VIII FARMAKOTERAPIA KRWAWIEŃ I SKAZ KRWOTOCZNYCH

PYTANIA!!!

1.Hemofilia-przyczyny, objawy, leczenie

2.choroba von Willebranda-etiologia, objawy, leczenie

3.Małopłytkowość-etiologia, leczenie

3.Leki p/krwotoczne

SKAZY KRWOTOCZNE

płytkowe

osoczowe

naczyniowe

Skazy krwotoczne PŁYKOWE

Mogą być wynikiem:

małopłytkowości

nadpłytkowości

zaburzonej czynności płytek przy ich prawidłowej ilości

MAŁOPŁYTKOWOŚĆ

to liczba płytek krwi wynosząca 150000/µl (pierwotną małopłytkowość immunologiczną rozpoznaje się gdy liczba płytek wynosi < 100000/µl)

ETIOLOGIA

zmniejszenie liczby megakariocytów w szpiku lub niedostateczne wytwarzanie płytek z innych powodów

małopłytkowości centralne

(wrodzone, nabyte-niedokrwistość aplastyczna, zwłóknienie i nacieczenie szpiku, promieniowanie jonizujące, leki, alkohol, wirusy, niedobór vit.B12 i kwasu foliowego)

nadmierne usuwanie płytek z krwi lub zmniejszone wytwarzanie płytek małopłytkowości mieszane (pierwotna małopłytkowość immunologiczna)

nadmiernie szybkie usuwanie płytek z krążenia małopłytkowości obwodowe

(poprzetoczeniowe, polekowe-heparyna, zakażenia, choroby autoimmunologiczne, ciąża, przeszczep szpiku, DIC, zakrzepowa plamica małopłytkowa)

nieprawidłowa sekwestracja płytek w ustroju (hipersplenizm)

rozcieńczenie płytek krwi

OBRAZ KLINICZNY

Objawy skazy pojawiają się, gdy liczba płytek < 30000/ul

Charakterystyczne są krwawienia skórno-śluzówkowe

Drobne wybroczyny pojawiają się na skórze kończyn, tułowia, rzadziej twarzy i błon śluzowych

Często występują krwawienia z dziąseł, nosa, dróg moczowych i rodnych

Cięższe powikłania- krwawienia z przewodu pokarmowego i wewnątrzczaszkowe.

LECZENIE

Centralne:

wrodzone- KKCz, splenektomia

nabyte – przyczynowe, w razie potrzeby KKCz

Pierwotna małopłytkowość immunologiczna:

I wyboru- GKS – prednizon Encorton po 1-1,5mg/kg/d do uzyskania wzrostu płytek >50000/ul

II wyboru – splenektomia,

- dożylne immunoglobuliny 1mg/kg/d 1-2dni, niekiedy razem z GKS,

- leki stymulujące wytwarzanie płytek (agoniści receptora dla trombopoetyny – romiplostym, eltrombopag)

- leki immunosupresyjne i przeciwnowotworowe – cyklofosfamid, azatiopryna, cyklosporyna, rytuksymab, altemtuzumab

Obwodowe

przetoczenie świeżo mrożonego osocza z plazmaferezą, KKCz, GKS, immunosupresyjne, splenektomia

SKAZY OSOCZOWE

Hemofilia A

Hemofilia B

Choroba von Willenbranda

HEMOFILIA A

Wrodzona skaza krwotoczna spowodowana

zmniejszeniem aktywności czynnika krzepnięcia VIII.

Dotyczy gł. mężczyzn, kobiety są tylko nosicielkami.

Stopnie ciężkości:

ciężka (50%) -cz. VIII <1% normy

umiarkowana - cz. VIII 1-5% normy

łagodna - cz. VIII >5 i <50% normy

OBRAZ KLINICZNY

Nasilenie skazy zależy od stopnia niedoboru czynnika VIII

Krwawienia dostawowe: kolanowe, łokciowe, skokowo-goleniowe, prowadzące do zniszczenia stawu, zniekształcenia i wtórnych zaników mięśniowych (artropatia hemofilowa)

Krwawienia do mięśni (gł. biodrowo-lędźwiowego), krwiomocz, krwawienia z przewodu pokarmowego, wewnątrzczaszkowe, do tylnej ściany gardła i dna jamy ustnej (ryzyko asfiksji).

Charakterystyczne są uporczywe krwawienia z ran operacyjnych i po usunięciu zęba.

