Gatunki dziennikarskie 1

Gatunki dziennikarskie:

• Gatunki czysto publicystyczne

• Gatunki publicystyczno-informacyjne

• Gatunki pośrednie/pograniczne

Zmiana formy wywiadu. Talk show – całkowicie wyreżyserowany.

Ewolucja gazety:

1. Pojawiły się nowe rubryki tj. informacje były układane od najważniejszych do najmniej istotnych np. zawsze na końcu był sport.

2. Pojawiły się zdjęcia, leady, komiksy

3. Dziennikarzami zaczęli być ludzie, którzy zaczęli zajmować się i traktować dziennikarstwo jako rzemiosło

4. Dziennikarz musi zbadać problem i zaprezentować go w obiektywny sposób

5. Wykształcił się kanon mówiący o tym, że dziennikarze są zawodowcami.

Ewolucja radia, które na początku było tylko stricte informacyjne.

Gatunki dziennikarskie 2

Gatunki informacyjne:

Budowa informacji:
1) Lead

2) Najwazniejsze informacje

3) Nakreślenie skąd się wzięła informacja

• Zdania krótkie

• W tych najmniejszych gatunkach informacyjnych nie ma podpisu autora

Publicystyka:

• Najważniejsze informacje opinii publicznej

• Informacje poszerzone

• Interpretacja zdarzeń

• Dziennikarz narzuca punkt widzenia odbiorcy

• Bardziej rozbudowane zdania, słownictwo

• Nie może to być tekst stricte artystyczny

• Aktualność, publiczność wypowiedzi, tendencyjność – działania w określonym kierunku, subiektywizm, elementy informacji

• Felieton – przytoczenie historii, do której odnosi się autor

Gatunki graniczne:

• Łączą informację i publicystykę

• Autor ma wpływ ograniczony

• Esej – ogromna różnorodność użytych materiałów

DZIENNIKARSTWO

INFORMACJA:

• News

• Flash

• Notatka

• Informacja właściwa (depesza)

• Infografika (wykresy, notowania)

• Infografia (informacja+fotografia)

• Relacja (przekazywanie na żywo informacji z wydarzeń np. mecz)

• Sprawozdanie (przekazywanie informacji z wydarzenia, które się zakończyło)

• Reportaż fabularny

• Feature

PUBLICYSTYKA

• Artykuł wstępny (jednorazowy, przy wejściu gazety na rynek)

• Artykuł

• Felieton

• Komentarz (komentuje to, co się wydarzyło, oddzielny tekst od artykułu)

• Recenzja (omawianie, ocenianie dzieła)

• REPORTAŻ problemowy (społeczny) – dziennikarz opisuje historie i zajmuje stanowisko w danej sprawie

GRANICZNE

• Wywiad (z jedna osobą, maksymalnie dwiema)

• Debata (moderator, większa ilość osób, minimum 4)

• Dyskusja (dyskutują wszyscy ze wszystkimi)

• Hipertekst (Internet)

Gatunki dziennikarskie 3

News – informacja: Lead (wprowadzenie) + body

„Zdjęcia młodych w Tarasach” ; „Gwiazdy dla Tchibo” – tytuły chwytne

6 pytań = 5W + 1H (kto? co? kiedy? jak? dlaczego? z jakim skutkiem?)

Infortainment – inforozrywka (information + entertainment)

Flash (flesz), news, wzmianka – najmniejszy gatunek informacyjny:

• Odpowiedź na pytania co? gdzie?

• Informacja z jednym konkretnym wydarzeniu

• Pojawia się na paskach podczas serwisów informacyjnych np. „Łotwa: 1 ofiara śmiertelna grypy AH1N1”.

• Musi być bardzo krótka

• W prasie ukazuje się rzadko, gdyż prasa jest zbyt wolna na przekazywanie takich informacji

• Mogą to być informacje własne jak i informacje z agencji

• Dotyczące sprawy polityki, aportu, kultury, religii, społeczeństwa

Inforgrafia – połączenie informacji i fotografii:

• Poinformowanie nas o czymś przy pomocy zdjęć

• Występuje tu jedno zdjęcie, a nie jak w przypadku fotoreportażu minimum trzy

• Występują tu podpisy pod zdjęciami uzupełniające fotografię

• Pytania: kto? co? gdzie? kiedy?

