4.2Projektowane prace geologiczne

4.2.1 Wiercenia

Do niniejszego projektu został zaprojektowany otwór hydrogeologiczno – badawczy, który mieści się w pobliżu projektowanego odcinka drogi ekspresowej Jędrzejów – Diament. Otwór przysłuży się do uszczegółowienia warunków hydrogeologicznych na danym obszarze. Natomiast zostanie on zaprojektowany na podstawie mapy topograficznej stanowiącej załącznik graficzny numer 2 w wyniku inwentaryzacji studni przeprowadzonej w maju 2009 roku jak również w wyniku zabranych informacji o geologii, głębokości zwierciadła wody, analizy materiałów archiwalnych oraz analizy kart otworów studziennych, znajdujących się w załączniku tekstowym numer 1. Zatem można stwierdzić, że otwór hydrogeologiczno – badawczy powstanie w miejscu, gdzie nie ma rozpoznania hydrogeologicznego.

Otwór hydrogeologiczny OH-1 zlokalizowany zostanie na odcinku projektowanej trasy ok. 0,5 km od miejscowości Jasionka w stronę Łączyna Małego. Otwór OH-1 będzie znajdował się w odległości ok. 5 m od projektowanej drogi po prawej stronie jadąc od Jędrzejowa w stronę Łączyna.

Biorąc pod uwagę 2 studnie kopane znajdujące się w Jędrzejowie oraz ich rzędne terenu możemy wyliczyć średnią rzędną terenu dla Jędrzejowa, która wynosi 245,0 m n.p.m. Średnią arytmetyczną rzędnych terenu 21 studni kopanych znajdujących się w Łączynie możemy również przyjąć jako rzędną terenu dla tej miejscowości i wynosi ona 265,7 m n.p.m. Odległość między Jędrzejowem a Łączynem wynosi w linii prostej ok. 9 cm na mapie w skali 1:50000 co daje ok. 4,5 km w rzeczywistości. Natomiast wzrost rzędnej terenu wynosi 20,7 m, co po przeliczeniu daje wzrost równy 4,6 m na 1km. Ponieważ projektowany otwór OH-1 będzie oddalony od Jędrzejowa o ok. 4 cm na mapie tj. 2 km w rzeczywistości można się spodziewać, że rzędna terenu OH-1 będzie wynosić ok. 254,2 m n.p.m. Identycznym sposobem została wyliczona rzędna zwierciadła wody otworu OH-1, która przewidywalnie ma wynosić ok. 245.8 m n.p.m. Wzięto pod uwagę średnią rzędną zwierciadła wody w Jędrzejowie (236,6 m n.p.m.) oraz w Łączynie (257,4 m n.p.m.), wyliczono ich różnicę wynoszącą 20,8 m, oraz obliczono że rzędna zwierciadła wody wzrasta wraz ze zbliżaniem się od Jędrzejowa do Łączyna o 4,6 m na 1km. Znając odległość OH-1 od Jędrzejowa obliczono rzędną zwierciadła wody. Znając rzędną terenu OH-1 i rzędną zwierciadła wody wyliczono, że przypuszczalna głębokość projektowanego otworu OH-1 to ok. 10,5 m (8,4 m do zwierciadła wody + 2 m poniżej).

4.2.2 Badania geologiczne w otworach hydrogeologicznych

W trakcie wykonywania otworu, podczas prac wiertniczych będzie wykonywane profilowanie geologiczne otworu. Profilowanie polega na rozpoznania budowy geologicznej przez identyfikację struktur geologicznych jak również pozwoli ustalić jaką głębokość mają poszczególne warstwy geologiczne. Tak też w analizowanych otworach hydrogeologicznych można wyszczególnić kilka charakterystycznych warstw.

Piasek – skała osadowa, luźna, złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych. Wielkość ziaren od 0,0625 do 2 mm, waga ok. 1,5-1,6 t/m3. Piaski są najczęściej występującą luźną skałą osadową. Wraz z innymi składnikami tworzą gleby

Glina – ilasta skała osadowa, powstała w okresie czwartorzędu w wyniku nagromadzenia osadów morenowych. Skały ilaste starsze niż czwartorzędowe nazywane są iłami. Jest to zatem skała złożona z minerałów ilastych, kwarcu, skaleni, substancji koloidalnych, może zawierać okruchy innych skał oraz substancje organiczne (korzenie, bituminy).

Margiel - skała osadowa, zwykle szara; składa się z węglanów (wapnia lub magnezu) i minerałów ilastych

Najpłycej bo na głębokości około 1,5 – 7 m ppt znajdują się piaski, poniżej nich 2,9 – 19 m ppt mieści się glina. Margle stanowią warstwę najniżej położoną, gdyż znajdują się na głębokości 12 – 46 m ppt.

Po wierceniach wykonuje się pomiar zwierciadła wody nawierconego i ustabilizowanego zwierciadła wody. W rozpatrywanych otworach hydrogeologicznych wartość ta waha się od 12 – 19 m npm.