Badania laboratoryjne: przedłużony czas APTT,

prawidłowy czas protrombinowy i trombinowy,

prawidłowa liczba płytek

LECZENIE

Nie ma leczenia przyczynowego

Leczenie objawowe- substytucyjne i hamujące fibrynolizę

Unikać wstrzyknięć i.m.

Unikać leków upośledzających czynność płytek gł. ASA

Leczenie farmakologiczne:

- koncentrat czynnika VIII- dawkowanie zależy od stopnia krwawienia (20-50j/kg m.c), profilaktycznie 20-40j/kg 2-3x w tygodniu

- desmopresyna - w łagodnej i.v. 0,3ug/kg- powoduje 2-5x zwiększenie aktywności cz. VIII, przez jego uwalnianie z rezerw tkankowych. Rezerwy te wyczerpują się po 5-7 dniach

- leki hamujące fibrynolizę- kwas traneksamowy 10-15mg/kg co 8 godz. w celu stabilizacji skrzepu

HEMOFILIA B

Choroba CHRISTMASA

Wrodzona skaza krwotoczna spowodowana zmniejszeniem aktywności czynnika krzepnięcia IX w osoczu. ( W Polsce 1/100000 )

Stopnie ciężkości:

ciężka (50%) -cz. IX <1% normy

umiarkowana - cz. IX 1-5% normy

łagodna - cz. IX >5 i <50% normy

Dziedziczy się w taki sam sposób jak hemofilia A

Obraz kliniczny jak hemofilii A

Rozpoznanie – wywiad rodzinny oraz badania przesiewowe (zmniejszenie aktywności czynnika IX)

LECZENIE

Koncentrat cz. IX i.v. 1IU/kg mc powoduje wzrost czynnika IX o 1% /dawka 40-80j./kg/, profilaktycznie 25-50j/kg 2-3xtyg.

Leki hamujące fibrynolizę – kwas traneksamowy 15mg/kg co 8godzin

Koncentrat nieaktywnych czynników zespołu protrombiny zwiększa ryzyko powikłań zakrzepowych - nie jest zalecany /krioprecypitat nie zawiera cz.IX/

CHOROBA VON WILLEBRANDA

Wrodzona skaza krwotoczna spowodowana niedoborem lub zaburzeniem funkcji czynnika von Willebranda /vWF/.

Występuje u obu płci, jest najczęstszą wrodzoną skazą krwotoczną –dotyczy 0,1% populacji

Przyczyną jest niedobór vWF – glikoproteiny osoczowej, występującej w kompleksie z cz. VIII i biorącej udział w pierwotnej hemostazie, warunkującej prawidłową adhezję płytek krwi do uszkodzonej ściany naczyniowej.

Gen kodujący vWF znajduje się na chrom. 12.

vWF produkowany jest w komórkach śródbłonka, megakariocytach, osoczu, płytkach krwi

OBRAZ KLINICZNY

Krwawienia skórno-śluzówkowe: z nosa, łatwe powstawanie podbiegnięć krwawych w skórze, nadmierne, wydłużone krwawienia miesięczne

Wylewy krwi do stawów i mięśni- ze znacznym niedoborem cz. VIII

Masywne, nawracające krwotoki z przewodu pokarmowego

Krwotoki po ekstrakcjach zębów i zabiegach operacyjnych

Badania laboratoryjne:

prawidłowy czas trombinowy i protrombinowy,

APTT może być przedłużony,

czas krwawienia prawidłowy lub przedłużony,

liczba płytek prawidłowa

LECZENIE

unikać iniekcji i.m.

desmopresyna 0,3ug/kg we wlewie i.v. 30 min. co 12-24godz.

koncentrat cz. VIII zawierający vWF

kwas traneksamowy 10-15mg/kg p.o. lub i.v. co 8 godz. w przypadku krwawień śluzówkowych

złożone preparaty estrogenowo-progestagenowe niekiedy opanowują obfite krwawienia miesięczne

LEKI PRZECIWKRWOTOCZNE DZIAŁAJĄCE MIEJSCOWO

LEKI WPŁYWAJĄCE NA TWORZENIE SKRZEPU

W krwawieniach spowodowanych przyczynami innymi niż hematologiczne:

etamsylat (Cyclonamine) 5-20ml iv jednorazowo powoli zwiększa ilość płytek i przyspiesza hemostazę

Dicynone - uszczelniający naczynia, zmniejszający ich kruchość i łamliwość, im lub iv do 4amp/d (1g)

Hypertoniczny roztwór glukozy (20-40%) lub 10% NaCl

Witamina K warunkuje prawidłową syntezę protrombiny

Siarczan protaminy (1-1,8mg –neutralizuje 1mg heparyny). Dawka jednorazowa max. 50mg