Infografika np. wykresy:

• Nigdy nie występuje samodzielnie – zawsze ma opis

• Jest elementem pomocniczym w przekazywaniu informacji

• Ułatwia przekazywanie trudnych rzeczy

Asertoryczność – styl pisania, który kojarzymy z mediami. Nie ma tu przypuszczania, kolokwializmów. Tekst musi być prawdziwy. Jest to wypowiadanie sądów jednoznacznych. Przeciwieństwo podejrzewania, fikcyjności. Tekst nacechowany słownictwem, które daje nam sprecyzowany odbiór wiadomości. Proste słownictwo, czysta informacja. Zdania musza być krótkie.

Gatunki dziennikarskie 4

Zapowiedź – objętościowo podobna do notatki. Występuje w prasie, radiu, telewizji i internecie. Zamieszczana jest na pierwszej lub ostatniej stronie. Jej celem jest zainteresowanie czytelnika do przeczytania tekstu. W mediach elektronicznych zapowiedź występuje przed emisją jakiegoś programu – obecnie tylko w TVP1. W stacjach komercyjnych zamiast zapowiedzi występują reklamy.

Infortainment (fait divers) – fakty różne. Występuje w tygodnikach, luźnych artykułach. Jest to zbiór informacji z mijającego tygodnia „wygrzebane” z serwisów. Informacje kilkuzdaniowe, jedna pod drugą. Informacja kończy się lekką, wesołą puentą. Wymaga zacięcia satyrycznego.

Relacja – Występuje w radiu, telewizji i Internecie. Prasa nie jest odpowiednio szybka. Prasa jest medium refleksyjnym. Relacjonowanie to informowanie o czymś na bieżąco, w tej samej chwili, w której się dzieje. Musi występować osoba relacjonująca. Internet umożliwia masowy przekaz, więc relacje ukazują się również tam. Dotyczą wydarzeń, które jeszcze się nie zakończyły. Relacje urozmaica się dodatkowymi zdjęciami (materiałami) przygotowanymi wcześniej. Nie powinno opisywać się tego, co widać na zdjęciu, gdyż jest to oczywiste. Relacje występują najczęściej przy okazji wydarzeń sportowych. Traktowane są jako gatunek informacyjny. Często ulega się tu emocjom przez co popełniane są błędy w mowie. Relacja kończy się wraz z samym wydarzeniem. Zawiera elementy reportażu, dużo informacji dodatkowych - co się dzieje. Relacje internetowe opisywane przy pomocy słów, tekstu pisanego. Opisuje się postaci biorące udział w wydarzeniu.

Sprawozdanie – relacja z wydarzenia, które się zakończyło. Występuje najczęściej w prasie, lecz w także w radiu, telewizji i internecie. Stwarza wrażenie obecności w wydarzeniu. Wydarzenia są podawane chronologicznie, by nie tworzyć chaosu przestrzennego, ułatwia zrozumienie. Jest to dłuższy tekst podpisywany z imienia i nazwiska. W sprawozdaniu zazwyczaj nie opisuje się osób biorących udział w wydarzeniu. Powinno zawierać różne punkty widzenia poprzez np. umieszczanie cytatów (obiektywizm).

Życiorys – w prasie ma przybliżyć sylwetkę. To zdjęcie osoby + krótka informacja o faktach z życia. Dziś odchodzi się od chronologii, nie opisuje się już kogoś od urodzenia jak to bywało dawniej. Było to zbyt nudne dla czytelnika. Ograniczenie do podawania najważniejszych faktów i dat. Obecnie ten gatunek się zmienił. Dziś życiorys jest bardziej żywy. Uwagę zwraca się na osobowość postaci. Życiorys jest przemieszany chronologicznie – podporządkowany formie. Takie teksty tworzy się o kimś, o kim jest głośno. Kiedyś tworzone go, po czyjejś śmierci. Dziś ma bardziej swobodny język. Ukazuje się w tygodnikach kolorowych. Informowanie schodzi na dalszy plan.

