METODYKA SZKOLENIA

1.

24. Forma działalności szkoleniowo-metodycznej, to zewnętrzna, organizacyjna strona przedsięwzięcia szkoleniowego realizowanego w ramach procesu szkolenia, określająca jego charakter i warunki przebiegu. Odpowiada ona na pytanie: kto, gdzie, kiedy, w jakim układzie ma szkolić, aby osiągnąć zakładany cel. Forma określa zewnętrzny model zajęcia, nie wyjaśniając jak szkolić.

2.

11. Zasady szkolenia wojskowego3 to reguły organizowania i prezentowania treści szkolenia (kształcenia), ogólne normy postępowania podmiotów w czasie przygotowania i prowadzenia zajęć umożliwiające uwzględnienie jednocześnie informacji z wielu źródeł.

12. Zasady szkolenia (kształcenia) wojskowego, jako zasady działalności szkoleniowo-metodycznej, są prawidłowościami dydaktycznymi, normującymi proces szkolenia. Jako twierdzenia o charakterze normatywnym wynikają

3 W dydaktyce wojskowej zasady kształcenia określane są jako zasady szkolenia (kształcenia) wojskowego. 9

z występujących zależności przyczynowo-skutkowych ułatwiających zrozumienie tych procesów i ich stosowanie.

13. Do zasad szkolenia (kształcenia) wojskowego należą:

a) zasada świadomego i aktywnego udziału,

b) zasada wiązania teorii z praktyką,

c) zasada realizmu,

d) zasada poglądowości,

e) zasada jedności kształcenia indywidualnego i zespołowego,

f) zasada przystępności,

g) zasada stopniowania trudności,

h) zasada systematyczności,

i) zasada operatywności,

j) zasada trwałości.

3.

111. Metoda szkolenia jest to sposób przekazywania wiedzy szkolonym w celu osiągnięcia zakładanych rezultatów szkoleniowych, wyposażenia ich w wiadomości, wyrobienia umiejętności oraz nawyków. Metody nauczania odpowiadają na pytanie „jak uczyć”, czyli w jaki sposób należy przekazywać wiedzę, aby umożliwić jej opanowanie oraz zapewnić kształtowanie odpowiednich umiejętności, pożądanych nawyków, postaw i cech charakteru.

112. W działalności szkoleniowej wykorzystuje się te metody, które pozwalają szkolonym w krótkim czasie opanować wiedzę specjalistyczną oraz wyrabiają umiejętności i nawyki.

4.

2.11. Instruktaż

94. Instruktaż jest najprostszą formą działalności szkoleniowo-metodycznej, stosowaną w szkoleniu dowództw, sztabów i wojsk, a szczególnie w procesie przygotowania zajęć programowych.

95. Istotą instruktażu jest metodyczne i merytoryczne przygotowanie dowódców (instruktorów) do pracy na punktach nauczania, wskazanie ich roli w czasie konkretnego zajęcia programowego. Udzielający instruktażu jest jednocześnie kierownikiem przyszłych zajęć.

96. Celem instruktażu jest doskonalenie umiejętności metodycznych podwładnych dowódców (instruktorów), uzgodnienie (ustalenie) ich postępowania podczas zajęć (ćwiczeń), a także sprawdzenie przygotowania do prowadzenia szkolenia oraz umiejętności korzystania z obiektów bazy szkoleniowej i sprzętu technicznego.

97. Treścią instruktażu jest:

omówienie organizacji i przebiegu zajęć;

omówienie warunków bezpieczeństwa;

ustalenie sposobu przeprowadzenia poszczególnych zagadnień, w tym na punktach nauczania;

pokazanie sposobu wykonania ważniejszych/trudniejszych czynności szkoleniowych;

ustalenie sposobów wykorzystania elementów bazy szkoleniowej oraz pomocy szkoleniowych;

sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczestników instruktażu.

98. O przebiegu instruktażu i długości jego trwania decyduje kierownik przyszłych zajęć mając na uwadze zakres tematyczny, stopień złożoności zajęć oraz zasób wiedzy i umiejętności jego uczestników. Podczas przygotowania do instruktażu kierownik zajęć powinien udzielić wytycznych (z takim wyprzedzeniem, aby instruktorzy mogli właściwie się przygotować). Kierownik zajęć określa w nich czas i miejsce instruktażu, podaje temat, cel, formę oraz zagadnienia szkoleniowe z podziałem na poszczególnych instruktorów, wskazuje literaturę, którą należy wykorzystać w procesie przygotowania, określa zabezpieczenie materiałowo-techniczne. Instruktaż do zajęć

prowadzony jest w miarę możliwości w miejscu ich prowadzenia, może być on przeprowadzony następującymi metodami:

-dyrektywną (rozkazodawczą),

-pokazową,

-kolegialną (aktywizującą).

Metody przeprowadzenia instruktażu przedstawiono w Załączniku nr 12.

5.