LEKI DZIAŁAJĄCE MIEJSCOWO PRZECIWKRWOTOCZNIE

Trombina 4000-10000j w postaci tamponów (Gastrotrombina)

Środki ściągające: 0,5% Sol. Ferri sesquichlorati, tanina 1-20%, woda utleniona 3%, ałun w postaci sztyfcików

Środki miejscowo przyspieszające powstawanie skrzepu - wata, gaza zawierające celulozę

Gąbki i błony fibrynowe, trombinowe, żelatynowe, z oksycelulozy- stosowane w chirurgii hamują miejscowo krwawienie

Hemostin – aerosol do stosowania miejscowego zawierający wyciąg z kory dębu, kwiatów nagietka lekarskiego i ziela dziurawca

IX AWITAMINOZY- OBJAWY W JAMIE USTNEJ.

LECZENIE

PYTANIA!!!

NIE MAMY

CZYNNIKI REGULACJNE

-witaminy

-makroelementy

-mikroelementy

WITAMINY

-niezbędne składniki do życia i rozwoju

organizmu człowieka oraz normalnego przebiegu procesow zachodzących w tkankach

-Składniki (prawie) egzogenne

-Bezpośrednio nie są ani źródłem energii, ani materiałem budulcowym

-wystepują w ilości od 0.001 do 0,000001 grama są koenzymami i kofaktorami najważniejszych przemian rozpadu i syntezy składników przemiany materii i energii w organizmie

WITAMINY

-rozpuszczalne w wodzie(wit gr G, wit C)

-rozp w tłuszczach(wit ADEK)

WITAMINY

-stany częściowego niedoboru witamin w org nie powodują wyraźnych zmian chorobowych, są określone jako hipowitaminoza i z tą spotykamy sie najczęściej

-sub, które organizm przekształca w witaminy nazwano prowitaminami.

Prowitamina D2(ergosterol), witamina D2(ergokalcyferol)

AWITAMINOZA

- związek chemiczny, który wykazuje zdolność bo blokowania wykorzystania danej witaminy przez ustrój

-są inhibitorami kompetycyjnymi, np. antywitamina K,

-sa inhibitorami enzymów biorących udział w aktywacji witamin, np. metotreksat,

-tworzą z witaminami nierozpuszczalne związki kompleksowe, na skutek czego witamina przestaje działać, a także jest wydalana z moczem, np. hydrazyd kwasu izonikotynowego.

WITAMINA A

-(retinol, akseroftol), 1-2mg, substancja oleista, rozp w tłuszczach. Powstaje w przewodzie pokarmowym z prowitamin(karotenów), które zawarte są np. W marchwi, pomidorach i papryce. Jest odporna na działanie wysokiej temp. Kontakt z żelazem i miedzią powoduje jej zanik

-wit A w stanie gotowym znajduje się głównie w tranie wybim, wątrobie, mleku, maśle, żółtkach jaj

-proces widzenia-przekształca się w retinal, wchodzący w skład rodopsyny(purpury wzrokowej), która utrzymuje wrażliwość pręcików siatkówki oka na przyćmione światło.

-prawidłowy wzrost i rozwój kości, wzmacnia żuchwę i zapobiega tworzeniu się krzywego zgryzu

-jest niezbędnym czynnikiem wzrostowym u osób młodych (przyśpiesza wzrost fibroblastów)

-prawidłowe funkcjonowanie nabłonka: skóry rogówki, przewodu pokarmowego i oddechowego(chroni nabłonek przed zakażeniami ropnymi)

-stymulacja błony śluzowej do produkcji śluzu

-dz a/oksydacyjne

-hamuje wydzielanie hormonu tyerotropowego, zmniejsza wrażliwość tkanek na działanie tyroksyny(leczeniu nadczynności tarczycy)

NIEDOBÓR WITAMINY A

-ślepota zmierzchowa(kurza ślepota): zahamowanie regeneracji rodopsyny

-kseroftalmia(nadmierna suchość rogówki), prowadząca przy dużych niedoborach do ślepoty). W cięższych stanach rozmiękanie rogówki i jej owrzodzenia

-zaburzenia wzrostu

-rogowacenie i łuszczenie się naskórka

-częste iniekcje

-zaburzenia w tworzeniu szkliwa zębów

-opóźnione wyrzynanie zębów

-epidemizacja warg, utraty połysku i zmętnienia błony śluzowej jamy ust, rogowacenia i szybkiego złuszczania się nabłonka dziąseł

LECZENIE

-Najczęściej p.o. w tabletkach i kroplach; miejscowo w kremach i maściach,

-Profilaktycznie: Dorośli i dzieci po 8. rż. 5000-10 000 j./d codziennie przez kilka tyg.

