sektora finansów publicznych, przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych.

W sprawozdaniu nie wystarczą same dane liczbowe.

Sprawozdanie musi zawierać dane dotyczące tych kwot, omówienie rozbieżności i różnic pomiędzy budżetem uchwalonym a wykonanym, musi zawierać informacje na temat wydatków, które nie wygasły z upływem roku budżetowego.

Do tego sprawozdania RM musi dołączyć dane związane z sektorem finansów publicznych- dotyczące długu, deficytu, poręczeń i gwarancji, podać informacje na temat długu Skarbu Państwa, zbiorczą informację dotycząca wykonywania budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Musi być oddzielnie dołączone sprawozdanie dotyczące zadań zleconych samorządom do dokonania z zakresu administracji rządowej. Samorządom przekazywane są dotacje.

Ponadto dołączana jest ocena założeń makroekonomicznych i informacji na temat prywatyzacji majątku Skarbu Państwa. To sprawozdanie jest rozpatrywane przez Najwyższą Izbę Kontroli i również przez Komisję Finansów Publicznych- komisja sejmowa. Obydwa te organy niezależnie od siebie przedstawiają analizę (swoje zdanie na ten temat ), Sejmowi z realizacji polityki pieniężnej oraz realizacji budżetu państwa.

* przedstawiają ocenę i opinię w sprawach udzielenia absolutorium Radzie Ministrów.

(nie mylić tego z audytem kompetencji NIK-u!)

- analiza wykonywana przez Najwyższą Izbę Kontroli nie jest audytem lecz opracowaniem wyników działań kontrolnych przeprowadzonych przez NIK.

Sam audyt powinien odnosić się tylko do dokumentów. Prace nad udzieleniem rządowi absolutorium rozpoczynają się od przedstawienia opinii nad sprawozdaniem NIK wraz z wnioskiem w sprawie przyjęcia lub odrzucenia tego sprawozdania Radzie Ministrów lub przedmiocie tego absolutorium. Sejm musi podjąć dwie uchwały:

• Przyjęcie lub odrzucenie sprawozdania;

• Udzielenie bądź nieudzielanie Radzie Ministrów absolutorium;

Przyjęcie przez Sejm sprawozdania nie wyklucza zgłoszenia przez Sejm jakichś zastrzeżeń do konkretnych fragmentów. Może też przyjmując te sprawozdanie imiennie wskazać członka Rady Ministrów, którego negatywnie ocenia za wykonanie części za które odpowiada. Byłoby to podstawą postępowania przed Trybunałem Stanu.

Sejm ma obowiązek w ciągu 90 dni podjąć decyzję o udzieleniu bądź nieudzielaniu Radzie Ministrów absolutorium. Negatywna opinia sprawozdania bądź jego części nie oznacza w sposób automatyczny odmowy udzielenia absolutorium dla Rady Ministrów.

Możliwa jest taka sytuacja, że Sejm odrzuci sprawozdanie Rady Ministrów, ale jednoczenie Sejm nie odmówi udzielenia absolutorium, nie opowiada się za zmianą rządu.

Budżet jednostek samorządu terytorialnego:

Definicja budżetu jest zawarta w ustawie o finansach publicznych.

Budżet jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, funduszy celowych jednostek samorządu terytorialnego.

Budżet jednostek samorządu terytorialnego jest uchwalony w formie uchwały budżetowej i jest najważniejszą częścią tej uchwały.

Uchwała budżetowa powinna zawierać inne elementy:

• Obligatoryjne:

- prognozowane dochody danego samorządu;

- dochody ze wskazaniem źródeł tych dochodów i klasyfikacji budżetowej;

- wydatki budżetu: z obowiązkowym podziałem na wydatki bieżące oraz podziałem na działy i rozdziały.

- kwotę deficytu i ze wskazaniem źródeł pokrycia tego deficytu.

- wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi

- plany dochodów i wydatków gospodarstw pomocniczych, funduszy celowych;

- zakres i kwoty dotacji przedmiotowych;

- dochody i wydatki związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej innych zadań zleconych samorządom ustawami;

- dochody i wydatki związane z realizacją zadań wspólnych wykonywanych na podstawie umów lub porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego.;

- wydatki na programy i projekty realizowane ze środków funduszy strukturalnych i funduszu spójności.

• Fakultatywne:

- upoważnienie zarządu jednostek samorządu terytorialnego do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartościowych na pokrycie deficytu;

- upoważnienie zarządu do dokonywania zmian w budżecie;

- inne postanowienia dotyczące wykonywania budżetu, tworzenia rezerw celowych, rezerwy ogólnej;

- wydatki jednostek pomocniczych jakichś jednostek samorządu terytorialnego i uprawnienie tej jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu tej jednostki;

WAŻNE: uchwała budżetowa jest lokalnym aktem prawnym, a nie planem finansowym.

Wszystkie postanowienia budżetowe zawarte w uchwale budżetowej są bezpośrednio adresowane jedynie do samorządowych organów i jednostek wykonujących budżet. Zapisy budżetowe nie są podstawą do roszczeń lub zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego. Osoby trzecie nie mogą dochodzić roszczeń dotyczących jednostek samorządu terytorialnego. Tylko można dochodzić roszczeń na podstawie przepisów szczególnych.

Uchwała o prowizorium budżetowym skrócona i tymczasowa uchwała budżetowa, która w wyjątkowych przypadkach może określać dochody i wydatki jednostki samorządu terytorialnego. Tylko wtedy może być wprowadzona uchwała o prowizorium na szczeblu lokalnym, jeżeli obowiązuje ustawa o prowizorium.

Warunkiem jest złożenie w tej sprawie odpowiedniego projektu przez zarząd powiatu albo województwa.

Uchwała o prowizorium nie może obowiązywać dłużej niż ustawa o prowizorium. Na szczeblu gminy nie można stosować uchwały o prowizorium, tylko w powiecie i województwie.

Samorządowe prowizorium budżetowe stanowi nadzwyczajny, przejściowy budżet ustalający jedynie dochody i wydatki w kwocie niezbędnej do prowadzenia gospodarki budżetowej powiatu i województwa (w wysokości niezbędnej do zapewnienia elementarnych zadań jednostki przez określoną cześć roku). Wszystkie kwoty dochodów i wydatków, które były zawarte w uchwale o prowizorium muszą być zmieszczone we właściwej uchwale budżetowej.

Ani ustawa o prowizorium ani uchwała nie może stanowić żadnej podstawy do udzielenia absolutorium Radzie Ministrów czy zarządowi na kolejny rok budżetowy.

Wykład 13 - 16.01.2008

Zasady budżetowe dotyczące budżetów jednostek samorządu terytorialnego – pewne stałe cechy budżetu

1. zasada jawności realizowana poprzez:

   • jawność debaty budżetowej

   • sposób uchwalania uchwały budżetowej

   • udostępnianie informacji na temat polityki społecznej i gospodarczej

   • udostępnianie sprawozdań z wykonania budżetu

   • podawania do publicznej wiadomości danych dotyczących budżetu jednostki samorządu terytorialnego

2. zasada przejrzystości: uporządkowanie dochodów i wydatków w odpowiedni system podziału; wymaga stosowania jednego kryterium klasyfikacji rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej

3. zasada niefunduszowania: budżet jednostki samorządu terytorialnego ma być opracowany i zorganizowany na zasadzie jednej puli środków, której dochody są przeznaczane na wszelkie wydatki

4. zasada równowagi budżetowej: zaleca zastosowanie poziomu wydatków do poziomu dochodów; zastrzeżenia:

   • gmina w uchwale budżetowej określa źródła pokrycia niedoboru jeżeli dojdzie do sytuacji iż wydatki przewyższą dochody

   • ustawa o finansach publicznych dopuszcza uchwalenie uchwały budżetowej z deficytem jeżeli w tejże uchwale wskaże się źródła pokrycia deficytu, który może być pokryty tylko z przychodów

5. zasada jedności: budżet jednostki samorządu terytorialnego ma zawierać się w jednym kacie prawnych, który obejmuje wszelkie zagadnienia finansowe; nie należy tworzyć tzw. budżetów dodatkowych z pewnym zastrzeżeniem dotyczącym planu finansowego dla zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych; plan jest elementem budżetu ale funkcjonuje w pewnych stopniu na zasadach innych aniżeli inne składowe budżetu

6. specjalizacji: zaleca się przeznaczenie wydatków na szczegółowo określone cele; przestrzeganie tej zasady powoduje że wykonawcy są prawnie zobowiązani do ściśle określonych działań – do realizacji celów określonych w budżecie

7. uprzedniości: budżet ma zostać uchwalony do końca roku, który poprzedza dany rok budżetowy; od tej zasady istnieją wyjątki

8. zasada rocznego obowiązywania budżetu: zasada ta powoduje iż niezrealizowane kwoty wydatków wygasają z upływem roku budżetowego; wyjątek: wieloletnie plany inwestycyjne

9. zasada szczegółowości: uporządkowanie dochodów i wydatków według: działów, rozdziałów i paragrafów

Dochody

Struktura dochodów wprowadza podział na dochody:

1. obligatoryjne: dochody własne, subwencje ogólne dotacje celowe z budżetu państwa

2. fakultatywne: środki ze źródeł zagranicznych innych niż budżet UE, inne dochody określone w przepisach

Katalog dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego:

1. gminy:

   • podatki (leśny, od nieruchomości, rolny, od środków transportowych, dochodowy od osób fizycznych, od czynności cywilno-prawnych, opłaty: skarbowa, uzdrowiskowa, eksploatacyjna)

   • opłaty pochodzące z jednostek budżetowych, zakładów budżetowych,

   • dochody z majątku gminy

   • spadki, zapisy, darowizny na rzecz gminy

   • dochody z kar i grzywien

   • 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizowaniem zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami

   • odsetki od: 1) pożyczek 2) od nieterminowo przekazywanych należności 3) środków gromadzonych na rachunkach bankowych gminy

   • dotacje z innych jednostek samorządu lokalnego

   • udziały z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych

2. powiatu:

• dochody z opłat

• dochody pozyskiwane z jednostek budżetowych, zakładów budżetowych

• dochody z majątku powiatu

• spadki, zapisy, darowizny na rzecz powiatu

• dochody z kar i grzywien

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizowaniem zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami

• odsetki od: 1)pożyczek 2)od nieterminowo przekazywanych należności 3)środków gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu

• dotacje z innych jednostek samorządu lokalnego

• udziały z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych

1. województwa

• dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe

• wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

• dochody z majątku województwa

• spadki, zapisy, darowizny na rzecz województwa

• dochody z kar i grzywien

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizowaniem zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami

• odsetki od: 1)pożyczek 2)od nieterminowo przekazywanych należności 3)środków gromadzonych na rachunkach bankowych województwa

• dotacje z innych jednostek samorządu lokalnego

• udziały z podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych

Podział dochodów:

1. stałe: podatkowe, transferowe, pozostałe

2. nadzwyczajne: kapitałowe, dotacje celowe na dofinansowanie zadań własnych, pozostałe jak np. spadki

dochody:

1. podatkowe czyli podatki: lokalny, udziały w powstawaniu dochodu

2. niepodatkowe

3. publiczno-prawne:

Wykład 14 – 23.01.2008

Dochody jednostek samorządu terytorialnego

Spośród dochodów jednostek samorządu terytorialnego możemy wyodrębnić subwencje oraz dotacje. Jednakże podział ten jest podziałem umownym. Dotacje – mają charakter celowy, subwencje mają charakter ogólny, mogą być także na zadania konkretne jednostki przeznaczone ale nie ma z góry ustalonego, konkretnego celu tych środków transferowych. O przeznaczeniu subwencji decydują jednostki samorządu terytorialnego podczas ustalania własnego budżetu.

Jest jeszcze przy dochodach wyróżniona możliwość dotacji – czyli tzw. ”pieniędzy znaczonych” - dotacja taka z góry ma ustalone przeznaczenie, co w pewnym stopniu ogranicza samodzielność finansową.

Zgodnie z Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego powinno się ograniczać środki o charakterze celowym, gdyż jednostki same wiedzą co i za ile trzeba zrobić.

Ten postulat jest realizowany w Polsce. Jednakże nie wszędzie tak jest. Inaczej jest we Francji, inaczej było kiedyś w Polsce.

W Niemczech występują dotacje o charakterze ogólnym.

Środki celowe są dobre gdy dawane są z pewnymi obiektywnymi zasadami. Ważna jest pewna konstrukcja związana z tymi środkami- czyli całość procedury ich przyznawania.

Podatki zawsze uzupełniają dochody. Muszą zatem istnieć źródła transferowe, ale ważne by były zobiektywizowane, chodzi tu np. o stałą wysokość, albo o pewną przewidywalność, aby JST mogły sobie zaplanować ile dostaną na pewno i na co mogą je przeznaczyć, czyli jak mają planować gospodarkę finansową.

Ustawa z roku 2003 ogranicza już dotacje celowe. Wynikło to miedzy innymi z postulatów doktryny aby tak właśnie zrobić.

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego także formułuje postulat wolności kształtowana swojej polityki przez JST. Te wszystkie postulaty wpływają na to, iż gminy mogą sobie wszystko przeanalizować i ustalać niektóre podatki. Ważne by mogły sobie policzyć ile dostaną itd. Im większa samodzielność, mniej ściśle, z góry określonych zadań, tym większa elastyczność w gospodarowaniu, ustalaniu opłat itd.

(przyznam szczerze, że ten moment był straszliwie niejasny na wykładzie i wydaje mi się, że to mniej więcej o to chodzi – o postulowanie samodzielności JST w sprawach finansów).

Subwencja ogólna składa się z części:

• wyrównawczej i równoważącej – dostają te części gminy i powiaty

• wyrównawczej i regionalnej – dostają tylko województwa

• oświatowej – wszystkie JST dostają

GMINY otrzymują też część rekompensującą.

Część z pierwszego myślnika ma za zadanie wyrównywać różnice w dochodach JST, postulat ten nie został jednak zrealizowany gdyż kwoty na subwencje ogólna określa ustawa budżetowa – czyli łączy ten postulat z możliwościami budżetu ( czyli jak nie ma pieniędzy w budżecie państwa to nie ma z czego wyrównywać).

Część wyrównawcza dla gmin jest obliczana przez dodanie do siebie 2 kwot:

• podstawowej

• uzupełniającej

Przy kwocie podstawowej pierwszorzędnym kryterium jest dochód podatkowy na mieszkańca w gminie. Istnieje wskaźnik podatkowy, wynoszący 92%. Jeżeli gmina uzyska dochód poniżej tego wskaźnika to tylko wtedy przysługuje jej ta kwota podstawowa części wyrównawczej. O co chodzi z tym wskaźnikiem? Jest to relacja średniego dochodu podatkowego gminy podzielonego przez liczbę mieszkańców tej gminy (tzw. G) do średniego dochodu w kraju (czyli wszystkich gmin) podzielonego przez liczbę mieszkańców kraju (tzw. Gg), i gdy G jest mniejsze niż 92% Gg to tylko wtedy przysługuje ta kwota podstawowa.

Wyrównywanie tej kwoty podstawowej jest uzależnione od relacji dochodów podatkowych na jednego mieszkańca a średnim dochodem podatkowym na jednego mieszkańca kraju ( o tej relacji mówi ww. wskaźnik podatkowy). Lecz obliczanie tej kwoty nie jest dość precyzyjne, bo są trzy przedziały, w które umieszcza się gminy:

• dla gmin, w których dochód podatkowy na 1 mieszkańca gminy( G) jest niższy niż 40% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju (Gg)

• dla gmin, w których dochód podatkowy na 1 mieszkańca gminy jest wyższy niż 40% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju, ale mniejszy niż 75% tego dochodu krajowego

• dla gmin, w których dochód podatkowy na 1 mieszkańca gminy jest wyższy niż 75% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju, ale mniejszy niż 92% tego dochodu krajowego

I dokonuje się obliczeń według określonych wzorów i gminę umieszcza się w jednym z tych przedziałów. W każdym przedziale odpowiednio nalicza się kwotę należną gminie.

Część uzupełniającą oblicza się na podstawie gęstości zaludnienia w relacji do średniej gęstości zaludnienia w kraju ( relacja ta jest kryterium ustalania tej części).

Kwotę tą dostają gminy o niższej gęstości zaludnienia niż średnia gęstość zaludnienia w kraju.

Jednakże przy przyznawaniu tej kwoty jest jeszcze drugie kryterium. Nie liczy się tylko gęstości zaludnienia ale uwzględnia się również dochód podatkowy na jednego mieszkańca. Jeżeli jest większy niż 150% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju, to ta część nie przysługuje ( czyli musi być mało ludzi, niska gęstość zaludnienia, i dochód podatkowy mniejszy niż 150% dochodu podatkowego w kraju by ta kwota mogla być przyznana).

Czyli de facto gdy gmina ma więcej niż te 150% Gg , to nie dostaje tej części – a jak się zaraz okaże musi jeszcze dokonywać wpłat do budżetu.

Celem części równoważącej jest uzupełnianie dochodów JST. Część tę dzieli się pomiędzy gminy wg kryteriów ( nie ma tego u ustawie szczegółowo określonego, ale można wyróżnić)

• średnich wydatków na dodatki mieszkaniowe w gminach

• suma dochodów za rok poprzedzający tylko z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, dochodów w tytułu podatku rolnego i leśnego w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy.

W kraju bierze się sumę wpłat gmin bogatych ( czyli mającej powyżej 150% Gg) na tą część. W zależności od podziału, do którego trafi gmina, odpowiednio dużo wpłaca:

• gminy gdzie wskaźnik G (czyli już wspomniana relacja średniego dochodu podatkowego na jednego mieszkańca w gminie) jest mniejszy lub równy 200% Gg ( czyli relacji średniego dochodu podatkowego wszystkich gmin na 1 mieszkańca w kraju)

• gminy gdzie G większe niż 200% Gg ale mniejsze lub równe 300% Gg

• gminy gdzie G większe niż 300% Gg

Kwotę tą dzieli się na części: ( podział tez ustalono w 2007 roku)

• 50% przeznacza się dla gmin miejskich z dużymi dodatami mieszkaniowymi ( wieksze w przeliczeniu na 1 mieszkanca gminy niż 80% srednich wydatkow poniesionych na ten cel we wszystkich gminach w przeliczeniu na jednego mieszkańca)

• 25% przeznacza się dla gmin wiejskich ( tu jak wyżej, ale 90%)

• 25% dla gmin wiejskich i miejskich - tu kryterium jest ten podatek jak w myślniku drugim.

Część rekompensującą ustala się według zasad określonych w ustawie zmieniającej ustawę o specjalnych strefach ekonomicznych. Występuje ona w gminie notującej ubytek dochodów wraz ze stosowaniem zwolnień z podatków, np. Od nieruchomości gruntów, budowli – wynikających z posiadania na swoim terenie tych stref. Gminy takie otrzymują rekompensującą subwencję ogólną w wysokości tego udzielonego wcześniej zwolnienia – w wysokości tego zwolnienia.

Kwotę na to przeznaczoną określa ustawa budżetowa. Wykaz gmin, którym to przysługuje określa rozporządzenie ministra wł. Do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki.

POWIAT

Dla powiatu też jest kwota podstawowa i uzupełniająca w części wyrównawczej. Ustala się ją na podstawie takich samych wskaźników ale w skali powiatu. Wskaźnik ten musi być po prostu niższy dla powiatu od średniego dochodu dla powiatów w kraju. Nie ma tego kryterium 92%.

(ale tu bierze się tylko pod uwagę udziały w podatkach od osób fizycznych i prawnych, nie ma podatków lokalnych – patrz dochody powiatu)

I jak się ustali wskaźnik P to odpowiednio się nalicza kwotę podstawową w stosunku do Pp.

W części uzupełniającej bierze się po uwagę wskaźnik bezrobocia w powiecie.

Są trzy progi o różnym naliczaniu w zależności od stopy bezrobocia w powiecie w relacji do stopy bezrobocia w kraju.

Część równoważąca – udziela się ją biorąc pod uwagę kryteria:

• wydatki na rodziny zastępcze

• zadania urzędu pracy

• długość dróg powiatowych

• planowane dochody powiatu

Są procentowe podziały ile procent na co się przeznacza.

Powiaty o dochodach powyżej 110% Pp muszą dokonywać wpłat na część równoważącą ( czyli same jej nie dostaną raczej :-) ) dla powiatów i pozbawione są kwoty podstawowej subwencji ogólnej.

WOJEWÓDZTWO

Również występuje część wyrównawcza składająca się z części podstawowej i uzupełniającej.

Bierze się pod uwagę dochody podatkowe – analogicznie do powiatu, czyli tylko niższy od średniego w kraju dla województw, bez wskaźnika 92%, i również składają się na to udziały w podatkach od osób fizycznych i prawnych – patrz dochody województw)

Część uzupełniająca - obejmuje województwa, w których liczna mieszkańców nie przekracza 3 milionów.

Województwa o dochodach powyżej 110% Ww muszą dokonywać wpłat na część regionalną dla województw.

Część regionalną otrzymują tylko województwa. Przy jej ustalaniu bierze się pod uwagę:

• stopę bezrobocia

• kwotę PKB w województwie na 1 mieszkańca

• długość dróg w przeliczeniu na mieszkańca

• Regionalne Kolejowe Przewozy Pasażerskie

20% tej części otrzymują te województwa gdzie stopa bezrobocia przekracza 110% sredniej stopy bezrobocia w kraju

10% tej kwoty rozdziela się pomiędzy te województwa gdzie PKB w 1 mieszkańca województwa jest mniejsze niż 75% na 1 mieszkańca w kraju

15% na przewozy pasażerskie

40% na drogi, po odpowiednim przeliczeniu na 1 mieszkańca

Część oświatowa.

Wszystkie szczeble samorządowe ją otrzymują.

Globalną kwotę określa ustawa budżetowa. Kwota zaplanowana nie może być niższa od tej z poprzedniego roku i dodatkowo powiększa się tę kwotę o wydatki z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych.

Bierze się przy podziale zakres zadań realizowany przez jednostki samorządu terytorialnego. Uwzględnia się rodzaj tych zadań oraz ich koszty.

Są również szczególne kryteria. Określa je Minister właściwy do spraw oświaty w porozumieniu z JST i Ministrem Finansów Publicznych. Jest na to ustalony pewien algorytm.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że subwencja oświatowa jest tylko jednym ze środków finansowania tych zadań JST- powinny one również ze środków własnych dokładać pieniądze.

( i jak powiedziała pani : bo jak nie liczyć w algorytmie to mało wychodzi)

Środki te podlegają pewnym kryteriom. Nie są przyznawane uznaniowo.

Dotacje.

Mimo nazwy celowe, mają zróżnicowany charakter.

Są obligatoryjne i fakultatywne dochody samorządów. Dotacje na zadania zlecone są podstawą dochodzenie roszczeń. Wszystkie inne nie są taką podstawą ( bo jak nam coś zlecą to muszą dać pieniądze, kazaliście nam to teraz dajcie pieniądze :-) )

Do dochodów stałych należą dotacje o charakterze obligatoryjnym:

• na zadania zlecone administracji

• na inne zadania zlecone ustawami

Obowiązują podobne zasady ustalania (tych dotacji) jak w przypadku określania wydatków podobnego rodzaju w budżecie państwa. Są one przekazywane przez wojewodów, ale ustawy szczególne mogą przewidywać inny tryb).

Tryb powinien uwzględniać terminowe i pełne wykonywanie zadań. Nie dotrzymanie przez administracje rządową przekazywania tych dotacji powoduje powstanie roszczenia dla JST.

