2) Budowa wew półkul substancja szara

Jądra podstawne : sklepienia istoty szarej w obrębie kresomózgowia parzystego (półkul). Zalicza się do niego:

Ciało prążkowane (corpus striatum) – największe spośród jąder podstawnych. Nazwa prążkowane od przechodzącym przez nie blaszek istoty białej. Dzieli się na:

Z przodu obie części ciała prążkowanego łączą się ze sobą w jedną całość.

  1. Jądro ogoniaste (nucleus caudatus) – Leży na całej niemal swej długości w ścianie komory bocznej między wyściółką a torebką wewnętrzną. Składa się z:

Wyróżnia się 3 powierzchnie j. ogoniastego :

  1. Jądro soczewkowate (nucleus lentiformis/lenticularis) dzieli się na 2 części:

Oddziela je warstwa istoty białej – blaszka rdzenna boczna (lamina medullaris lateralis).

Rozróżnia się 3 powierzchnie j. soczewkowatego: boczną, dolną i przyśrodkową

Skorupa i jądro ogoniaste określa się mianem prążkowia (striatum). Zawierają one znacznie mniej włókien nerwowych mielinowych i dwa rodzaje komórek nerwowych: małe, okrągłe i wielobiegunowe. Prążkowie zawiera acetylocholinę oraz duże ilości amin katecholowych, zwłaszcza dopaminę. (zaburzenie stałych proporcji tych substancji prowadzi do zmian w sferze ruchu)

Ciało prążkowane składa się więc z prążkowia i gałki bladej.

Przedmurze (claustrum) – wąskie pasmo istoty szarej, przebiegające między podstawą jądra soczewkowatego a wyspą. Od jądra soczewkowatego oddzielone jest przez torebkę wewnętrzną/zewnętrzną (capsula interna/externa) a od wyspy przez torebkę ostatnią (capsula extrema).

Ciało migdałowate (corpus amygdaloideum) – znajduje się w płacie skroniowym miedzy biegunem skroniowym a rogiem dolnym komory bocznej, w którego ścianie górno-bocznej tworzy kulistą wyniosłość – guzek ciała migdałowatego (tuberculum amygdalae). Składa się z kilku mniejszych skupień komórkowych, zwanych jądrami ciała migdałowatego. Zaliczamy do nich:

Drażnienie ciała migdałowatego powoduje reakcje autonomiczne i emocjonalne o charakterze obronnym, takie jak: wzmożone wydzielanie śliny, rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia tętniczego, przyspieszenie czynności serca. Może to być też uczucie wściekłości i strachu, uczucie bezradności luz wzrastającego napięcia, uczucie nieśmiałości. Znajduje się tu najliczniejsze w mózgowiu skupienie receptorów opiatowych. Zostaje ono aktywowane w sytuacjach stresowych. Uszkodzenie jąder podstawnych oraz łączących je dróg objawia się zaburzeniami postawy, spowolnieniem ruchowym, niezdolnością do wykonywania złożonych czynności i drżeniem całego ciała lub tylko kończyn górnych.

Istota biała półkul (substantia alba hemispheriorum) znajduje się między płaszczem a monorami bocznymi. Tworzą ją 3 rodzaje włókien mielinowych:

Stwierdzono, że składają się one, oprócz włókien koj, dł., z włókien koj. krótkich oraz włókien rzutowych.

  1. Włókna nerwowe spoidłowe (komisuralne), biegną z jednej półkuli do drugiej; biegną zwykle poprzecznie. Tworzą trzy spoidła:

Włókna przechodząc przez pień ciała modzelowatego biegną w obrębie półkul mózgu nad częścią środkową komory bocznej, dalej zaś kierują się w różne strony: do tylnej części płata czołowego, do płata ciemieniowego, do płata ciemieniowego oraz prawdopodobnie do wyspy. Nad rogiem dolnym komory bocznej włókna ciała modzelowatego, podobnie jak w ścianie rogu tylnego, tworzą obicie.

Ciało modzelowate odpowiada za koordynację czynności ośrodków korowych prawej i lewej półkuli. U zwierząt przecięcie ich uniemożliwia proces uczenia się.