-Profilaktycznie: Dzieci do 8 rż 2000-2500 j./d codziennie przez kilka tyg., ewentuainie 15000 j. Co tydz

-Leczniczo: Dorośli 12 000-100 000 j.m./d.

-Leczniczo; Dzieci po 4. rz. 12 000-24 000 j.m./d. W postaci maści do oczu do worka spojówkowego 1 -3 */d, zwłaszcza na noc: w postaci zelu do oczu do worka spojówkowego 3-4 */d.

WITAMINA A

-hiperwitaminoza przejawia sie początkowo drażiiwością, utrata łaknienia, swędzeniem. Później zmęczenie, wypadanie włosów, bóle kostne, hepatosplenomegalia, oczopląs, zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego

WITAMINA D

-D1 (kalcyferol) - tran

-D2 (ergokalcyferol) - tkanki roślinne a głownie drożdże i grzyby.

-D3 (cholekalcyferol) – pochodzenie zwierzęce

-0,01-0,02mg

-w skórze 7-dehydrocholesterol ulega fotochemicznemu przekształceniu do cholekalcyferolu pod wpływem światła słonecznego o dł fali 290-315nm, które wchodzi w zakres promieniowania UVB

-C holekalcyferol w organizmie człowieka ulega dwukrotnej hydroksylacji enzymatycznej (l-wątroba, II-nerki) do 1a,25(OH)2 witaminy D3 - kalcytriolu, formy aktywnej biologicznie.

-umożiiwia wchłanianie wapnia i fosforu

-wpływa na kształtowanie się kości i zębów

-działa korzystnie na system nerwowy i mięśniowy

-łagodzi stany zapalne skóry

-reguluje wydzielanie insuliny

-wspomaga komórki szpiku kostnegp spełniające funkcje obronne

-zapotoiega tworzeniu się komórek nowotworowych

-ma wpływ na działanie komórek przytarczyc, jajników, komórek mózgu, mięśnia sercowego, sutka

-działanie pro- lub antyapoptogenne czyti zapobieganie chorób: nowotworowych, immunologicznych, neurologicznych, nadciśnieniu i cukrzycy.

NIEDOBÓR WITAMINY D

-krzywica u dzieci i młodzieży, a także u dorosłych,

-opóźnienie we wzroście zębów, hipoplastyczne uzębienie i rozwój próchnicy w zebach stałych

-osłabienie i wypadanie zębów - następstwo braku wapnia i fosforu, co jest wynikiem niedoboru witaminy D

-osteoporoza

-osteomalacja

-zap. spojówek

-stany zap skóry

-zmniejszonej odporności immunologicznej

-pogorszenie słuchu,

-zaburzenia neurologiczne

NADMIAR WITAMINY D

-biegunka, łatwe męczenie się, wzmożone oddawanie moczu, ból oczu, świąd skóry, bóle głowy, nudności, brak apetytu,

-kumulacja jonów wapniowych w nerkacn, tętnicach, sercu, w uszacn i płucach, powoduje niekorzystne zmiany w tych organach, a nawet opóźnienie w rozwoju dziecka

-u dorosłych zwiększenie ryzyka zawału serca, powstania miażdżycy, kamicy nerkowej

..Jednak

długotrwałe przebywanie na słońcu nie wywołuje hiperwitammozy, organizm sam reguluje jej wytwarzanie

LECZENIE

-Zapobiegawczo: Dzieci po 4. tyg. życia niemowlęta donoszone, prawidłowo pielęgnowane, przebywające często na świeżym powietrzu oraz dzieci do 2-3. rż. 500 j.m./d.

-Po 4. tyg. życia u wcześniaków,-bliźniąt i niemowląt żyjących w złych warunkacn socjalnych 1000 j.m./d.

-Dorośli: 500-1000 j.m./d. Leczniczo od 4. tyg. życia do 18. rż. 3000-10 000 j.m./d przez 4-6 tyg. pod ścisłą kontrolą lekarską; w razie konieczności leczenie można powtórzyćpo tygodniowej przerwie.

-Leczenie krzywicy i osteomalacji 1000-5000j.m./d.

-Leczenie wspomagające w osteoporozie 1000-3000 j.m./d.

WITAMINA E

-to koferol, 10 - 20 mg

-witamina E to mieszanina trzech tokoferoli (pochodnych fenolu).