Przegląd prasy – może przybierać różna formę. Jest to wybór fragmentów tekstów publikowanych w innej gazecie. Sposób wyboru fragmentów jest aktem działania autorskiego. Odbiorca jest informowany na temat tego, co piszą inni. Spowodowane jest to konkurencja między mediami. Dziś fragment opatrzony jest komentarzem. Tam nie ma czystej informacji tylko wybrane fragmenty pod kątem np. ośmieszenia i dopowiedzenia, co jest źle. Jest to element walki z konkurencją, wytykanie jej błędów. Nie mamy tu dostępu do tekstu oryginalnego. Występuje np. w „Polityce” – wypowiedzi, wywiady. Redakcja „Polityki” podkreśla na żółto najistotniejsze fragmenty. Przegląd prasy w telewizji występuje w programach śniadaniowych i stacjach newsowych. Dziennikarze zwracają naszą uwagę na jakiś tekst, problem. Wszystkie informacje opatrzone są komentarzami. Dziennikarze narzucają w ten sposób pewien punkt widzenia, działają na szkodę konkurencji.

Korespondencja – początkowo występowała tylko w prasie. Jest to najstarszy gatunek dziennikarski. Wywodzi się od tego pojęcie korespondenta – jest to dziennikarz, który przebywa w innym miejscu niż jego redakcja. Przekazuje z tego miejsca informacje do swojej macierzystej redakcji. Jest to najdłuższy gatunek informacyjny, gdyż informacja musi być odpowiednio rozbudowana. Został on wymuszony przez rozmieszczenie geograficzne. Każda porządna redakcja musi mieć swojego przedstawiciela w innych krajach, żeby liczyć się z opinią publiczną. Jest to bardzo wpływowa funkcja korespondentów. Kształtują oni politykę państwową. Korespondenci dzielą się na krajowych i zagranicznych. Autor wyraźnie daje do zrozumienia, jaki jest jego punkt widzenia w danej sprawie. Próbuje się tu zachować chronologię. Korespondenci zajmują się bieżącymi wydarzeniami.

Gatunki dziennikarskie 5

Fait divers – w „Polityce” rubrykę prowadzi Kuba Wojewódzki. Dochodzą do tego trochę kontrowersyjne zdjęcia.

WSPOMNIENIA – dziennikarz może pokazać swoje rozmówcę ze strony, z której był dotychczas nie znany. Nakreślenie sylwetki rozmówcy. Rubryka WSPOMNIEŃ – chronologicznie ułożony życiorys.

OPINIE – osób ze świata polityki etc. Dziennikarz robi selekcje prasy i wybiera najciekawsze i najważniejsze informacje, które były podawane przez osoby publiczne.

ZAPOWIEDZI – jakiejś sytuacji, która się wydarzy. Ma na celu zainteresowani czytelnika. W latach 90-tych zdjęcia w „Polityce” z pierwszej strony gazet nie były retuszowane. Dziś się to zmieniło. Dostosowano się do konkurencji („Newsweek’a”). Zaczęto je retuszować, by przyciągnąć uwagą czytelnika.

RAPORT – najczęściej przygotowany przez kilku dziennikarzy. Występuje tutaj lead. Tekst jest podzielony na poszczególne części. Dzieli się na śródtytuły  wyróżniki. Cytaty są zrobione kursywą. Tekst zaczyna się od ogólnej myśli, a później po kolei się wszystko tłumaczy. Podpis pod zdjęciem wyjaśnia o co chodzi na zdjęciu. W raporcie informacje o finansach umieszczane są pod artykułem np. w ramce.

REPORTAŻ – możemy wyróżnić jego podgatunki. Umieszcza się go na pograniczu między INFORMACJĄ, a PUBLICYSTYKĄ. Występują również fotoreportaże. Reportaż jest to zapis prawdziwych wydarzeń.

