Egzamin prawo administracyjne

1. zagadnienia wstępne:

a)pojecie prawa administracyjnego jest to gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowana w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnionych w swoistych formach działania

*w ujęciu podmiotowym stanowi ona ogol podmiotów administracji czyli organy administracyjne i inne podmioty adm.

*w ujęciu przedmiotowym to działalność państwa, której przedmiotem sa sprawy administracyjne tzn. zadania i kompetencje w zakresie wladzy wykonawczej

jest to gałąź prawa która obejmuje zespół norm regulujących funkcjonowanie i organizację organów administracji publicznej, stosunki między tymi organami a obywatelami. Ponadto precyzuje sposoby powołania, kompetencji, prawa, obowiązki i formę odpowiedzialności organów administracji rządowej i samorządowej.

Istotną cechą prawa administracyjnego jest fakt posiadania przez organy administracji publicznej uprawnień władczych w stosunku do drugiego podmiotu, umożliwia to zastosowania wobec drugiego podmiotu środków przymusu.

b) pojecie stosunku administracyjnoprawnego to wszelkie zależności miedzy dwoma podmiotami : organem adm. publ. oraz osoba fizyczna. Stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych faktów prawnych. Ustaje z chwilą wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia. Na stosunek administracyjnoprawny składają sie:

*przedmiot - oznacza, ze dana sprawa mieści sie w sferze działań podmiotów administr. i zalezna jest od kompetencji

*podmiot - czyli relacja podmiot a osoba fizyczna lub prawna

*obowiązki i uprawnienia - to treść stosunku prawnego czyli wzajemny uklad miedzy stronami

c)pojecie administracji

- definicja negatywna: to część działalności państwa, która nie jest ani ustawodawstwem ani sądownictwem.

- definicja pozytywna: to zjawisko prawne, społeczne, a także polityczne. Posiada następujące cechy:

1/ działanie w imieniu i na rachunek państwa lub innego odrębnego od państwa podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swojej władzy;

2/ możność działania w formach władczych zabezpieczonych możliwością zastosowania przymusu państwowego;

3/ działanie w interesie publicznym;

4/ polityczny charakter, gdyż cele działania administracji i rezultaty tego działania ocenia się w kategoriach politycznych;

5/ działanie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych;

6/ aktywność, działanie zwrócone na przyszłość, możliwość podejmowania działania z własnej inicjatywy;

7/ działanie w sposób ciągły i stabilny;

8/ oparcie się na zawodowym personelu;

9/ charakter monopolistyczny i bezosobowy;

10/ system podmiotów wykonujących zadania administracji publicznej tworzy pewną wyodrębnioną, kompleksową i jednolitą organizację.

d)pojecie wladztwa administracyjnego zdolność organu administracji publicznej do jednostronnego kształtowania praw i obowiązków podmiotu administrowanego. Konstrukcja tego władztwa opiera się na nierównorzędności podmiotów, wyrażającej się w możliwości kształtowania przez organ administracji publicznej sytuacji drugiego podmiotu, niezależnie od jego woli, ale zgodnie z prawem przedmiotowym. Władztwo administracji publicznej istnieje, dlatego, że tak postanowiło państwo w wydanych przez siebie normach i jest zawsze określone przez przepisy prawa.

e) rodzaje administracji

• Administrację państwową można wyodrębnić z całości administracji publicznej ze względu na jej stabilność, trwałość i zasięg historyczny. Administracja państwowa obejmuje wszystkie przejawy działalności i wszystkie organy, które są w państwie. Administracja państwowa to funkcja państwa polegająca na praktycznym i bezpośrednim wykonywaniu jego zadań, odróżniana od funkcji ustawodawczej i od wymiaru sprawiedliwości; także zespół organów państwa pełniących tę funkcję.

• Administracja rządowa w sensie cywilizacyjnym, jako wyosobniona i zorganizowana całość, choć nierzadko o znaczeniu wyraźnie lokalnym, była budowana i funkcjonowała jako pierwsza. Administracja rządowa jako zjawisko w rejestrowanej historii organizacji państw stanowi przebieg trwały, co oznaczało, że jej istnienie, funkcjonowanie i realizowanie stojących przed nią zadań i celów nie ulegało przerwaniu. Administracja rządowa cechuje się właściwościami organizacyjnymi nie znanymi administracji samorządowej i zawodowej. Najważniejszą tu cechą jest scentralizowanie.