-Jest odporna na działanie czynników zewnętrznych. Witamina E występuje w warzywach, mleku, mięsie i jajach, prawdopodobnie nie wytwarzana jest tez przez florę bakteryjna jelit.

-kontakt z żelazem i miedzią powoduje jej zanik.

-Nadmiar tłustego pożywienia zwiększa na nią zapotrzebowanie.

-oleje roślinne tłoczone na zimno zawierająjej więcej, niż produkowane przemysłowo.

-Warunkuje prawidłową strukturę i ochrania błony biologiczne.

-Umożliwia syntezę niektórych lipidów, jest przeciwutleniaczem (dla nienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy A).

-wpływa na metabolizm mięśni.

-zapobiega chorobom układu krążenia,

-wpływa na krzepnięcie krwi.

-hamuje wytwarzanie hialuronidazy, produkowanej prz bakterie i polepsza ukrwienie przyzębia.

NIEDOBÓR WITAMINY E

-Zaburzenia płodności,

-Postępujące osłabienie i paraliż mięśni, przypuszczalnie wskutek degeneracji nerwów.

-Poronienia,

-Szybki rozpad erytrocytów.

-Zwiększenie katabolizmu nienasyconych kwasów tłuszczowych (skutkującego zaburzeniem funkcjonowania błon komórkowych).

-Zaburzenia wzrostu,

-Zmiany skórne: przebarwienia, plamy starcze,

-Ogólne osłabienie.

WITAMINA K

-filochinon. 0,05 - 1 mg, pochodna naftochinonu, rozpuszczalna w tłuszczach.

-Niezbędna do syntezy czynników krzepnięcia w wątrobie, przede wszystkim protrombiny.

-oraz w metaoolizmie układu kostnego,

-Występuje m.in. w szpinaku, kapuście, wątrobie.

-Dla człowieka źródłem witaminy K jest flora bakteryjna jelit skąd przy obecności kwasów żółciowych jest wchłaniana do krwi i wychwytywana w wątrobie

-Nadmiar antybiotyków, środków przeciwbólowych i konserwantów niszczy witaminę K

NIEDOBÓR WITAMINY K

-Zaburzenia krzepnięcia krwI (wydłużony czas gojenia się ran i krwawienia)

-Zaburzenia pracy jelit.

WITAMINA C

-Kwas askorbinowy, 60 - 100 mg

-Witamina C jest substancją nietrwałą, rozkładającą się częściowo w czasie gotowania, najlepszym źródłem są surowe owoce i warzywa oraz wątroba.

-Antyoksydant,

-Ułatwia przyswajanie żelaza.

-Bierze udział w syntezie Kortykosteroidów i neuroprzekażników.

-Utrzymuje prawidłowy stan tkanki łącznej,

-Wzmacnia dziąsła i zęby niszczy bakterie wywołujące próchnice zębów

-Jest niezbęana w syntezie kolagenu.

-Wzmacnia odporność organizmu na interacje

-stabilizuje psychikę.

NIEDOBÓR WITAMINY C

-Szkorbut (krwawienie i owrzodzenie dziąseł wypadanie zeoów)

-Kruchość i pękanie naczyń krwionośnych,

-Osłabienie odporności organizmu,

-Obrzęki i bolesność stawów,

-Nieprawidłowe zrastanie się kości

-powolne gojenie się ran,

-Zmiany skórne u palaczy - liczne drobne zmarszczki

-Zanik miazgi zeba.

WITAMINA B1

-tiamina. aneurvna, substancja rozpuszczalna w wodzie: 1,5-2mg

-bierze udział w przemianie węglowodanów i tłuszczów w ustroju

-rozkłada sie pod wpływem wysokie] temperatury i enzymów utleniających

-Koenzym dekarboksylazy, biorących udział w oddychaniu komórkowym.

-Wpływa na metabolizm węglowodanów, tłuszczów i aminokwasów

-Warunkuje właściwe funkcjonowanie tkanki nerwowej, przewodu pokarmowego i układu krążenia

-Pomaga w koncentracji

NIEDOBÓR WITAMINY B1

-częsty niedobór U alkoholików

-choroba beri-beri - zanik otoczki mielinowej w nerwach ruchowych,

-drżenia i osłabienje mięśni,dystrofie mięśniowe

-zapalenie i degradacja stawów,

-osłabienie i niewydolność mięśnie sercowego,powiększenie prawej komory serca, niewydolność krążenia,

-zaburzenia łaknienia.