Egon Erwin Kisch (1885-1948) – reporter pochodzenia żydowskiego. Potoczny obraz reportera został ukształtowany przez Kischa. Pisał w okresie I wojny światowej. Trafił na front włoski. Brał udział w buncie żołnierzy. Pisał na różne tematy. Miał pseudonim „szalejący reporter’. Jego książki to „Szalejący reporter” i „Raj amerykański”.

John Reed (1887-1920) – „Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem”

Gatunki dziennikarskie 6 – Reportaż

Ryszard Kapuściński (ur. 4 marca 1932 w Pińsku - zm. 23 stycznia 2007 w Warszawie) – polski reportażysta, publicysta, zwany "cesarzem reportażu".

Hanna Krall-Szperkowicz (ur. 20 maja 1935 w Warszawie) – polska pisarka i dziennikarka żydowskiego pochodzenia.

Krzysztof Kąkolewski (ur. 16 marca 1930 w Warszawie) - polski publicysta, reporter, autor scenariuszy filmowych, opowiadań i powieści. Czołowy współczesny polski przedstawiciel literatury faktu, znany z poruszania tematów bulwersujących i kontrowersyjnych. „3 złote za słowo”.

Mariusz Szczygieł (ur. 5 września 1966 w Złotoryi) – polski dziennikarz, reportażysta, pisarz. „Niedziela, która zdarzyła się w środę”.

Podział reportażu ze względu na: Miejsce i sposób publikowania

Reportaż pisany – forma fabularna (informacyjna) i problemowa (publicystyczna). Najczęściej poruszany był w prasie lub wydawany w formie książkowej.

Reportaż radiowy – dwuplanowość, oparty na dźwięku. Opis sytuacji, komentarz.

Reportaż prasowy – autor może zaznaczyć, że np. bohater się jąka.

Reportaż telewizyjny – zmierza w kierunku reportażu filmowego. Przypomina bardziej relację. Reporter przekazuje informacje, o których wie.

Reportaż filmowy – najbardziej popularny gatunek filmu dokumentalnego.

Telenowela reportażowa – pokazuje losy ludzi. Kamera towarzyszy wszędzie – w pracy, w domu. W Polsce pojawił się w 2 poł. lat 90-tych. „Ballada o lekkim zabarwieniu erotycznym” - 1-sza telenowela dokumentalna. Drugą była „Kawaleria powietrzna” – pokazano życie żołnierzy. Szokowała tematyka. Materiał był przygotowany wcześniej przez dziennikarzy np. programy Michaela Moore’a – masowe morderstwa w szkole.

Fotoreportaż – informacja pokazana przez min. 3 zdjęcia. Powinien się obyć bez słów (z wyjątkiem tytułu). Na 1 zdjęciu – przedstawiony bohater, 2 zdjęcie – opis wydarzeń, 3 zdjęcie – akcja, miejsce akcji. Kolejne zdjęcie – odpowiadają na pozostałe pytania.

Gatunki dziennikarskie 7 – Feature

Podział reportażu:

1. Reportaż fabularny – gatunek informacyjny. Prezentowanie sylwetki, dosłowne przytoczenie wypowiedzi (nawet z błędami). Pokazuje zdarzenia w taki sposób jakby czytelnik sam Bral w nich udział. Narrator (reporter) nie narzuca swojego punktu widzenia wprost. Nie używa wyrażeń: „Uważam, że…” itp.

2. Reportaż publicystyczny/problemowy – gotowa teza, która wychodzi od autora reportażu. Dotyczy problemów o charakterze społecznym. Autor wyszukuje problemy i je przedstawia. Rzuca oskarżenia wobec osób i wydaje osąd. Analizuje problem w oparciu o jakieś dokumenty.

3. Feature/ szkic/przedstawienie – jest stosunkowo krótki. Często występuje w „Polityce”. Tekst jest podobny do sylwetki, ale nie opisuje tylko osoby, ale również opowiada na jakiś konkretny temat. W sylwetce umieszcza się także więcej niż jedno zdjęcie. W feature zdjęcie nie jest podpisane. Umieszcza się tu także śródtytuły. Feature jest jakby przygotowaniem do reportażu, nie wchodząc w dane środowisko. Występują tu krótkie zdania, zwroty przykuwające uwagę.