Pedagogika międzykulturowa

H. M. Griese

Kultura

• jest ogólnym, zgeneralizowanym dla danego społeczeństwa, narodowości, organizacji czy grupy społecznej systemem orientacyjnym, który został ukształtowany ze swoistych dla nich symboli przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Kulturowy relatywizm

• opór przeciw zachodnim systemom wartości, doprowadził do uświadomienia sobie przez część elit Zachodu, ze powszechne w odczuciu Europejczyków wartości i sposoby myślenia mają charakter bardziej lokalny niż sądzona, że inne tradycje kulturowe są silnie zakorzenione w dziedziczących je społecznościach. „misja cywilizacyjna” Europy prowadzi do konfliktu kultur odmiennych.

Idee wychowania międzykulturowego:

• Konieczność ukierunkowania procesów edukacyjnych na problemy przyszłości świata, np. groźba zagłady nuklearnej, katastrofy ekologiczne, polaryzacja bogactwa i biedy, wzrost fanatyzmu i nietolerancji, terroryzm, emigracje zarobkowe, choroby i epidemie.

• Przygotowanie społeczeństw do krytycznej analizy współczesnej cywilizacji i do działań mających charakter umiejętnego i odpowiedzialnego sterowania jej dalszym rozwojem.

• Idee wychowania międzykulturowego:

• Wychowanie pełnego, bogatego duchowo człowieka, wykształcenie wrażliwości i kultury uczuć, sympatię i empatię w stosunkach międzyludzkich, moralna dyscyplina i zdolność do samorealizacji.

• Integrowanie człowieka ze światem ludzkiej wspólnoty (rozbudzanie zainteresowania innymi krajami, narodami, likwidowanie uprzedzeń i stereotypów, dążenie do zrozumienia i akceptacji).

Migracje ludności i związane z nim problemy:

• Wzmożona imigracja do bogatych państw Zachodu.

• Zapotrzebowanie na siłę roboczą – powojenny boom gospodarczy.

• Europa stała się szybko „kolorowa” (Arabowie, Hindusi, Turcy).

• Procesy te zostały wzmocnione przez: narastającą globalizację ekonomiczną, polityczne i ekonomiczne kryzysy w Europie Wschodniej, pogłębiające się zróżnicowania poziomu życia pomiędzy bogatymi krajami Północny i biedniejącym Południem globu.

• Problemy dla tradycyjnych mieszkańców Zachodu: stałe obcowanie z odmiennymi kulturami wymaga zmiany nawyków i stereotypów, rywalizacja na rynku pracy, wzrost kosztów opieki społecznej.

Pedagogika bikulturowa

• nastawiała się na kształtowanie umiejętności współżycia ludzi w zgodzie z własną kulturą, przyznając priorytet językowi naturalnemu i kulturowej tożsamości dzieci imigrantów.

Międzykulturowe wychowanie i uczenie się:

WYCHOWANIE

• Zachowanie i poszanowanie prawa ludzi do odmienności kulturowej.

• Partnerskie współżycie.

• Pokój bez usilnego dążenia do harmonii, ale do umiejętnego rozwiązywania pojawiających się na tym tle różnic czy konfliktów.

• Celem jest stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w ramach danego społeczeństwa.

• Rola pedagoga: umożliwienie ludziom nabycia umiejętności i gotowości do wolnych od uprzedzeń spotkań, między osobami różnej narodowości, organizowanie wymian, spotkań dzieci i młodzieży z różnych krajów.

UCZENIE SIĘ

• Jest procesem zachodzącym, gdy w kontakcie z człowiekiem innej kultury staramy się zrozumieć jego specyficzny system orientacyjny – jego wartości, sposób myślenia i działania.

• Wymaga ono także znajomości własnego systemu kultury.

• Na bazie tych doświadczeń postrzegane są i poddawane refleksji cechy własnej kultury, nawyki postępowania, efekty działań, symbole , wartości.

• Do procesu międzykulturowego uczenia się dochodzi, gdy istnieje motywacja uczenia się, i kiedy stwarzane są ku temu warunki, sytuacje (obszary zachowań).

Empatia międzykulturowa

• to umiejętność lepszego rozumienia drugiego człowieka w sytuacji kulturowej, kiedy staramy się wczuć w jego stany emocjonalne, przeżycia równocześnie zrozumieć jego sytuację z tej perspektywy, kiedy pragniemy rozpoznać w niej podobieństwa lub istotne różnice w stosunku do własnej kultury.

Reakcje spowodowane przejściem do kultury obcej – 4 formy reakcji:

• Ucieczka (ksenofobia) – doznawanie lęku, strachu przed obcością, następstwo żadnej lub słabej znajomości języka, stereotypów, uprzedzeń.

• Dominacja – próba podporządkowania własnemu systemowi orientacyjnemu obcej kultury i obcego kulturowo partnera interakcji, zmuszanie go do przyjmowania naszych norm, wartości i zasad postrzegania świata.

• Adaptacja – przystosowanie się do obcej kultury; w ekstremalnej formie bezgraniczne uwielbienie wszystkiego co obce, z odrzuceniem własnego systemu orientacji.

• Integracja – szczególny, cenny efekt międzykulturowego uczenia się, gdyż sprowadza się do transnarodowej empatii.