WITAMINA B2

-ryboflawina, laktoflawina, owoflawina, witamina z grupy B, rozpuszczalna w wodzie, 1,7 - 3 mg

-żółty barwnik wystepujacy zarówno u roślin, jak i u zwierząt

-Stymuluje wzrost

-Zwiększenie odporności organizmu.

-Składnik koenzymów: FMN i FAO uczestniczących w oddychaniu komórkowym

-Wpływa na metabolizm węglowodanów, aminokwasów i tłuszczów

-Bierze udział w syntezie hemoglobiny

NIEDOBÓR WITAMINY B2

-zapalenie skóry (łojotokowe) i błon śluzowych

-Pękanie i zapalenie kącików ust (zajady).

-Zahamowanie wzrostu,

-Obniżenie sprawności umysłowe],

-Zapalenie spojówek i rogówki,

-nadmierne wrażliwość na światłe,

-Zmiany zapalne genitalii

-teratogenność

WITAMINA B3

-(witamina PP, niacyna, kwas nikotynowy i nikotynamid), 20 - 25 mg,

-Składnik układu koenzymów NAD+/NADH, NADP+/NADPH przenoszących wodór i elektrony w procesie oddychania komórkowego.

-Wpływa na prawidłowy rozwój nabłonka skóry i przewodu pokarmowego oraz układu nerwowego

-obniża poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, a także pomaga spalać węglowodany, tłuszcze i białka.

NIEDOBÓR WITAMINY B3

-Pelagra (zaczerwienienie, pękanie, łuszczenie się oraz stany zapaine skóry, biegunka, osłabienie mięśni i ogólne zmęczenie)

-Czerwony język .

-zaburzenia psychiczne,

-w skrajnych przypadkach paraliż kończyn

-otępienie

WITAMINA B5

-kwas pantotenowy, 3 - 10 mg

-Składnik koenzymu A, biorącego udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek,

-Synteza kortykosteroidów

-Wzrost i pigmentację włosów,

-Zapobiega przedwczesnemu starzeniu się i powstawaniu zmarszczek.

NIEDOBÓR WITAMINY B5

-zahamowanie wzrostu,

-uszkodzenie nadnerczy, zaburzenia czucia,

-przedwczesne łysienie

-pieczenie stóp

-szczywnośc stawów

-zmęczenie

-zaburzenia snu

WITAMINA B6

Pirydioksyna, adermina. pirydoksal, piryooksamina, substancja rozpuszczalna w wodzie, odporna na wysoką temoerature. 2 - 3 mg

-Jest zawarta w różnych pokarmach m.in. w mięsie, jarzynach, ikrze dorsza

-Bierze udzial w procesach syntez komórkowych układu krwiotwórczego, układu nerwowego i skóry.

-Stvmuluie zaopatrywanie komórek nerwowych w glukozę

-aktywna pochodna (fosforan pirydoksalu) jest koenzymem w metabolizmie aminokwasów

NIEDOBÓR WITAMINY B6

-Stany zapalne skóry,

-Zaburzenia układu nerwowego (objawy padaczkowe u dzieci, drgawki),

-Zaburzenia układu czerwonokrwinkowego

-Zaburzenia czynności układu pokarmowego

-zmęczenie,

-stany depresji i lęku, rozdrażnienie.

WITAMINA B11

-witamina B9, witamina M, witamina Bc, kwas foliowy, folacyna; 0.3 - 0,4 mc

-uczestniczy w przenoszeniu i metabolizmie reszty jednowęglowej oraz w syntezie choliny, puryn i niektórych aminokwasów

-Jest niezbędnym koenzym w procesie krwiotworzenia w szpiku kostnym.

-uczestniczy w produkcji endorfin

-Prawidłowy rozwój układu nerwowego rozwijającego się płodu

-Zwiększa działanie układu odpornościowego

NIEDOBÓR WITAMINY B11

-Anemia,

-Zapaleniem języka.

-Uszkodzenia przewodu pokarmoweoo i zaburzenia w procesie trawienia (osłabione wchłanianie pokarmu w jelicie, biegunka).

-Nieprawidłowy rozwój łożyska i wady wrodzone płodu, poronienia.

-Zwiększone ryzyko chorób sercowo- naczyniowych.

WITAMINA B12

-Witamina BI2, (kobalamina, cyjanokobalamina); 0.003-5mg

-Bierze udział w produkcji czerwonych krwinek oraz syntezie kwasów nukleinowych.