Mogą być dotacje, które są objęte kontrolowaniem wojewódzkim.

Mogą być zadania dotyczące realizacji umów międzynarodowych.

Mogą być dotacje na usuwanie zagrożeń dla bezpieczeństwa publicznego, klęsk żywiołowych.

W powiecie mogą przeznaczone na służby straży powiatowej.

Fakultatywne: mogą być przyznawane np. Na szkolnictwo, na zadania wpierające edukację na obszarach wiejskich związane z reformą oświaty, wyrównywanie szans oświatowych.

Czymś nowym są dotacje rozwojowe.

Przeznaczane są one na finansowanie przedsięwzięć w regionalnych programach operacyjnych.

Środki na te dotacje pochodzą z funduszy strukturalnych, funduszu spójności, z EFTA, z których to środki ustawa włącza do budżetu państwa ( czyli nie są dawane bezpośrednio ale za pośrednictwem budżetu), bądź jako zaliczki są dawane na projekty albo jako zwrot poniesionych kosztów.

Dotacje rozwojowe muszą być doliczane do dochodów samorządów.

Instytucję zarządzającą realizacją regionalnych programów operacyjnych i dysponentem tych dotacji są samorządy wojewódzkie.

Samorządy dostają te dotacje z budżetu i udzielają ich następnie beneficjentom regionalnych programów operacyjnym (czyli gminom i powiatom też).

Do 15 sierpnia gminy i powiaty muszą przedstawić zarządowi województwa informacje o tym jakie środki planują wydać na te programy z własnych budżetów.

Zarząd województwa ma obowiązek do końca sierpnia Ministrowi Rozwoju Regionalnego przedstawić zbiorczą informację o tym jakie środki samorządy chcą przeznaczyć na programy operacyjne w regionie.

Szczegółowe warunki przekazywania i wykorzystywania tych dotacji każdorazowo określa umowa dysponenta z beneficjentem.

Umowa powinna zawierać opis przedsięwzięcia, opis i cel realizacji wraz z kwartalnym harmonogramem wydatków, kwotę przyznaną beneficjentowi oraz tryb przekazywania pieniędzy.

Inne obowiązki tej umowy dotyczą:

• zobowiązania beneficjenta do poddania się kontroli

• termin i sposób rozliczenia z tych środków

• formę zabezpieczenia wykonania zobowiązań

• warunki rozwiązania umowy

• warunki zwrotu pieniędzy – w sytuacji gdy coś nie zostanie zrobione luz za dużo pieniędzy dostaną w dotacji, coś nienależnie pobiorą itd.

Gdyby te dotacje były wykorzystywane źle, niezgodnie z przeznaczeniem albo niezgodnie z procedurą lub pobrane w nadmiernej wysokości to wtedy dotacje te muszą być zwrócone wraz z odsetkami, w wysokości odsetek dla zaległości podatkowych.

Liczy się je ( w razie konieczności naliczania) od dnia przekazania środków.

Gdyby zgodnie z nieprawidłowościami ( czyli w związku z nimi, przez nie ) nie zrealizowano całego projektu to beneficjent nie ma prawa do takich środków przez 3 lata od daty zwroty środków.

Słowo na zakończenie: wykład miał straszliwe tempo i mnóstwo materiału, i zostało powiedziane, że nie da rady wszystkiego dokładnie omówić. Dlatego był nakaz doczytania z podręcznika o tym. Powiedziane zostało również, że będzie to jakoś robione na ćwiczeniach – więc mamy uzupełnić sobie wiedzę.

Wykład - 20.02.2008 r.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego

Dochody o charakterze podatkowym

Udziały w podatku dochodowym- w podatku od osób prawnych i osób fizycznych- udziały we wpływach z obu podatków dochodowych otrzymują jednostki wszystkich szczebli, czyli gminy, powiaty i województwa. Konstrukcja udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych nawiązuje do wpływów ogólnokrajowych. Brane tam są pod uwagę dwa współczynniki. Najpierw bierze się pod uwagę wpływy ogólnokrajowe. Następnie bierze się pod uwagę wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego.

Metoda obliczania udziału wszystkich szczebli jednostek samorządu terytorialnego, czyli gmin, powiatów i województw w podatku dochodowym od osób fizycznych uzależnia wysokość otrzymanych przez gminę środków z tego tytułu od rzeczywistych wpłat podatników podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego.

Przekazywanie tych wpływów( czyli wpływów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych) na rachunki właściwych budżetów jednostek samorządu terytorialnego następuje w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek wpłynął na rachunek Urzędu Skarbowego.

Kwota udziału jest( z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych) przekazywana z centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa, a więc bezpośrednio przez Ministra Finansów w terminach miesięcznych. Natomiast udział w podatku dochodowym od osób prawnych jest przekazywany danej jednostce samorządu terytorialnego przez urzędy skarbowe na rachunek uprawnionej jednostki samorządu terytorialnego w terminie 14 dni po dniu wpływu podatku dochodowego od osób prawnych na rachunek Urzędu Skarbowego.

Jeżeli podatnik podatku dochodowego od osób prawnych posiada zakład położony na obszarze jednostki samorządu terytorialnego innej niż właściwa siedziba, to część dochodu z tytułu udziału we wpływach z tego podatku jest przekazywana do budżetu jednostki samorządu terytorialnego, na której obszarze znajduje się ten zakład- proporcjonalnie do liczby zatrudnionych w tym zakładzie osób na podstawie umowy o pracę.

Szczegółowy tryb rozliczeń dochodów z tytułu tego udziału określa Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Stosunki prawne pomiędzy Urzędem Skarbowym, a jednostkami samorządu terytorialnego należą do zarządzającej i wykonawczej działalności państwa. Nie są więc stosunkami o charakterze równorzędnym. W związku z tym sprawa o zapłatę kwoty udziału nie ma charakteru sprawy cywilnej i droga sądowa dla jej rozpoznania nie jest dopuszczalna.

Gdyby działanie organu skarbowego( w przypadku niewypłacenia kwoty udziału, bądź wypłacenia w kwocie niższej niż należna danej jednostce samorządu terytorialnego) zostało ocenione jako czyn niedozwolony funkcjonariusza skarbowego- to wówczas jednostce samorządu terytorialnego przysługiwałoby roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej tym czynem. Byłoby to jednak roszczenie o odszkodowanie za poniesioną szkodę, której wysokość należałoby wykazać, a nie byłoby to jednak roszczenie o wypłatę należnej jednostce samorządu terytorialnego kwoty udziału.

Inne dochody o charakterze podatkowym zostały przydzielone jedynie gminie.

Pozostałe wpływy podatkowe

Podatki:

• od czynności cywilnoprawnych- przedmiotem tego podatku są czynności cywilnoprawne takie jak: umowa sprzedaży, zamiany rzeczy, praw majątkowych, umowa pożyczki, poręczenia, darowizny, dożywocia, o podział spadku, umowa o zniesienie współwłasności, ustanowienie hipoteki, umowa spółki, ustanowienie odpłatnego użytkowania.

Obowiązek zapłaty tego podatku ciąży solidarnie na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które są stronami czynności cywilnoprawnej.

Podstawą opodatkowania jest przy:

• umowie sprzedaży- wartość rynkowa rzeczy,

• umowie pożyczki- wartość pożyczki,

• przy zawarciu umowy spółki- wartość wkładów wniesionych do majątku spółki.

Stawki mają charakter proporcjonalny i wynoszą od 1 do 2%. Z podatku są zwolnione jednostki budżetowe, jednostki samorządu terytorialnego, osoby prawne prowadzące działalność naukową, oświatową, w zakresie kultu religijnego, dobroczynności, ochrony zdrowia.

Wpływy z tego podatku są przekazywane gminie właściwej ze względu na położenie nieruchomości, jeżeli przedmiotem tej umowy jest nieruchomość. Natomiast jeżeli przedmiotem tej czynności cywilnoprawnej jest umowa spółki- to podatek otrzymuje gmina, na której obszarze spółka ma siedzibę. W przypadku umów sprzedaży- podatek otrzymuje gmina, która jest właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę nabywcy.

• od innych czynności cywilnoprawnych- stanowi dochód gminy, na której obszarze jest położony właściwy miejscowo urząd skarbowy.

W przypadku tego podatku- gmina nie może ustalać żadnych elementów konstrukcyjnych- nie może ustalać stawek w określonych gminach, nie może wprowadzać zwolnień(--> odstępstwo od art.168 konstytucji). Jednostki samorządu terytorialnego powinny mieć prawo regulowania w określonych granicach stawek określonych ustawą. Ustawodawca nie spełnił tu zaleceń Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego ani art. 168 konstytucji.

• od nieruchomości- zasila budżet gminy właściwej ze względu na miejsce położenia nieruchomości.

Przedmiotem tego podatku są budynki lub ich części, budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, ale innej niż działalność rolnicza lub leśna, grunty nieobjęte przepisami o podatku lokalnym lub leśnym.

Podatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które są właścicielami nieruchomości albo obiektów budowlanych( definicja obiektu budowlanego zawarta jest w prawie budowlanym). Obiekty budowlane nie są trwale związane z gruntem. Podatnikami tego podatku są też, tzw. posiadacze zależni nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub gminy. Podatnikami są też użytkownicy wieczyści.

Podstawą opodatkowania jest w przypadku budynków lub ich części powierzchnia użytkowa ( definicja zawarta w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych). Mierzy się tą powierzchnię po wewnętrznych ścianach budynku. Również brana jest pod uwagę wysokość pomieszczenia.

Budowle-podstawą opodatkowania jest wartość początkowa ustalona dla celów amortyzacji. W przypadku gruntów podstawą opodatkowania jest powierzchnia użytkowa tych gruntów.

Zwolnienia ustawowe. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wprowadza szereg zwolnień, tzw. ustawowych. W przypadku podatków od nieruchomości- Rada Gminy może wprowadzać dodatkowe zwolnienia( poza ustawowymi!)- obowiązuja one wtedy na obszarze danej gminy.

Zwolnienia ustawowe obejmują:

* budowle infrastruktury portowej, kolejowej, grunty stanowiące nieużytki, nieruchomości zajęte na prowadzenie nieodpłatnie statutowej działalności, tzw. pożytku publicznego, szkoły wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe i pod warunkiem wzajemności nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych, grunty i budynki wpisane do rejestru zabytków.

Jeżeli chodzi o podatek od nieruchomości, to ustawa o podatkach i opłatach lokalnych przyznaje Radzie Gminy prawo do regulowania stawek w granicach określonych ustawą. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych określa minimalne i maksymalne granice stawek podatkowych od nieruchomości. Natomiast jakie będą wprowadzone konkretne stawki na obszarze gminy- decyduje o tym corocznie Rada Gminy. Jeśli nie podejmie w danym roku uchwały, to obowiązują stawki uchwalone w roku ubiegłym.

Zwolnienia mają charakter przedmiotowy dlatego, że konstytucja wprowadza wymóg ustawy dla wprowadzania zwolnień o charakterze podmiotowym. Rada Gminy nie może wprowadzać zwolnień podmiotowych i, np. zwalniać rencistów i emerytów( zastrzeżone jest to dla ustawy przepisami konstytucji) z płacenia podatków od nieruchomości. Rada gminy ma możliwość wprowadzania zwolnień przedmiotowych i w ten sposób przyciągać na teren gminy inwestorów, np. zwolnienia dla produkcji sprzętu AGD. Rada Gminy może obniżać stawki dla danej działalności. Tego typu polityka finansowa jest prowadzona przez gminy.

• od środków transportowych- opodatkowaniu podlegają samochody ciężarowe o masie całkowitej powyżej 3,5 tony.

Podatnikami są osoby fizyczne, osoby prawne będące właścicielami środków transportowych. Jako właścicieli traktuje się również jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, na które środek transportowy został zarejestrowany. Obowiązek podatkowy dotyczy tylko tych właścicieli, którzy mają zarejestrowane środki transportowe. Ustawodawca wyszedł z założenia, że sam fakt własności środka transportowego nie jest wystarczającą podstawą do płacenia podatku od środków transportowych.

!!Od 1 stycznia weszła zmiana, która rozszerza krąg podatników od środków transportowych i podatkiem tym zostali też obciążeni posiadacze środków transportowych, którym te pojazdy zostały powierzone przez zagraniczne osoby fizyczne lub prawne, jeżeli zostaną zarejestrowane na terytorium Polski.

W przypadku tego podatku Rada Gminy też ma możliwość ustalania stawek podatkowych. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych podaje minimalną i maksymalną granicę stawek. Natomiast o tym, jakie konkretnie stawki będą obowiązywały decyduje Rada Gminy. Rada Gminy też może wprowadzać( jak w przypadku podatku od nieruchomości) zwolnienia od tego podatku.

!!Zmiana, która weszła w życie od tego roku- nie ma podatku, który był uregulowany ustawą o podatkach i opłatach lokalnych, dotyczącego posiadania psa, a jest opłata. Różnica tej opłaty od podatku polega na tym, że pozostawiono to Radzie Gminy czy wprowadzi na swoim obszarze tę opłatę, czy nie. Wysokość stawek jest też uzależniona od danej Rady Gminy. Niektóre gminy zrezygnowały z pobierania tych opłat. W Szczecinie opłata obowiązuje w tej samej kwocie, w jakiej był podatek. W Olsztynie opłata ta nie obowiązuje.

• rolny- jest podatkiem majątkowym, obciążającym podatników będących właścicielami gospodarstw rolnych.

Podstawę opodatkowania stanowi liczba hektarów przeliczeniowych. Liczbę hektarów przeliczeniowych ustala się na podstawie: powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych oraz zaliczenia gruntów do okręgu podatkowego.

Liczba hektarów przeliczeniowych polega na tym, że podatnik płaci podatek nie od faktycznej ( fizycznej) liczby hektarów, którą posiada, tylko od tych hektarów przeliczeniowych. Miało to służyć zasadzie sprawiedliwości podatkowej, ale jest to archaiczna metoda naliczania tego podatku.

Podatnik, który ma jakieś gospodarstwo rolne, które ma bardzo wysoką klasę ziemi, blisko linii komunikacyjnej, niedaleko ośrodka miejskiego, w którym może zbyć płody rolne- jest w lepszym położeniu- płaci ten podatek nie od fizycznych swoich 2 hektarów, tylko po przeliczeniu na hektary przeliczeniowe płaci przykładowo jak za 3,5 hektara. Natomiast gospodarz mający gospodarstwo rolne na terenach górskich, mający ziemię słabej klasy, nieurodzajną, daleko od ośrodków,

w których mógłby zbyć płody rolne- ustala się po przeliczeniu na hektary przeliczeniowe, że on posiada nie, np. 3 czy 2 hektary, lecz, że, np. posiada 1 hektar albo mniej. Płaci stawkę jakby posiadał mniej. Jest to archaiczna metoda w tej chwili niestosowana w Europie. Były propozycje

zmiany na podatek przychodowy, bądź dochodowy. Ta reforma powinna nastąpić.

Stawka podatku rolnego wynosi za rok podatkowy równowartość pieniężną 2,5 kwintala żyta. Najpierw przelicza się fizyczne na przeliczeniowe i w zależności od hektarów przeliczeniowych- za 1 hektar przeliczeniowy płacimy równowartość ustaloną według GUS 2,5 kwintala żyta.

Jest duża liczba zwolnień ustawowych, ale też Rada Gminy może wprowadzać pewne zwolnienia na obszarze swojego działania.

Zwolnienia ustawowe obejmują:

• grunty powstałe z zagospodarowania nieużytków na okres 5 lat, grunty rolne, na których zaprzestano produkcji rolnej na okres nie dłuższy niż 3 lata, grunty położone w pasie drogi granicznej, grunty nabyte od Państwowego Funduszu Ziemi.

Są też przewidziane ulgi. Z ulg mogą korzystać osoby inwestujące w infrastrukturę gospodarstwa, podatnicy mający grunty położone na terenach górskich i podgórskich, podatnicy będący ofiarami klęsk żywiołowych.

Rada Gminy nie może tutaj regulować stawek podatków, bo sposób ustalania stawek został określony ustawowo. Natomiast Rada Gminy ma możliwość wprowadzania ulg i zwolnień( poza ustawowymi).

• leśny- podatnikami są właściciele lasów. Podstawą opodatkowania jest liczba hektarów przeliczeniowych, ale te hektary przeliczeniowe ustala się na podstawie głównych gatunków drzew w drzewostanie.

Ustawa przewiduje dwa rodzaje zwolnień: lasy z drzewostanem do 40 lat i wpisane do rejestru zabytków. Jesli chodzi o wysokość stawek, to Rada Gminy nie może regulować wysokości stawek swojego podatku. Wysokość podatku leśnego oblicza się od 1 hektara przeliczeniowego i stawka tego podatku stanowi równowartość pieniężną ceny 0,2 m3 drewna iglastego. Wyłączone z tego podatku są lasy zajęte na ośrodki wypoczynkowe, działki budowlane i rekreacyjne.

• wpływy z karty podatkowej

Karta podatkowa- to zryczałtowana forma podatku dochodowego od osób fizycznych, obciążająca niektóre rodzaje działalności usługowej, wytwórczej, handlowej. Wszystkie te rodzaje działalności są wymienione w formie załącznika do ustawy.

Wysokość stawki karty podatkowej jest uzależniona od ilości zatrudnionych pracowników i liczby mieszkańców w danej miejscowości, w której prowadzi się działalność. Im większa miejscowość, tym stawka jest wyższa.

Opodatkowanie w formie karty podatkowej daje podatnikom pewne uprawnienia. Podatnicy ci są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz z wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Mają jednak obowiązek wydawać na żądanie klienta rachunki stwierdzające sprzedaż wyrobów, badź usług i muszą je przechowywać.

Stawki uregulowane są w ustawie. Rada Gminy nie ma możliwości, by regulować stawki według swego uznania na terenie swojej działalności. Ustawodawca przewidział pewne ulgi jesli chodzi o kartę podatkową. Zwolnień nie ma, bo zryczałtowana forma tego podatku to forma, o którą podatnik musi się ubiegać. Jeśli się nie ubiega o podatek w formie karty podatkowej, to płaci podatek na ogólnych zasadach.

Są przewidziane ulgi:

• o 20% obniża się stawki podatników, którzy do 1 stycznia roku podatkowego ukończyli 60 rok zycia albo zostali uznani za osoby częściowo niezdolne do pracy,

• o 10% obniża się stawki dla podatników, którzy zatrudniają pracowników, w stosunku do których orzeczono co najmniej częściową niezdolność do pracy.

Przewidziane są też pewne preferencje dla podatników, którzy zatrudniają pracowników w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem. Możliwe jest wówczas stosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej pomimo przekroczenia stanu zatrudnienia określonego ustawą.

• od spadków i darowizn- Rada Gminy nie ma możliwości regulowania stawek tego podatku. Jest to podatek majątkowy, którego podatnikami są wyłącznie osoby fizyczne.

Przedmiotem tego podatku jest nabycie własności rzeczy i praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski. Opodatkowaniu podlega też nabycie własności rzeczy ulokowanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem Polski( obdarowany lub spadkobierca) lub miał miejsce stałego pobytu w Polsce.

Wysokość podatku i tzw. kwoty wolnej od podatku jest uzależniona od stosunku pokrewieństwa, jaki łączy podatnika ze spadkodawcą lub darczyńcą. Najwyższe kwoty tzw. wolne od podatku i jednocześnie najniższe stawki podatku są przewidziane dla członków najbliższej rodziny. Trzecia grupa obejmuje osoby zupełnie niespokrewnione, obce- te stawki w tym przypadku są odpowiednio wyższe.

Zwolnienia od podatku:

• przedmioty wyposażenia mieszkań, meble zabytkowe, dzieła sztuki, zabytki nieruchome- pod warunkiem, że nabywca je konserwuje i zabezpiecza , nieruchomości stanowiące gospodarstwo rolne będące przedmiotem spadku lub darowizny- pod warunkiem, że nabywca lub spadkobierca będzie je przez co najmniej 5 lat prowadził.

Rada Gminy nie ma tu możliwości ani wprowadzania dodatkowych zwolnień, ani regulowania stawek.

*****dochody z samoopodatkowania mieszkańców gminy - zbliżone do podatku, ale nie są podatkiem.

Instytucja samoopodatkowania na cele gminne nie jest dodatkowym podatkiem, ale daniną publicznoprawną wprowadzoną za pomocą referendum, którego zasady określa ustawa o referendum lokalnym. Referendum przeprowadza Rada Gminy albo z własnej inicjatytwy, albo na wniosek co najmniej 15 mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania. Rada gminy będąc inicjatorem referendum podejmuje wówczas uchwałę o przeprowadzenie referendum w sprawie samoopodatkowania na cele publiczne bezwzględna większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby radnych. Uchwała Rady Gminy powinna wskazywać konkretny cel i zasady samoopodatkowania. Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania, a wynik tego referendum jest rozstrzygający, jeżeli za samoopodatkowaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów.

Dochody z samoopodatkowania mogą być przeznaczone tylko na cele publiczne realizowane przez samorząd. Samoopodatkowanie ma charakter celowy i określony. Nie można w drodze samoopodatkowania wprowadzić nowego, stałego źródła dochodów gminy. Samoopodatkowanie jest wprowadzane tylko na czas realizacji określonego celu publicznego. Nie jest objęte przepisami ustawy ordynacja podatkowa. Realizacja samoopodatkowania następuje w drodze decyzji administracyjnych albo z mocy prawa, o czym decyduje uchwała Rady Gminy.

Wszystkie elementy konstrukcyjne samoopodatkowania reguluje prawo miejscowe. Do zasad samoopodatkowania określonych przez Radę Gminy należą:

• postanowienia dotyczące przedmiotu opodatkowania,

• podstawy obliczania tego parapodatku,

• wysokość i rodzaje stawek,

• terminy i tryby płatności,

• ewentualne zwolnienia.

Wykład - 27.02.08r

DOCHODY J.S.T. (c.d.)

1. POZOSTAŁE ŹRÓDŁA DOCHODÓW

1. z opłat

z majątku

1. z gospodarki komunalnej

Najważniejsze opłaty pobierane przez gminy:

• opłata targowa, której stawki gmina może regulować w zakresie określonym przez ustawę

Pobierana jest od osób fizycznych, prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach. Targowiskiem jest każde miejsce, gdzie faktycznie prowadzony jest handel. Opłata powinna być pobierana na tzw. prywatnych targowiskach, tzn. usytuowanych na gruntach stanowiących własność prywatną. Wówczas w dalszym ciągu ta opłata jest dochodem gminy , a nie właściciela targowiska. Ten może pobierać inne dodatkowe opłaty, np. za wypożyczenie stoisk.

Od tej opłaty stosowane są określone zwolnienia. Mogą one wynikać z ustawy i są to zwolnienia obligatoryjne, a mogą być wprowadzone przez Radę Gminy w drodze uchwały. Zwolnienia obligatoryjne obejmują osoby fiz., prawne oraz jednostki organ. nie posiadające osobowości pr., jeżeli odprowadzają one podatek od nieruchomości w związku z nieruchomościami położonymi na danym targowisku.

• miejscowa i uzdrowiskowa - pobierana jest tylko jedna z tych dwóch w danej gminie

Miejscową muszą opłacać osoby czasowo przebywające czasowo w celach turystycznych i zdrowotnych w miejscowościach zawierających korzystne właściwości klimatyczne. Zwolnione są od niej jedynie osoby przebywające w szpitalach, zakładach uzdrowiskowych, osoby niewidome i ich przewodnicy, podatnicy podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych w miejscowości, w której pobiera się opłaty miejscowe, zorganizowane grupy dzieci i młodzieży szkolnej, członkowie personelu przedstawicielskiego..