• Administracja samorządu terytorialnego funkcjonuje obok administracji państwowej i rządowej. Ma wydzieloną ustawami duża część kompetencji całej administracji publicznej. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Jeśli zadania samorządu terytorialnego nie zostały zastrzeżone w prawie dla innych jednostek samorządu, organem kompetencyjnym jest organ gminy (rada gminy, wójt, burmistrz).

• Administracja prywatna: jej cele działania są wąskie, zadania są wewnętrzne. Główną motywacją działania administracji jest ochrona interesu indywidualnego. Cele administracji prywatnej wyznacza rynek. Działalność administracji opiera się na prawie cywilnym i handlowym. Administracja prywatna prowadzona jest w imieniu właściciela. Związana z właścicielem i przedsiębiorstwem administracja prywatna ma charakter przejściowy.

• Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.

2. Zrodla prawa administracyjnego Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są Konstytucja, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organów, które je ustanowiły akty prawa miejscowego.

a)podział na prawo zewnętrzne i wewnętrzne Przepisy prawa o charakterze wewnętrznym skierowane są do jednostek organizacyjnie podległych organowi wydającemu te akty. Do tych źródeł Konstytucja zalicza uchwały Rady Ministrów oraz Prezesa Rady Ministrów i ministrów, a także zarządzenia Prezydenta RP. Z unormowań konstytucyjnych wynika zmiana charakteru prawnego uchwał i zarządzeń-stają się one wyłącznie źródłem prawa wewnętrznego. Akty te wydawane są wyłącznie przez organy konstytucyjne określone w zakresie przyznanych im kompetencji

b)rodzaje źródel prawa administracyjnego . Źródła prawa administracyjnego możemy podzielić wg różnych kryteriów. Przyjmując jako kryterium podziału pozycję organu stanowiącego prawo wyróżniamy: a) źródła prawa stanowione przez centralne organy państwa- to organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat) oraz wykonawcze- Prezydent RP, RM, ministrowie;
b) źródła prawa stanowione przez organy terenowe- to rządowe organy administracji ogólnej oraz organy samorządu terytorialnego.
Z innego punktu widzenia źródła prawa można podzielić na:
a) źródła prawa powszechnie obowiązującego (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia). Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczyć trzeba akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy, które tworzą zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych;
b) źródła prawa wewnętrznego (uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów), źródła prawa wewnętrznego regulują stosunki wewnątrz aparatu adm. publicznej.

c)zasady prawa administracyjnego to:

Zasady prawa administracyjnego, a więc reguły o charakterze ogólnym, mające podstawowe znaczenie dla całości prawa administracyjnego. Głównymi zasadami istniejącymi w prawie administracyjnym są:

1. zasada praworządności – polega na tym, że organy administracji są zobowiązane działać na podstawie i w granicach obowiązujących przepisów prawa;

2. zasada demokratyzmu – polega ona na przestrzeganiu podstawowych wartości które gwarantuje w konstytucja np. wolność. Istnieje kilka zasad wywodzących się z zasady demokratyzm, które obowiązują w prawie administracyjnym, są to:

• zasada legalizmu
• zasada równości wobec prawa
• zasada lex retro non agit (prawo nie działa wstecz )
• zasada ochrony praw słusznie nabytych
• zasada prawa do sądu
• zasada subsydiarności (pomocniczości)
• zasada proporcjonalności;

3. zasada udziału obywateli w administrowaniu – oznacza możliwość udziału społeczeństwa w sprawowaniu władzy administracyjnej, np. praca w komisjach rady gminy, oraz daje prawo wyrażania swojej woli, m.in. w referendum;

4. zasada współżycia społecznego – obejmuje różne dziedziny stosunków prawnych, na ich treść składają się elementy etyczne, socjologiczne oraz oceny moralne i społeczne. Głównym

zadanie tej zasady jest ułatwienie i usprawnienie realizacji zadań administracji;

5. zasada jawności działań w administracji – dotyczy jawności działań administracji w toku załatwiania danej sprawy. Każdy obywatel ma bowiem prawo zapoznać się ze szczegółami sprawy, która jego dotyczy, zaś organ administracyjny ma obowiązek zapewnienia obywatelowi udziału we wszystkich czynnościach na wszystkich etapach postępowania;

6. zasada kompetencyjności – polega na tym, że organy administracji publicznej powinny posiadać jasno określone uprawnienia, przyznane im w takim zakresie, aby mogły je realizować. Bowiem nieposiadanie jasno sprecyzowanych kompetencji, może doprowadzić do sporów kompetencyjnych.

