Leishmania spp.
(korzystając z “Węgiel’s Parasitol Script; 2012/2013 Christmas Edition for Students”)

Zasięg: południowa, wschodnia Azja, Ameryka Południowa i Środkowa, Afryka, ciepła Europa;

Wektor: samice muchówek rodzajów Phlebotomus i/lub Lutzomyia (Ameryka);

Stadia cyklu życiowego (promastigota, amastigota, postać metacykliczna; cykl złożony, diheteroksenia);

Zarażenie postacią promastigota, następuje podczas ssania przez owada krwi ludzkiej, a także przez rozgniecenie owada i wtarcie wiciowców przez uszkodzoną skórę lub błonę śluzową jamy ustnej (L.donovani). Postać promastigota wnika zwykle do komórek skóry lub tkanki podśluzowej i wytwarzaognisko pierwotne,
w którym traci wić i przechodzi w postać amastigota. Dzieli się szybko w makrofagach i zaraża monocyty
i granulocyty obojętnochłonne, w których z chłonką i krwią zostaje przeniesiona do komórek siateczkowych lub śródbłonkowych śledziony, wątroby, węzłów chłonnych i szpiku kostnego. Amastigota rozmnaża się przez podział na 2 osobniki potomne w makrofagach, komórkach siateczki i śródbłonkowych śledziony, wątroby, węzłów chłonnych, szpiku, naczyń włosowatych jelita i innych narządów. Samica komara zaraża się w czasie ssania krwi człowieka chorego, zawierającej w białych krwinkach postacie amastigota. W przewodzie pokarmowym moskita, amastigota przechodzi w postać promastigota i dzieli się szybko przez podział podłużny, stając się postacią inwazyjną (promastigota metacykliczna).
Białka:
Transportery ABC – dzięki nim oporność na amfoterycynę B.
Białka A2 – specyficzne dla amastigotów, cel terapeutyczny dla szczepionek o składzie: A2+saponiny+ałun
Białko LdASS – syntaza bursztynylo-arginianowa – też w dużych ilościach wydzielana przez amastigoty, potencjalny target w terapii i szczepionkach, kluczowy enzym w cyklu mocznikowym, katalizuje ATP-zależną zamianę cytruliny i L-asparaginianu w argininobursztynian (ASA).
 Ldp27 – również char. dla amastigotów oraz post. metacyklicznych, służy do tworzenia kompleksu COX, bez niego pasożyt jest mniej wirulentny, więc jest celem dla leków i szczepionek.
COX kompleks – potrzebny do przetrwania w żywicielu
IC50, ID50 – białka ścieżek indukowania apoptozy
Sec22b, kalneksyna, kalretikulina, GRp78 - białka systemu kontroli fałdowania glikoprotein w siateczce śródplazmatycznej – cel terapeutyczny
LdPDI – czynnik wirulencji i cel farmakologiczny
Białka wydzielane w UPŻ, działają głównie powstrzymując makrofagi przed aktywacją:
EF-1α - elongation factor 1 α Elk-1- E-26-like transcription factor,
GP63 - glycoprotein 63, HSP - heat shock protein, k/o – knockout, LPG – lipophosphoglycan,
MoDC - monocyte-derived DC, mTOR - mammalian target of rapamycin, MVB - multivesicular body,
PP2A - protein phosphatase 2A, PTP - protein tyrosine phosphatase, SAcP - secreted acid phosphatase, SLA - soluble leishmania antigen, TCPTP - T cell protein tyrosine phosphatase

parazytoza: lejszmanioza trzewna = leishmaniosis visceralis, ang. visceral leishmaniasis (= VL),

potocznie kala-azar = czarna choroba = czarna gorączka (donovani); miejski/wiejski wrzód wschodni = ang. urban/rural Oriental sore, postać leproidalna; lejszmanioza amerykańska (brasiliensis/mexicana) –skórno-śluzówkowa (espundia) i skórna;

diagnostyka bezpośrednia: analiza materiału pobranego ze śledziony, szpiku kostnego (L. donovani

complex) lub analiza materiału pobranego z owrzodzeń (pozostałe gatunki), utrwalone Giemsą rozmazy wydzielin nosa, osadu moczu, rozmazu krwi obwodowej, hodowla In vitro w leukocytach (promastigoty), In vivo szczepienie chomików krwią chorego.

diagnostyka pośrednia: testy immunoenzymatyczne (ELISA), immunofluorescencji pośredniej,

immunodyfuzji i immunoelektroforezy oraz aglutynacji bezpośredniej;diagnostyka molekularna:
PS-PCR.