Miejscowość, w której pobiera się tę opłatę ustala wojewoda na wniosek RG w granicach określonych w ustawie. RG może wprowadzać dodatkowe zwolnienia od opłaty miejscowej.

Uzdrowiskowa pobierane w miejscowościach, które uzyskały status uzdrowiska.

• skarbowa

Pobierana za czynności urzędowe organów administracji rządowej i samorządowej na wniosek osoby zainteresowanej i na podstawie zgłoszenia. Opłacie skarbowej podlegają też wydanie zaświadczenia na wniosek, zezwolenia, koncesji, złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa w sprawie z zakresu administracji publ. lub w postępowaniu sądowym.

Ustawa wprowadza od tej opłaty następujące zwolnienia dot.:

- praw alimentacyjnych

- kurateli, opieki, przysposobienia

- ubezpieczeń społ.

- opieki społ.

- zatrudnienia, wynagrodzeń

- nauki, szkolnictwa, oświaty

- zdrowia

RG może też wprowadzać opłatę administracyjną za czynności urzędowe wykonywane przez podległe im organy, jeżeli czynności te nie są objęte przepisami ustawy o opłacie skarbowej.

• za użytkowanie wieczyste, oplata roczna której wysokość jest zróżnicowana w zależności od terenów zabudowanych i niezabudowanych i waha się w granicach od 1 do 3% ceny gruntu. Przynosi duże dochody budżetowi gminy.

• adiacencka

Obciąża właścicieli gruntów, którzy są zobligowani do uczestniczenia w kosztach budowy urządzeń komunalnych, energetycznych, gazowych odpowiednio do wzrostu wartości nieruchomości na skutek tych zmian. Ustalana jest w formie opłaty jednorazowej i pobierana każdorazowo po dokonaniu modernizacji lub ukończeniu budowy tych urządzeń. Jej wysokość wynosi 50% różnicy powstałej między wartością gruntu przed wybudowaniem urządzeń komunalnych a wartością gruntu po ich wybudowaniu.

• eksploatacyjna - regulowana przepisami prawa górniczego

Podstawą jej ustalenia jest ilość kopaliny wydobytej ze złoża. Wysokość jej stawki obliczana jest w stosunku procentowym do ceny sprzedaży kopaliny wydobytej ze złoża i wynosi od 2 do 10% tej ceny w zależności od tego jaka to kopalina.

Wpływy z tej opłaty stanowią w 60% dochód gminy, a w 40% dochód narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Pobierają ją tylko te gminy, w których złoża są wydobywane.

2. ZASADY GROMADZENIA DOCHODÓW OMÓWIONYCH DO TEJ PORY

Dochody j.s.t. pobierane przez Urzędy Skarbowe są odprowadzane na rachunek budżetu właściwej j.s.t. w terminie:

• 14 dni licząc od dnia, w którym w płynęły na rachunek US; dot. to :

• dochodów z tytułu karno-podatkowego, podatku od spadku i darowizn,

• opłaty eksploatacyjnej,

• dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych;

• do dnia 10 każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek wpłynął na rachunek US; dot. to:

• dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych;

Samorządowi przysługują odsetki w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych, jeżeli dochody pobrane na jego rzecz nie zostaną przekazane w ustawowo określonych terminach.

Odrębne regulacje dot. subwencji ogólnych, przekazywanych j.s.t. przez MF.

• część oświatowa jest przekazywana w ratach miesięcznych, z których rata za marzec wynosi 2/13, a pozostałe 1/13 ogólnej sumy subwencji.

• pozostałe części ( wyrównawcza, równoważąca, regionalna) są przekazywane w 12 równych ratach mies.

W przypadku kiedy subwencja nie była przekazywana w ustawowo ustalonych terminach, to j.s.t. również przysługują odsetki ja dla zaległości podatkowych.

3. INNE RODZAJE DOCHODÓW J.S.T.

• z majątku - pochodzą z wynajmu lub dzierżawy nieruchomości, lokali, przedmiotów majątkowych, wyprzedaży majątku, z odsetek od środków finansowych gmin zgromadzonych na rachunkach bankowych, z odsetek od pożyczek udzielonych prze gminy;

• z działalności gospodarczej - dochody z prowadzenia przez gminy działalności gosp. w zakresie zadań o charakterze użyteczności publ. stanowią wpłaty nadwyżek dochodów nad wydatkami zakładów budżetowych należących do danej j.s.t.;

Gmina może też prowadzić dział. wykraczającą poza sferę użyteczności publ., w formie spółki pr. handlowego, jeżeli zostaną spełnione dwa warunki:

1) na rynku lokalnym istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty sam

2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnot sam. a zastosowanie innych działań nie doprowadziło do aktywizacji gosp. a w szczególności do trwałego ograniczenia bezrobocia

Gminy mają prawo do posiadania akcji lub udziałów w spółkach już istniejących i zajmujących się działalnością obejmującą m.in.

- czynności bankowe lub ubezpieczeniowe,

- działalność doradczą, promocyjną edukacyjną wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego

W tym przypadku nie muszą być spełnione dwa ww. warunki

Uprawnienia powiatów i województw zostały uregulowane inaczej.

Powiat nie może prowadzić dział. gosp. wykraczającej poza sferę użyteczności publ.

Województwo ma prawo

- w sferze użyteczności publ. do tworzenia spółek z o.o., spółek akcyjnych oraz przystępowania do takich spółek;

- poza tą sferą do tworzenia spółek z o.o., spółek akcyjnych oraz do przystępowania do tych spółek, jeżeli ich działalność polega na czynnościach promocyjnych, edukacyjnych, wydawniczych służących rozwojowi województwa.

WYDATKI J.S.T.

1. STRUKTURA WYDATKÓW

Struktura wydatków samorządu terytorialnego jest dostosowana do zakresu jego działania.

Zadania można podzielić na:

• własne i zlecone

własne - realizowane we własnym zakresie, na własny rachunek i na własną odpowiedzialność w ramach własnych możliwości finansowych

zlecone - finansowane z dotacji celowych przekazywanych samorządom prze organ zlecający ( najczęściej jakiegoś ministra)

• publicznoprawne i prywatnoprawne

publicznoprawne - przede wszystkim dotacje dla różnych form gospodarki poza budżetowej samorządów; zasady ich przyznawania reguluje organ stanowiący samorządu;

prywatnoprawne - stanowią większość wydatków; należą do nich m.in. wynagrodzenia, zapłaty za zakupione towary, usługi, spłaty rat, odsetki od kredytów

• bieżące i majątkowe( wprowadzone do ustawy w roku poprzednim)

majątkowe - inwestycje i zakupy inwestycyjne, zakup i objęcie akcji, wniesienie wkładu do spółek pr. handlowego

bieżące- pozostałe nie mieszczące się w poprzedniej kategorii

• na wieloletnie programy inwestycyjne

Mogą być ustanawiane niezależnie od wydatków budżetu j.s.t. na dany cel.

Mogą być realizowane w innym trybie niż obowiązujący dla gosp. budżetowej.

Wprowadzając program wieloletni, RG decyduje o przeznaczeniu środków budżetowych na jego realizacje. Uchwała budżetowa określa limity wydatków na te programy. Ujmowane są one w wykazie stanowiącym załącznik do uchwały budżetowej. W tym wykazie organ stanowiący ustala odrębnie dla każdego programu:

- nazwę, cel i zadania

- jedn. organ realizującą program albo koordynującą wykonywanie programu

- okres realizacji programu

- łączne nakłady inwestycyjne

- wys. wydatków w danym roku budżetowym i w dwóch kolejnych latach budżetowych

Kolejne uchwały budżetowe mają określać konkretne kwoty przeznaczone w danym roku na ten program

DEFICYT J.S.T.

1. SPOSOBY JEGO FINANSOWANIA

J.s.t. może uchwalić budżet z deficytem. W takiej sytuacji muszą być wskazane źródła jego pokrycia, którymi mogą być przychody pochodzące:

1) ze sprzedaży papierów wartościowych emitowanych przez daną j.s.t.

2) z kredytów i pożyczek

3) z prywatnego majątku j.s.t.

4) z nadwyżki budżetu tej j.s.t. w poprzednich latach

Możliwość finansowania deficytu z budżetu z przychodów o charakterze zwrotnym (pkt 1 i 2) jest ograniczona do pewnego poziomu, określonego w sposób pośredni przez ustawodawcę tzn. nie kwotowo, a poprzez ustalenie zakazu finansowania deficytu środkami o charakterze zwrotnym jeżeli:

• wartość przypadających do uregulowania w danym roku zobowiązań j.s.t. związanych ze spłatą rat kredytów i pożyczek łącznie z wartością przypadających do uregulowania w danym roku zobowiązań z tytułu udzielonych przez tę jednostkę poręczeń przekroczy 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów;

• wzrasta dług publ. a relacja państwowego długu publ. do PKB przekroczy 55% wystarczy gdy łączna wartość przypadających do uregulowania w danym roku zobowiązań takiej jednostki przekroczy 12% planowanych na dany rok budżetowy dochodów;

2. POWIĄZANIA Z DŁUGIEM PUBL.

Dopuszczalny deficyt j.s.t. został powiązany z aktualnym poziomem długu publ.

Ograniczenia w sprawowaniu własnych dochodów i wydatków jeżeli wysokość państwowego długu publ:

• jest większa od 50% a mniejsza od 55%, to zaplanowane w uchwale budżetowej każdej j.s.t. stosunek deficytu do ich dochodów nie może być większy niż taka sama relacja deficytu do dochodów, wynikająca z projektu ustawy budżetowej;

• jest większa od 55% a mniejsza od 60%, to wówczas górne ograniczenie deficytu w budżecie j.s.t. zostaje zaostrzone, poprzez przemnożenie przez tzw. współczynnik r( wzór określa ustawa);

• wynosi 3/5 do PKB, to obowiązuje zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji przez podmioty całego sektora finansów publ.; zakaz ten zaczyna obowiązywać od 7 dnia od ogłoszenia przez MF długu, czyli już w danym roku budżetowym; obowiązuje on również w następnym roku budżetowym; w projektach budżetów samorządowych nie może być wykazywany deficyt, z wyj. deficytu który zostaje sfinansowany z nadwyżki budżetowej za ubiegły rok;

3. ZASADY ZACIĄGANIA ZOBOWIĄZAŃ PRZEZ J.S.T

   1. Maksymalną wartość zadłużenia musi określać uchwała budżetu

   2. W przypadku zobow. z których środki mają być przeznaczone na finansowanie planowanego deficytu i spłatę wcześniej zaciągniętych zobow., koszty obsługi takich zobow. muszą być ponoszone nie rzadziej niż raz do roku.

   3. W umowie kredytowej, czy też warunkach emisji nie może być postanowienia, które dopuszczałoby kapitalizację odsetek.

   4. Dyskonto od emitowanych papierów wartościowych nie może przekroczyć 5% ich nominalnej wartości.

   5. J.s.t. mogą zaciągać tylko takie zobow. i to bez względu na przeznaczenie ich środków, których maksymalna wartość nominalna wyrażona w zł jest ustalona w dniu transakcji.

Wyjątki określa RM w drodze rozporządzenia. Dot. one w szczególności kredytów, pożyczek pochodzących od instytucji międzynarodowych lub pożyczkodawców rządowych.

1. Ogłoszenie upadłości j.s.t., która zaprzestała spłacania długów nie jest możliwe. Dlatego też ustawodawca nałożył na samorządy rózne ograniczenia przy zaciąganiu kredytów i pożyczek. Dotyczą one wysokości i przeznaczenia tych środków.

J.s.t. maja prawo zaciągania kredytów i pożyczek na:

• pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu, z tym że muszą być one spłacone w tym samy roku, w którym zostały zaciągnięte lub wyemitowane;

• finansowanie planowanego deficytu (nie muszą być spłacone w tym samym roku, ale w terminie kreślonym w umowie kredytowej/pożyczkowej/w warunkach emisji obligacji;

• spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji pap. wart. albo zaciągniętych wcześniej kredytów i pożyczek;

  1. Suma wszystkich zaciągniętych zobow. nie może przekroczyć:

• kwoty określonej w uchwale budżetowej

• maksymalnego poziomu określonego w ustawie o finansach publ.

Maks. poziom zobowiązań określił ustawodawca stanowiąc, że łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez j.s.t. poręczeń i gwarancji wraz z należnymi w danym roku odsetkami od nich, a także przypadającymi do wykupu w danym roku budżetowym pap. wart. wraz z odsetkami nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok dochodów tej jedn.

Wskaźnik ten obniża się do 12% w przypadku gdy relacja państwowego długu publ. w stosunku do PKB przekroczy 55%.

Łączna kwota długu j.s.t. na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym.

Dwa wyjątki dot. wysokości spłaty długu:

1. dot. emitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek zaciągniętych w celu realizacji programów współfinansowanych przez fundusze strukturalne, fundusz spójności, europejski fundusz rybołówstwa;

2. dot. poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom pr. realizującym zadania j.s.t., w których wykorzystywane są środki pochodzące z ww. funduszy.

Wykład 17 - 05.03.2008 r.

Termin 0- 4 czerwca (środa, w godzinach wykładu)

I termin- 16 czerwca o godz. 11:00.

ZACIĄGANIE KREDYTÓW I POŻYCZEK- ciąg dalszy.

Jednostkom samorządu terytorialnego realizującym postępowania ostrożnościowe i naprawcze mogą być udzielane pożyczki z budżetu państwa, udzielanie takich pożyczek jest możliwe tylko w zakresie ustalonym w budżecie państwa. Pożyczki te są oprocentowane, a wpływy z oprocentowania stanowią dochody budżetu państwa. Środki uzyskane z tych pożyczek służą na pokrycie występującego w ciągu roku deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub na finansowanie planowanego deficytu jednostki samorządu terytorialnego, bądź też na spłatę wcześniej zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek. Podstawa do zaciągnięcia takiej pożyczki jest przygotowany przez jednostkę samorządu terytorialnego plan naprawczy, z którego wynika, ze nastąpi poprawa sytuacji finansowej tej jednostki samorządu terytorialnego oraz nastąpi poprawa skuteczności wykonywania ustawowych zadań, a ponadto zostaną zachowane limity zaciąganych zobowiązań na koniec roku, w którym upływa splata pożyczki oraz zostanie zapewniona splata pożyczki. Pożyczka i odsetki nie podlegają umorzeniu. Wniosek o udzielenie takiej pożyczki jednostka samorządu terytorialnego składa do ministra finansów lub Banku Gospodarstwa Krajowego, jeżeli min Fin zwrócił się do tego banku o wykonywanie takich czynności. Do wniosku o udzielenie pożyczki jednostka samorządu terytorialnego dołącza program postępowania naprawczego oraz dokumenty zawierające dane umożliwiające dokonanie bieżącej i prognozowanej oceny sytuacji finansowej tej jednostki oraz propozycje zabezpieczenia spłaty pożyczek. Podobne zasady stosuje się w przypadku pożyczki udzielanej jednostce samorządu terytorialnego realizującej program postępowania ostroznosciowego, jeżeli zagrożenie wykonywania zadań publicznych powstało z przyczyn niezależnych od tej jednostki. W przypadku niespłacenia tej pożyczki w terminie( termin jest określony w umowie) min Fin może potrącić niespłaconą kwotę wraz z odsetkami z należnej subwencji ogólnej tej jednostki.

Emisja papierów wartościowych( zmiany!).

Jednostki samorządu terytorialnego mogą emitować papiery wartościowe na 3 cele:

1. Pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego; wyemitowane na ten cel papiery wartościowe podlegają wykupowi w tym samym roku, w którym zostały wyemitowane;

2. Finansowanie planowanego deficytu; nie musza być wykupione w tym samym roku, w którym zostały wyemitowane, termin jest określony w warunkach emisji;

3. Na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek, wyemitowanych papierów wartościowych.

Obligacje komunalne( „komunalne” z doktryny)- mogą być spłacone ze wszystkich źródeł dochodów będących do dyspozycji jednostki samorządu terytorialnego lub z przychodów z konkretnego obiektu(jednej inwestycji- obligacje przychodowe-2001r.).

1. Zabezpieczone- zabezpieczenie całkowite polega na( może być kilka takich zabezpieczeń):

   • Ustanowienie zastawu lub hipoteki,

   • Udzieleniu gwarancji przez NBP lub bank posiadający kapitał własny w wysokości nie niższej niż równowartość 10 mln euro w walucie polskiej,

   • Udzielenie zabezpieczenia przez skarb państwa,

   • Przez bank zagraniczny lub instytucje międzynarodową posiadającą kapitał własny w wysokości nie niższej niż równowartość 10mln euro,

   • Udzielenie poręczenia przez inne jednostki samorządu terytorialnego, mogą one poręczać zobowiązania wynikające z obligacji do wysokości 15% dochodów jednostki samorządu terytorialnego, które są zaplanowane w roku, w którym następuje udzielenia poręczenia.

2. Niezabezpieczone.

Sposoby dokonywania emisji obligacji:

1. Publiczne proponowanie nabycia - tzn. proponowanie nabycia obligacji w dowolnej formie i w dowolny sposób, jeśli propozycja jest skierowana do co najmniej 100 osób lub do nieoznaczonego adresata; termin zapisywania się na obligacje nie może być dłuższy niż 3 miesiące od dnia rozpoczęcia emisji;

2. Publiczne proponowanie nabycia obligacji w taki sam sposób, ale do tych obligacji nie stosuje się przepisów ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu. Będą to obligacje o terminie realizacji praw liczonym od dnia ich nabycia w obrocie bieżącym nie dłuższym niż rok. W takiej sytuacji emitent zamieszcza w warunkach emisji ogłaszanych w dzienniku ogólnopolskim informację o tej emisji. Termin zapisywania na obligacje nie może być dłuższy niż 3 miesiące od dnia rozpoczęcia emisji.

3. Proponowanie nabycia obligacji w inny sposób(inny niż publiczne proponowanie nabycia obligacji) termin na przyjęcie propozycji wynosi 3 tygodnie od dnia ich otrzymania, chyba ze emitent ogłosi w warunkach inny termin. Termin dokonywania przydziału obligacji wynosi 6 tygodni od dnia złożenia ostatniej propozycji, chyba że emitent określi inny termin.

Emitent odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji.

W przypadku zabezpieczenia emisji poręczeniem skarbu państwa emitent powinien przed rozpoczęciem emisji zawrzeć z bankiem umowę o reprezentacji obligatariuszy wobec emitenta. Funkcje tzw. banku reprezentanta może pełnić wyłącznie bank posiadający kapitał własny w wysokości nie niższej niż równowartość 10 mln euro. Ten bank pełni funkcje przedstawiciela ustawowego obligatariuszy, do jego obowiązków należy w szczególności:

• Okresowa analiza sytuacji finansowej emitenta;

• Udzielanie odpowiedzi na pytania obligatariuszy dotyczące emisji;

• Niezwłoczne zawiadamianie obligatariuszy o sytuacji finansowej emitenta, o ile sytuacja ta stwarza realne zagrożenie dla zdolności wykonywania obowiązków przez emitenta.

*Środków pochodzących z emisji obligacji emitent nie może przeznaczać na inne cele niż określone w warunkach emisji.

Szczególnym typem są obligacji samorządowych są tzw. obligacje przychodowe.

Obligacje przychodowe- mogą przyznawać obligatariuszowi prawo do zaspokajania jego roszczeń z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta. Roszczenia te mogą być pokryte z:

1. całości lub części przychodów albo części majątku przedsięwzięć, które zostały sfinansowane ze środków uzyskanych z emisji obligacji przychodowych;

2. całości albo części przychodów z innych przedsięwzięć określonych przez emitenta.

Ustawodawca w szczególny sposób zabezpiecza realizację uprawnień obligatariuszy posiadających te obligacje przychodowe. Wszystkie przychody z takiego przedsięwzięcia powinny wpływać na wyodrębniony rachunek bankowy przeznaczony wyłącznie do ich prowadzenia i dokonywania wypłat w celu zaspokojenia roszczeń obligatariuszy. Emitent nie może dokonywać wypłat środków z tego rachunku dla innych celów niż zabezpieczenie roszczeń obligatariuszy, za wyjątkiem sytuacji, gdy środki zgromadzone na rachunku są wyższe od kwoty roszczeń obligatariuszy(a taką możliwość przewidziano wcześniej w warunkach emisji). Środki zgromadzone na tym rachunku nie podlegają egzekucji prowadzonej na rachunku emitenta do wysokości kwoty zobowiązania emitenta wobec obligatariuszy. Spod egzekucji jest zwolniona kwota środków odpowiadająca istniejącym zobowiązaniom emitenta wobec obligatariuszy, bez względu na termin ich wymagalności. Przywilej obligatariuszy obligacji przychodowych(przywilej pierwszeństwa zaspokojenia roszczeń) jest skuteczny wobec wszystkich wierzycieli emitenta. W przypadku egzekucji prowadzonej ze składników majątkowych przedsięwzięcia zajęciu nie podlega kwota w wysokości niezbędnej do zaspokojenia roszczeń obligatariuszy. Ochrona roszczeń obligatariuszy posiadających obligacje przychodowe polega również na tym, ze środki zgromadzone na rachunku bankowym są wyłączone z masy upadłości emitenta.

DŁUG SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

Jest to sfera działalności finansowej samorządu badana od strony zadłużenia i powstałych zobowiązań.

Głównymi tytułami dłużnymi, które przesądzają o wielkości długu są:

1. długoterminowe papiery wartościowe,

2. długoterminowe kredyty,

3. pożyczki.

Samorządowy dług publiczny jest wyrazem stosunku prawnego mającego swe źródło głównie w umowach(kredytu, pożyczki) i czynnościach związanych z emisją obligacji. Jest on następstwem występowania potrzeb pożyczkowych jednostek samorządu terytorialnego. Dług publiczny jednostek samorządu terytorialnego obejmuje zobowiązania z tytułu:

1. wyemitowanych papierów wartościowych,

2. zaciągniętych kredytów i pożyczek,

3. przyjętych przez samorząd depozytów,

4. wymagalnych zobowiązań samorządowych jednostek budżetowych,

5. zobowiązań wynikających z ustaw i orzeczeń sądów,

6. zobowiązań z tytułu udzielonych przez samorząd poręczeń i gwarancji.

Dług publiczny może powstać także w sposób nieplanowany, pozaprawny w następstwie działań stanowiących przekroczenie uprawnień finansowych kierownika jednostki organizacyjnej samorządu.

Podział długów samorządu terytorialnego:

1. „opłacalne”- ze środków uzyskanych z tzw. długów opłacalnych finansowane są przedsięwzięcia inwestycyjne, które mogą być w przyszłości źródłem dodatkowych dochodów pozwalających na spłatę zadłużenia;

2. „nieopłacalne”- długi, które trzeba spłacić w całości lub w części z ogólnych wpływów budżetowych jednostki samorządu terytorialnego. Są to długi, które bezpośrednio bezpośrednio nie tworzą dodatkowych dochodów samorządowych.