-utlenianiu kwasów organicznych w komórce

NIEDOBÓR WITAMINY B12

-anemia złośliwa

-Uszkodzenia układu nerwowego,

-uszkodzenia błony śluzowej żołądka

WITAMINA B17

-AMYGDALINA

XI FARMAKOKINETYKA. INTERAKCJE LEKÓW

PYTANIA!!!

1.Farmakokinetyka leków- opisz kolejne procesy <wchłanianie, dystrybucja, eliminacja>

2.modele farmakokinetyczne

3. interakcje farmakokinetyczne leków

FARMAKOKINETYKA

opisuje zależne od czasu zmiany stężenia substancji leczniczej w różnych narządach organizmu po podaniu określonego leku.

zależy od:

- postaci leku i użytych substancji pomocniczych,

-sposobu podania, stopnia wchłaniania i jej szybkości,

-dystrybucji w organizmie,

-stopnia wiązania i rozmieszczenia w tkankach,

-biotransformacji (metabolizmu),

-drogi wydalania i jej szybkości

DO FARMAKOKINETYKI ZALICZA SIĘ PROCESY

Wchłanianie – przyswojenie leku przez organizm

Dystrybucja – jego transport z krwi do tkanek

Eliminacja – wszystkie procesy tj. biotransformacja, wydalanie, prowadzące do spadku stężenia leku w organizmie

PODAWANIE LEKÓW

Drogi podawania leków:

miejscowo- na skórę i błony śluzowe, wziewnie, ostrzykiwanie miejscowe tkanek, dopęcherzowe, dopochwowe

pozajelitowo- donaczyniowe (i.v., i.a.),

domięśniowe, podskórne

doustne

doodbytnicze

WCHŁANIANIE

Bariera- błona komórkowa, zbudowana z podwójnej warstwy lipidowej przepuszczalnej dla związków lipofilnych i porów przepuszczających substancje hydrofilne

Mechanizmy wchłaniania:

dyfuzja bierna (przenikanie)- transport leku jest wprost proporcjonalny do gradientu stężeń, powierzchni błony i współczynnika dystrybucji oraz odwrotnie proporcjonalne do grubości błony

dyfuzja ułatwiona (za pomocą nośnika) – proces bierny, siłą napędową jest gradient stężeń międzi poszczególnymi kompartmentami

transport aktywny (do środka lub na zewnątrz)- dana substancja transportowana przez błony wbrew gradientowi stężeń. Wymaga nakładu energii. Hamowany jest przez kompetytywnie przez substancje o podobnej budowie chemicznej. W ten sposób wchłaniane są aminokwsy, cukry, częściowo witaminy rozpuszczalne w wodzie, leki – lewodopa.

pinocytoza- drobne kropelki płynu zostają wchłonięte z przestrzeni zewnątrzkomórkowej

fagocytoza – wchłanianie cząsteczek z przestrzeni zewnątrzkomórkowej np.. Rzewodu pokarmowego

persorpcja- cząsteczki stałe a nawet całe komórki wprowadzane są do organizmu międzykomórkowo tj. pomiędzy komórkami nabłonka

DYSTRYBUCJA

Transport odwracalny leku z jednej części organizmu do drugiej

Równowaga dystrybucji- stan, w którym stosunki stężeń w różnych częściach organizmu pozostają stałe

Zależy od: ukrwienia narządów i tkanek, przepuszczalności błon komórkowych, różnic w wartościach pH między osoczem a tkanką, właściwości środka leczniczego- wielkości cząsteczki, wiązania z białkami osocza i tkanek, rozpuszczalności i właściwości chemicznych

Obszary dystrybucji (kompartmenty):

wewnątrzkomórkowy (75%, płyn wewnątrzkomórkowy i stałe składniki komórki)

zewnątrzkomórkowy (woda zawarta w osoczu, płyn śródmiaższowy i transkomórkowy)

Specyficzne obszary dystrybucji: krążenie wątrobowo- jelitowe, łożysko, mleko matki, bariera krew-płyn mózgowo-rdzeniowy

BIOTRANSFORMACJA

Proces przekształcania leków zachodzi gł. w wątrobie, oraz drugorzędnie w jelitach, nerkach, płucach, śledzionie, mm.prążkowanych, skórze i krwi.

Enzymy uczestniczące w biotransformacji są strukturalnie związane z błonami siateczki sarkoplazmatycznej (np. monoaminooksydazy, glukuronylotransferazy) i częściowo zlokalizowane w mitochondriach.

Efekt pierwszego przejścia – określa jaka część danego leku podczas pierwszego przejścia ulega metabolizmowi lub zostaje zatrzymana w wątrobie.