-reguły, dyrektywy o charakterze ogólnym, mające podstawowe znaczenie dla całości prawa administracyjnego;

-„wyjęte przed nawias” klauzule generalne, odnoszące się do całej gałęzi prawa administracyjnego;

-zasady nadrzędne, wydobyte z zespołu norm prawa administracyjnego;

-uogólnienia norm prawnych.

3. Podmioty administrujace - podmioty publiczne wchodzące w skład organizacyjnie pojmowanej administracji publicznej, realizujące zadania z zakresu administracji publicznej, ale także podmioty niepubliczne niewchodzące w skład podmiotowo ujmowanego systemu administracji publicznej (aparatu administracji), jeśli wykonują zadania z zakresu administracji publicznej, na co pozwalają unormowania prawne.

Każdy podmiot administracji, w tym jego organ, jest podmiotem administrującym, ale nie każdy podmiot administrujący jest podmiotem administracji.

Każdy podm. adm. publ jest podm. administrującym. Nie każdy podm. administrujący jest podm. adm publ.

a)samorzad terytorialny - organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.

b)administracja rzadowa dzieli się na:

• administrację rządową centralną, obejmującą też niezespoloną administrację rządową w województwie;

• administrację rządową terenową (wojewódzką), obejmującą w każdym województwie urząd wojewódzki oraz zespoloną administrację rządową w województwie (inspekcje i straże), na której czele stoi wojewoda.

Administracją rządową kieruje Rada Ministrów: Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy. (Konstytucja RP, art. 149, ust. 1).

W administracji rządowej wyróżnia się dwa rodzaje stanowisk:

• stanowiska polityczne – zmieniające się wraz ze zmianą rządu (ministrowie, wojewodowie)

• stanowiska cywilne – działające niezależnie od rządu, które powstały w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej (...) (Konstytucja RP, art. 153, ust. 1)

Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem służbowym pracowników (będących funkcjonariuszami publicznymi) administracji rządowej.

Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda

c)zaklad administrujący

określany jest jako jedność osób , czy też rzeczy powoływany przez ograny administracji publicznej w celu realizacji określonych zadań publicznych . Możemy uznać że jest samodzielną jednostką organizacyjną skupiającą się na bezpośrednim świadczeniu usług,zlecanych do wykonania od podmiotu administracji publicznej, który tworzy i jednocześnie nadzoruje działalność zakładu administracyjnego.

Zakład możemy określić w dwóch znaczeniach:

- formalnym – tutaj zaliczyć możemy państwową jednostkę organizacyjną nie będącą organem państwowym i przedsiębiorstwem państwowym,

- materialnym – czyli państwowa jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym mogąca w celu wykonywania swoich zadań nawiązać stosunek administracyjnoprawny

Zakłady administracyjne nie podlegają władzy hierarchicznej , mogę być tworzone w drodze ustawy bądź w drodze aktów  organów administracji rządowej i samorządowej .Do najważniejszych  cech zakładów należą chociażby wyodrębnienie organizacyjne , celowość świadczonych usług , substrat osobowy , dodatkowo  majątek i władztwo zakładowe. Do podstawowego  podziału  zakładów administracyjnych zaliczyć możemy:

 - publiczne – czyli otwarte , mogą być tworzone na podstawie organizacji administracji rządowej i organów administracji samorządowej

-niepubliczne – mogą być tworzone przez fundacje, stowarzyszenia

d)inne podmioty administrujace - agencje, instytucje, przedsiębiorstwa, spółki pr. publ. fundacje, organizacje społeczne

4.Prawne formy dzialania administracji są to szczególne formy, które występują przy działaniu administracji i to odróżnia administrację od innych form działania.

a)klasyfikacja form dzialania

I.

•akty, które kierowane są wewnętrznie (akty wewnętrzne)

•akty o charakterze zewnętrznym

II.