Następnie wykonuje się próbne badanie otworu w celu określenia współczynnika filtracji. Współczynnik filtracji charakteryzuje zdolność przesączania wody będącej w ruchu laminarnym przez skały porowate i jest miarą przepuszczalności hydraulicznej skał (gruntów). Przesączanie odbywa się siecią kanalików utworzonych z porów gruntowych. Grunt stawia opór przesączającej się wodzie, opór ten i współczynnik filtracji zależy od właściwości gruntu. Do polowych metod należy np. próbne pompowanie studni z otworami obserwacyjnymi. Pompuje się wodę do otworu ze stałą wydajnością i mierzymy w jakim czasie opada zwierciadło wody. Pomiar depresji i czasu służy właśnie do określenia współczynnika filtracji w danej warstwie.

Całość prac powinna być kierowana i dozorowana przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia geologiczne.

4.2.3 Badania fizykochemiczne próbek wody

Z każdego otworu podczas wykonywania prac wiertniczych należało pobrać próbki do analizy laboratoryjnej. Pozwala to rozpoznać i udokumentować stan wód podziemnych przed rozpoczęciem inwestycji. Wymagane jest jednak, aby przy poborze próbek, ich konserwacji i transporcie kierować się ogólnymi zasadami zalecanymi przez PIOŚ. Próbki te należy pobrać z warstwy wodonośnej z głębokości nie mniejszej niż 20 m. Robi się to w 2 kompletach, ponieważ jedne próbki są niezbędne do badań granulometrycznych. Najbardziej charakterystycznymi wskaźnikami zanieczyszczeń drogowych wód podziemnych są: ChZT, NH4+, Cl-, SO4 2-, metale ciężkie (głównie Pb, Cd, Zn, Cr) i substancje ropopochodne dlatego też ustala się standardowo następujący zakres laboratoryjnych oznaczeń wskaźników jakości wód podziemnych:

• zakres podstawowy:

– wskaźniki fizyczne: przewodność elektryczna, odczyn pH, zapach,

– wskaźniki nieorganiczne: chlorki, siarczany, wodorowęglany, sód, potas,

magnez, wapń, azotany; fosfor ogólny,

– wskaźniki organiczne: TOC (OWO),

• zakres rozszerzony:

– wszystkie wyżej wymienione wskaźniki i dodatkowo:

– wskaźniki fizyczne: ChZT (KMnO4);

– wskaźniki nieorganiczne: amoniak, azotyny, fluorki, żelazo, mangan,

– mikroelementy: ołów, kadm, cynk, chrom, kadm, kobalt, bor,

– wskaźniki organiczne: suma węglowodorów ropopochodnych (ang.TPH – total prodact hydrocarbon), WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), BTEX (lotne węglowodory aromatyczne) oraz fenole (jako indeks fenolowy).

Próbki należy również pobrać ze studni SK-19 i SK-50.

4.2.4 Prace geodezyjne

Do prac geodezyjnych należy zinwentaryzowanie wcześniej zaprojektowanych otworów hydrogeologiczno – badawczych. Zostaną one zniwelowane w dowiązaniu do reperów Państwowej Sieci Geodezyjnej lub jeśli nie ma takiej możliwości do punktów o znanej wysokości.

Rozdział 5

1. Harmonogram projektowanych prac

Początek projektowanych prac następuje po zatwierdzeniu projektu i uzyskaniu decyzji odnośnie projektowanych prac. Projekt zatwierdza odpowiedni organ Administracji Hydrogeologicznej po upływie 30 dni. Następnie wykonuje się zgłoszenie o wykonanie odpowiednich robót hydrogeologicznych do Urzędu Górniczego, który rozpatruje zgłoszenie w przeciągu 2 tygodni. Ostatecznie zgodnie z zaprojektowanym projektem można formalnie zacząć prace hydrogeologiczne.

Rozpoczęcie prac planowane jest 9 lipca 2011 r.

Wnosi się o zatwierdzenie terminu realizacji projektu do końca marca 2012 roku.

Tabelka numer 1

Harmonogram projektowanych prac

Lp.	Zakres prac	І	ІІ	ІІІ	ІV	V	VI	VII	VIII	IX
1	Roboty wiertnicze	-	-
2	Obserwacje i pomiary hydrogeologiczne wraz z poborem próbek		-	-	-
3	Badania laboratoryjne				-	-
4	Prace geodezyjne					-	-
5	Prace dokumentacyjne						-	-	-	-

Rozdział 6

1. Spis literatury

   1. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, 1998, Warszawa, Wydaw. Naukowe PWN

   2. Powiatowy Program Ochrony Środowiska na lata 2004 – 2011 dotyczący powiatu jędrzejowskiego

   3. Praca zbiorowa autorstwa: Bialuk J., Czarnecka H., Hołdakowska J., Majewska I., Malinowska M., Marcinkowska Z., Stephan W., Sztreker A., Woroncow T.,Podział hydrograficzny Polski część I, 1993, Warszawa, Instytut Meterologi i Gospodarki Wodnej

   4. Raport: Wyniki pomiarów jakości wód powierzchniowych w województwie świętokrzyskim w roku 2007

   5. Raport: Wyniki pomiarów jakości wód podziemnych w województwie świętokrzyskim w roku 2008

   6. Rodzoch A., Zasady sporządzania dokumentacji określających warunki hydrogeologiczne w związku z projektowaniem dróg krajowych i autostrad, 2006, Warszawa, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

   7. Strona internetowa: http:/isip/sejm.gov.pl – Rozporządzenie Ministra Środowiska z 19 XII 2001 w sprawie projektów prac geologicznych Dz. U. Nr 153 poz 1777

   8. Strona internetowa: http://pl.wikipedia.org