Dług publiczny jednostek samorządu terytorialnego może być również kreowany przez poręczenia i gwarancje udzielane przez jednostki samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać poręczeń i gwarancji terminowych i to do określonej z góry kwoty. Ustawa o finansach publicznych zalicza wydatki z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji do kategorii wydatków bieżących, dlatego zobowiązania wynikające z gwarancji i poręczeń muszą być zaplanowane w budżecie niezależnie od tego czy stały się już wymagalne czy też nie. Pod względem finansowym trzeba je traktować tak jakby miałyby być zapłacone, chociaż mają one charakter potencjalny, w związku z tym jednostka samorządu terytorialnego musi mieć zabezpieczoną w swym budżecie odpowiednią kwotę na ewentualną spłatę całości zobowiązania. Jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać poręczeń i gwarancji w ramach ustawowych limitów zadłużenia.

Poza tym udzielane poręczenia podlegają ograniczeniom podmiotowym:

1. jednostka nie może poręczać za dług każdego podmiotu;

2. mogą one przyjmować odpowiedzialność jedynie za podmioty działające w sferze użyteczności publicznej tj. inne jednostki samorządu terytorialnego, ich związki czy też spółki wykonujące zadania tych jednostek bądź ewentualnie podmioty, które współuczestniczą przy zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty.

O udzieleniu poręczeń i gwarancji decyduje zarząd w granicach udzielonych mu upoważnień przez organ stanowiący i do maksymalnej kwoty określonej przez organ stanowiący. Dotyczy to poręczeń i gwarancji udzielonych w roku budżetowym tzn. takich gdzie termin realizacji wynikających z tych poręczeń i gwarancji upływa w tym roku, w którym zostały podjęte. Jeżeli zobowiązania przekraczają rok budżetowy to podjęcie decyzji należy do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.

ZAGADNIENIA PROCEDURALNE:

Opracowanie projektu ustawy budżetowej- przygotowuje go zarząd na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych i uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Podstawę do pracowania projektu stanowią:

1. informacje przekazane przez ministra finansów o wysokości rocznej kwoty subwencji ogólnej oraz o planowanej na dany rok kwocie dochodów z tytułu udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych,

2. informacje od dysponentów części budżetowych na temat planowanych kwot dotacji na zdania z zakresu administracji rządowej,

3. dochody z planowanych planów prywatyzacji mienia komunalnego- jeżeli w ogóle takie są,

4. przyjęte założenia polityki cenowej w stosunku do cen usług komunalnych,

5. zadania wynikające z przyjętych programów gospodarczych, w tym wydatki na realizację inwestycji,

6. założenia polityki zatrudnienia i wynagrodzeń w komunalnych jednostkach organizacyjnych,

7. informacje z izby skarbowej w zakresie przewidywanych wysokości podatków i opłat stanowiących dochody gmin, ale pobieranych przez urzędy skarbowe(podatek od spadków i darowizn, od czynności cywilno-prawnych, karty podatkowe)- tylko gmina,

8. założenia polityki podatkowej w zakresie podatków i opłat lokalnych- tylko gmina,

9. przewidywane wykonanie budżetu za rok ubiegły,

10. wskaźnik inflacji,

11. plan finansowy samorządowych funduszy celowych,

12. plan finansowy dla zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostce samorządu terytorialnego na mocy ustaw,

13. informacje o stanie mienia komunalnego:

    • dane dotyczące przysługujących danej jednostce praw własności i innych praw majątkowych a w tym o ograniczonych prawach rzeczowych, użytkowaniu wieczystym, wierzytelnościach, udziałach w spółkach, posiadanych akcjach,

    • informacje o zmianach w stanie mienia komunalnego i o wszystkich zdarzeniach, które mogą mieć wpływ na stan mienia komunalnego,

14. objaśnienia do budżetu, które muszą wskazywać związki z poprzednimi uchwałami dotyczącymi sprzedaży mienia, zaciągania kredytów i pożyczek,

15. środki rezerwowe(obiema rezerwami dysponuje zarząd):

    • rezerwy celowe- tworzone na wydatki, których podział na pozycje klasyfikacji budżetowej(rozdział itd.) nie może być dokonany w czasie opracowywania budżetu;

->suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

• rezerwa ogólna- nie może być wyższa niż 1% wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

TRYB UCHWALANIA BUDŻETU:

Najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy zarząd przedstawia projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami i informacją o stanie mienia komunalnego organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego i do zaopiniowania RIO (bada typom względem zgodności z prawem i poprawności rachunkowej).

*Wydanie negatywnej opinii przez RIO nie wstrzymuje procedury uchwalania całego budżetu, ale zarząd musi odpowiedzieć na zarzuty!

Projekt jest również opiniowany przez komisje(jeżeli uchwała jednostki samorządu terytorialnego tak stanowi).

Uchwalenie budżetu należy do kompetencji organu stanowiącego -> powinien on zostać uchwalony do 31 grudnia, ale w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być uchwalony do 31 marca roku budżetowego najpóźniej!- do tego czasu podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej.

Wszystkie zrealizowane do tego czasu dochody i wydatki muszą być następnie włączone do uchwały budżetowej.

Uchwała budżetowa podejmowana jest zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy składu organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.

Wykład – 12.03.2008

Postępowanie w przypadku nieuruchomienia budżetu samorządu terytorialnego przed rozpoczęciem roku budżetowego.

Inne rozwiąznaia niż w przypadku budżetu państwa.Nie jest przewidziana możliwość skrócenia kadencji organu stanowiącego.

Jeżeli budżet nie zostanie uchwalony do 31 marca rada(sejmik )traci kompetencje do uchwalania budżetu. Kompetencje tę przejmuje obligatoryjnie regionalna izba obrachunkowa, która ustala budżet danego samorządu do końca kwietnia.

Ten budżet obejmuje zadania własne i zlecone.( najbardziej podstawowy zakres)

Organ stanowiący zachowuje swoje kompetencje do podejmowania innych aktów w sprawach budżetowych. Może m.in.:

• opracować plan finansowania zadań fakultatywnych

• zwiększyc dochody i wydatki jeżeli jedocześnie wskazuje nowe źródła dochodów

• dokonywać zmian w trakcie wykonywania budżetu -> przeniesienie wydatków budżetowych

• upoważnić zarząd do dokonywania tych wydatków

• ustalić uprawnienia dla zarządu dla maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych jakie moga być zaciągnięte przez samorząd na pokrycie następującego w ciągu roku niedoboru budżetowego

WYKONYWANIE BUDŻETU JEDNOSTEK SAMORZADU TERYTORIALNEGO

Opiera się na zasadach:

• pełna realizacja zadań musi nastepować w terminach określonych przepisami

• ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetowych ma byc dokonywane na zasadach i w terminach wynikających z odrebnych przepisow

• dokonywanie wydatków budżetu może następować jedynie w granicach kwot określonych w budżecie zgodnie z planowanym przeznaczeniem w sposób celowy i oszczędny

• zlecenie zadań powinno nastepowć na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty z uwzględnieniem ustawy o zamowieniach publicznych

• wydatki na obsługę zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego są dokonywane przed innymi wydatkami budżetu

• wydatki nieprzewidziane, których obowiązek płatności wynika z przepisów egzekucyjnych lub wyroków sądowych mogą być dokonywane bez względu na poziom środków zaplanowanych na ten rok

Zmiana planu wydatków z tego powodu powinna nastąpic w trybie przeniesień wydatków z innej klasyfikacji budżetowej lub z rezerw.

Przenoszenie wydatków może być dokonywane jedynie w ramach posiadanych przez dany organ .uprawnień. Dotacje celowe przyznane JST na realizację zadań niewykorzystane w danym roku podlegają zwrotowi do budżetu tej jednostki w części w jakiej zadanie nie zostało wykonane.

Niezrealizowane kwoty wydatków zamieszczone w budżecie JST wygasają z upływem roku budżetowego. Nie można ich automatycznie przeznaczyć na wydatki w roku następnym.

Od zasady tej istnieją dwa wyjątki:

• na następny rok budżetowy przechodzą środki finansowe pochodzące ze źródeł zagranicznych takie jak:

- kredyty

- pomoc bezzwrotna

• ponadto organ stanowiący może rozszerzyć ten katalog wydatków niewygasających z końcem roku budżetowego. Z tym, że musi określić termin wykonania każdego z tych wydatków

OPRACOWANIE SZCZEGÓŁOWEGO PLANU WYDATKÓW

działy-> rozdziały-> paragrafy

W terminie 21 dni od dnia uchwalenia uchwały budżetowej zarząd opracowuje

układ wykonawczy.

Opracowanie ukł. Wykonawczego jest obligatoryjnei stanowi wyłączna kompetencję zarządu.

Podstawę do opracowania ukł.wykonawczego stanowią wielkości dochodów, wydatków oraz podmiotów uprawnionych do ich wykonywania.

W ukł. wykonawczym powinien zostać oznaczony:

• podmiot i realizowane przez niego zadania ( tworząc ukł. wykonawczy nie można wprowadzać zmian do uchwalnonego budżetu i nie można tworzyć nowych zadań budżetowych)

Ukł. wykonawczy różni sie od układu wcześniej uchwalonego budżetu szczegółowością i tym, że wskazuje sie dysponentów środkow budżetowych

Może dokonywać przeniesień pomiędzy rozdziałami i paragrafami, przy czym org. stanowiący powinien określić warunki na jakich zarząd może korzystać z tego upoważnienia.

Na podstawie takiego upoważnienia rady( sejmiku) zarząd może przekazać innym jednostkom organizacyjnym niektóre uprawnienia do dokonywania przeniesienia planowanych wydatków.

Zarząd może podejmować decyzje o:

• niegospodarności jednostki

• nadmiaru posiadanych środków

• naruszenia zasad gospodarki finansowej

BLOKOWANIE => okresowy lub obowiązujący do końca roku budżetowego zakaz dosponowania częścią lub całością planowanych wydatkow albo wstrzymanie przekazywania środków na realizację zadań finansowych z budżetu samorządowego.

Blokując kwoty wydatkow zarząd możę po uzyskaniu pozytywnej opinii komisjido spraw budżetu przenieść je do rezerwy celowej.

Organ stanowiący nie może zmienić decyzji zarządu w sprawie blokowania wydatków.

SKARBNIK JST

Szczególną rolę w wykonywaniu budżetu JST pełni skarbnik -> główny księgowy budżetu samorządowego)

jego akceptacji wymagają wszelkie podejmowane przez zarząd lub jego członków zadania polegające na:

• zaciąganiu pożyczek lub kredytów

• udzielaniu pożyczek

• udzielaniu poręczeń lub gwarancji

• emisja papierów wartościowych

Wszelkie czynności bez kontrasygnaty skarbnika są nieważne. Skarbnik może odmówić złożenia kontrasygnaty. Jednak musi ją złożyć, jeżeli po pierwszej odmowie otrzymał pisemne polecenie od przewodniczącego zarządu.

Po złożeniu kontrasygnaty skarbnik zawiadamia:

- organ stanowiący JST

- regionalna izbe obrachunkową

Skarbnik dokonuje bieżącej kontroli finansowej JST

-> wstępna kontrola legalności dokumentów

-> celowości i efektywności podejmowanych przez zarząd czynności z zakresu gospodarki finansowej.

BANKOWA OBSŁUGA

=> polega na prowadzeniu rachunków bankowych, za pośrednictwem których dokonuje sie operacji finansowych związanych z pobieraniem dochodów finansowych i wykonywaniem wydatków określonych w uchwale budżetowej.

Rachunkiem głównym jest rachunek bieżący JST, na którym gromadzi sie wszystkie dochody jednostki, i z którego przekazuje sie środki pieniężne na rachunki odpowiednich dysponentów finansowych.

Zasady prowadzenia rachunku określa umowa zawarta pomiędzy bankiem a zarządem JST.

Czynności wykonywane przez bank w ramach budżetu mogą obejmować także czynności związane z prowadzeniem gospodarki finansowej np.

- przyjmowanie lokat terminowych,

• udzielanie poręczeń i gwarancji,

• udzielanie kredytów i pożyczek.

Organ stanowiący może upoważnić zarząd do ulokowania środkow budżetowych w innym banku. Cała gospodarka finansowa może byc prowadzona w wielu bankach.

Zarząd może w granicach upoważnienia udzielonego mu przez org stanowiący zaciągać kredyty w wybranych przez siebie bankach w trbie przewidzianym w ustawie o zamowiniach publicznych.

NADZÓR I KONTROLA

Kontrolę zewnętrzną gospodarki finansowej sprawuje regionalna izba obrachunkowa.

Wewnętrzna kontrola wykonywania budżetu JST -> org stanowiący

sprawozdania sporządzane są przez zarządy-> zbiorcze sprawozdania z wykonania budżetu całego samorządowego sektora finansów publicznych.

Informacje o wykonaniu budżetu za pierwsze półrocze zarząd przedstawia organowi stanowiącemu oraz RIO. ( do 31 sierpnia za pierwsze półrocze)

Zarząd musi przedstawić roczne sprawozdanie z wykonania budżetu do 31 marca roku następującego po roku budżetowym ( zestawienie: dochody, wydatki wynikające z zamknięć rachunków budżetowych)

Zarząd musi opracować odrębne sprawozdanie z wykonania planow finansowych z zadań zleconych z zakresu administracji rządowej oraz zadań zleconych JST ustawami. To sprawozdanie musi przekazać RIO i dysponentom odpowiedniej części budżetu.

Na podstawie rocznych sprawozdań z wykonania budżetu prezes GUS przygotowuje jedno sprawozdanie obejmujące cały sektor samorządowy.

Minister Finansów-> jedno sprawozdanie z wykonania zadań zleconych z zakresu administracji publicznej i zadań zleconych ustawami.

ZAGADNIENIE ABSOLUTORIUM

Sprawozdanie to jest przekazywane do zaopiniowania przez komisje rewizyjna organu stanowiącego danej JST, a także przez RIO.

Organ stanowiący musi rozpatrzyć sprawozdanie do 30 kwietnia.

Absolutorium odnosi sie tylko do kwestii wykonania budżetu, nie dotyczy calości działalności.

Nie udzielenie absolutorium może być wyłącznie skutkiem negatywnej oceny działalności budżetowej. Odmowa udzielenia absolutorium musi być poprzedzona uchwałą o nieprzyjęciu w całości lub w znacznej części sprawozdania z działalności finansowej.

Uchwała w sprawie nieudzielenia absolutorium jest równoznaczna ze zlożeniem wniosku o odwołanie zarządu.

Sprawa odwolania zarządu w sprawie nieudzielenia absolutorium musi być rozpatrywana na odrębnej sesji w terminie 14 dni od podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium. W sprawie odwołania wymagana jest bezwzględna większość głosów.

REGIONALNE IZBY OBRACHUNKOWE

Sa państwowym organem nazdzoru i kontroli gospodarki finansowej JST ( stanowią państowowe jednostki budżetowe).

Dokonują tez kontroli związkow międzygminnych, stowarzyszeń gmin i powiatów, samorządowych jednostek organizacyjnych i innych podmiotów w zakresie wykorzystywanych przez nie dotacji przyznawanych z budżetu JST.

Nadzór na RIO sprawuje minister do spraw administaracji publicznej, ale w zakresie zgodności prowadzenia ich działalności z prawem-> legalności.

Na wniosek ministra właściwego do spraw administracji MF może rozwiązać kolegium izby w razie powtarzającego sie naruszenia prawa przez izby.

Pełnią funkcję sądownictwa finansowego.

Ustawa o RIO gwarantuje członkom kolegium RIO niezawisłość w zakresie realizacji zadań nadzorczych i funkcji kontrolnych.. Wykonując te zadania podlegają tylko ustawom.

STRUKTURA RIO:

• kolegium izby

• składy orzekające w sprawach

Kandydatów na członków kolegium izby wyłania się w drodze konkursu-> czlonka kolegium izby powołuje PRM na wniosek prezesa izby.

Prezesa izby powołuje i odwołuje PRM na wniosek ministra do spraw adm.publicznej.

Połowę składu kolegium stanowią członkowie wybierania spośród kandydatów.....

Kolegium izby:

• ustala budżet JST

• przyjmowanie sprawozdań z działalności kontrolnej izby

• rozpatruje odwołania od wydanych opinii

• przyjmuje sprawozdania

Uchwały kolegium izby są podejmowane bezwzględną wiekszoscia glosów w obecności co najmniej połowy składu.

Prezes izby reprezentuje ja na zewnątrz i kieruje sprawami niezastrzeżonymi dla organow izby. W izbie działają też składy orzekające, które wydają opinie w sprawach należących do izby.

Komisje orzekające w sprawach naruszenia dyscypliny budżetowej, są org orzekającym w pierwszej instancji dotyczącymi realizacji budżetów JST.

Członkowie komisji orzekającej śa w zakresie orzekania niezawiśli i podlegają jedynie ustawom.

Kontrola izby-> kontroluja gospodarke finansową obejmującą również realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne na podstawie kryterium zgodności z prawem ( legalności)

i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym ( rzetelności).

Jedynie kontrola gosp.finansowej JST w zakresie zadań adm. Publicznej wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawiązanych porozumień jest dokonywana także poza tymi kryteriami celowości i gospodarności.

KONTROLA

BIEŻĄCA KOMPLEKSOWA

przynajmniej raz na 4 lata; obejmuje całokształt

zagadnień gospodarki finansowej zw. Z realizacją zadań

Na podstawie wyników kontroli izba kieruje wystąpienie pokontrolne, w którym wskazuje źródło i przyczyny nieprawidłowości. Kontrolowana jednostka w ciągu 30 dni od dnia takiej kontroli powiadamia izbę o wykonaniu lub przyczynach niewykonania. Wyniki kontroli mogą być podstawowym lub pomocniczym materiałem do wszczęcia postępowania nadzorczego.

Wykład – 19.03.2008

KOMPETENCJE RIO

Kompetencje nadzorcze

1. uchwały określające w sposób bezpośredni albo pośredni poziom planowanych przychodów i dochodów oraz funduszów celowych z wyjątkiem uchwał w sprawie zbycia lub obciążenia praw majątkowych

2. uchwały dotyczące wydatków

3. uchwały określające procedury gromadzeni i wydatkowania środków finansowych a zwłaszcza odnosi się do uchwał zawierających upoważnienie dla zarządu do dokonywania zmian w budżecie oraz do dysponowania rezerwami budżetowymi

4. uchwały zawierające oceny wykonania budżetu przez zarządy jednostek samorządu terytorialnego (w sprawie absolutorium dla zarządu)

kryteria nadzoru:

nadzór jest wykonywany pod względem zgodności z prawem a jedynie w przypadku zadań zleconych (zlecone samorządom z zakresu administracji rządowej i zlecone ustawami) nadzór jest wykonywany na podstawie kryterium celowości, gospodarności i rzetelności.

W przypadku nadzoru RIO może orzec o nieważności uchwały budżetowej w część lub całości. Dotyczy to wszystkich typów uchwał wymienionych w pkt. a-d. O nieważności orzeka się w terminie nie dłuższym niż 30 dni licząc od dnia doręczenia danej uchwały izbie. Wszczynając postępowanie nadzorcze w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały RIO może wstrzymać wykonywanie takiej uchwały – nie jest to obligatoryjne. W razie nieistotnego naruszenia prawa RIO nie stwierdza nieważności uchwały ale wskazuje że uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Po upływie 30 dni licząc od dnia doręczenia uchwały izbie, nie może ona stwierdzić nieważność takiej uchwały a jedynie może ją zaskarżyć do sądu administracyjnego.

Szczególne środki i procedury mają zastosowanie do uchwał budżetowych jednostek samorządu terytorialnego. Izba w pierwszym etapie wskazuje organowi stanowiącemu, termin i sposób usunięcia uchybień. W następnym etapie jeżeli organ nie zastosuje się do zaleceń, kolegium orzeka o nieważności danej uchwały w całości lub w części. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej kolegium izby musi orzec w jakiej części budżet jest objęty nieważnością. Jeżeli budżet nie zostanie uchwalony do 31 marca danego roku, kolegium izby ustala ten budżet do końca kwietnia danego roku. Jeżeli uchybienie jest nieistotne to orzeka się o wydaniu uchwały niezgodnie z prawem.

Wszelkie te rozstrzygnięcia mogą zostać zaskarżone do NSA z powodu niezgodności z prawem – w ciągu 30 dni licząc od dnia doręczenia takiego rozstrzygnięcia wydanego przez RIO, danej jednostce samorządu terytorialnego.

Kompetencje opiniodawcze.

Wydają je składy orzekające.

1. może być wydawana na wniosek pożyczkodawcy o możliwości spłaty kredytu czy pożyczki

2. może dotyczyć możliwości sfinansowania deficytu budżetowego oraz o możliwości kształtowania się długu publicznego

3. opiniuje informacje o stanie mienia

4. wydaje opinię o projekcie budżetu

5. wydaje opinię o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze i cały rok

6. odrębnie opiniuje sprawozdania z wykonania planów finansowych

7. dotyczyć może zadań zleconych ustawami i zadań z zakresu administracji rządowej

8. wydają opinie na temat wniosków komisji rewizyjnej w sprawie absolutorium

9. opiniuje sprawy dotyczące powiadomień przez skarbnika o przypadkach dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika

od opinii tych można się odwołać do kolegium izby, w terminie 14 dni od doręczenia uchwały składu orzekającego. W przypadku opinii nie ma możliwości wniesienia skargi do NSA.

W ramach wydawania opinii mamy jedną szczególną kompetencję, dotyczącą negatywnej opinii o sprawozdaniu z wykonania budżetu. Jeżeli zostanie wystawiona taka negatywna opinia to wtedy prezes izby musi o takim fakcie poinformować ministra finansów.

Organem reprezentującym interes wszystkich izb jest krajowa rada regionalnych izb obrachunkowych. Radę tworzą prezesi poszczególnych izb oraz reprezentanci wybrani przez kolegia izb.

Krajowa Rada opiniuje część budżetu państwa który dotyczy tej izby. Przedstawia też ona premierowi wnioski dotyczące zmian w przepisach prawnych regulujących całą komunalną gospodarkę finansową. Koordynuje też plany kontroli i przedstawia corocznie sejmowi i senatowi do 30 czerwca każdego roku sprawozdanie z działalności izb i wykonywania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Odpowiedzialność ta odnosi się do całych finansów.