•akt konstytutywny (na nowo ukształtowanie sytuacji prawnej adresata- czyli powstanie, wygaśnięcie zmiana aktu, będzie przyznawał uprawnienie do działania, zakaz działania, wzywanie do zaniechania działania).

•akt deklaratoryjny nie zmienia nic w sytuacji prawnej, jest potwierdzeniem, że zdarzenie prawne miało miejsce np. potwierdzenie wcześniej wydanego aktu normatywnego rodzącego skutki prawne (dyplom wydania ukończenia uczelni jest aktem deklaratoryjnym, które potwierdza zaistnienie wcześniej zdarzenia ukończenia szkoły). Decyzje o przyznaniu dyplomu jest to już akt konstytutywny.W jednej sprawie mogą wystąpić dwa akty (jeden konstytutywny i jeden deklaratoryjny).Zaświadczenie to nie jest akt administracyjny, nie ma władczego oświadczenia woli. Jest to forma zaświadczenia przez organ państwa o posiadaniu danej wiedzy, nie ma znaczenia prawnego jest to tylko stwierdzenie faktu.

III.

•zależne od woli adresata (z inicjatywy podmiotu)

•nie zależne od woli adresata (z urzędu)- ograniczenia prawa, nałożenie obowiązku, akceptacja drugiej strony nie jest konieczna co do kształtu stosunku

IV.

•rozstrzygnięcia zawarte w akcie może dotyczyć osób (rozumiane szeroko)

•rozstrzygnięcie zawarte w akcie może dotyczyć rzeczy

V.

•wolne akty administracyjne (gdy organ nie jest ograniczony w stosunku do ukształtowania aktu)

•związane akty administracyjne

b)zewnetrzne formy dzialania

c)wewnetrzne formy dzialania

5.Status prawny pracowników administracji publicznej wyróżniamy trzy grupy pracowników i urzędników państwowych:

*urzędnicy państwowi mianowani

* urzędnicy państwowi zatrudnieni na podstawie umowy o pracę

*pracownicy niebędący urzędnikami pańswowymi

Status prawny urzędnika państwowego mianowanego określają następujące cechy:

• administracyjnoprawny tryb zawiązania stosunku pracy

• stałość stosunku służby

• dyspozycyjnośc urzędnika państwowego

• szczególna konstrukcja obowiązków urzędniczych

• zasady i tryb odpowiedzialności dyscyplinarnej

• regulacje niektórych praw urzędnika

• mieszany tryb rozstrzygania sporów ze stosunku pracy

Status pracownika niemianowanego wyznacza regulacja Kodeksu pracy oraz przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych . Urzędnikiem państwowym może być osoba, która spełnia warunki:

• jest obywatelem Polski

• ukończyła 18 lat I ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystania z pełni praw publicznych

• ma odpowiednie wykształcenie I odbyła aplikacje administracyjną

• posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku

a)sluzba cywilna Korpus słuzby cywilnej tworza pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych, które ustawa charakteryzuje jako stanowiska średniego szczebla zarzadzania.

b)pracownicy urzedow panstwowych jest obywatelem Polski, ukończyła 18 lat I ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystania z pełni praw publicznych, ma odpowiednie wykształcenie I odbyła aplikacje administracyjną, posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.

Podstawowe obowiązki pracownika: dbałość o wkonywanie zadań publicznych, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli, a w szczególności obowiązany jest on m.in. do przestrzegania prawa, wykonywania zadań urzędu sumiennie, sprawnie, bezstronnie, zachowania tajemnicy, państwowej I słuzbowej, a także zachowania uprzejmości I zyczliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi itp.

c)pracownicy administracji rzadowej jak wyzej

6.Ustroj terytorialny administracji publicznej

a)pojecie i kryteria podzialu terytorialnego

Podział terytorialny oznacza względnie trwały podział przestrzeni państwa, dokonywany dla lokalnych i regionalnych jednostek państwa lub podmiotów niepaństwowych wykonujące funkcje administracji publicznej. Zakres działania podmiotów wykonujących funkcje publiczne ograniczony jest do określonego terytorium państwa

Wyróżnia się trzy rodzaje podziału terytorialnego:

1) Podział zasadniczy- tworzony jest dla organów terenowych o kompetencjach ogólnych, posiadających podstawowe znaczenie dla danej jednostki podziału, a więc u nas dla terenowych organów rządowej administracji ogólnej i jednostek samorządu terytorialnego.