  1. Włókna nerwowe rzutowe (projekcyjne), zespalające płaszcz ze strukturami niżej położonymi (w pniu mózgu, w rdzeniu kręgowym) - włókna zstępujące lub struktury niżej położone z płaszczem - włókna wstępujące; biegną zwykle pionowo. Ich głównym skupieniem jest torebka wewnętrzna. Przebiegają w niej:

  1. Droga korowo-rdzeniowa (tractus corticospinalis). Włókna tej drogi biegną z kory ruchowej przez wieniec promienisty do odnogi tylnej torebki wewnętrznej, zajmując jej część przednią. Z torebki wewnętrznej włókna korowo – rdzeniowe przechodzą do odnogi mózgu i dalej biegną przez most i rdzeń przedłużony do rdzenia kręgowego. (dla mięśni szyi, mięśni ręki, przedramienia, ramienia, barku, klatki piersiowej, brzucha, uda, podudzia, stopy oraz pęcherza i odbytnicy)

  2. Droga korowo-jądrowa (tractur corticonuclearis). Łączy korę mózgu z jądrami ruchowymi nerwów czaszkowych; rozpoczyna się w dolnej 1/3 zakręty przedśrodkowego i przez wieniec promienisty dochodzi do kolana torebki wewnętrznej. (do mięśni gałki ocznej (nn. III, IV i VI), mięśni krtani, gardła i podniebienia (nn. IX i X), do mięśni żwaczowych (n. V), do mięśni języka (n. XII), do mięśni mimicznych twarzy (n. VII) oraz mięśni szyi (nn. VII i XI)

Na przekroju poziomym półkuli, na wysokości brzegu górnego ciała modzelowatego istota biała tworzy rozległe owalne pole zwane środkiem półowalnym (centrum semiovale). Rozmieszczone poniżej w istocie białej jądra kresomózgowia dzielą je na pasma (warstwy) zwane torebkami. Są to:

  1. Torebka ostatnia (capsula extrema), leży między przedmurzem a wyspą jako cienka warstwa istoty białej, przechodząca ku górze w środek półowalny, a ku dołowi w istotę białą płata skroniowego i dolnej części płata czołowego.

  2. Torebka zewnętrzna (capsula externa), warstwa istoty białej pomiędzy przedmurzem a skorupą jądra soczewkowatego

  3. Torebka wewnętrzna (capsula interna), warstwa istoty białej skośnie przebiegająca pomiędzy jądrem soczewkowatym (ograniczenie boczne) a jądrem ogoniastym i wzgórzem (ograniczenie przyśrodkowe). Ku dołowi torebka wewnętrzna przechodzi w odnogę mózgu; za granicę między nimi uważa się przyśrodkowy brzeg pasma wzrokowego. Natomiast od strony bocznej tworzy wieniec promienisty (corona radiata). Na przekroju poziomym wyróżniamy 2 ramiona:

Miejsce połączenia odnogi przedniej z tylną nazywa się kolanem torebki wewnętrznej (genu capsulae internae), wsuwa się ono między przedni biegun wzgórza a głowę jądra ogoniastego.

Za odnogą tylną znajduje się część zasoczewkowa (pars retroelentiformis) torebki wewnętrznej (oddziela tylną krawędź jądra soczewkowatego od ogona jądra ogoniastego), przechodząca ku dołowi w część podsoczewkową (pars subelentiformis) (leży pod tylnym biegunem jądra soczewkowatego, od dołu ogranicza ją końcowy odcinek jądra ogoniastego)

Przez torebkę wew. przechodzi większość włókien rzutowych półkuli mózgu, wskutek czego jej uszkodzenie powoduje poważne zaburzenia ruchowe i czuciowe.

Płyn mózgowo-rdzeniowy (liquor cerebrospinalis):

  1. Skład: Ciecz przezroczysta (jak woda) zawierająca małe ilości białka, glukozy, potasu i względnie duże ilości chlorku sodu i fosforanów wapnia. Nie zawiera substancji których nie byłoby w osoczu krwi.

  2. Funkcje: Służy on jako ochrona dla ośrodkowego układu nerwowego. Są też sugestie, że pełni on funkcje odżywcze i usuwa produkty metabolizmu neuronalnego, zapewnia komórkom nerwowym stałe, chemiczne środowisko, ma wpływ na wielkość przepływu w tętniczkach mózgu. Ma działanie ochronne w stosunku do naczyń i nerwów położonych na podstawie mózgowia. Umożliwia zachowanie niezmienionej konfiguracji mózgowia.

  3. Powstawanie: Organizm ludzki wytwarza ok. 600-700 ml płynu MR na dobę. Ogólna jego ilość w jamie podpajęczynówkowej i w komorach wynosi 140 ml, z czego tylko 25 ml w komorach. . Wytwarza się on we wszystkich częściach układu komorowego, jednak jego głównym źródłem są kosmkowate, silnie unaczynione twory, wpuklające się do komór mózgowia, zwane splotami naczyniówkowymi (plexus choroidei)

  4. Wchłanianie: większa część płynu odpływa przez ziarnistości pajęczynówki do zatok opony twardej. Ziarnistości działają tu jak jednokierunkowe zastawki, przy czym ilość odpływającego płynu zależy od różnicy ciśnień. Część płynu odpływa do żył powierzchownych mózgowia, żył śródkościa, żył wyściółki, a nawet do żył naczyniówkowych. Jama podpajęczynówkowa ma również połączenie z wodociągiem ślimaka w uchu wewnętrznym (ductus perilumphaticus) W sytuacji utrudnionego odpływu płyn może ponadto przenikać do sieci chłonnych opony twardej oraz do sieci chłonnych jamu nosowej i oczodołu.