187. Trening jest formą szkolenia żołnierzy i pododdziałów polegającą na systematycznym ćwiczeniu czynności sensorycznych (umysłowych) lub motorycznych (praktycznych) dla uzyskania określonego poziomu wyszkolenia indywidualnego lub zespołowego. Może odbywać się w terenie (ośrodkach szkolenia i placach ćwiczeń) lub w pomieszczeniach szkoleniowych z wykorzystaniem symulatorów i trenażerów, a także UiSW. Do treningu można przystąpić wtedy, kiedy zakres wiedzy i podstawowe umiejętności praktyczne z danej dziedziny są już szkolonym znane.

188. Celem treningu jest doskonalenie, odtworzenie, podtrzymywanie lub podwyższenie umiejętności u szkolonych.

189. Istotą treningu jest to, że szkolony poprzez systematyczne powtarzanie czynności wyrabia w sobie określone nawyki i zachowania lub umiejętność elastycznego zastosowania posiadanej wiedzy w praktyce. Trening prowadzi się także, gdy cele szkolenia programowego nie zostały osiągnięte, nie uzyskano odpowiedniego poziomu wyszkolenia lub istnieje potrzeba jego odtworzenia.

190. Treścią treningu są powtarzające się czynności sensoryczne i motoryczne wykonywane indywidualnie lub zespołowo w składzie pododdziału.

191. Przebieg treningu uzależniony jest od charakteru wykonywanych czynności praktycznych (sensorycznych lub motorycznych). W obu przypadkach rozpoczyna się od podania tematu, wskazania celu i znaczenia wyodrębnionych umiejętności. Częścią główną treningu jest wykonywanie czynności pod nadzorem instruktora (kierownika treningu) w dalszej części samodzielnie. Częścią końcową jest kontrola i ocena stopnia sprawności szkolonych prowadzone przez instruktora (kierownika treningu).

6.

180. Musztra bojowa stanowi podstawową formę szkolenia bojowego wojsk w szkoleniu indywidualnym, sekcji, drużyny, załogi oraz plutonu (równorzędnych). Ze względu na swoją specyfikę musztra bojowa posiada cechy zarówno metody jak i formy. Może być stosowana samodzielnie lub w ramach zajęć praktycznych.

181. Musztra bojowa ma na celu przygotowanie żołnierza, pododdziału do sprawnego, nawykowego działania. Celem musztry bojowej jest pełne opanowanie ćwiczonych czynności oraz nabycie określonych nawyków.

182. Istotą musztry bojowej jest wielokrotne ćwiczenie czynności – aż do pełnego ich opanowania. Charakteryzuje się ona następującymi cechami:

każde zagadnienie szkoleniowe traktowane jest jako oddzielne, oderwane od pozostałych zagadnień realizowanych podczas danego zajęcia;

każde zagadnienie (a nawet czynność) ćwiczy się z żołnierzami (pododdziałem) kilkakrotnie, aż do pełnego opanowania;

w przypadku stwierdzenia nieprawidłowego wykonywania czynności, działanie przerywa się (stosując komendę „WRÓĆ”), nakazuje się powrót do sytuacji (podstawy) wyjściowej, wskazuje błędy, pokazuje (omawia) sposób prawidłowego działania, po czym ponawia się ćwiczenie.

183. Treścią musztry bojowej jest nauczanie właściwego wykonywania czynności indywidualnych i zespołowych.

184. Do musztry bojowej z wykorzystaniem sprzętu bojowego przystępuje się dopiero po przećwiczeniu podobnego zagadnienia bez sprzętu.

185. W zajęciach prowadzonych w formie musztry bojowej stwarza się proste sytuacje taktyczne. Nie obowiązuje w tym przypadku zasada zachowania ciągłości taktycznej i kierunku działania. Umożliwia to stosowanie w szkoleniu działania pododdziałów po pętli w wybranym kierunku i z powrotem, a także z jednego centralnego punktu – jednocześnie – w różnych kierunkach.

186. W sytuacji, gdy czas przeznaczony na wykonanie określonego zadania skończył się a nie opanowano danego zagadnienia, należy zrezygnować z przerobienia innego – mniej ważnego, a dążyć do pełnego opanowania zagadnienia zasadniczego.

7.

61. Zajęcia instruktażowo-metodyczne są formą działalności szkoleniowo-metodycznej realizowaną na szczeblu plutonu, kompanii, batalionu (równorzędnych) oraz w szkolnictwie wojskowym.

8.

9.

112. W działalności szkoleniowej wykorzystuje się te metody, które pozwalają szkolonym w krótkim czasie opanować wiedzę specjalistyczną oraz wyrabiają umiejętności i nawyki.

113. Do zasadniczych metod12 działalności szkoleniowej i metodycznej należą:

a) podające:

wykład informacyjny,

opowiadanie,

opis.

b) poglądowe:

pokaz przedmiotów,

pokaz działania (ćwiczenia),

pokaz terenu,

pokaz obrazów (rysunków, szkiców).

c) praktyczne:

ćwiczenia sensoryczne,

ćwiczenia motoryczne,

instruowanie.

d) problemowe:

klasyczna metoda problemowa,

wykład problemowy,

metody aktywizujące.

10.