Zakres przedmiotowy dzieli się na dwie podstawowe grupy czynów, jednak jest to podział umowny:

1. czyny które są związane z określonymi operacjami finansowymi:

1. zaniechanie ustalenia należności danej jednostki samorządu terytorialnego albo skarbu państwa

2. pobranie należności, jej ustalenie, dochodzenie w wysokości niższej niż wynika to z prawidłowych obliczeń

3. niezgodne z przepisami umorzenie oraz dopuszczenie do ich przedawnienia

4. przekroczenie zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków

5. zaciąganie zobowiązań obciążających budżet

6. niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków publicznych, otrzymanych z rezerwy budżetowej

7. niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie dotacji z budżetu albo z funduszu celowego

8. niezgodne z przepisami rozliczenie się z dotacji bądź nie dokonanie zwrotu tej dotacji

9. nadmierne lub nienależne pobranie środków z UE

10. przekazanie środków pochodzących z UE z naruszeniem procedur

11. niedopełnienie pełnej i terminowej wpłaty do budżetu przez jednostkę budżetową, gospodarstwo pomocnicze

12. nieopłacenie przez jednostki sektora finansów publicznych, obowiązkowych składek na różne fundusze

13. przeznaczenie środków uzyskanych przed jednostkę budżetową na wydatki tej jednostki (musi ona odprowadzić wszystkie uzyskane środki do budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub do budżetu państwa)

14. opóźnienie wykonania zobowiązań przez jednostki sektora finansów publicznych

1. czyny odnoszące się do zmian zapisanych wartości w budżecie, w sprawozdaniu bądź planie:

1. przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian w budżecie lub w planie finansowym

2. wykazanie w sprawozdaniu budżetowym danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji

3. zaniechanie przeprowadzenie inwentaryzacji

4. dokonanie inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym

5. naruszenie trybu i zasad postępowania przy udzieleniu zamówienia publicznego

odpowiedzialnością objęte są czyny zarówno umyślne jak i nieumyślne

podmiotowy zakres odpowiedzialności:

1. pracownicy jednostki sektora fin. publicznych

2. inne osoby, jeżeli dysponują one środkami publicznym przekazanymi jednostkom spoza sektora finansów publicznych

3. kierownicy jednostek sektora finansów publicznych którzy odpowiadają za całość finansów danej jednostki – dopuszczenie zmniejszenia się wpływów należnych budżetowi, na skutek zaniedbań w organizacji pracy – jednak w tym przypadku trzeba wykazać związek

4. pracownicy jednostek finansów publicznych którym powierzono pewne zadania z zakresu finansów publicznych – może zostać ona wyłączona gdy otrzymał on do wykonania polecenie naruszające dyscyplinę finansów publicznych, jeżeli przed wykonaniem polecenia zgłosił przełożonemu zastrzeżenia i otrzymał potwierdzenie tego polecenia na piśmie

5. osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet jednostki sektora finansów publicznych lub jednostki spoza sektora jeżeli dysponuje ona środkami publicznymi

6. osoby gospodarujące środkami publicznymi, które zostały przekazane jednostkom spoza sektora finansów publicznych

Rodzaje kar i zasady wymiaru tychże kar

Ustawa ta nie przypisuje określonej kary która zostałaby nałożona za dany czyn (nie ma więc kary np. za nieprawidłowe wykorzystanie dotacji). Nie ma konkretnej kary do konkretnego czynu. Ustawa wymienia kilka rodzajów kar:

1. kara upomnienia

2. kara nagany

3. kara pieniężna do wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia osoby, która dopuszcza się danego czynu

4. kara zakazu pełnienia określonych funkcji, orzekana na okres od roku do 5 lat

ad. 4)

można zastosować w przypadku rażącego naruszenia dyscypliny oraz w przypadku ponownego naruszenia dyscypliny finansów publicznych i tą karą objęto funkcje kierownika, zastępcy kierownika, dyrektora generalnego, członka zarządu, skarbnika, głównego księgowego, jego zastępcy. Ustawa precyzuje również określenie rażącego naruszenia. Jest to działanie albo zaniechanie którego skutkiem jest znaczące uszczuplenie środków publicznych, zaciągnięcie bez upoważnienia zobowiązań albo zapłata znacznej kwoty odsetek, kar lub opłat. Również pod tym pojęciem rozumie się wszelkie działania świadczące o nagannym niedopełnieniu obowiązków, należytej staranności zawodowej. Działania świadczące o uporczywym lekceważeniu zasad w gospodarowaniu środkami publicznymi.

Ad 1)

Kara upomnienia nie powoduje żadnych skutków dodatkowych dla upomnianego. Pozostaje tylko w aktach.

Ad 2)

Wywołuje skutki wynikające z ujemnej albo negatywnej oceny kwalifikacyjnej jeżeli są one przewidziane w odrębnych regulacjach. Nie mówi o nich ustawa o naruszeniu dyscypliny finansów.

Czasami powtórna nagana może powodować zwolnienie z pracy. Czasami odwołanie ze stanowiska jest obligatoryjne i dotyczy inspektora kontroli skarbowej, który otrzymał ujemną ocenę kwalifikacyjną, której podstawą jest otrzymanie nagany.

Ad 3)

Komisje orzekające orzekają kary wedle własnego uznania. Biorą one pod uwagę ciężar winy, skutki negatywnego postępowania, cele wychowawcze i społeczne, przy wymiarze kary bierze się pod uwagę fakt czy dana osoba dopuściła się naruszenia pierwszy czy już kolejny raz, bierze się również pod uwagę czy był to czyn umyślny czy nieumyślny, bierze się pod uwagę sposób działania, warunki osobiste, warunki majątkowe sprawcy, staż pracy, doświadczenie zawodowe, zachowanie sprawcy po popełnieniu czynu, okoliczności łagodzące np.: wyróżnianie się przed popełnieniem danego czynu wzorowym wypełnianiem obowiązków oraz przyczynienie się przez sprawcę do usunięcia szkodliwych następstw swojego czynu, okoliczności obciążające: działanie w celu osiągnięcia bezprawnej korzyści majątkowej, zaniechanie obowiązków szczególnej staranności zawodowej i ewentualne wcześniejsze ukaranie sprawcy za czyn podobnego rodzaju.

Wszystkie okoliczności mające wpływ na wymiar kary mają charakter indywidualny i odnoszą się tylko do danej osoby.

Ustawa daje możliwość odstąpienia od wymierzenia kary i złagodzenia kary. W obu przypadkach bierze się pod uwagę charakter i okoliczności czynu. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na jej wymierzeniu poniżej ustawowego zagrożenia, albo kary łagodniejszego rodzaju. Jako okoliczności łagodzące w tych przypadkach można uwzględnić:

1. działanie w szczególnych warunkach

2. wyróżnianie się przed popełnieniem naruszenia dyscypliny

3. przyczynienie się do usunięcia szkodliwych następstw naruszenia dyscypliny. Nie można odstąpić od wymierzenia kary w stosunku do sprawcy umyślnego naruszenia dyscypliny i sprawcy który był już wcześniej karany za naruszenie.

Ustawa dopuszcza wcześniejsze zatarcie ukarania dotyczy orzeczenia o ukaraniu jak i odstąpieniu od wymierzenia kary. Na wniosek ukaranego albo jego przełożonego który jest pozytywnie zaopiniowanie przez głównego rzecznika dyscypliny finansów publicznych, minister finansów może zdecydować o zatarciu. Skutkiem jest uznanie za niebyłe. Odpis orzeczenia w sprawie o naruszenie dyscypliny jest usuwany z akt osobowych i rejestru ukaranych.

Ustawowe zatarcie ukaranie następuje po 2 lat i ten okres jest liczony od dnia wykonania kary lub dnia przedawnienia jej wykonania. Odrębnie uregulowano okres zatarcia orzeczenia w przypadku gdy odstąpiono od wymierzenia kary. Okres zatarcia wynosi w tym przypadku rok od uprawomocnienia się orzeczenia.

Nie można ukarać osoby winnej naruszenia dyscypliny jeżeli od czasu popełnienia czynu upłynęły trzy lata. Jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie to karalność czynu przedawnia się z upływem 2 lat licząc od daty wszczęcia postępowania. Inaczej liczy się okres w przypadku stwierdzenia nieważności prawomocnego orzeczenia – karalność ustaje po upływie 2 lat od stwierdzenia nieważności prawomocnego orzeczenia. W przypadku uchylenia prawomocnego postanowienia lub orzeczenia komisji orzekającej, karalność ustaje po upływie 2 lat, od dnia uchylenia prawomocnego postanowienia lub orzeczenia. Termin przedawnienia wykonania kary i wyegzekwowania orzeczonych kosztów postępowania wynosi 2 lata, od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Przedawnienie wykonania kary nie biegnie w okresie wstrzymania z urzędu jej wykonania, w skutek zaskarżenia do sądu jej prawomocnego orzeczenia a w przypadku kary pieniężnej w okresie odroczenia tej kary lub jej spłaty w ratach.

W przypadku jeżeli sprawca dopuścił się kilku czynów łącznie i sprawa jest objęta jednym postępowaniem to wtedy wymierza się jedną karę za wszystkie czyny. Ustawa nie wprowadza odrębnych przesłanek co do wymiaru kary łącznej. W kilku przypadkach nie stosuje się przepisów o odpowiedzialności:

1. jeżeli kwota łączna należności uszczuplonych z tytułu naruszeń nie przekracza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

2. jeżeli łączna kwota przekroczenia wydatków albo zaciągniętych zobowiązań też nie przekracza miesięcznego wynagrodzenia

W sprawach finansowych ten sam czyn który stanowi naruszenie dyscypliny jest przestępstwem skarbowym. W tym przypadku ustawa stwierdza iż odpowiedzialność w tym przypadku jest niezależna w każdym z przypadków. W przypadku wszczęcia postępowania karno-skarbowego w związku z popełnieniem przestępstwa będącego jednocześnie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych, zawiesza się postępowanie w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Jeżeli nastąpi prawomocne skazanie za przestępstwo będące jednocześnie naruszeniem dyscypliny to wówczas postępowanie w sprawie naruszenia dyscypliny zostaje umorzone.

Wykład – 02.04.2008

Organy orzekające w sprawach karno-finansowych:

1) komisje orzekające przy RIO, przy ministrach, komisja orzekająca wspólna dla określonych instytucji państwa (prezydenta RP, kancelarii sejmu i kancelarii senatu, NSA, trybunału konstytucyjnego), komisja orzekająca przy szefie kancelarii prezesa rady ministrów,

Komisja wspólna ma troszkę inną formę powoływania prezesa i rzecznika orzekającego – prezesa i zastępcę oraz rzecznika powołuje prezydent,

2) główna komisja orzekająca – rozpatruje odwołania od wszystkich komisji z 1).

Wszystkie w/w organy są kadencyjne a kadencja trwa 4 lata. Członkowie komisji orzekających i głównej komisji są niezawiśli w zakresie orzekania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych i podlegają tylko przepisom prawa.

Zakres działania komisji pierwszej instancji:

1. komisje przy RIO zajmują się sprawami dotyczącymi realizacji budżetów ist, ich związków, oraz innych jednostek organizacyjnych lub osób prawnych tych podmiotów, sprawami z zakresu pobierania dochodów, dysponowania środkami finansowymi funduszu celowego jednostki samorządu terytorialnego, wykorzystania dotacji otrzymanych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub funduszu tejże jednostki

2. komisja przy szefie kancelarii premiera orzeka w sprawach o: naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie realizacji budżetu kancelarii prezesa rady ministrów, samorządowych kolegiów odwoławczych, organów jednostek nadzorowanych przez prezesa rady ministrów oraz jednostek im podległych lub nadzorowanych, osób pełniących funkcję sekretarza stanu, podsekretarza stanu, głównego księgowego danej części budżetowej, innych jednostek otrzymujących środki publiczne przekazywane z budżetu państwa, lub innych środków publicznych, którymi dysponuje szef kancelarii prezesa rady ministrów

3. resortowe komisje orzekające (przy ministrach) rozpatrują sprawy: realizacji budżetu państwa w częściach którymi dysponuje minister, dotyczące organów jednostek podległych lub nadzorowanych przez ministra oraz jednostek im podległych lub przez nie nadzorowanych, sprawy innych jednostek organizacyjnych otrzymujących środki publiczne przekazane ze części budżetu państwa, którą dysponuje minister

4. komisja orzekająca wspólna (dla określonych w ustawie instytucji państwa) orzeka w sprawach: naruszenia dyscypliny finansów publicznych w danej instytucji

zakres działania głównej komisji orzekającej:

1. wszystkie odwołania organów z pierwszej instancji

Strony postępowania:

1. obwiniony – jest to osoba wobec której rzecznik dyscypliny finansów publicznych złożył wniosek o ukaranie

2. rzecznik – który pełni funkcję oskarżyciela (ustala czy istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie, w tym celu przeprowadza określone postępowanie wyjaśniające jeszcze przed złożeniem jakiś wniosków, postępowanie to przeprowadzane jest na podstawie zawiadomienia, skierowane przez: a) kierownika jednostki, w której nastąpiło naruszenie)

3. w ramach postępowania wyjaśniającego rzecznik wzywa do złożenia wyjaśnień, opinii w celu ustalenia czy istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie,

4. rzecznik może złożyć wniosek o ukaranie do komisji orzekającej i następnie pełni rolę oskarżyciela

5. rzecznik ma obowiązek składać wnioski dowodowe na poparcie zarzutów, które stawia

6. rzeczników którzy działają w pierwszej instancji powołuje główny rzecznik, zaś ten jest powoływany przez prezesa rady ministrów na wniosek ministra finansów

7. na podstawie wniosku o ukaranie złożonego przez rzecznika przewodniczący komisji orzekającej wszczyna postępowanie przed pierwszą instancją, w niektórych przypadkach wniosek o ukaranie mogą zgłosić: NIK, prezes urzędu zamówień publicznych, prezes regionalnej izby obrachunkowej

8. przewodniczący komisji orzekającej sprawdza formalność wniosku, jeżeli nie spełnia on tej zasady to kieruje go do poprawy, jeżeli spełnia to w terminie 14 dni od jego otrzymania przewodniczący komisji zarządza doręczenie odpisu wniosku obwinionemu oraz kieruje ten wniosek do rozpoznania albo na posiedzenie albo na rozprawę, wyznacza terminy posiedzenia bądź rozprawy oraz wyznacza skład orzekający

9. przewodniczący kieruje wniosek na posiedzenie jeżeli zachodzą przesłanki uzasadniające umorzenie postępowania – o umorzeniu decyduje skład orzekający

10. umorzenie umożliwiają: 1)przedawnienie karalności 2)śmierć obwinionego 3)obwiniony na mocy przepisów szczególnych nie podlega orzecznictwu w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych 4)w sprawie o ten sam czyn popełniony przez tego samego obwinionego zostało wydane prawomocne postanowienie lub orzeczenie komisji orzekającej, albo w tej samej sprawie przeciw temu samemu obwinionemu toczy się przed komisją orzekającą wcześniej wszczęte postępowanie 5)zachodzi inna okoliczność wykluczająca z mocy ustawy orzekanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

11. termin rozprawy powinien zostać wyznaczony w ciągu 30 dni od dnia wydania zarządzenia o doręczeniu odpisu wniosku o ukaranie, albo licząc od dnia wydania postanowienia o skierowaniu sprawy na rozprawę

12. rozprawa jest jawna, tylko w dwóch przypadkach może zostać wyłączona: 1)ze względu na bezpieczeństwo państwa lub ochronę tajemnicy państwowej 2) z uwagi na zagrożenie spokoju i porządku publicznego

13. obecność na rozprawie obwinionego i jego obrońcy nie jest obowiązkowa

14. w trakcie rozprawy obie strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia, wnioski i dowody – o dopuszczeniu dowodu poza rozprawą decyduje przewodniczący komisji orzekającej a po wyznaczeniu składu orzekającego jego przewodniczący

15. świadka przesłuchuje się pod nieobecność innych świadków

16. jeżeli istnieje potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego, rozprawa zostaje odroczona na czas niezbędny do uzupełnienia materiału dowodowego, komisja orzekająca może uzupełnić dowody z urzędu

17. na rozprawie można ujawniać wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach sprawy

18. obwiniony może korzystać z prawa odmowy składania wyjaśnień – jeżeli korzysta z tego prawa, lub składa wyjaśnienia na rozprawie inne niż podczas postępowania wyjaśniającego to wówczas wolno na rozprawie odczytywać jego wyjaśnienia które znajdują się w aktach sprawy, ale tylko w określonym zakresie tzn. w tej części, której dotyczy odmowa, bądź w której ujawnione są sprzeczności, po odczytaniu tych wyjaśnień przewodniczący składu orzekającego zwraca się do obwinionego o wyjaśnienie zachodzących sprzeczności,

19. jeżeli w toku rozprawy rzecznik wnosi o ukaranie obwinionego za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, które nie było wnioskiem o ukaranie, wówczas komisja orzekająca odracza rozprawę na czas niezbędny do wystąpienia z nowym wnioskiem o ukaranie

20. w przypadku gdy w toku rozprawy okaże się iż zasadne jest postawienie zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych, osobie która nie była wymieniona we wniosku, komisja orzekająca na wniosek rzecznika może odroczyć rozprawę na czas niezbędny do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie w stosunku do tej drugiej osoby; przepis ten dotyczy sytuacji w której zachodzą przesłanki do łącznego rozpatrywania danej sprawy

21. jeżeli w toku rozprawy wyniknie naruszenie które jest zarzucane obwinianemu, zaklasyfikować wg innego przepisu ustawy, ale nie przekraczając wniosku o ukaranie w tym przypadku przewodniczący składu orzekającego informuje o tym strony – w takiej sytuacji na wniosek obwinionego albo jego obrońcy komisja może odroczyć sprawę w celu przygotowania się obrony

22. komisja orzeka na podstawie dowodów ujawnionych w czasie sprawy

23. rozstrzyga poprzez głosowanie – zwykłą większością głosów

24. głosowanie przeprowadza się oddzielnie dla każdej sprawy

25. prawa obwinionego:

    1. prawo do korzystania z jednego obrońcy (może on podejmować wszelkie czynności prawne, przewidziane dla obwinionego, przysługują mu wszystkie prawa przypisane obwinionemu, udział obrońcy w postępowaniu nie wyłącza osobistego udziału obwinionego),

    2. prawo do korzystania z domniemania niewinności, dopóki jego odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie zostanie udowodniona i potwierdzona prawomocnym orzeczeniem

    3. obwiniony nie ma w obowiązku potwierdzania swojej niewinności-rolą rzecznika jest zatem obalenie zasady niewinności

    4. obwiniony może bez podania powodów odmówić składania wyjaśnień albo odpowiedzi na poszczególne pytania, organ prowadzący postępowanie nie ma obowiązku wymagać od obwinionego aktywnego zachowania polegającego np. na składaniu wniosków dowodowych, przedkładania dowodów w sprawie, jeżeli obwiniony odmówi składania wyjaśnień na późniejszym etapie postępowania możliwe jest przywołanie jego wcześniejszych twierdzeń na dany temat, wszystkie wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego – zasadę stosuje się dopiero po wykorzystaniu wszystkich istniejących możliwości wyjaśnienia danych wątpliwości, przez organ procesowy i po gruntownej analizie całej dostępnej dokumentacji/dowodów; podstawą do rozstrzygnięcia mogą być tylko te dowody które zostały ujawnione przed organem orzekającym – przepis ten odnosi się do wszystkich kwestii a nie tylko do przesłanek odpowiedzialności (przykład: jeżeli członek komisji ma wiedzę na temat sytuacji materialnej obwinionego to nie może być to podstawa do orzekania dopóki nie zostanie to wprowadzone to materiału dowodowego i to w ramach określonych środków dowodowych np. przesłuchanie świadka, wyjaśnienia obwinionego

    5. prawa w/w przysługują również osobie wobec której rzecznik wszczął postępowanie wyjaśniające

    6. obwiniony może sprowadzać na rozprawę świadków, przedstawiać dowody na swoją obronę, lub wskazywać je komisji orzekającej

    7. może być on obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego

    8. może zadawać pytania przesłuchiwanym osobom

    9. może składać wyjaśnienia do każdego z dowodów

26) po zamknięciu postępowania dowodowego strony mają prawo do wypowiedzenia się na temat każdej z kwestii a obwiniony może dokonać tego na końcu

27) zasady postępowania

ZASADA I: zasada skargowości – dotyczy ustalenia konsekwencji naruszenia dyscypliny wobec jego sprawcy, zasada ta określa prawa i obowiązki stron postępowania

ZASADA II: zasada jawności – odnosi się zarówno do przebiegu rozprawy jak i do orzeczenia komisji

ZASADA III: zasada dwuinstancyjności – odwołanie można wnieść do głównej komisji orzekającej, komisja ta może utrzymać w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie, może je uchylić, może wydać nowe rozstrzygnięcie zmieniając zaskarżone orzeczenie w całości albo w części, może przekazać sprawę komisji z pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, jeżeli niezbędne jest ponowne przeprowadzenie postępowania dowodowego, albo uzupełnienie postępowania dowodowego, ponieważ okoliczności i zgromadzone dowody nie są wystarczające do uchylenia orzeczenia i wydania nowego

ZASADA IV: zasada weryfikacji wadliwych orzeczeń, w postępowaniach nadzwyczajnych – dotyczą one stwierdzenia nieważności rozstrzygnięcia prawomocnego nieważnego z mocy prawa, oraz wznowienia postępowania.

ZASADA V: zasada sądowej kontroli orzeczeń, wydanych w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych

28) środki odwoławcze zwyczajne:

1. wnosi się do głównej komisji orzekającej za pośrednictwem organu który wydał zaskarżone rozstrzygnięcie w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia

2. przysługują one obu stronom postępowania

3. w treści środka zaskarżenia należy podać jakiego rozstrzygnięcia domaga się skarżący np. uchylenia w całości lub w części, zmiana kary,

4. w treści środka należy podać jakiego rozstrzygnięcia żąda się: uniewinnienia, zwrotu sprawy do ponownego rozpoznania

5. środek zaskarżenia powinien zawierać zarzut jakie stawiane są rozstrzygnięciu

6. z treści środka zaskarżenia powinno wynikać czy jest on wnoszony na korzyść czy niekorzyść obwinionego

7. wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania zaskarżanego postanowienia, chyba że organ który je wydał albo organ odwoławczy postanowi inaczej

8. organami właściwymi do rozpoznawania środków zaskarżenia są: główny rzecznik, przewodniczący głównej komisji orzekającej, oraz sama komisja

9. główny rzecznik rozpatruje zażalenia na postanowienia rzecznika dyscypliny

10. przewodniczący głównej komisji orzekającej rozpatruje zażalenia na zarządzenia przewodniczącego komisji orzekającej pierwszej instancji

11. zażalenia na postanowienia głównego rzecznika, postanowienia komisji orzekającej oraz odwołanie od orzeczenia komisji orzekającej wnosi się do głównej komisji orzekającej

12. odwołania wnosi się od orzeczeń komisji orzekającej

13. wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie orzeczenia

14. celem postępowania odwoławczego jest kontrola poprawności orzeczeń wydanych w pierwszej instancji

15. zasadom postępowania jest rozstrzyganie sprawy na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w dotychczasowym postępowaniu oraz na podstawie dokumentów załączonych do odwołania – wyjątkiem jest sytuacja w której główna komisja orzekająca dopuszcza wniosek dowodowy inny niż wskazany w odwołaniu dowód z dokumentu – jeżeli przyczyni się do przyspieszenia – decyzja co do dopuszczeniu dowodu należy do całego składu orzekającego głównej komisji orzekającej

16. główna komisja może ukarać obwinionego albo zaostrzyć karę tylko gdy wniesiono odwołanie na niekorzyść obwinianego – nie wyklucza ono zmiany rozstrzygnięcia danej sprawy

17. obwinionemu, który został uniewinniony główna komisja nie może wymierzyć kary jeżeli zostało złożone odwołanie na niekorzyść obwinionego główna komisja orzekająca może wydać orzeczenie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, i odstąpić od wymierzenia kary – jeżeli uzna ona, że wymierzenie kary jest zasadne przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania

dwa szczególne tryby wzruszania – stwierdzenie nieważności prawomocnego orzeczenia oraz wznowienie postępowania

prawo do korzystania z tych trybów mają obie strony.

Stwierdzenie nieważności:

a) każdy z uczestników postępowania jest zobowiązany przedstawić głównej komisji orzekającej uchybienie stanowiące przyczynę nieważności

Wykład - 09.04.2008

Prawomocne postanowienie / orzeczenie (nieważność)

• w wydaniu postanowienia / orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona do orzekania, albo podlegająca wyłączeniu od udziału w rozpoznaniu sprawy z uwagi na to, że sprawa dotyczyła jej bezpośrednio, albo jest najbliższą osobą niej (obwinionego, oskarżyciela lub obrońcy).