  5. Komory boczne i komora trzecia – pod wpływem różnicy ciśnienia płyn MR z komór bocznych, gdzie wytwarza się w największej ilości, przez otwory międzykomorowe przepływa do komory trzeciej i dalej z komory trzeciej przez wodociąg mózgu do komory czwartej; tutaj miesza się on z płynem wytwarzanym przez splot naczyniówkowy komory czwartej. Z komory czwartej główna droga prowadzi przez wszystkie trzy otwory do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego jamy podpajęczynówkowej. Stąd płyn kieruje się z jednej strony ku dołowi przez otwór wielki do jamy podpajęczynówkowej, otaczającej rdzeń kręgowy w kanale kręgowym, z drugiej zaś przez przestrzenie znajdujące się na podstawie mózgowia spływa promieniście na powierzchnię mózgu i móżdżku.

Komora boczna (ventriculus lateralis): przestrzeń przypominająca skośnie ustawioną ostrogę, łukowato otaczająca wyspę. Znajduje się wewnątrz półkuli; jej ściany tworzy istota biała półkuli oraz istota szara kresomózgowia. Wysłana jest komórkami wyściółki (ependyma), a wewnątrz niej znajduje się płyn MR. Otworem międzykomorowym (foramen interventriculare/Monro), położonym między częścią wolną słupów sklepienie a wzgórzem, komora boczna łączy się z komorą trzecią. Można w niej wyróżnić:

  1. Róg czołowy (przedni) (cornu frontale/anterius) : znajduje się w biegunie czołowym ku przodowi do otworu międzykomorowego. Jego ścianę boczną i częściowo dolną stanowi głowa jądra ogoniastego, ścianę górną dolną i przednią – promienistość ciała modzelowatego, tworząc obicie (tapetum). Ścianę przyśrodkową stanowi blaszka przegrody przezroczystej. Ku tyłowi róg przechodzi w część środkową.

  2. Część środkową (str. 57 Gołąb, sory stary nie chce mi się już tyle pisać.)

  3. Róg skroniowy (dolny) (cornu temporale/inferius), rozpoczyna się w miejscu połączenia części środkowej z rogiem tylnym i wnika do płata skroniowego. Jego ścianę górno-boczną tworzy promienistość ciała modzelowatego, a dolno-przyśrodkową ogon jądra ogoniastego, prążek krańcowy i splot naczyniówkowy.

Ściana dolno-przyśrodkowa zawiera dwie wyniosłości wytworzone przez wpuklanie się bruzdy pobocznej. Są to trójkąt poboczny (trigonum colaterale), a na nim wyniosłość poboczna (eminentia collateralis). Przy przejściu ściany dolnej w ścianę przyśrodkową rogu leży wyniosłość spowodowana przez wpuklanie się bruzdy hipokampa (fimbria hippocampi), będące zakończeniem odnogi sklepienia. W ścianie przyśrodkowej rogu dolnego przebiega również splot naczyniówkowy. Jego dobrze wykształcona część w pobliżu części środkowej nazywa się kłębkiem naczyniowym (glomus choroideum). Znajduje się on w tzw. trójkącie komporowym (w przedsionku), w miejscu łączenia się części środkowej z rogiem potylicznym i skroniowym.

  1. Róg potyliczny (tylny) (cornu occipitale/posterius): przedłużenie części środkowej przechodzące do bieguna potylicznego. Jest ograniczony przez promienistość ciała modzelowatego. W jego ścianie przyśrodkowej znajdują się dwie wyniosłości: górna zwana opuszką rogu potylicznego (bulbus cornus occipitalic/posterioris), spowodowana przez wpuklenie się do rogu bruzdy ciemieniowo-potylicznej, oraz dolna zwana ostrogą ptasią (calcar avis), spowodowana przez wpuklenie się bruzdy ostrogowej.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sciaga koncowa 2, Budowa wew
4 budowa wew cieczy
Budowa malowidła Optyczne podstawy malarstwa Substancje barwne Podłoża Ważniejsze materiały malarski
10 budowa i rozwój OUN
Budowa Układu Okresowego Pierwiastków
Budowa i dzialanie komputera
Budowa skóry (2)
Cząsteczkowa budowa materii
budowa strategii firmy
mozg, budowa a diagnoza
Budowa, wystepowanie i znaczenie biologiczne disacharydow
Budowa
budowa ustawy
wZ 2 Budowa wiedzy społecznej teoria schematów
Przepukliny budowa, objawy i uwięźnięcie
pptnr 1 budowa komputera
układ pokarmowy budowa i funkcja

więcej podobnych podstron