Indukcja enzymatyczna

związki dobrze rozpuszczalne w tłuszczach, długo pozostające wątrobie, uczestniczą w nasilonym tworzeniu enzymów uczestniczących w biotrasformacji. Są to induktory enzymatyczne. Najsilniejsze z nich to: gryzeofulwina, ryfampicyna, karbamazepina, hydantoina, fenylbutazon, barbiturany, insektycydy, tolbutamid. W efekcie może dojść do zmniejszenia stężenia drugiego leku we krwi.

Proleki

substancje, które są nieaktywne, muszą zostać przekształcone w postać czynną w wyniku procesów enzymatycznych lub nieenzymatycznych.

WYDALANIE

prowadzi do zmniejszenia stężenia substancji czynnej w organizmie.

Drogi wydalania:

nerkowe – przesączanie kłębuszkowe, wchłanianie zwrotne kanalikowe, sekrecja kanalikowa

z żółcią – związki o masie cząsteczkowej > 500 Da, lub substancje po zmetabolizowaniu osiągające taką masę. Przeważają glukuronidy.

wydalanie jelitowe - za pośrednictwem transporterów ABC gł. glikoproteina P. Transport aktywny /hydroliza ATP/

drogą oddechową – dyfuzja prosta, gazy. Wydalanie z powietrzem wydychanym zwiększa się wraz ze zmniejszającą się rozpuszczalnością we krwi.

MODELE FARMAKOKINETYCZNE

Są to matematyczne modele odtwarzające przebieg stężenia substancji w czasie w organizmie.

Podzielone są na przestrzenie dystrybucji – kompartmenty.

Model jednokompartmentowy- lek zostaje natychmiast po podaniu równomiernie rozmieszczony w dostępnej przestrzeni dystrybucji.

Model dwu – lub wielokompartmentowy – dytrybucja leku do poszczególnych przestrzeni dystrybucji zachodzi z różną prędkością. Wyróżnia się kompartment:

centralny – pod względem kinetyki jest spełniającą funkcję transportującą krew

obwodowe – wymiana substancji między centralnym a obwodowymi może zachodzić szybko lub wolno (k.głęboki)

INTERAKCJE FARMAKOKINETYCZNE

Do interakcji może dojść na każdym etapie działania leku:

Wchłaniania

Dystrybucji

Biotransformacji

Wydalania

INTERAKCJE PRZY WCHŁANIANIU

Zmiana pH – leki zobojętniające

Przyspieszenie pasażu jelitowego – metoklopramid

Związki obniżające poziom kwasów żółciowych – żywice jonowymienne mogą osłabiać działanie np. tetracyklin, hormonów tarczycy, soli żelaza.

Uszkodzenie flory bakteryjnej- antybiotyki o szerokim zakresie działania – zakłócają krążenie jelitowo-wątrobowe substancji, które podlegają detoksykacji w wątrobie, a w jelitach są uwalniane przez florę bakteryjną.

INTERAKCJE W ZAKRESIE DYSTRYBUCJI

Konkurencja o miejsce wiązania z białkami osocza:

- NLPZ mogą wypierać z wiązań z białkami leki przeciwkrzepliwe – zwiększone ryzyko krwawień

- ASA i doustne leki przeciwcukrzycowe- zwiększone ryzyko hipoglikemii

- Sulfonamidy i salicylany wypierają bilirubinę z wiązań na albuminie – zwiększone ryzyko żółtaczki

INTERAKCJE W ZAKRESIE BIOTRANSFORMACJI

Jednoczesne stosowanie leków metabolizowanych przez ten sam enzym może prowadzić do zmniejszonego metabolizmu jednej lub obydwu substancji

Induktory enzymatyczne- barbiturany, fenytoina, ryfampicyna – przyspieszają biotransformację wielu leków

Hamowanie biotransformacji:

Poch. kumaryny przez chloramfenikol, cymetydyna

Tolbutamid przez chloramfenikol, poch.kumaryny

Diazepam, teofilina, LPD przez cymetydyna

Cyklosporyna przez flukonazol, itrakonazol, ketokonazol

INTERAKCJE W ZAKRESIE WYDALANIA LEKU PRZEZ NERKI

zmiany pH moczu – kwasy przyspieszają wydalanie słabych zasad, wodorowęglany wzmagają wydalanie słabych kwasów

konkurencja o miejsce wiązania w systemach transportujących odpowiedzialnych za wydzielanie lub wchłanianie zwrotne (penicyliny, probenecyd, sulfonamidy i pochodne sulfonylomocznika)