2) Podział pomocniczy- podział, który dokonywany jest dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu; np. podział gminy na sołectwa.

3) Podział specjalny- podział dokonywany dla wykonywania takich zadań państwa, których wykonywanie w ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe; np. specjalny podział terytorialny dla wykonywania administracji górniczej, uwzględniający intensywność występowania kopalni na poszczególnych obszarach państwa.

b)zasadniczy i pomocniczy podzial terytorium panstwa

Zasadniczy podział terytorialny tworzy się ze względu na konieczność wykonywania na okreslonym obszarze zadań państwowych o i stotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Z podziału tego korystają terenowe organy państwowe o właściwości ogólnej, wyposażone we władcze kompetencje, oraz organy samorządy terytorialnego.

Pomocniczy podział terytorialny jest tworzony w celu wykonywania zadań należących do podstawowych organów terenowych. Podział terytorialny pomocniczy pełni rolę uzupełniającą w stosunku do podziału zasadniczego, gdyż w jego ramach są lub powinny być realizowane te zadania terytorialnych org. państwa, których wykonywanie w ramach jednostek podziału jest malo skuteczne. Przykładem podziały pomocniczego są sołectwa oraz dzielnice miejskie i osiedla tworzone w gminie.

7.Kontrola działalności administracji Funkcjonowanie administracji publicznej wiąże się z kontrolą jej działalności. W polskim systemie prawnym wyróżnia się następujące kryteria ze względu, na które dokonuje się tej kontroli, a mianowicie są nimi: legalność, gospodarność, rzetelność i celowość. Te kryteria są sprecyzowane w ustawach. Nie wszystkie podmioty administracji są kontrolowane przez uwzględnienie wszystkich kryteriów, co do tego jak kontrolowany jest podmiot decyduje ustawodawca. Podstawowym celem przeprowadzania kontroli w tych podmiotach ma na celu zapewnienie ich sprawnego funkcjonowania oraz eliminowania wykrytych błędów. Służy również prewencji i usuwaniu podstaw złego funkcjonowania w przyszłości. Kontrole można podzielić na wewnętrzną i zewnętrzną. W organach administracji publicznej kontroli wewnętrznej dokonują zazwyczaj powołane do tego odpowiednie komórki. Kontrolę zewnętrzną natomiast, przeprowadza organ, który jest wyspecjalizowany do tego typu działalności i jest niezależny. W funkcjonowaniu administracji wyodrębnić należy następujące kontrole: resortową, międzyresortową, prokuratorską, instancyjną oraz kontrolę przeprowadzaną przez Regionalne Izby Obrachunkowe.

Kontrola parlamentarna Rzecznik Praw Obywatelskich

Kontrola Państwa (NIK). Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

Państwowa Inspekcja Pracy Kontrola Sądowa (Sądownictwo administracyjne)

Regionalna Izba Obrachunkowa Kontrola społeczna

Art. 6.

1. Prezes Rady Ministrów kontroluje organy lub jednostki administracji rządowej, a

także jednostki im podległe lub przez nie nadzorowane.

2. Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów kontroluje instytucje gospodarki budżetowej

przez niego utworzone oraz podmioty, które otrzymały dotację z części

budżetu państwa, której dysponentem jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

3. Minister, kierownik urzędu centralnego lub przewodniczący komitetu wchodzącego

w skład Rady Ministrów kontroluje:

1) podległe mu lub przez niego nadzorowane organy lub jednostki organizacyjne;

2) jednostki podległe organom, o których mowa w pkt 1, lub przez nie nadzorowane;

3) podmioty, które otrzymały środki budżetowe z części budżetu państwa, której

jest dysponentem.

4. Wojewoda kontroluje:

1) organy rządowej administracji zespolonej w województwie;

2) jednostki podległe organom, o których mowa w pkt 1, lub przez nie nadzorowane;

3) organy samorządu terytorialnego;

4) podmioty, które otrzymały dotację z części budżetu państwa, której dysponentem

jest wojewoda.

5. Organy administracji zespolonej i niezespolonej kontrolują:

1) podległe im lub przez nie nadzorowane organy lub jednostki organizacyjne;

2) jednostki podległe organom, o których mowa w pkt 1, lub przez nie nadzorowane.

8.Polska administracja w swietle standarwdow europejskich 374