• Orzeczono karę nieznaną w ustawie

• Orzekała komisja niewłaściwa w sprawie

• Zachodzi sprzeczność w treści rozstrzygnięcia uniemożliwiająca wykonanie tego rozstrzygnięcia

• W czasie orzekania zachodziła jedna z okoliczności uzasadniająca umorzenie postępowania, lub też skład orzekający był niewłaściwie obsadzony, albo postanowienie lub orzeczenie nie zostało podpisane przez któregokolwiek członka składu orzekającego, który brał udział w wydaniu tego rozstrzygnięcia

Stwierdzając nieważność prawomocnego postanowienia lub orzeczenia, główna komisja orzekająca umarza postępowanie, albo przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania. Jeżeli stwierdzenie nieważności dotyczy tylko części prawomocnego postanowienia lub orzeczenia, to wówczas główna komisja orzekająca określa w jakim zakresie to postanowienie lub orzeczenie pozostaje prawomocne ( 2 terminy: stwierdzenie nieważności prawomocnego postanowienia / orzeczenia na niekorzyść obwinionego nie może nastąpić jeżeli od uprawomocnienia tego orzeczenia lub postanowienia upłynął rok; w pozostałych przypadkach ( na korzyść) termin ten wynosi 2 lata ). Po zatarciu ukarania też nie można stwierdzić nieważności prawomocnego postanowienia lub orzeczenia.

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

• gdy zostało ono zakończone prawomocnym postanowieniem, lub orzeczeniem (wznowienie nie zależy od wyczerpania toku instancji). Może dotyczyć również postępowania zakończonego rozstrzygnięciem organu orzekającego w pierwszej instancji.

• Można wznowić także, gdy zostało zakończone postanowieniem innego organu, niż organ orzekający ( np. rzecznika dyscypliny) lub wydaniem postanowienia przez przewodniczącego komisji orzekającej

Muszą wystąpić trzy przyczyny (nie łącznie):

• Jeżeli postępowanie zostało zakończone postanowieniem lub orzeczeniem wydanym w wyniku przestępstwa

• Zostało wydane na podstawie fałszywych dowodów

• Pojawiły się nowe dowody / okoliczności

Z wnioskiem o wznowienie postępowania może wystąpić główny rzecznik, rzecznik dyscypliny, lub osoba, której dotyczyło postępowanie ( też jej obrońca) 30 dni od dnia, w którym strona dowiedziała się o wystąpieniu jednej z tych przyczyn. Postępowania nie wznawia się po upływie 2 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia / orzeczenia albo po zatarciu kary. Skarga do Sądu Administracyjnego w 2 instancji w terminie 30 dni od dnia otrzymania zaskarżonego rozstrzygnięcia. Skargę wnosi się bezpośrednio do Sądu. Jedyną przyczyna zaskarżenia decyzji do sądu może być wyłącznie jej niezgodność z prawem. Wniesienie wstrzymuje wykonanie prawomocnego orzeczenia.

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE 1 pytanie na teście

Zakres podmiotowy:

• jednostki sektora finansów publicznych

• inne państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

• inne osoby prawne utworzone w celu zaspokojenia potrzeb o charakterze powszechnym (nie przemysłowego i handlowego)

• Jeżeli finansują tę działalność w ponad 50% albo posiadają ponad 50% akcji / udziałów albo sprawujące nadzór nad organem zarządzającym, albo mają prawo do powoływania połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego. Inne podmioty, jeżeli ponad 50% wartości udzielonego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych.

• Podmioty udzielające zamówienia w celu wykonania jednego z rodzajów działalności polegającej na: poszukiwaniu i wydobywaniu ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla brunatnego; zarządzaniu portami morskimi, lotniskami oraz ich udostępnianiu przewoźnikom.

• Działalności polegające na tworzeniu sieci związanych z produkcją lub dystrybucją energii elektrycznej, gazu, energii cieplnej, wody pitnej

• Obsługa sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu kolejowego, tramwajowego, trolejbusowego, autobusowego, koleją liniową.

Dodatkowym warunkiem jest posiadanie ponad połowy akcji lub udziałów tej działalności lub finansowanie tego rodzaju działalności w ponad 50% lub sprawowanie nadzoru nad organem zarządzającym, lub posiadanie prawa do powoływania ponad połowy składu organu zarządzającego.

Inne, jeżeli występują łącznie:

• ponad 50% wartości zamówienia jest finansowane ze środków publicznych, lub jest finansowane przez jednostki sektora finansów publicznych, albo przez inne osoby prawne utworzone w celu zaspokojenia potrzeb o charakterze powszechnym, lub inne państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

• Wartość zamówienia musi być większa lub równa od określonej kwoty, którą prezes RM określił w drodze rozporządzenia (ok. 137 tys. Euro (dostaw lub usług); robot budowlanych – ponad 5 mln. Euro; spoza sektora fin. Publicznych ponad 5mln, dla dostaw lub usług 211 tys. Euro)

• przedmiotem zamówienia są roboty budowlane;

Zakres przedmiotowy:

Nie stosuje się do zamówień na podstawie umowy międzynarodowej, której Polska jest stroną, jeżeli umowa ta przewiduje inne procedury udzielania zamówień; nie stosuje się też do udzielania zamówień na podstawie szczególnej procedury organizacji międzynarodowej.

Nie stosuje się do tych, których przedmiotem są usługi arbitrażowe i pojednawcze, usługi Narodowego Banku Polskiego, w zakresie badań naukowych, prac badawczo-rozwojowych z wyjątkiem opłacanych przez zamawiającego, lub zamawianych w celu prowadzenia jego własnej działalności; zakup czasu antenowego; nabycie własności nieruchomości, oraz innych praw do nieruchomości (w szczególności najmu, dzierżawy); usługi finansowe związane z emisją, sprzedażą, kupnem lub transferem papierów wartościowych; umowy z zakresu prawa pracy; zamówienia objęte tajemnicą państwową, zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych, albo jeżeli wymaga tego istotny interes bezpieczeństwa państwa; albo zamówień objętych tajemnicą służbową, jeżeli wymaga tego istotny interes publiczny lub interes państwa; zamówienia na usługi udzielane innemu zamawiającemu, któremu przyznano wyłączne prawno do świadczenia tych usług. Przyznawanie dotacji ze środków publicznych, nie dotyczy również zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych kwoty 14 tys. Euro i zamówień udzielonych przez podmioty wykonujące co najmniej 1 z rodzajów działalności polegającej na: udostępnianiu publicznej sieci telekomunikacyjnej, eksploatacji ulicznej sieci telekomunikacyjnej, świadczeniu publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, za pomocą publicznej sieci telekomunikacyjnej;

Zamówienia dotyczące nabywania dostaw, usług, lub robót budowlanych od centralnego zamawiającego lub od wykonawców wybranych od centralnego zamawiającego.

Urząd zamówień publicznych;

Jest aparatem wykonawczym centralnego organu administracji państwowej, którym jest prezes urzędu zamówień publicznych. Nadzór nad pracą urzędu sprawuje prezes Rady Ministrów. Urząd otrzymuje na swoją działalność środki z budżetu państwa jako dysponent pierwszego stopnia. Wysokość tych środków jest określana każdorazowo w ustawie budżetowej. Prezesa urzędu powołuje i odwołuje prezes RM. Jest on powoływany na pięcioletnią kadencję. Prezes urzędu podlega prezesowi rady ministrów. Zadania realizowane przez urząd zamówień publicznych są wymienione w ustawie jako kompetencje prezesa.

Do zakresu działania prezesa należy:

• opracowywanie projektów przepisów prawnych dotyczących zamówień publicznych wydawanych w formie elektronicznej; biuletynów zamówień publicznych (są zamieszczane ogłoszenia, których wymaga ustawa);

• Prowadzenie na stronie internetowej urzędu listy organizacji uprawnionych do wnoszenia środków ochrony prawnej.

Do zadań urzędu należy także zapewnienie funkcjonowania systemu środków ochrony prawnej, upowszechnienie wzorów umów w sprawach o zamówienia publiczne, a także wzorów regulaminu, także wzorów postępowania przy udzielaniu zamówienia. Dokonywanie analiz funkcjonowania systemu zamówień publicznych. Dokonywanie kontroli procesu udzielania zamówień w zakresie przewidzianym ustawą, oraz przestrzeganie zasad systemu zamówień, prowadzenie współpracy międzynarodowej w sprawach związanych z zamówieniami publicznymi. Opracowywanie i przedstawianie RM, oraz Komisji Europejskiej rocznych sprawozdań o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych.

Organem opiniodawczo-doradczym prezesa jest rada zamówień publicznych.

Do zadań rady należy w szczególności:

• projektowanie aktów normatywnych dotyczących zamówień,

• opiniowanie w szczególnie istotnych sprawach systemu zamówień przedstawianych jej przez prezesa urzędu,

• ustalanie zasad etyki zawodowej osób wykonujących określone w ustawie zadania w systemie zamówień.

Członków rady powołuje prezes RM. Kadencja rady upływa wraz z upływem kadencji prezesa urzędu.

Zasady udzielania zamówień publicznych

• zasada równości – zamawiający musi jednakowo traktować wszystkie podmioty ubiegające się o zamówienia publiczne

• zasada powszechności, która obejmuje zakresem stosowania ustawy niemal wszystkie rodzaje wydatków publicznych.

• Zasada uczciwej konkurencji – zobowiązuje zamawiającego do prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji

• Zasada równości postępowania – regulująca m.in. dostęp oferentów do dokumentacji w sprawie zamówienia publicznego prowadzonej przez zamawiającego. Publicznego otwarcia ofert, obowiązek informowania oferentów o wszystkich zmianach i udzielaniu wyjaśnień w trakcie procedury.

• Zasada pisemności – dotyczy czynności związanych z postępowaniem, ich dokumentowaniem oraz zawieraniem umów, zasad udzielania zamówień w trybie przetargu nieograniczonego.

W innym trybie zrealizowanie zamówienia jest możliwe tylko wyjątkowo

Kontrola udzielania zamówień:

Przeprowadza prezes urzędu, celem jest sprawdzenie zgodności postępowania o udzielanie zamówienia z przepisami ustawy. Stan faktyczny sprawy ustala się na podstawie dowodów, prezes urzędu może żądać kopii dokumentów związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia. Może żądać pisemnych wyjaśnień, może zaciągać opinii biegłych. Na podstawie wyników kontraktu prezes kieruje do zamawiającego zlecenie pokontrolne (lub informacje o wyniku kontroli ). Prezes urzędu może przeprowadzić kontrole udzielonych zamówień przed zawarciem umowy, kontrolę uprzednią przeprowadza się jeżeli wartość zamówienia dla robót budowlanych jest równa lub przekracza wyrażoną w złotych kwotę równowartości 20mln euro. (Jeżeli uprzednią przeprowadza się, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza równowartość 10 mln. Euro. Zakończeniem kontroli uprzedniej jest dokończenie zaleceń pokontrolnych, albo informacje o wyniku kontroli, które mogą wskazywać np. na:

• Obowiązek unieważnienia postępowania z uwagi na stwierdzenie naruszeń ustawy

• Obowiązek usunięcia stwierdzenia naruszeń, stwierdzenie naruszeń które nie miały wpływu na wynik postępowania.

W przypadku stwierdzenia naruszenia ustawy prezes może:

• zawiadomić rzecznika dyscypliny finansów publicznych

• może wystąpić z wnioskiem o ukaranie za naruszenia dyscypliny finansów publicznych do właściwej komisji orzekającej

• Może nałożyć karę pieniężną, może wystąpić do sądu o stwierdzenie nieważności umowy w całości, lub w części.

TRYBY ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH:

Przetarg nieograniczony

Tryb udzielania zamówienia w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Prezes RM określa w drodze rozporządzenia kwoty wartości zamówień oraz konkursów od których jest uzależniony, obowiązek przekazywania tych ogłoszeń urzędowi oficjalnych publikacji wspólnot europejskich. Poniżej tej kwoty, zamawiający zamieszcza ogłoszenie w biuletynie zamówień publicznych. Można żądać (pon. 137.000e) od wykonawców wniesienia wadium.

Przetarg ograniczony

Tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu wykonawcy składają wnioski o dopuszczeniu do udziału w przetargu. Oferty mogą składać wykonawcy zaproszeni do składania ofert. Zamawiający zaprasza do składania ofert wykonawców, którzy spełniają warunki do udziału w postępowaniu w liczbie określonej w ogłoszeniu zapewniającej konkurencję nie mniejszą niż 5 i nie większa niż 20. Jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki do wzięcia udziału w postępowaniu jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do składania ofert tych wykonawców, którzy otrzymali najwyższą ocenę spełniania tych warunków. Wykonawców nie zaproszonych do składania ofert traktuje się jak wykluczonych z postępowania o udzielenia zamówienia. Jeżeli Liczba wykonawców, którzy spełnili warunki do wzięcia udziału w postępowaniu jest mniejsza niż określona w ogłoszeniu, to zamawiający zaprasza do składania ofert wszystkich wykonawców, którzy spełniają warunki.

Wykład - 2008-04-16

Tryby zamówień publicznych:

• negocjacje z ogłoszeniem,

• negocjacje bez ogłoszenia,

• dialog konkurencyjny,

• zapytanie o cenę,

• zamówienie z wolnej reki,

• licytacja elektroniczna.

Negocjacje z ogłoszeniem to tryb udzielenia zamówienia, w którym po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziały w postępowaniu do składania ofert wstępnych, niezawierających ceny. Prowadzi z nimi negocjacje, następnie zaprasza do składania ofert. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie negocjacji z ogłoszeniem jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:

• w poprzednio prowadzonym postępowaniu, w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego albo dialogu konkurencyjnego wszystkie oferty zostały odrzucone, pierwotne warunki zamówienia nie zostały zmienione,

• w wyjątkowych sytuacjach, gdy przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, dostawy lub usługi, których charakter lub związane z nimi ryzyko uniemożliwia wcześniejsze dokonanie ich wyceny,

• nie można z góry określić szczegółowych cech zamawianych usług w taki sposób, by umożliwić wybór najkorzystniejszej oferty, w trybie przetargu ograniczonego albo nieograniczonego,

• przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, prowadzone wyłącznie w celach badawczych, doświadczalnych lub rozwojowych, a nie w celu zapewnienia zysku lub pokrycie poniesionych kosztów badań lub rozwoju,

• wartość zamówienia nie przekracza kwoty określonej w rozporządzeniu Ministra Finansów.

Zamawiający zaprasza do składania ofert wstępnych wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, w liczbie określonej w ogłoszeniu o zamówieniu. Musi być to liczba zapewniająca konkurencję, nie mniejsza niż 3 wykonawców. Jeżeli wartość zamówienia jest równa albo przekracza kwotę określoną w rozporządzeniu Ministra Finansów, liczba wykonawców zapewniająca konkurencję musi być nie mniejsza niż 5. Jeżeli liczba wykonawców spełniających warunku do wzięcia udziału w postępowaniu jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do składania ofert wstępnych wykonawców, którzy otrzymali najwyższe oceny spełniania warunków. Wykonawcę niezaproszonego do składania ofert wstępnych traktuje się jako wykluczonego z postępowania o udzielenie zamówienia.

Zamawiający prowadzi negocjacje w celu doprecyzowania lub uzupełnienia opisu przedmiotu zamówienia lub warunków umowy w sprawie zamówienia publicznego. Prowadzone negocjacje mają charakter poufny, żadna ze stron nie może bez zgody drugiej strony ujawnić informacji technicznych i handlowych związanych z negocjacjami. Wszelkie wyjaśnienia, informacje, dokumenty związane z negocjacjami są przekazywane wykonawcom na równych zasadach. Zamawiający zaprasza wykonawców, z którymi prowadził negocjacje do składania ofert.

Negocjacje bez ogłoszenia są trybem udzielenia zamówienia, w którym zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami. Następnie zaprasza ich do składania ofert. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie negocjacji bez ogłoszenia jeżeli zachodzi jedna z okoliczności:

• w poprzednio prowadzonym postępowaniu, w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, nie zostały złożone żadne oferty lub wszystkie oferty zostały odrzucone ze względu na ich niezgodność z opisem przedmiotu zamówienia, pierwotne warunki zamówienia nie zostały w sposób istotny zmienione,

• został przeprowadzony konkurs, w którym nagrodą było zaproszenie do negocjacji bez ogłoszenia, jest co najmniej dwóch autorów wybranych prac konkursowych,

• przedmiotem zamówienia są rzeczy wytwarzane wyłącznie w celach badawczych, doświadczalnych lub rozwojowych, a nie w celu zapewnienia zysku lub pokrycia kosztów badań lub rozwoju,

• ze względu na pilną potrzebę udzielenia zamówienia, niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której wcześniej nie można było przewidzieć oraz nie można było zachować terminów określonych dla przetargu ograniczonego, nieograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem.

Zamawiający zaprasza do negocjacji wykonawców w liczbie zapewniającej konkurencję, nie mniejszej niż 5. Jeżeli wartość zamówienia dla robót budowlanych jest równa lub przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 20 mln €, a dla dostaw lub usług 10 mln €, liczba wykonawców zapewniająca konkurencję nie może być mniejsza niż 7. Wyjątkiem jest specjalistyczny charakter zamówienia, kiedy to liczba wykonawców mogących wykonać zamówienie jest mniejsza, jednak nie mniejsza niż 2.

Dialog konkurencyjny jest trybem udzielenia zamówienia, w którym po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie wykonawcami dialog, następnie zaprasza ich do składania ofert. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego, jeżeli zachodzą łącznie następujące okoliczności:

• nie jest możliwe udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, ponieważ ze względu na szczególnie złożony charakter zamówienia nie można opisać przedmiotu zamówienia lub obiektywnie określić uwarunkowań prawnych lub finansowych wykonania zamówienia,

• cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty.

Zamawiający zaprasza do dialogu konkurencyjnego wykonawców, którzy spełniają warunki do udziału w postępowaniu w liczbie zapewniającej konkurencję, nie mniejszej niż 3. Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w rozporządzeniu Ministra Finansów, to w liczbie nie mniejszej niż 5. Jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki do wzięcia udziału w postępowaniu jest większa niż określona w zamówieniu, zapraszający zaprasza do dialogu wykonawców, którzy otrzymali najwyższe oceny spełniania tych warunków.

Wykonawcę niezaproszonego do dialogu traktuje się jako wykluczonego z postępowania. Jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu jest mniejsza niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do dialogu wszystkich wykonawców, spełniających te warunki. Zamawiający prowadzi dialog do momentu, gdy jest w stanie określić, w wyniku porównania rozwiązań proponowanych przez wykonawców, rozwiązanie najbardziej spełniające potrzeby.

Zapytanie o cenę polega na zwróceniu się zamawiającego do dostawców lub wykonawców z pytaniem o podanie ceny na określony przedmiot zamówienia. Zamawiający jest zobowiązany zwrócić się z zapytaniem o cenę do co najmniej 5 dostawców lub wykonawców. Zapytanie o cenę może być stosowane, gdy przedmiotem zamówienia są dostawy rzeczy lub usługi powszechnie dostępne, o ustalonych standardach jakościowych. Wartość tego zamówienia nie może przekraczać kwoty określonej w rozporządzeniu Ministra Finansów. Każdy z dostawców i wykonawców może zaproponować tylko jedną cenę i nie może jej zmienić. Nie prowadzi się żadnych negocjacji w sprawie ceny. Zamawiający udziela zamówienia temu dostawcy lub wykonawcy, który zaproponował najniższą cenę.

Zamówienie z wolnej ręki jest trybem udzielenia zamówienia publicznego, w którym zamawiający udziela zamówienia po rokowaniach tylko z jednym dostawcą lub wykonawcą. Może być zastosowane, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:

• usługi lub roboty budowlane mogą być wykonane tylko przed jednego dostawcę lub wykonawcę z przyczyn technicznych lub w przypadku udzielenia zamówienia na prace z zakresu działalności twórczej i artystycznej, w dziedzinie kultury i sztuki,

• ze względu na wyjątkową sytuację, której zamawiający nie mógł przewidzieć, a wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia publicznego, nie można było zachować terminów określonych dla innych trybów udzielania zamówienia,

• w prowadzonych kolejno postępowaniach o udzielenie zamówienia, w których co najmniej jedno prowadzone było w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, nie zostały złożone żadne oferty lub wszystkie oferty zostały odrzucone,

• w przypadku udzielenia dotychczasowemu wykonawcy zamówień dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia, zamówienie dodatkowe jest niezbędne, jego wykonanie stało się konieczne wskutek sytuacji niemożliwych wcześniej do przewidzenia,

• przeprowadzono konkurs, w którym nagrodą było zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki autora wybranej pracy konkursowej,

• w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od momentu udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50% zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego zamówienia, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające był przewidziane w specyfikacji istotnych warunków zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w niej określonego,

• w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy dostaw zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 20% zamówienia podstawowego i polegających na rozszerzeniu dostawy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych i jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w specyfikacji istotnych warunków zamówienia,

• możliwe jest udzielenie zamówienia na dostawy na szczególnie korzystnych warunkach, w związku z likwidacją działalności innego podmiotu w postępowaniu egzekucyjnym albo upadłościowym,

• zamówienie na dostawy jest dokonywane na giełdzie towarowej,

• zamówienie jest udzielane przez placówkę zagraniczną, a jego wartość jest mniejsza niż kwota określona w rozporządzeniu Ministra Finansów.

Licytacja elektroniczna jest trybem udzielenia zamówienia, w którym za pomocą formularza zamieszczonego na stronie internetowej wykonawcy składają oferty. Zamawiający może udzielić zamówienia w tym trybie, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi powszechnie dostępne, o ustalonych standardach jakościowych, a wartość zamówienia nie przekracza kwoty określonej w rozporządzeniu Ministra Finansów. Zamawiający otwiera licytację elektroniczną w terminie określonym w ogłoszeniu o zamówieniu, z tym że termin nie może być krótszy niż 5 dni od dnia przekazania wykonawcom zaproszenia do składania ofert. Zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium w terminie przez niego określonym, nie później jednak niż przed upływem terminu otwarcia licytacji elektronicznej.

Ofertę składa się pod rygorem nieważności w postaci elektronicznej, opatrzoną bezpiecznym podpisem elektronicznym. Licytacja elektroniczna może być jednoetapowe lub wieloetapowe. Bezpośrednio po zamknięciu licytacji elektronicznej zamawiający podaje pod ustalonym w ogłoszeniu o zamówieniu adresem internetowym nazwę oraz adres wykonawcy, którego ofertę wybrano. Zamawiający udziela zamówienia wykonawcy, który zaoferował najniższą cenę.

Umowy w sprawach zamówień publicznych:

• zakres świadczeń wykonawcy, wynikający z umowy, musi być taki sam jak jego zobowiązania zawarte w ofercie,

• wykonawcy ponoszą solidarną odpowiedzialność za wykonanie umowy i wniesienie zabezpieczenia należytego wykonaniu umowy,

• przesłanki nieważności określone w Ustawie prawo zamówień publicznych:

  • zamawiający nie zamieścił ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych albo Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,

  • udzielił zamówienia bez uzyskania wymaganej decyzji administracyjnej, w szczególności zawarł umowę bez wymaganej zgody przed ostatecznym rozstrzygnięciem protestu,

  • dokonał wyboru oferty z rażącym naruszeniem ustawy,

  • zawarł umowę przed zakończeniem kontroli,

  • zawarł umowę przed upływem terminu do wszczęcie kontroli,

  • w postępowaniu o udzielenie zamówienia doszło do naruszenia przepisów, określonych w ustawie, które miało wpływ na wynik tego postępowania,

  • zamawiający zawarł umowę przed upływem 7 dniu od dnia przekazania zawiadomienia o wyborze najkorzystniejszej oferty,

• umowy w sprawach zamówień publicznych mogą być zawierane wyłącznie na czas oznaczony, nieprzekraczający 4 lat,

• na czas nieoznaczony może być zawierana umowa, której przedmiotem są:

  • dostawy wody,

  • energii elektrycznej,

  • gazu i ciepła z sieci ciepłowniczej,

• zamawiający może też zawrzeć umowę, której przedmiotem są świadczenia okresowe lub ciągłe, na okres dłuższy niż 4 lata, jeżeli wykonanie zamówienia w dłuższym okresie spowoduje oszczędności kosztów realizacji zamówienia lub jeżeli jest to uzasadnione zdolnościami płatniczymi zamawiającego albo zakresem planowanych nakładów oraz okresem niezbędnym do ich spłaty,

• zamawiający może żądać od dostawcy lub wykonawcy zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jest to zabezpieczenie ewentualnych roszczeń i polega na przekazaniu na własność drugiej stronie określonej sumy pieniędzy albo rzeczy jako kaucji, którą druga strona zobowiązuje się zwrócić po wykonaniu umowy,

• zabezpieczenie może być wnoszone według wyboru wykonawcy, w jednej lub kilku formach:

  • w pieniądzu,

  • poręczeniach bankowych,

  • gwarancjach bankowych,

  • gwarancjach ubezpieczeniowych,

  • poręczeniach,

• zabezpieczenie ustala się w wysokości od 2 do 10% ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego, wynikającego z umowy,

• zamawiający zwraca zabezpieczenie w terminie 30 dni od dnia wykonania zamówienia i uznania przez zamawiającego za należycie wykonane.

Procedury odwoławcze:

• odwołanie,

• protest,

• skarga do sądu.

Postępowanie odwoławcze obejmuje postępowanie protestacyjne i właściwe odwoławcze. Środki ochrony prawnej przysługują:

• wykonawcom,

• uczestnikom konkursu,

• innym osobom, jeżeli ich interes prawny w uzyskaniu zamówienia doznał lub może doznać uszczerbku, w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy.

Protest można wnieść do zamawiającego w odniesieniu do treści ogłoszenia o zamówieniu lub wobec czynności podjętych przez zamawiającego w toku postępowania oraz w przypadku zaniechania przez zamawiającego czynności, do której jest zobowiązany na podstawie ustawy. Protest wnosi się w terminie 7 dni licząc od dnia, w którym uzyskano lub można było uzyskać wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę do jego wniesienia.

Skarga do sądu przysługuje również zamawiającemu.

Wykład 23.04.2008r.

Protest – zamówienia publiczne cd.

Jeżeli postępowanie jest prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego to protest dotyczący specyfikacji istotnych warunków zamówienia wnosi się w terminie 7 dni licząc od dnia zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie Zamówień Publicznych lub 14 dni licząc od dnia publikacji w dzienniku urzędowym UE. Terminy te obowiązują też w przypadku protestu dotyczącego treści ogłoszenia.

Wniesienie protesty jest dopuszczalne tylko przed zawarciem umowy. Protest powinien wskazywać oprotestowaną czynność lub zaniechanie jakiejś czynności przez zamawiającego. Protest także powinien zawierać żądanie, zwięzłe przedstawienie zarzutów oraz okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie protestu. Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia protestu zamawiający nie może zawrzeć umowy. Zamawiający rozstrzyga jednocześnie wszystkie protesty dotyczące :

• treści ogłoszenia

• postanowień specyfikacji istotnych warunków zamówienia

• wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia

• odrzucenia ofert

• wyboru najkorzystniejszej oferty

W tych sprawach zamawiający rozstrzyga protest w terminie 10 dni od upływu ostatniego z terminów na wniesienie protestu. Inne protesty zamawiający rozstrzyga w terminie 10 dni o dnia wniesienia protestu.

W przypadku uwzględnienia protestu zamawiający powtarza oprotestowaną czynność lub dokonuje czynności bezprawnie zaniechanej.

Od rozstrzygnięcia protestu przysługuje odwołanie, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w rozporządzeniu Ministra Finansów. Odwołanie wnosi się do prezesa urzędu w terminie 5 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia protestu. Odwołanie rozpoznaje Krajowa Izba Odwoławcza. Członków Izby odwołuje i powołuje Prezes Rady Ministrów. Odwołanie rozpoznaje Izba w składzie 3 osobowym. Prezes Izby wskazuje przewodniczącego składu orzekającego Izby spośród wyznaczonych członków. Skład orzekający Izby jest wyznaczany przez prezesa Izby wg kolejności wpływu odwołania na podstawie alfabetycznej listy członków Izby. Ta lista jest jawna dla stron postępowania odwoławczego. Odstępstwo od tej kolejności jest dopuszczalne tylko z powodu choroby członka izby lub z jakiejś innej ważnej przyczyny. Jeżeli zachodzą okoliczności faktyczne i prawne, które mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do bezstronności członka składu orzekającego to wówczas ten członek albo jedna ze stron zawiadamia pisemnie prezesa urzędu o okolicznościach uzasadniających wyłączenie członka Izby. Izba rozpoznaje odwołanie w terminie 10 dni od dnia jego doręczenia. Izba rozpoznaje to odwołanie na rozprawie jawnej, chyba że odwołanie podlega odrzuceniom. Warunkiem rozpoznania odwołania jest opłacenie wpisu. Izba odrzuca odwołanie na posiedzeniu niejawnym, jeżeli stwierdzi że:

• w sprawie nie mają zastosowania przepisy ustawy

• inne okoliczności : odwołanie nie zostało poprzedzone protestem; protest lub odwołanie zostały wniesione przez podmiot nieuprawniony; protest lub odwołanie zostały wniesione z uchybieniem terminów określonych w ustawie; jeżeli odwołujący się powołuje się wyłącznie na te same okoliczności które były przedmiotem rozstrzygania przez izbę w sprawie innego odwołania wniesionego przez tego samego odwołującego się w tym samym postępowaniu.

• Odwołanie może być odrzucone jeżeli jest wniesione przez wykonawcę wnoszącego protest i dotyczy czynności, które zamawiający dokonał zgodnie z ostatecznym rozstrzygnięciem protestu, bądź też odwołujący się nie przekazał kopii odwołania zamawiającemu.

Strony wnoszące odwołanie są zobowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów z których wywodzą skutki prawne. Dowodami są w szczególności : dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, przesłuchanie stron. Przewodniczący składu orzekającego zamyka rozprawę po przeprowadzeniu postępowania dowodowego i udzieleniu głosu stronie, a także jeżeli izba uzna że sprawa została dostatecznie wyjaśniona. O oddaleniu odwołania lub jego uwzględnieniu Izba orzeka w wyroku. Uwzględniając odwołanie Izba może

• nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego

• nakazać unieważnienie czynności zamawiającego

• unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia

Izba nie może orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w proteście. Strony ponoszą koszty postępowania odwoławczego, stosownie do jego wyroku. Na orzeczenie izby przysługuje stronom oraz uczestnikom postępowania skarga do sądu. Skargę wnosi się do Sądu Okręgowego właściwego dla siedziby lub miejsca zamieszkania zamawiającego. Skargę wnosi się za pośrednictwem prezesa urzędu w terminie 7 dni licząc od dnia doręczenia izby, przysyłając jednocześnie odpis tej skargi przeciwnikom skargi. Prezes urzędu przekazuje skargę w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania. Skarga powinna zawierać :

• oznaczenie zaskarżonego orzeczenia

• przytoczenie zarzutów

• zwięzłe jej uzasadnienie

• wskazanie dowodów

• wniosek o zmianę orzeczenia w całości lub części

Sąd rozpoznaje sprawę niezwłocznie, nie później niż w terminie 1 miesiąca od dnia wpłynięcia skargi. W przypadku uwzględnienia skargi sąd zmienia zaskarżone orzeczenie i orzeka co do istoty sprawy. Jeżeli odwołanie zostaje odrzucone lub zachodzi podstawa do umorzenia postępowania sąd uchyla wyrok oraz odrzuca odwołanie lub umarza postępowanie. Od wyroku sądu nie przysługuje skarga kasacyjna.

PRAWO FINANSOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH.

Ubezpieczenia jako instytucja finansowa polega na tworzeniu funduszy na podstawie gromadzonych składek od osób uczestniczących w danym systemie ubezpieczeniowym. Ubezpieczenia obowiązkowe, do których należą ubezpieczenia społeczne, kreują stosunki prawne o charakterze publicznym. Dlatego też stosunki finansowe w zakresie ubezpieczeń społecznych, które należą do ubezpieczeń społecznych są zaliczane do finansów publicznych. Ubezpieczenia społeczne mają formę publicznej działalności finansowej – działalności finansowej instytucji publicznej, które w określonym stopniu są objęte gwarancjami skarbu państwa. Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych wykonują ZUS, OFE, zakłady emerytalne, płatnicy składek (pracodawca).

System ubezpieczeń społecznych obejmuje ubezpieczenia w 4 podstawowych grup ryzyka:

• emerytalne

• rentowe

• chorobowe

• wypadkowe

Składka ubezpieczeniowa jest naliczana odrębnie na poszczególne rodzaje ubezpieczeń. Stopa procentowa składki jest jednakowa dla wszystkich objętych w sposób obowiązkowy lub dobrowolny danym rodzajem ubezpieczenia.

System emerytalny obejmuje 3 filary ubezpieczeń:

• świadczenia z obowiązkowego i powszechnego ubezpieczenia emerytalnego – wysokość emerytury z tego filaru została powiązana z sumą składek wpłaconych przez cały okres zawodowy ubezpieczonego.

• Filar kapitałowy – w jego ramach część składki na ubezpieczenia emerytalne są inwestowane w otwarte fundusze emerytalne.

• Dobrowolne formy ubezpieczenia emerytalnego – IKE, pracownicze programu emerytalne.

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH – państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną.

Do zadań ZUS należy:

• wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, fundusz pracy,fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych

• prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek

• prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek

• opiniowanie aktów prawnych z zakresu ubezpieczenia społecznego

• realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych

• dysponowanie środkami finansowymi funduszy ubezpieczeń społecznych

ZUS uzyskuje przychody z:

• odpisów z funduszy ubezpieczeń społecznych – wysokość tego odpisu ustala się corocznie w ustawie budżetowej

• należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na ubezpieczenia zdrowotne; fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych; fundusz pracy.

• Z tytułu należności poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na OFE – ustawa określa maksymalną wysokość – 0.8% składki na ubezpieczenie

• wpływy z tytułu wykonywania zadań zleconych zakładowi

• dotacje z budżetu państwa

• należności z tytułu obsługi świadczeń wypłacanych z funduszu ubezpieczeń społecznych

• oprocentowanie środków na rachunkach bankowych

Z uzyskanych przychodów ZUS pokrywa wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od tych wynagrodzeń, wydatki na zakup towarów lub usług, koszty bieżącej działalności zakładu, wydatki inwestycyjne i pokrywa koszty wypłaty świadczeń finansowanych z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – KRUS

Fundusze w ramach KRUS:

• fundusz emerytalno-rentowy – przeznaczony na finansowanie rolniczych emerytur oraz rent inwalidzkich i rodzinnych, dodatków do tych emerytur i rent, składek na ubezpieczenie zdrowotne, zasiłków pogrzebowych. Podstawowym źródłem przychodów tego funduszu jest dotacja z budżetu państwa. Mniejsze wpływy pochodzą ze składek na ubezpieczenie emerytalno rentowe płaconych przez rolników. Wypłata świadczeń z tego funduszu emerytalno-rentowanego jest gwarantowana przez państwo.

• fundusz składkowy ubezpieczenia społecznego – funkcjonuje wyłącznie na zasadach samofinansowania. Tworzony jest ze składek tworzonych na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyński płaconych przez ubezpieczonych rolników. Wysokość składek jest ustalana co kwartał na poziomie zapewniającym płynność finansową tego funduszu. Środki funduszu przeznaczone są na finansowanie świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego. Finansowanie kosztów zarządzania tym funduszem : wypłata świadczeń z tego funduszu nie jest objęta gwarancjami ze Skarbu Państwa.

• fundusz administracyjny – jest przeznaczony na pokrywanie kosztów obsługi ubezpieczeń społecznych rolników. Jest pośrednio finansowany z budżetu państwa (dochody pochodzą z odpisów z funduszu emerytalno-rentowego do wysokości 3.5% wydatków tego funduszu). Drugim źródłem dochodu są odpisy z funduszu składowego do wysokości 4.5% wydatków.

• fundusz prewencji i rehabilitacji – prowadzi działalność mającą na celu zapobieganie wypadkom przy pracy i na rehabilitację po tych wypadkach. Powstaje z dotacji budżetowej i z odpisu od funduszu składkowego do wysokości 1% wydatków funduszu składkowego.

• fundusz rezerwowy – jest tworzony z nadwyżek funduszu administracyjnego oraz funduszu prewencji i rehabilitacji. Jego zadaniem jest pokrywanie ewentualnych niedoborów w tych dwóch funduszach.

Otwarte Fundusze Emerytalne – OFE

Fundusz emerytalny jest osobą prawną. Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zezwolenie na utworzenie funduszu wydaje organ nadzoru nad funduszami emerytalnymi. Organem funduszu jest Towarzystwo Emerytalne – to towarzystwo tworzy fundusz, reprezentuje je w stosunkach z osobami trzecimi i zarządza funduszem. Prowadzi działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Minimalna wysokość kapitału akcyjnego towarzystwa nie może być niższa niż równowartość 4mln Euro. Kapitał akcyjny nie może pochodzić z kredytu, ani nie może być obciążony w jakikolwiek sposób. Kapitał akcyjny towarzystwa nie może pochodzić z publicznej subskrypcji. Powszechne towarzystwo ma obowiązek utrzymywania kapitałów własnych na poziomie nie niższym niż połowa kapitału akcyjnego. W przypadku obniżenia wysokości kapitałów własnych poniżej tego poziomu powszechne towarzystwo ma obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organu nadzoru. Jeżeli w wyznaczonym terminie przez organ nadzoru kapitały własne towarzystwa nie zostaną uzupełnione to organ nadzoru może cofnąć zezwolenie na utworzenie towarzystwa. Towarzystwo zarządza funduszem odpłatnie. Na podstawie zgromadzonych składek emerytalnych fundusz prowadzi działalność lokacyjną. Fundusz lokuje swoje aktywa w takich sposób aby osiągnąć jak największy stopień bezpieczeństwa i rentowności.

Aktywa funduszu mogą być lokowane wyłącznie w określonych ustawowo kategoriach lokat:

• w obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych emitowanych przez skarb państwa lub NBP

• pożyczkach i kredytach udzielanych skarbowi państwa i NBP

• w obligacjach i innych papierach wartościowych gwarantowanych lub poręczanych przez skarb państwa lub NBP

• w depozytach bankowych i bankowych papierach wartościowych

• w akcjach dopuszczonych do publicznego obrotu

• w jednostkach uczestnictwa zbywanych przez fundusze inwestycyjne

• w obligacjach emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz spółki publiczne

Ustawa określa maksymalną wysokość poszczególnych typów lokat w stosunku do wartości aktywów. Minister Finansów może wydać zezwolenie w drodze rozporządzenia na lokowanie aktywów funduszu poza granicami kraju na warunkach określonych w tym zezwoleniu.

Likwidacja funduszu odbywa się w drodze przeniesienie jego aktywów do funduszu zarządzanego przez towarzystwo, które przejęło zarządzenie tym funduszem.

Korzystanie z III Filara Ubezpieczeń Społecznych

Pracownicze programu emerytalne stanowią dodatkowy system emerytalny. Utworzone w ramach tego systemu konta imienne mają charakter kont oszczędnościowych. Uczestnikami pracowniczych programów emerytalnych mogą być pracownicy ale także osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, wspólnicy spółek cywilnych o ile te spółki prowadzą dla swoich pracowników takie pracownicze programu emerytalne. Te programy też przewidują uczestniczenie pracodawców w takich programach. Pracownicze programu emerytalne mogą być prowadzone wg wyboru pracodawców tylko w jedną z form:

• pracowniczy fundusz emerytalny

• umowy o wnoszeniu przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego

• umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń

Program taki tworzy się poprzez zawarcie umowy zakładowej przez pracodawcę z reprezentacją pracowników. Następnie poprzez zawarcie umowy z instytucją finansową, w której określa się warunki zarządzania i gromadzenia środków. Następnie następuje rejestracja programu przez organ nadzoru.

Pracodawcy mogą zawierać umowy o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym, w którym ustalają formę pracowniczego zabezpieczenia emerytalnego oraz warunki jakie będą zaoferowane pracownikom w zakładowej umowie emerytalnej.

Składkę podstawową finansuje pracodawca – kwota nie może przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika. Pracodawca może jednostronnie zawiesić odprowadzanie składek podstawowych albo czasowo ograniczyć wysokość naliczanej składki. Łączny okres jednostronnego zawieszenia tych składek nie może przekroczyć 3 miesięcy – jedynie w przypadku gdy umowa zakładowa przewiduje, to okres takiego jednostronnego zawieszenia w ciągu całego roku może wynosić 6 miesięcy. Po okresie zawieszenia tych składek pracodawca może zawrzeć porozumienie z reprezentacją pracowników o dalszym okresie zawieszenia naliczania tych składek lub czasowego ograniczenia wysokości tych składek. Uczestnik takiego programu może zadeklarować składkę dodatkową jeżeli jest to przewidziane w umowie zakładowej – uczestnik sam deklaruje wysokość tej składki, uczestnik programu może zmienić wysokość tej składki lub może ograniczyć wysokość tej składki, nawet zrezygnować z jej wnoszenia. Suma składek wnoszonych przez uczestnika programu nie może przekroczyć 3-krotności maksymalnej wpłaty jaka jest przewidziana dla IKE, a dla innych IKE maksymalna wpłata może wynosić 1.5-krotne przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej. W związku z tym maksymalna kwota nie może przekroczyć 3-krotności tej kwoty. Uczestnik może w każdej chwili wypowiedzieć umowę emerytalną i w razie wypowiedzenia umowy środki zgromadzone na tym rachunku pozostają na nim do czasu ich wypłaty albo do czasu ich zwrotu. W przypadku wypowiedzenia umowy np. na skutek zbycia przedsiębiorstwa czy zmiany pracodawcy, likwidacji programu, spadku wartości środków zgromadzonych w programie poniżej poziomu określonego w umowie zakładowej lub w przypadku likwidacji zakładu ubezpieczeń lub funduszu emerytalnego, upadłości pracodawcy może nastąpić zwrot dotychczas zgromadzonych środków na wniosek pracownika.

Wykład – 30.04.2008

Grupowe ubezpieczenie emerytalne prowadzone przez zakłady ubezpieczeniowe:

1. do ubezpieczenia może przystąpić każda osoba zamieszkała w Polsce, będąca pracownikiem zatrudnionym przez ubezpieczającego na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę albo wykonującym pracę na podstawie umowy zlecenia, również osoba która jest członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej, osoba wykonująca pracę nakładczą, osoba będąca właścicielem albo współwłaścicielem prywatnego zakładu pracy, osoba zrzeszona w stowarzyszeniu albo organizacji

2. ubezpieczającym może być: zakład pracy, osoba prowadząca działalność gospodarczą i zatrudniająca inne osoby, zrzeszenie, fundacja albo inna sformalizowana organizacja

3. składki wpłacane przez ubezpieczającego są gromadzone na indywidualnych rachunkach udziałów tworzonych dla każdego ubezpieczonego – wartość tych rachunków udziałów nie jest wyrażona w złotych polskich ale liczbą udziałów jednostkowych; każdorazowa wpłata złotówkowa dokonana przez ubezpieczonego jest zamieniana na odpowiednią ilość udziałów jednostkowych

4. składki inwestuje się w określone instrumenty finansowe

5. co pewien czas dokonuje się wyceny wartości funduszu ubezpieczeniowego – w wyniku tej wyceny ustalana jest aktualna wartość jednostkowego udziału w funduszu

6. wysokość składki jest dowolna (w umowie z ubezpieczającym określona jest pewna stawka minimalna)

7. umowa z ubezpieczonym oprócz stawki minimalnej określa terminy wpłat

8. sam ubezpieczający może decydować o wysokości i częstotliwości tychże wpłat, w zależności od sytuacji finansowej może w ogóle nie płacić składki przez pewien czas

9. ubezpieczającemu się przysługuje prawo częściowego albo całkowitego wykupu ubezpieczenia (może od razu zapłacić całą kwotę na które opiewa polisa) z zastrzeżeniem iż może to uczynić po pewnym okresie od wpłacenia pierwszej składki

10. ubezpieczany może podwyższyć albo obniżyć granicę wieku emerytalnego, zazwyczaj umowa z ubezpieczycielem określa po jakim czasie od wpłacenia pierwszej składki może to uczynić

11. gdy ubezpieczający się przestaje być członkiem tego ubezpieczenia to pomimo wszystko może on kontynuować to ubezpieczenie – np. w przypadku zmiany pracodawcy

Indywidualne konta emerytalne:

1. prawo do wpłat przysługuje osobie fizycznej która ukończyła 16 rok życia

2. na jednym koncie można gromadzić środki jednej osoby

3. dochody z tytułu oszczędzania na IKE są zwolnione od podatku od dochodu/lokat – zwany podatkiem Belki, ale z zastrzeżeniem że oszczędzający gromadzi środki tylko na jednym IKE

4. w przypadku gromadzenia oszczędności na wielu IKE, od dochodu z tego tytułu pobierany jest podatek w wysokości 75% uzyskanego dochodu na każde z IKE (podatek w formie ryczałtu)

5. IKE są prowadzone na podstawie pisemnej umowy zawartej z określoną instytucją finansową, ustawa o tych kontach wymienia 4 typy instytucji które mogą prowadzić takie konta: a)fundusze inwestycyjne b)podmioty prowadzące działalność maklerską c)zakłady ubezpieczeń d)banki

6. wysokość wpłat na IKE w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej półtarokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok określonego w ustawie budżetowej

7. wady: ograniczenie wartości rocznych wpłat oraz fakt iż nie można odpisywać wartości wpłat od podatku dochodowego

8. w przypadku likwidacji instytucji prowadzącej IKE, albo upadłości tej instytucji: a)instytucja albo syndyk albo ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny (jeżeli zakład ubezpieczeń był instytucją prowadzącą IKE) albo bankowy fundusz gwarancyjny (dot. banków) zobowiązane są do dokonania wypłaty transferowej środków przyznanych oszczędzającemu w postępowaniu likwidacyjnym albo upadłościowym – do dokonania na IKE w innej instytucji finansowej

9. wypłata środków zgromadzonych na IKE następuje wyłącznie na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat albo nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 lat życia, oraz dokonywaniu wpłat na IKE przez co najmniej 5 lat kalendarzowych

10. wypłata następuje też w przypadku śmierci oszczędzającego, na wniosek osoby uprawnionej

11. zwrot środków zgromadzonych na IKE następuje w razie wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKE przez jedną ze stron, zwrotowi podlegają środki pomniejszone o należny podatek

Przepływ środków finansowych pomiędzy budżetem państwa a pierwszym filarem ubezpieczeniowym i drugim filarem:

1. pierwszy i drugi filar ubezpieczeń został powiązany z budżetem

2. w przypadku zakładu ubezpieczeń społecznych związania te jawią się poprzez gwarancję wypłacalności świadczeń z ubezpieczeń społecznych

3. uzależnienie finansowe FUS wynika z przepisów określających przychody funduszu, ponieważ obok składek dotacje budżetu są jednym z istotniejszych źródeł finansowania funduszy (wysokość dotacji określa ustawa budżetowa) – dotacje z budżetu mogą być przeznaczone wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo

4. innym rodzajem powiązań są składki jednostek sfery budżetowej wnoszone do funduszu; ponieważ państwowe i samorządowe jednostki sektora finansów publicznych są płatnikami składek z zakresu ubezpieczeń społecznych (w tym i emerytalnych) w ramach wydatków tych jednostek muszą być ujęte wydatki na opłacenie składek na rzecz ubezpieczonych; im wyższe składki wnoszone do funduszu ubezpieczeń społecznych, na skutek zwiększonych składek, tym wyższe wydatki budżetowe z tytułu opłacania składek, przez jednostki sfery budżetowej

5. z budżetu państwa finansowane są ubezpieczenia emerytalne tzw. systemu zaopatrzeniowego (np. emerytury sędziów), ponieważ ten system nie przewiduje wnoszenia składek do systemu ubezpieczeń społecznych

6. powiązania budżetu z II filarem występuja w 2 dziedzinach: a)lokaty dokonywane przez otwarte fundusze emerytalne w skarbowe papiery wartościowe b)wpłaty do OFE z budżetu państwa spowodowanych niepełnym przekazywaniem przez ZUS należnych OFE składek – zadłużenie ZUSu wobec OFE doprowadziło do konieczności przejęcia długów ZUSu przez skarb państwa a zobowiązania skarbu państwa wobec OFE są finansowane z budżetu

7. zgodnie z ustawą jakąś tam, zobowiązania przejmowane są przez skarb państwa i zamieniane na obligacje skarbowe – o terminie wykupu nie dłuższym niż 31 grudnia 2011 rok, mają one zmienne oprocentowanie, szczegółowe warunki emisji tych obligacji określa minister finansów

8. drugi mechanizm to stałe finansowanie deficytu budżetowego lokatami OFE, które są dokonywane w skarbowe papiery wartościowe

9. OFE są jednym z głównych pożyczkodawców w stosunku do skarbu państwa, rentowność lokat OFE zależy od kondycji i położenia budżetu

10. jednym z instrumentów finansowych wpływających na kondycję budżetu są składki na ubezpieczenia społeczne

Charakterystyka składek społecznych:

1. są elementem kosztów przedsiębiorstwa lub innej jednostki zatrudniającej pracowników

2. wysokość składki wpływa na koszty a związku z tym wpływa też na cenę czyli określa warunki działalności gospodarczej (im wyższy poziom składek tym trudniej jest gospodarować)

3. wysokość składek chorobowych, emerytalnych i rentowych określane są za pomocą stopy procentowej jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych

4. składka na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników

5. składki na ubezpieczenia emerytalne finansują z własnych środków i w równych częściach ubezpieczeni i płatnicy składek

6. składki rentowe pracowników, członków spółdzielni, finansują z własnych środków w wysokości 1,5 % podstawy wymiaru sami ubezpieczeni a w wysokości 4,5 % podstawy wymiaru płatnicy składek

7. składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują powiatowe fundusze pracy

8. składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność, studentów oraz np. uczestników studiów doktoranckich finansują w całości z własnych środków sami ubezpieczeni

9. składkę na ubezpieczenie chorobowe pracowników finansowana jest w całości z własnych środków przez pracowników

10. składki na ubezpieczenia wypadkowe finansują w całości z własnych środków płatnicy składek

11. podstawę wymiaru składki stanowi przychód osoby fizycznej

12. roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracownika nie może być wyższa w danym roku od kwoty odpowiadającej 30krotności prognozowanego na dany rok kalendarzowy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, od nadwyżki ponad ten limit składki nie są pobierane

13. w przypadku ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1968 roku składki ulegają podziałowi między ZUS i OFE o ile jest ta osoba członkiem OFE

14. 7,3 % podstawy wymiaru stawki jest odprowadzana przez ZUS do wybranego OFE

15. w ZUS na cele emerytalne pozostaje 2,3% podstawy wymiaru stawki

16. ZUS prowadzi konta ubezpieczonych i konta płatników składek

17. system indywidualnych kont ma umożliwić powiązanie wysokości emerytury z sumą wniesionych składek emerytalnych

18. istotnym elementem jest tworzenie odpowiedniej rezerwy, umożliwiającej wypłatę świadczeń dla przyszłych emerytów – w celu zapewnienia płynności wypłat został utworzony fundusz rezerwy demograficznej

19. przychody tego funduszu pochodzą ze źródeł: a)ze środków pozostających w dniu 31 grudnia każdego roku na rachunku funduszu emerytalnego wchodzącego w skład FUS b)z części składek na ubezpieczenia emerytalne odprowadzanej przez zakład ubezpieczeń społecznych do tego funduszu c)z prywatyzacji mienia skarbu państwa d)z przychodów od lokat dokonywanych przez ten fundusz, które powinny być dokonywane w bony i lokaty e)z odsetek z lokat na niektórych rachunkach bankowych, prowadzonych przez ZUS f)z innych źródeł

20. środki funduszu mogą być wykorzystane wyłącznie na uzupełnienie niedoboru funduszu emerytalnego, który wynika z przyczyn demograficznych

21. Rada Ministrów na wniosek ZUSu zarządza wykorzystanie środków tego funduszu

22. uruchomienie tych środków może nastąpić nie wcześniej niż w 2009 roku

23. fundusz ten ma osobowość prawną a jego organem i podmiotem dysponującym środkami funduszu jest ZUS

24. po zgromadzeniu środków większych niż 250 milionów złotych zarządzanie środkami tego funduszu może być powierzone przez ZUS uprawnionemu podmiotowi zewnętrznemu, wybór tego podmiotu zostanie dokonany na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych

25. zarządzający tym funduszem jest obowiązany lokować środki tego funduszu wyłącznie w kraju i w określone instrumenty: bony, obligacje skarbowe, inne papiery wartościowe skarbu państwa, papiery wartościowe emitowane przez gminy/związki gmin, dłużne papiery wartościowe gwarantowane przez skarb państwa, akcje dopuszczone do publicznego obrotu, obligacje całkowicie zabezpieczone i dopuszczone do publicznego obrotu, zabezpieczone całkowicie obligacje emitowane przez spółki, których akcje zostały dopuszczone do publicznego obrotu

26. środki tego funduszu mogą być lokowane przez ZUS także bezpośrednio w jednostkach uczestnictwa funduszy inwestycyjnych

27. zarządzający funduszem został zobowiązany do lokowania środków w taki sposób aby osiągnąć maksymalne bezpieczeństwo i rentowność

28. gospodarka funduszu odbywa się na podstawie wieloletniej prognozy kroczącej dochodów i wydatków funduszu emerytalnego- podstawą prognozy są założenia dotyczące sytuacji demograficznej i społeczno-ekonomicznej kraju a zwłaszcza dotyczące liczby urodzeń, umieralności, wzrostu gospodarczego, wysokości zarobków, migracji, stopy bezrobocia,

29. wskaźniki waloryzacji składek i świadczeń wypłacanych z ubezpieczeń społecznych – prognoza sporządzana do 31 czerwca każdego roku

30. fundusz nie może zaciągać kredytów ani pożyczek

31. nadzór nad ZUSem i funduszami którymi dysponuje ten zakład – funduszem ubezpieczeń społecznych i funduszem demograficznym sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego

32. nadzorem nad funduszami II filaru sprawuje komisja nadzoru finansowego

33. do zadań organu nadzoru należy sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem również pracowniczych programów emerytalnych, współdziałanie z elementami administracji rządowej, NBP, ZUSem, związkami zawodowymi i pracodawców, w zakresie kształtowania polityki kraju zapewniającej rozwój i stabilność

34. do zadań organów należy też udzielanie informacji NBP w zakresie niezbędnym do dokonywania nadzoru nad bankami pełniącymi funkcje depozytariuszy i bankami będącymi akcjonariuszami towarzystw

35. w ramach wykonywania nadzoru nad OFE organ nadzoru jest uprawniony do żądania udostępniania przez TE danego OFE kopii dokumentów związanych z działalnością OFE, może też żądać informacji od członków zarządu, rady pracowniczej i pracowników towarzystwa, które dotyczą działalności funduszu

36. organ nadzoru może żądać zwołania posiedzenia zarządu, posiedzenia rady nadzorczej, walnego zgromadzenia towarzystwa

37. organ może wydawać pewne zalecenia w ramach wystąpień pokontrolnych, jeżeli nieprawidłowości nie zostaną usunięte w terminie to organ nadzoru może nałożyć na kontrolowany podmiot karę do wysokości 500 tysięcy złotych, natomiast w przypadku stwierdzenia rażących nieprawidłowości kara może zostać nałożona bezpośrednio po stwierdzeniu nieprawidłowości

38. na decyzję przysługuje skarga do sądu administracyjnego

Wykład – 7.05.2008

Ubezpieczenie zdrowotne

1. obowiązkowe i oparte na zasadach rzetelności, celowości

2. zapewniają ubezpieczonemu swobodny dostęp do świadczeń zdrowotnych i dowolny wybór świadczeniodawców, zapewniają równe traktowanie ubezpieczonych i solidność

3. obowiązki w zakresie ochrony zdrowia wykonują w szczególności: j.s.t. Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia i Organy administracji rządowej

4. zadania jst:

1. opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy, powiatu i województwa

2. do zadań wojewody w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności: ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej na terenie województwa, przekazywanie ministrowi zdrowia do dnia 15 lutego każdego roku rocznych informacji o zrealizowanych w poprzednim roku programach zdrowotnych oraz programach proponowanych na dany rok

1. zadania ministra zdrowia:

1. ocena dostępności świadczeń

2. konsultacje z samorządem województwa

3. opracowanie i finansowanie oraz ocena efektów programów zdrowotnych, oraz nadzór nad ich realizacją

4. finansowanie świadczeń wysokospecjalistycznych

1. obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają wszyscy, którzy spełniają warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym

2. obowiązek ten powstaje po zgłoszeniu osoby podlegającej temu obowiązkowi do funduszu oraz po opłaceniu składki na to ubezpieczenie – wysokość składki wynosi 9% podstawy wymiaru

3. podstawa wymiaru to przychód ze wszystkich źródeł np. ze stosunku pracy, służbowego, pracy nakładczej, - są one również podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe

4. składka na ubezpieczenie zdrowotne rolnika który jest objęty ubezpieczeniem społecznym jest obliczana podstawie dwóch kryteriów: liczby hektarów przeliczeniowym i na podstawie połowy ceny kwintala żyta z każdego hektara przeliczeniowego

5. podstawę wymiaru składki pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i chorobowe

6. potrącane i odprowadzane przez płatnika

7. jeżeli ubezpieczony ma przychody z kilku źródeł składką na ubezpieczenie zdrowotne opłaca się odrębnie od wszystkich uzyskiwanych przychodów

8. za osobę która pozostaje w stosunku pracy czy innym składkę jako płatnik oblicza i pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca

9. za emerytów i rencistów składkę oblicza i pobiera ZUS

10. składki niektórych kategorii osób które wymienione są w ustawie o świadczeniu opieki zdrowotnej są finansowane z budżetu państwa (poborowi będący w straży granicznej, policji; bezrobotni nie pobierające zasiłku; osoby bezdomne; dzieci przebywające w placówkach wychowawczych czy opiekuńczych)

11. składki na ubezpieczenie zdrowotne studentów i doktorantów studiów doktoranckich opłaca szkoła wyższa

12. składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników oraz domowników tych rolników objętych ubezpieczeniem społecznym opłaca KRUS – są one finansowane z budżetu państwa

13. od nieopłaconych w terminie składek pobierane są odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych

14. składka jest miesięczna i przekazywana do funduszu za pośrednictwem płatników (za zwyczaj) w terminie do 15 dnia następnego miesiąca

15. ZUS i KRUS przekazują składki nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia ich wpłynięcia

16. należności z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne ulegają przedawnieniu z upływem 5 lat licząc od dnia w którym składka stała się wymagalna

17. środki finansowe przeznaczone na świadczenia z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego gromadzi Narodowy Fundusz – zarządza nimi i zawiera umowy ze świadczeniodawcami

18. NFOZ jest państwową osobą prawną

19. organami funduszu są: rada funduszu i prezes funduszu, rady oddziałów wojewódzkich funduszu oraz dyrektorzy wojewódzkich oddziałów

20. do zadań rady funduszu należy przede wszystkim uchwalenie planu pracy funduszu oraz uchwalenie rocznego planu finansowego funduszu

21. do zakresu zadań funduszu należy w szczególności: zabezpieczenie ubezpieczonym świadczeń zdrowotnych, przeprowadzanie konkursów ofert, zawieranie umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych, określanie jakości i dostępności świadczeń zdrowotnych oraz analiza ich kosztów, wykonywanie zadań zleconych przez ministra zdrowia

22. fundusz nie prowadzi działalności gospodarczej, zakładów opieki zdrowotnej, nie może być ich właścicielem, i nie może posiadać w jakiejkolwiek formie praw własności

23. środki finansowe funduszu są środkami publicznymi

24. przychodami funduszu są:

1. składki należne z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego

2. dochody z lokat i papierów wartościowych emitowanych albo gwarantowanych przez Skarb Państwa

3. odsetki od nieopłaconych w terminie składek

4. darowizny i zapisy

5. środki na zadania zlecone

1. kosztami funduszu są:

1. koszty świadczeń dla ubezpieczonych

2. koszty refundacji leków

3. koszty działalności funduszu a w szczególności koszty wynagrodzeń, utrzymania nieruchomości

4. koszty poboru i ewidencji składek

5. odszkodowania

6. koszty zadań zleconych

1. fundusz jest obowiązany lokować swoje środki w taki sposób aby osiągnąć jak najwyższy stopień rentowności przy jednoczesnym zachowaniu płynności środków. Powinny być one umieszczane na rachunkach bankowych w bankach których kapitał własny wynosi co najmniej 100 milionów złotych.

2. fundusz co rok sporządza plan finansowy który musi być zrównoważony

3. projekt tego planu opracowuje prezes i przedstawia do zaopiniowania do dnia 15 lipca roku poprzedzającego rok, którego plan dotyczy, radzie funduszu i komisji właściwej do spraw finansów publicznych i komisji do spraw zdrowia

4. minister zdrowia w porozumieniu z ministrem finansów zatwierdza plan do 14 sierpnia

5. ze środków publicznych finansowana jest też działalność publicznych zakładów opieki zdrowotnej

6. zakład opieki zdrowotnej jest wyodrębnionych organizacyjnie zespołem osób i środków majątkowych utworzonym i utrzymywanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych

7. publiczny zakład opieki zdrowotnej prowadzony jest w formie samodzielnego zakładu, pokrywające z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów, koszty działalności i zaciąganych zobowiązań. Może być prowadzony w formie jednostki budżetowej albo zakładu budżetowego – jeżeli prowadzenie tego zakładu jeżeli prowadzenie go w formie publicznego/samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej byłoby niecelowe – decyzję w tej materii podejmuje organ który utworzył dany zakład

8. tworzenie, przekształcanie i likwidacja publicznego zakładu opieki zdrowotnej następuje w drodze rozporządzenia organu administracji rządowej albo w drodze uchwały organu jst

9. SPZOZ samodzielnie gospodarują przekazanymi im w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami i majątkiem skarbu państwa lub majątkiem komunalnym oraz majątkiem własnym

10. SPZOZ może uzyskiwać środki finansowe z odpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych na podstawie umowy, z wydzielonej działalności gospodarczej (jeżeli statut zakładu przewiduje prowadzenie takiej działalności)

11. zadania tego zakładu mogą być finansowane ze środków publicznych będących w dyspozycji ministra zdrowia lub organu który utworzył zakład, albo ze środków finansowych jst

12. SPZOZ może otrzymywać dotacje budżetowe na realizację zadań w zakresie zapobiegania chorobom i urazom lub na realizację innych programów zdrowotnych, na pokrycie kosztów kształcenia i podnoszenia kwalifikacji osób wykonujących zawody medyczne

13. mogą otrzymywać dotacje w tym na zakup aparatury i sprzętu medycznego, na wykonywanie jakiegoś dodatkowego zadania w przypadku klęski żywiołowej, lub w celu wykonania zadań międzynarodowych i na cele szczególne

14. dotacje przyznaje organ który utworzył SPZOZ

15. wartość majątku SPZOZ określają dwa fundusze – założycielski i zakładu

16. fundusz założycielski stanowi część wydzielonych zakładowi środków z mienia państwowego i musi odzwierciedlać wartość tego mienia, wydzielonego zakładowi, może być to część mienia komunalnego albo państwowej uczelni medycznej

17. fundusz zakładu stanowi wartość majątku po odliczeniu funduszu założycielskiego

18. SPZOZ samodzielnie decyduje o podziale zysków

19. w przypadku ujemnego zysku musi go pokryć we własnym zakresie

20. ujemny wynik finansowy nie może być podstawą do zaprzestania prowadzenia działalności przez ten zakład, jeżeli dalsze istnienie tego zakładu jest uzasadnione a inny zakład nie może przejąć prowadzenia jego zadań w sposób zapewniający nieprzerwane wykonywanie opieki medycznej

21. jeżeli ujemny wynik nie może być pokryty przez zakład to wówczas organ który go utworzył podejmuje decyzję o zmianie formy gospodarki finansowej albo o likwidacji tego zakładu

22. organ ten pokrywa ujemny wynik tego zakładu ze środków publicznych

23. zobowiązania i należności takiego zakładu po jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami skarbu państwa albo właściwej jst

24. nadzór nad SPZOZ sprawuje podmiot który go utworzył

25. kontrola i ocena obejmuje m.in.:

1. realizację zadań statutowych przez zakład

2. dostępność i poziom świadczeń

3. prawidłowość w gospodarowaniu mieniem

4. gospodarkę finansową

1. przeprowadzenie kontroli może zlecić minister zdrowia albo wojewoda

2. nadzór nad NFOZ sprawuje minister zdrowia a nadzór nad gospodarką finansową funduszu sprawuje minister finansów

3. osoby wykonujące w imieniu ministrów czynności nadzoru nad tym funduszem nie mogą być członkami organów tego funduszu, pracownikami funduszu, świadczeniodawcami mającymi umowę z funduszem ani pracownikami lub osobami współpracującymi ze zleceniodawcami, którzy zawarli umowę z funduszem o udzielenie świadczeń zdrowotnych

4. minister finansów sprawuje nadzór nad gospodarką finansową funduszu stosując kryteria: legalności, rzetelności, celowości i gospodarności oraz zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym

5. minister finansów ocenia uchwały podejmowane przez radę funduszu w zakresie zgodności z prawem i może stwierdzić ich nieważność w całości albo części (jeżeli naruszają prawo, albo stwarzają zagrożenie wystąpienia ujemnego wyniku finansowego)

6. minister zdrowia sprawuje nadzór nad świadczeniodawcami tylko w zakresie realizacji umów z funduszem, stosując kryterium legalności

7. kontrolę na zlecenie ministra finansów mogą przeprowadzić podmioty uprawnione do kontroli finansowej (biegli rewidenci) a na zlecenie ministra zdrowia podmioty uprawnione do kontroli jakości i kosztów świadczeń zdrowotnych finansowanych przez fundusz

8. kompetencje ministrów zarówno zdrowia jak i finansów:

1. żądanie udostępnienia wszelkich dokumentów dot. działalności funduszu, innych materiałów dowodowych

2. żądanie przekazania wyjaśnień i informacji od rady funduszu, prezesa, zastępców prezesa, rad oddziałów wojewódzkich funduszu, dyrektorów tych oddziałów, pracowników funduszu oraz osób wykonujących pracę na rzecz funduszu

3. żądanie udostępniania przez świadczeniodawcę wszelkich dokumentów i wyjaśnień dot. realizacji umowy o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej

4. w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa, naruszenia statutu czy interesu świadczeniobiorców, właściwy minister powiadamia fundusz albo świadczeniodawcę o stwierdzonych nieprawidłowościach oraz wydaje zalecenie mające na celu usunięcie nieprawidłowości i wyznacza termin do ich usunięcia

5. w przypadku nie wykonania zaleceń ministrowie mogą wystąpić do premiera o odwołanie wszystkich członków rady funduszu – jeżeli te nieprawidłowości dotyczą zakresu działania rady funduszu

6. minister może wystąpić do prezesa funduszu o odwołanie dyrektora oddziału wojewódzkiego jeżeli nieprawidłowości dotyczą zakresu jego działania

7. w przypadku naruszenia prawa, statutu funduszu bądź interesu świadczenio-biorców a także w przypadku odmowy udzielenia wyjaśnień i informacji minister finansów może nałożyć na prezesa funduszu albo dyrektora oddziału wojewódzkiego odpowiedzialnego za te naruszenia karę pieniężną do wysokości 3 krotnego wynagrodzenia brutto tej osoby

8. w przypadku nie usunięcia w wyznaczonym terminie, przez świadczeniodawcę, stwierdzonych nieprawidłowości minister finansów może nałożyć karę pieniężną w wysokości do miesięcznej wartości umowy łączącej te podmioty z funduszem

9. minister finansów po zasięgnięciu opinii ministra zdrowia i po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej komisji właściwej do spraw zdrowia zatwierdza roczne sprawozdanie finansowe

Powiązania finansów publicznych z budżetem UE

Budżet wspólnoty europejskiej: jest aktem prawnym uchwalonym przez Parlament Europejski i Radę WE na każdy rok. Jest aktem prawnym szczególnego rodzaju adresowanym do organów wspólnoty, który upoważnia do dokonywania wydatków. Konstrukcja i funkcjonowanie budżetu wspólnoty oraz procedura budżetowa powinny odpowiadać zasadom budżetowym

1) zasada równowagi budżetowej: wymaga całkowitego zrównoważenia budżetu wspólnoty w odniesieniu do dochodów i wydatków. Deficyt w budżecie nie jest dozwolony i niedopuszczalne jest zaciąganie pożyczek i kredytów na pokrycie ewentualnej różnicy między wydatkami a dochodami. W przypadku niedoboru w ciągu roku możliwe jest uchwalenie korekty budżetu – może ona przewidywać zmianę w wydatkach polegająca najczęściej na przesunięciu ich w czasie w trakcie roku budżetowego jak również zwiększenie dochodów budżetowych. Wprowadzenie korekty wymaga zastosowanie takiej samej procedury jaka obowiązuje przy uchwaleniu budżetu.

---

1. Z tym że nabywca obligacji takich obligacji nie może być stratny. Przepis ten odnosi się do obligacji sprzedawanych już wcześniej na rynku pierwotnym, też po niżej wartości nominalnej stopy.↩

2. tzn. podmiot, który kupuje wierzytelności we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa.↩

3. UWAGA!!! Ostatnio wiele było zmian w ustawie - korzystać z najnowszej wersji↩

4. Wlicza się je dopiero wtedy, gdy przekształcą się one w realne zobowiązania.↩

5. Tu nastąpiły pewne zmiany.↩